AT ―Xalq banki Namangan viloyati filialining boshqaruv faoliyati amaliyot hisoboti - Экономика - Курсовые работы

Всего документов: 616
Число пользователей: 251

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	270.4KB
Покупки	0
Дата загрузки	08 Август 2023
Расширение	docx
Раздел	Курсовые работы
Предмет	Экономика

AT ―Xalq banki Namangan viloyati filialining boshqaruv faoliyati amaliyot hisoboti

REJA:
KIRISH
1. AT―Xalq Banki ning tashkiliy-iqtisodiy holati tahlili
2. AT ―Xalq banki Namangan viloyati filialining boshqaruv faoliyati va
personalining vazifalari
3. AT ―Xalq banki Namangan viloyati filiali faoliyatining
samaradorligini baholaydigan ijtimoiy-iqtisodiy va moliyaviy holati
tahlili
XULOSA
FOYDALANGAN ADABIYOTLAR

KIRISH
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har bir korxona yoki tashkilot, albatta yuqori
daromad olishga intiladi. Buning uchun esa ulardan samarali boshqaruv jarayoni
hamda mavjud imkoniyatlardan oqilona foydalanish talab etiladi. Yuqori daromad
olishga hamda raqobatda g’olib chiqishga sabab bo’luvchi eng asosiy omillardan
biri esa aynan inson omilidir. Har qanday korxona yoki tashkilotning kuch-qudrati
unda faoliyat olib borayotgan xodimlar, insonlar bilan, ularning soni va intellektual
potensiali bilan o’lchanadi. Chunki bozor iqtisodiyoti fazalari hisoblangan ishlab
chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va is’temol jarayonlarining ham boshqaruvchisi
ham boshqariluvchisi aynan inson omili, personal hisoblanadi. Bugungi kunda
tijorat banklarida kadrlar menejmentini takomillashtirish, ular faoliyatida yangi
imkoniyatlarni izlab topish xizmat turlarining ko’payishi va faoliyat sohasi
kengayishiga olib kelinmoqda. Shularni inobatga olganda bank sohasida ishlash
layoqati yuqori bolgan mutaxassislarni to’g’ri tanlash, ularning malakasini doimiy
ravishda oshirib borish muhim masalalardan hisoblanadi. Mamlakatdagi iqtisodiy
vaziyat zamonaviy bankni boshqarish muammolarini qanchalik murakkabligini
aniq ko'rsatib turibdi. Bugungi kunda menejer nafaqat yuqori kasbiy malakaga ega
bo'lishni talab qilmoqda, balki ayni paytda xavfli bo'lishga tayyorlik bilan
birlashtirib, bank faoliyatining yakuniy natijasi uchun to'liq javobgarlikni o'z
zimmasiga oladigan yangi fikrlash darajasiga ham ega. Zamonaviy bozor
iqtisodiyoti sharoitda bank tomonidan boshqariladigan xatoliklarni tuzatish
imkoniyatlari juda cheklangan, shuning uchun bankning tashqi va ichki muhitini
o'rganish omillarini o'rganish asosida strategik rejalashtirish imkoniyatlarini faol
ravishda ishlatadigan samarali boshqaruv tizimini yaratish eng muhim
muammolardan biri bo'lib qolmoqda. Zero Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev
ta’kidlaganlaridek ―Kadrlar bilan ishlash holatini ham tanqidiy tahlil qilish zarur.
4 O’ylaymanki moliya organlarining butun tizimdagi rahbar va xodumlarini
attestatsiyada o’tkazish kerak. Endi ushbu lavozimlarga samarali ishni
ta’minlaydigan, munosib kadrlarni tanlash bo’yicha oldimizda muhim vazifa

turibdi. 1 So'nggi paytlarda tashkilotlarning kadrlar salohiyatini shakllantirish
muammolariga katta e'tibor berildi, ularning yetarlicha darajasi raqobatbardosh
ustunliklarga, faoliyat ko'rsatkichlariga va tashkilotning barqaror rivojlanishiga
ta'sir ko'rsatdi. Ta'kidlash joizki, xodimlarni boshqarishni optimallashtirish
bugungi vaziyatdan chiqish uchun ijobiy natija qo'lga kiritishga salbiy ta'sir
ko'rsatishi mumkin, hech bo'lmaganda eng yaxshi va minimal moliyaviy xarajatlar.
Shu bois, hozirgi vaqtda menejmentning ijtimoiy jihatlariga asosiy e'tibor
qaratiladi, rahbariyatning asosiy sa'y-harakatlari insonga, eng yuqori samaradorlik
bilan belgilangan maqsadlarga erishish uchun birgalikda ishlashga qodir jamoani
shakllantirishga qaratilgan. Shu bois, menejment usullarini respublikamiz tijorat
banklari kadrlari ular salohiyatini boshqarish jarayonlariga tatbiq etish va buning
asosida bank xodimlari faoliyatining samaradorligiga erishish bugungi kunda bank
sohasidagi dolzarb masalalardan biridir.

1. Aksiyadorlik tijorat “Xalq Banki” ning tashkiliy-iqtisodiy holati
tahlili
Xalq bankining missiyasi Bank faoliyatining mazmuni va ma’nosini belgilab
beradi, uning ijtimoiy vazifalarni amalga oshirishda hukumatning moliyaviy agenti
vazifalarini bajarishdagi, shuningdek xalq farovonligi va umuman iqtisodiyotning
o’sishini ta’minlashdagi tutgan o’rnini ta’kidlaydi. Xalq bankining mijozlari aholi
va xo’jalik yurituvchi sub’ektlar, ularning faoliyati, maqsadlari va intilishlari,
farovonligi Xalq Banki aynan shuning uchun faoliyat yuritadi. Bank mijozlarga va
hamkorlarga xodimlarning malakali bo’lishini kafolatlaydi. Bank xodimlarning
kasbiy mahoratning eng yuqori bosqichiga intilishini qo’llab-quvvatlaydi va
rivojlantiradi. Ishonchlilik - Bank faoliyatining zamirida vijdoniylik, halollik,
mas’uliyat yotadi Taqdim etiladigan xizmatlar sifatining kafolati — bank ishining
uslubidir. Guruh ruhi - bu umumiy maqsad bo’lib, har bir xodimning ushbu
maqsadga erishishga qo’shgan betakror hissasi va kasbiy mahoratidir. Bank
xodimni umumiy maqsadga erishishga qo’shgan hissasi uchun qadrlaydi.
Xodimlarni rivojlantirish - bankning boyligi, uning bozor aktividir. Bank
xodimlarning o’z salohiyatini royobga chiqarishi va rivorjlanishi uchun sharoit
yaratadi. Innovatsion yondashuv - bank yangi mahsulotlar va xizmatlarni yaratadi,
ishida ijodiy yondashuvlarga amal qiladi, ijobiy o’zgarishlarga xayrixoh bo’ladi va
doimo ular uchun ochiq bo’ladi. Bank mijozlarga xizmat ko’rsatishning yuksak
standartlariga intiladi, har bir mijozning manfaatlarini himoya qiladi. Bank
mijozlar bilan uzoq muddatli va o’zaro foydali hamkorlikka intiladi. Bank doimo
o’z xizmatlarini yangilab boradi, shunigdek yangi bank mahsulotlarini ishlab
chiqadi va taklif etadi. Mijozlar bilan o’z munosabatlarida bank ochiqlik va o’zaro
ishonch tamoyillariga tayanadi. Bank xodimlari mijozlar va ish hamkorlarining
operatsiyalari, hisobraqamlari va omonatlari to’g’risida axborotlarni, shuningdek
mijozning, ish hamkorining ish obro’siga, boshqa nomoddiy yoki moddiy
manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin bo’lgan boshqa axborotlarni, agar
O’zbekiston Respublikasi qonunchiligida boshqacha ko’zda tutilmagan bo’lsa, sir

saqlaydi. Bank xodimlari mijozlarga, ish hamkorlariga yashirin imtiyozlar va
afzalliklarni yaratib bermaydi. Bank ochiq-oshkor siyosatini amalga oshiradi va
korporativ boshqaruv tamoyillariga qat’iy amal qiladi. Chunonchi: ta’sischilarning
manfaatlariga so’zsiz rioya qiladi, o’z vaqtida axborotni oshkor etadi, hisob va
hisobot sifatini yaxshilash asosida axborotning ko’rgazmaliligi va foydalanish
osonligini yuksaltiradi. Bank xodimlari bankning muvaffaqiyatli faoliyatining
asosidir. Bank o’z xodimlarini qadrlaydi, har bir xodimga o’z salohiyatini eng
to’liq ro’yobga chiqarishga imkon beruvchi sharoitlarni yaratadi. Bank yoshi, irqi,
jinsi, e’tiqodi yoki millatidan qat’i nazar xodimlarni jalb qiladi va eng yaxshi
xodimlarni olg’a surib, ularni erishgan yutuqlari uchun taqdirlaydi. Bank shaxsni
va inson qadrqiymatini hurmat qiladi. Bank xodimlari bankning ish obro’siga,
boshqa nomoddiy yoki moddiy manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin bo’lgan
vaziyatlarning yuzaga kelishga yo’l qo’ymaydi. Raqobatchilari bilan o’zaro
munosabatlar odobli ish munosabatlari asosida barpo etiladi. Bank uchun yagona
maqbul raqobat shakli taqdim etiladigan xizmatlarning sifati, ishonchliligi va
servis darajasi borasida xolisona bozor afzalliklarini yaratish hisoblanadi. Bank
moliyaviy-sanoat guruhlari, siyosiy partiyalar va birlashmalarga nisbatan
neytralitet tamoyillariga amal qiladi hamda o’z faoliyatini mijozlar va ta’sischilar
manfaatlarida amalga oshiradi. Bank xodimlari davlat organlari bilan ishlarini
shaxsiy manfaatdorliksiz, ma’muriy qarorlarni qabul qilishga ta’sir o’tkazishning
noqonuniy usullaridan foydalanmay, yuritishi lozim. O’zbekiston Respublikasi
Xalq Banki universal tijorat banki hisoblanib, bozor iqtisodiyoti sharoitida asosan
aholini kreditlash, ularga pullik xizmatar ko’rsatish hamda aholining bo’sh turgan
pul mablaqlarini omonatlarga va zayom obligasiyalariga jalb qilish va boshqa
amaldagi qonunlarda belgilangan bank xizmatarini bajarish bilan shug’ullanadi.
Xalq Banki aholining va korxona, tashkilotlarning bo’sh turgan pul mablag’larini
bir markazga to’playdi va bu mablag’lardan iqtisodiyotni rivojlantirishda samarali
foydalaniladi. O’zbekiston Respublikasi Xalq Banki yuridik shaxs hisoblanadi va
bu tashkilotning o’z shaxsiy muhri mavjud, uning yuqori organi Xalq Banki

boshqaruvi hisoblanadi. Respublika Xalq Banki muassasalarida aholi
jamg’armalarini saqlash va o’z vaqtida egalariga qaytarib berishni bevosita
O’zbekiston Xalq Banki o’z kafolatiga oladi. Xalq Banki mijozlari bo’lib,
O’zbekiston fuqarolari, chet el fuqarolari hamda fuqaroligi bo’lmagan shaxslar
ham hisoblanishi mumkin. O’zbekiston Respublikasi davlat tijorat Xalq Bankining
asosiy vazifalari uning ustavida belgilab berilgan:  har bir tuman, shahar, qishloq,
har bir ho’jalikda bank infrastrukturasini tashkil etish, bank xizmatini
Respublikaning har bir yashovchisi uchun qulay bo’lishini ta'minlash;  bank
muassasalarini kadrlar bilan ta'minlashni tashkil etish;  aholini qiziqtirish uchun
yangi omonatlar turini ko’paytirish, yutuqli omonatlarni joriy qilish, jismoniy va
yuridik shaxslar o’rtasida obligatsiyalarni joylashtirish, lotereyalarni chiqarish va
joylashtirish;  aholi qo’lidagi chet el valyutasini aholi omonatlariga jalb qilish; 
aholi omonatlari bo’yicha naqd pulsiz hisob-kitoblarni, tovar va xizmatar uchun
naqd pulsiz hisob-kitoblarning yangi shakllarini jumladan plastik kartochkalarni
joriy qilish;  chek, akkreditiv, sertifikat kabi to’lov hujjatlarini chiqarish va aholi
o’rtasida joylashtirish;  jismoniy va yuridik shaxslarga hisob-kitob va kredit
xizmatini ko’rsatish;  aholiga bank xizmatini ko’rsatish sohasida chet el tajribasini
kiritish; 40  bank aktivlaridan samarali foydalanish va kredit
tavakkalchiliginikamaytirish;  ko’chmas mulk qurish, ularni tuzatish, aholining
uzoq muddat foydalanadigan tovarlari va boshqalar bo’yicha iste'mol krediti
tizimini rivojlantirish;  omonatchilarning manfaatlarini himoya qilishni ta'minlash;
O’zbekiston Respublikasi Hukumati qarz oluvchi kafolat va kreditorlik
funksiyalarini amalga oshirish vazifalarini topshirgan hollarda O’zbekiston
Respublikasi Hukumati nomidan qarz oluvchi va kreditor bo’lib ish ko’radi;
Amaldagi qonun hujjatlari doirasida boshqa xil bank faoliyatini olib boradi. Xalq
banki o’z faoliyatini ustaviga asosan olib boradi. Muassislarning bankning ustav
sarmoyasidagi badallari miqdori quyidagicha: O’zbekiston Respublikasi Moliya
Vazirligi - ustav sarmoyasining 51 foizi O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki
- ustav sarmoyasining 49 foizi Respublikada jamg’arma ishi bilan shug’ullanuvchi

asosiy banklardan biri Xalq Banki hisoblanadi. Xalq Banki o’z ishini ma'lum
rejalar asosida tashkil qiladi. Yuqori tashkilotlarning qaror va qo’llanmalariga amal
qilgan holda o’z faoliyatini olib boradi. Xalq Banki boshqaruvi va bank kengashi
bankni boshqaruv organlari hisoblanadi. Bank kengashi tarkibiga 7 a'zo kiradi, 4 ta
a'zo Moliya Vazirligi, 3 ta a'zo Markaziy Bank taqdimnomasiga ko’ra tayinlanadi.
Bank kengashi yig’ilishida masalalarni hal qilishda kengashning har bir a'zosi bir
ovozga ega bo’ladi. Bank kengashi yig’ilishini o’tkazish uchun kvorum
tayinlangan bank kengashi a'zolarining kamida 75 % foizini tashkil qilishi kerak.
Bank kengashi:  bank faoliyatining ustivor yo’nalishlarini belgilaydi;  bank
depozit va kredit siyosatining prinsiplarini tasdiqlaydi;  Vazirlar Mahkamasiga,
Moliya Vazirligiga, Markaziy bankka, bank ustaviga o’zgartirishlar
vaqo’shimchalar kiritish to’g’risida takliflar kiritadi;  bankning tashkiliy
boshqaruv tuzilmasini tasdiqlaydi;  boshqaruv raisi taqdimnomasi asosida bank
boshqaruvi a'zolarinitasdiqlaydi;  amaldagi qonun hujjatlariga amal qilishni
nazorat qiladi va boshqalar. Bank boshqaruvi bank faoliyatini tashkil etadi va unga
tezkor rahbarlikni amalga oshiradi, Markaziy Bank lisenziyasi asosida bankning
ustavdagi maqsadlari va vazifalari bajarilishini ta'minlaydi, bank mijozlariga
ko’rsatiladigan xizmatar bo’yicha foiz stavkalari va vositachilik haqi miqdorlarini
ishlab chiqadi va bank kengashi bilan kelishib oladi. Zararlar miqdorini
kamaytirish maqsadida bank aktivlar turlarini ko’paytiradi. Bank tomonidan
Markaziy Bank tomonidan belgilangan iqtisodiy me'yorlarga, Markaziy Bankda
majburiy zahiralar shakllantirish yuzasidan talablarga rioya qilinishini ta'minlaydi.
Bank boshqaruvi bank kengashiga hisob beradi. Bank boshqaruvi raisi O’zbekiston
Respublikasi Moliya Vazirligi va Markaziy Banki taqdimnomasiga ko’ra Vazirlar
Mahkamasining qarori bilan tasdiqlanadi. Kengash raisining o’rinbosari Markaziy
Bank taqdimnomasiga ko’ra tayinlanadi. Bank boshqaruv a'zolarining soni va
shaxsiy tarkibi bank kengashi tomonidan tasdiqlanadi. Bank hududiy
boshqarmalari va bo’linmalarining rahbarlari bank boshqaruvi tomonidan
tayinlanadi. Boshqaruv raisi tezkor rahbarlikni amalga oshiradi va bank faoliyati

uchun shaxsan javob beradi. Bank buhgalteriya hisobini yuritadi hamda
O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga va xalqaro standartlariga muvofiq
Markaziy Bank tomonidan belgilangan tartibda moliyaviy hisobot taqdim etiladi.
Bank o’z moliyaviy hisobotlarini, ularda keltirilgan ma'lumotlar auditorlik
tashkiloti tomonidan tasdiqlangandan so’ng, Markaziy Bank tomonidan
belgilanadigan shakllar bo’yicha va muddatlarda matbuotda e'lon qiladi. Bankning
yillik hisoboti bank kengashi tomonidan tasdiqlanadi. Xalq banki boshqarmasi
o’zining qo’l ostidagi barcha bank muassasalari faoliyati bo’yicha asosiy
vazifalarni hal etish, Xalq banki boshqarmasining harajat smetasini ishlab chiqish
bilan shug’ullanadi. Bundan tashqari Xalq Banki boshqarmasi quyidagi
funksiyalarni bajaradi:  respublikada omonat ishini tashkil qilish va naqd pulsiz
hisob-kitoblarni rivojlantirish bo’yicha vazifalarni belgilab beradi.  hisobot
vabank nazoratini tashkil qiladi.  bank operasiyalarini avtomatlashtirish ishlarini
olibboradi. O’ziga bo’ysunadigan bank muassasalarining yillik hisobot balanslarini
tasdiqlaydi, yig’ma balanslarni ko’rib chiqadi. Bankning kredit va moliya reja
loyihalarini muhokama qilishda qatnashadi. Xalq bankining tashkiliy tuzilishi
viloyatlarda Xalq Bankining boshqarmasi tuzilgan, shaharlarda esa jamg’arma
ishini bankning shahar filiallari tashkil qiladi. Tumanlarda esa Xalq Banki filiallari
faoliyat ko’rsatadi. Har bir Xalq Banki filiali qoshida bir necha omonat kassalar
tashkil qilingan. Tuman filiali va omonat kassalari bevosita aholiga xizmat
ko’rsatish bilan shug’ullanadi. ―MS Excel bankning asosiy hisob kitob dasturi
bo’lib hisoblanadi. Bu dastur yordamida bank operatsiyalari rasmiylashtiriladi,
foizlar hisoblanadi, maxsus jadvallar tuziladi. Bular quyidagi tartibda tuziladi: AT
Xalq Bankining mijozlari bilan olib boradigan opeartsiyalarida banklarda
qo`llanilayotganda dasturlardan biri bo`lgan NCI dasturidan foydalanadi, Mazkur
amaliyotim davomida NCI dasturidan foydalanishni va bankdagi operatsiyalarni
ushbu dastur orqali rasmiylashtirishni o`rganishga harakat qildim. NCI dasturidan
har bir bankdagi xodimlar foydalanishi uchun ularga maxsus Login va Parol
beriladi, demak NCI dasturiga kirish uchun har bir xodim o`zlarining berilgan

login va parolidan foydalanib ishga tushirishadi. Kredit bo’limi faoliyati xolati
taxlili. Xalq banki jismoniy shaxslar uchun quyidagi kreditlash dasturlarini taqdim
etadi: Iste’mol kreditlari, Ipoteka kreditlari, Xalq Banki tomonidan kreditlash
qulay moliyaviy asos bo’lib, uning yordamida siz o’z istaklaringizni uzoq pul
yig’ib o’tirmay, tez amalga oshirishingiz mumkin. Ipoteka kreditlari yosh oilalarni
moddiy va ma’naviy qo’llab-quvvatlsh, ularga mehnat faoliyatining boshlanishi va
mustaqil hayotga kirib borishi paytida kerakli yordam ko’rsatilishi, barqaror
daromad manbalarini shakllantirishga tasirchan rag’batlari va mexanizmlarini
yaratish maqsadida davlat-tijorat Xalq Banki turar joyni sotib olish, qurish va
rekonstruksiya qilish uchun kreditlarni ajratadi. Kredit olish huquqiga quyidagilar
ega bo’ladi: 15 www.xb.uz / O’zbekiston Respublikasi aksiyadorlik tijorat Xalq
banki. 43  O’zbekiston Respublikasining 18 yoshga yetgan, to’lovga layoqatli
fuqorolari;  yashash manziliga ko’ra doimiy ro’yxatdan o’tgan;  ohirgi ish joyida
kamida 6 oy ish stajiga va kamida 1 yillik umumiy mehnat stajiga ega bo’lgan; 
banklar va boshqa moliyaviy muassasalar oldida qarzdorligi bo’lmagan;  bank
tomonidan o’z va jalb qilingan mablag’lari hisobiga beriladigan ipoteka kreditining
miqdori turar joyni sotib olish, qurish va rekonstruksiya qilish qiymati bilan
cheklanadi, lekin ko’pi bilan:  shaxsiy turar joy uyini sotib olish va qurish uchun
minimal ish haqining 3000 baravari;  shaxsiy turar joy uyini rekonstruksiya qilish
va ko’p xonadonli uyda xonadonni sotib olish uchun minimal ish haqining 2500
baravari miqdorida belgilanadi. Ipoteka kreditidan foydalanish uchun foiz stavkasi
kreditdan foydalanish uchun foiz stavkasi yillik 18 foiz miqdorida belgilanadi,
bunda depozit hisobraqamiga beriladigan kredit miqdoridan kamida 25 % foiz
kiritilishi lozim. Yosh oilalga ipoteka kreditlari berilishining shartlari. Yosh oilalar
uchun kreditdan foydalanish uchun foiz stavkasi yillik 18 % miqdorida belgilanadi,
bunda depozit hisobraqamiga beriladigan kredit miqdoridan kamida 25% kiritilishi
lozim. Bunda qonunchilikka muvofiq yosh oilalar toifasiga birinchi marta
ro’yxatga olingan nikoh qurgan, har birining yoshi 30 yoshdan oshmagan er-xotin
kiritiladi. Yosh oilalarga ipoteka kreditlari bo’yicha asosiy qarzlarni qoplash

bo’yicha uch yillik imtiyozli davr belgilanadi, kreditni qoplash to’lovlari imtiyozli
davr tugagandan keyingi oydan e’tiboran boshlanadi. Bank tomonidan o’tkazilgan
mablag’ va shartnoma bo’yicha to’lov talabnomasining qiymat orasidagi farqi
bankning diskonti hisoblanadi. AT Xalq Banki mijozlarga O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2006-yil 23-mart kunidagi № PQ-308-sonli
―Xususiy yordamchi, dehqon va fermerlik xo’jaliklarida qoramol sonini
ko’paytirishni 44 rag’batlantirish choralari to’g’risida qarori asosida beriladigan
mikrokreditlarni taklif qiladi.

2. Aksiyadorlik tijorat Xalq banki Namangan viloyat filialinin
boshqaruvfaoliyati va personalining vazifalari
Tijorat banklarini tashkil qilish 11 fevral 1999 yilda qabul qilingan
―Banklarni ro’yxatga olish va ularga litsenziya berish tartibi to’g’risidagi 630-
sonli Nizom asosida olib borilar edi. Bu qonunga 2009 yil 15 avgustda №703 son
bilan o’zgartirish kiritilgan va hozirda banklar ushbu qonun asosida tashkil
etilmoqda. Banklar O`zbekiston Respublikasining Fuqarolik kodeksi, "Banklar va
bank faoliyati to’g’risida"gi, "Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning
huquqlarini himoya qilish to’g’risida"gi qonunlari hamda boshqa qonun
hujjatlariga muvofiq, qoida tariqasida, aksiyadorlik jamiyati tarzida tashkil е tiladi.
2016 yilning 1 iyulidan boshlab aksiyadorlik jamiyatlari tarzida tashkil е tiladigan
tijorat banklari O`zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar
Mahkamasiningqarorlarida nazarda tutiladigan holatlardan tashqari, faqat xorijiy
investorning ustav kapitalidagi ishtiroki ulushi 15 foizdan kam bo`lmagan
taqdirdagina tashkil qilinishi mumkin16 . Xalq banki, O zbekiston Respublikasiʻ
davlat tijorat xalq banki — yirik universal davlat tijorat jamg arma banki. 1992 y.
ʻ
da sobiq davlat mehnat jamg arma kassalari (1923) negizida tashkil etilgan mehnat
ʻ
jamg armalari va aholini kreditlash maxsus banki — SSSR Jamg arma banki
ʻ ʻ
(1987) ning O zbekiston bo limi asosida O zbekiston jamg arma banki tashkil
ʻ ʻ ʻ ʻ
etildi. 1995 yilda bu bank hukumatning maxsus qarori bilan O zbekiston
ʻ
Respublikasi davlat tijorat xalq banki deb nomlandi. O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2015 yil 24 apreldagi ―Aksiyadorlik jamiyatlarida zamonaviy
korporativ boshqaruv uslublarini joriy etish chora-tadbirlari to’g’risidagi PF-4720-
sonli Farmoniga asosan bank nomi ―Aksiyadorlik-tijorat Xalq banki nomiga
o’zgartirildi17 . Boshqaruvi Toshkent shahrida. Bank ta sischilari: O zbekiston
ʼ ʻ
Respublikasi Moliya vazirligi (51%) va O zbekiston Respublikasi Markaziy banki
ʻ
(49%). Xalq banki keng tarmoqdi universal bank, respublikadagi bank tizimining
yirik bo g inlaridan biri hisoblanadi. 14 ta hududiy filiali, 188 tuman (shahar)
ʻ ʻ
filiali, 144 mini bank, 2517 ta shoxobchalarga ega (2004). Jismoniy va yuridik

shaxslarga barcha turdagi bank xizmatlarini ko rsatadi. Bankning asosiy vazifalari:ʻ
respublikada bank jamg arma ishlarini rivojlantirishga qaratilgan depozit siyosatini
ʻ
olib borish; aholining bo sh pul mablag larini bank omonatlariga jalb qilish va ular
ʻ ʻ
hisobiga shakllangan resurelarni iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga yo naltirish;
ʻ
davlat va boshqa emitentlarning qimmatli qog ozlarini xarid qilish, saqlash,
ʻ
hisobga olish hamda ikkilamchi bozorda oldisotdi muomalasini amalga oshirish;
lahzali va boshqa turdagi lotereyalarni tashkil qilish va o tkazish; xo jalik
ʻ ʻ
sub yektlari va yakka tartibda faoliyat kursatadigan tadbirkorlarga mikrokreditlar
ʼ
berish; yuridik va jismoniy shaxslarga hisobkitob — kassa xizmati ko rsatish,
ʻ
uchinchi shaxs foydasiga to lovlar qabul kilish va boshqa Bank muassasalari davlat
ʻ
tomonidan ko p bolali va kam ta minlangan oilalarga tayinlanadigan nafaqa va
ʻ ʼ
yordam pullarini egalariga tarqatdi. AT ―Xalq bankida kadrlarni to’plash.
Nomzodga bo’lgan talablar aniqlangach (lavozim yo’riqnomasi, malakaviy karta
va boshqa shakldagi hujjatlar); kadrlar bo’limi keyingi bosqichni amalga
oshirishga kirishishi mumkin: ya’ni yetarli malakaga ega nomzodlarni tanlash.
Bunda korxona sarflashi mumkin bo’lgan byudjet va birlamchi inson resurslari
asosiy limitlovchi ko’rsatkich bo’lib xizmat qiladi. Nomzodlarni jalb qilishda bank
bir qancha qulayliklar va kamchiliklarga ega bo’lgan qator usullarni qo’llashi
mumkin: Ijtimoiy omillar korxona va tashkilotlar, xususan tijorat banklari
sharoitida ijtimoiy muhitni tashkil etish bilan bog’liq shart-sharoitlardagi
o’zgarishlarni va bu o’zgarishlarning oqibatlarini ifodalab beradi. Ijtimoiy
omillarning asosiy yo’nalishini mehnat jarayoni amalga oshiriladigan tijorat
banklarining o’zida ishlaydigan xodimlarga, ularning oilalari istiqomat qiladigan
muhitga hamda ularning yaqin atrofidagi xodimlarga ta’sir ko’rsatish shakllariga
qarab farqlash mumkin. Asosiy omillarga quyidagilar kiradi:  tijorat banklarining
potentsiali, uning ijtimoiy infratuzilmasi;  ish sharoitlari va mehnatni muxofaza
qilish;  personalning ijtimoiy ximoyalanganligi;  jamoadagi ijtimoiy ruhiy
vaziyat;  mehnatni moddiy rag’batlantirish va oila byudjetlari;  ishdan tashqari
vaqt va dam olishdan samarali foydalanish va boshqalar. Tijorat banklari o’zining

miqyosi, mulkchilik shakli,bo’ysunishi, qayerda joylashganligi va boshqa shart-
sharoitlariga qarab o’zining yaxllit ijtimoiy infratuzilmasiga ega bo’ligan, faqat
uning ayrim elementlari yig’indisiga ega bo’lishi, yoki boshqa korxona va
tashkilotar bilan kooperatsiyalashuviga va ijtimoiy sohaning munitsipial bazasiga
umid qilishi mumkin. Lekin har qanday vaziyatda ham ijtimoiy infratuzilma
haqida g’amho’rlik qilish ijtimoiy taraqqiyot va personalni boshqarishning eng
muhim talabi hisoblanadi. Bu omillar quyidagilarni o’z ichiga oladi;  banklarning
zamonaviy texnika va texnologiya bilan ta’minlash darajasi, mehnatning
mexanizatsiya va avtomatlashuvi darajasi, samarali materiallarning ishlatilishi; 
zamonaviy fan-texnika yutuqlarining ishlab chiqarishga joriy etilishini hisobga
olgan xolda mehnatni tashkil etish, ishchilar guruhlarining alohidaligini, mehnat
intizomi bilan bir qatorda ishlab chiqish. Tijorat banklarining ijtimoiy
infratuzilmasiga umumlashtirilgan holda uy-joy fondi va kommunal xo’jalik
ob’ektlar, tibbiyot va davolash profilaktika muassasalari, ta’lim va madaniyat
ob’ektlari, savdo va umumiy ovqatlanish ob’ektlari, maishiy xizmat ko’rsatish
ob’ektlari, sport inshootlari va ommaviy dam olish bazalari personalni samarali
boshqarishni amalga oshirishga xizmat qiladi. Ijtimoiy himoya tizimi xodimni,
og’ir axvolga tutib qolishi, sog’lig’i, kasalligi ishsizlik tufayli mehnat layoqatini
yo’qotishdagi mehnat huquq va imtiyozlarni ishonchli tarzda ximoya qilishda
ishonch bag’ishlaydi. Jamoaning ijtimoiy-ruhiy vaziyati uchta asosiy tarkibiy
qismdan iboratdir: xodimlarning ruhan mos kelishi, ularning ijtimoiy intilishlari,
axloqiy tarbiyalanganligi kabi bog’liq kuchlar ta’sirida bo’ladi. Ijtimoiy ruhiy
vaziyat insonlarni yaqinlashtirish, birgalikda astoydil mehnat qilish, iroda, xis -
tuyg’ularini munosabatlarini, qiziqish, rag’batlantirish, iqtisodiy samarali bo’lgan
omillarni ilgari suradi, xodimni rag’batlantiradi, kuch-quvvatini ortishini yoki
pasayishini mehnat g’ayrati, unga qiziqish, qiziqmaslik, ishdan manfaatdorlikni
yoki befarqlikni ifodalaydi19 . Quyida biz AT Xalq banki Namangan viloyat filiali
xodimlari bo’yicha ma’lumotlarni tahlilini ko’rib chiqamiz. AT Xalq banki
Namangan viloyat filiali xodimlari tasnifiga ko’ra jami xodimlar 41 tani tashkil

qiladi. Asosiy xizmat ko’rsatuvchi xodimlar 2018 yil 23 tani tashkil qilib 56% ga
yetigan va o’tgan davrga nisbatan 3% ga ortgan.2019 yil I choragiga nisbatan
asosiyxizmat ko’rsatuvchi xodimlar soni o’zgarmagan. 2018 yilda yordamchi
xizmat ko’rsatuvchi xodimlar soni 11 tani tashkil etgan bo’lib umumiy 26,8 % ga
teng bo’lgan va o’tgan yilga nisbatan 2,4% ga kamaygan. 2019 yilda esa ushbu
ko’rsatkich o’zgarmaganini ko’rishimiz mumkin. Xo’jalik bo’limi xodimlari 2018
yil V choragiga nisbatan 7,3% ni tahskil etgan. Ma’muriy boshqaruv xodimlari
2019 yil I choragiga nisbatan 4 tani tashkil qilib 10,5 ga teng bo’lgan. Tijorat
banklari faoliyatida personalini boshqarishda ijtimoiy xizmat ko’rsatishga ijtimoiy
rivojlantirishning aniq maqsadli dasturlari va rejalari bilan asoslangan tadbirlarni
ta’minlashning tashkiliy boshqarish funksiyalari xosdir. Bunda barcha jamoalar,
bank kasaba uyushmasi, tarmoq va xududiy organlar hamkorligida va birgalikda
ish ko’rishi lozim. Ijtimoiy masalalar bo’yicha xujjatlarqarorlar, buyruqlar,
nizomlar, yo’riqnomalar, tavsiyalar va hokazolarning loyihalarini tayyorlash ham
zarur. Ijtimoiy xizmat ko’rsatishning boshqaruvchilar faoliyati qonunlarning to’la-
to’kis bajarilishiga butunlay bo’ysundiriladi. Yana shuni alohida e’tirof etish
lozimki, tijorat banklarida, xususan AT ―Xalq bankida personalni to’g’ri tashkil
etish orqali uni samarali boshqarishda kadrlarni to’g’ri tanlash, joylashtirish,
rivojlantirish bo’yicha qabul qilingan nizom bank personalini boshqarishda dasturil
amal bo’lib xizmat qilmoqda va bu o’z ijobiy samarasi bermoqda.

3 Aksiyadorlik tijorat Xalq banki Namangan viloyati filiali faoliyatining
samaradorligini baholaydigan ijtimoiy-iqtisodiy va moliyaviy holati tahlili
Bozor munosabatlari kengaya borgan sari tijorat banklari ham chakana
operatsiyalarni rivojlantirish, mijozlarga taqdim etadigan xizmatlar turlarini
ko’ipaytirish orqali o’iz faoliyatini diversifikatsiya qila bordilar. Chunki banklar
tomonidan zamonaviy axborot texnologiyalari yangi bank mahsulotlari paydo
bo’ilishining asosiy omili, binobarin, bank xizmatlari bozori rivojlanishiga sharoit
yaratishi tushunib yetilgan edi. Jumladan, mijozlarga xizmat ko’irsatish tarmog’i
2018 yil 1 dekabr holatiga Xalq bankining 197 ta filiali shuningdek, 29 ta mini-
bank, 2814 mingta ga yaqin jamg’arma, maxsus, kommunal va ko’chma (sayyor)
kassalari hamda xalqaro pul o’tkazmalari va VASH lari aholi va mijozlarga xizmat
ko’rsatmoqda Banklarning faoliyatidagi maqsadlarni belgilash, ularni amalga
oshirishning borishini doimiy baholash menejmentning muhim vazifalaridan
hisoblanadi. Rahbarlar bank ishining tashkil etish holati haqida yaxshi xabardor
bo’ilganida tavakkalchilik darajasi uning barcha shakllarida eng past darajaga
yetadi. Mamlakatimizda olib borilayotgan moliya-bank tizimidagi islohotlar
natijasida bugun yurtimizda faoliyat ko’irsatayotgan bank muassasalari katta-
kichik sanoat korxonalari, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari,
dehqon hamda fermer xo’ijaliklarining ishonchli hamkoriga aylandi. Negaki, yalpi
ichki mahsulot hajmi, aholi real ish haqi va daromadlarining 50 o’isishida,
yurtimizda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning jahon bozorida o’iz xaridoriga
ega bo’ilishida, ijtimoiy ob’ektlar hamda turar-joy binolari barpo etishdek keng
ko’ilamli bunyodkorlik ishlarida qo’ilga kiritilayotgan ulkan yutuqlarda aynan
bank moliyaviy ko’imagi muhim ahamiyat kasb etmoqda. Quyida biz AT ―Xalq
banki nimg ba’zi ko’irsatkichlarini ko’irib, tahlil qilib chiqamiz. Jadval
ma’lumotlaridan ko’irinib turibdiki, AT ―Xalq bankining balans hisobotlari
o’isish tendensiyasiga ega. Buning asosiy sabablaridan biri esa to’ig’ri tanlangan
strategiya hamda yangi innovatsion xizmat turlarini bank tomonidan mijozlarga
taklif qilinayotganligidir. Bankning moliyaviy, ijtimoiy, iqtisodiy ko’irsatkichlarini

o’isishida shu kabi omillarning ahamiyati kattadir. Bankning o’iz marketing
xizmatini olib borishi bir necha usullariga ega. Bularning eng birinchisi hamda
oddiysi mijozlar bilan olib boriladigan bevosita olib boradigan muloqatidir.
Mijozni ham bank ishchisini moddiy tomonidan rag’batlantirilishi bu vazifani hal
qilishning asosiy mezonlaridan biridir. Jadval ma’lumotlari shuni ko’irsatadiki,
bankning asosiy ko’irsatkichlaridan hisoblangan umumiy kapitali 2018 yilga kelib
1 695,5 mlrd so’mni tashkil etib, uning tarkibidagi ustav kapitali esa 1 540,3 mlrd
so’mni tashkil etdi. Bu ko’irsatkichlar shuni ko’irsatadiki, bank yildan yilga o’isish
dinamikasini saqlab qolayapdi. Buning asosiy sabablaridan biri esa bank
tomonidan mijozlarga ko’irsatilayotgan sifatli xizmatlar hamda yangi innovatsion
mahsulotlarni yaratilishidir. AT ―Xalq banki ning mamlakat iqtisodiyotidagi
salohiyatini oshirish borasida strategik faoliyati:  iqtisodiyotning real sektoridagi
korxonalarni moliyaviy qo’illabquvvatlashni davom ettirish;  investitsion
harakterga ega bo’ilgan kreditlari hajmini yanada oshirib borish;  iqtisodiyotning
bazaviy tarmoqlaridagi korxonalarni, kichik biznes va tadbirkorlik sub’ektlarini
moliyaviy qo’illab-quvvatlash bo’iyicha to’iplangan tajribani yanada
mustahkamlash, yosh oilalar, qishloq xududlarida servis sohasini rivojlantirishni
kreditlashga alohida e’tibor qaratish;  bankning universal faoliyatini rivojlantirib
borish, chakana xizmatlar ko’ilamini oshirish.  bank mijozlariga bank
xizmatlarining to’iliq spektrini taqdim etish, yangi bank xizmatlarini joriy etish; 
korporativ mijozlarga xizmat ko’irsatish bilan birgalikda chakana bank
xizmatlarini ham rivojlantirib borish;  chakana bank xizmatlariga axborot
texnologiyalarni joriy qilib borish;  aholidan kommunal to’ilovlarni yig’ish
bo’iyicha erishilgan natijalarni mustahkamlash, kommunal tashkilotlar bilan
elektron axborotlarni bevosita almashuvini tashkil qilish;  xorijiy tashkilotlar bilan
hamkorlikni rivojlantirish.  chet el banklari va xalqaro moliya institutlari bilan
yangi aloqalar bog’lash, mavjudlari bilan hamkorlikni mustahkamlash va ularni
loyihalarni moliyalashtirishga keng jalb etish, chet el banklari va milliy ishlab
chiqaruvchilar o’irtasida vositachilik qilish;  uzoq muddatli ipoteka kreditlarini

berishda chet el kredit liniyalarini jalb etish;  jahonda zamonaviy bank
amaliyotida qo’illaniladigan bank xizmatlarini o’irganib borish va bank faoliyatiga
moslashtirgan holda joriy etish;  kadrlar siyosatining ustuvorliklari;  xodimlarni
doimo malakasini oshirib borish, chet tili va zamonaviy dasturiy ta’minotni
o’irgatib borish;  mehnat staji katta tajribali xodimlar, rahbarlar va yosh
mutahassislar o’irtasidagi bog’liqlikni kuchaytirish orqali, bank tizimida
to’iplangan tajribalarning keyingi avlod xodimlarida ham saqlanib va rivojlanib
borishini ta’minlash;  kadrlarga bo’ilgan talabni oldindan o’irgangan holda oliy
o’iquv yurtlaridan muvaffaqiyatli bitiruvchilarni tanlov asosida ishga qabul qilish
va birinchi navbatda ular bilan filiallarni ta’minlash; AT ―Xalq banki missiyasi
— o’iz aksiyadorlari va bank mijozlari uchun eng yuqori darajadagi iqtisodiy
qadriyatlarni yaratishdan iborat. Mijozlarga xizmat ko’irsatishning yuqori sifati va
tanlangan bozorlardagi yetakchilik, kelajakdagi bank muvaffaqiyati uchun birinchi
darajali ahamiyat kasb etadi. Bankning korporativ qadriyatlari — jamoaviy ruh,
yangicha fikrlash, ijobiy munosabat, ajoyib sifat — bank missiyasini amalga
oshirishda muhim rol o’iynaydi. Mijozlarga keng ko’ilamdagi bank xizmatlarini
taqdim etgan holda, bank mamlakat iqtisodiini ko’itarish va rivojlantirish uchun
asoslar va sharoitlarni yaratishga ko’imaklashishga intiladi. O’Iz mijozlariga
xizmatlarni taqdim etishda AT ―Xalq banki professionalizmning yuqori
standartlariga muvofiq bo’ilish, yangiliklarni qo’illash, yangi g’oyalarga ochiqlik,
fikrlardan foydalanish hamda qat’iy va izchil faoliyatni amalga oshirishga sodiqdir.
Investitsiya dasturi doirasida iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo’illab-
quvvatlash, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik
yangilash jarayonida banklarning moliyaviy ko’imagi katta bo’ilmoqda. Bank ham
bu borada yetarlicha sarmoya yo’inaltirib, ishlab chiqarish jarayonining
kengayishi, korxonalar faoliyatining yuksalishiga qo’ishayotgan hissasi yil sayin
ortmoqda. Bankning kapitallashuv darajasini oshirish maqsadida, bankning
umumiy kapitalini yetarlicha shakllantirish uzoq muddatli resurs bazasini
mustahkamlash 2019 yilda ham bankning eng muhim vazifalaridan bo’ilib qoldi.

AT ―Xalq banki mamlakatimizning yetakchi banklaridan biri sifatida yirik
investitsiya loyihalarini moliyalash imkoniyatiga ega. Yuqoridagi ma’lumotlarga
ko’ra AT Xalq bankining umumiy iqtisodiy hamda moliyaviy ko’rsatkichlari
o’tgan davrga nisbatan oshganligini ko’rishimiz mumkin. 2019 yilda bank
faoliyatida investitsion loyihalarni tanlash, tahlil qilish, ularni milliy va xorijiy
valyutada kreditlash ishlari yanada rivojlandi. Lizing amaliyotlari bo’iyicha 2018
yilda 152 ta xo’ijalik sub’ektlariga ko’irsatilgan lizing xizmatlari natijasida 625
tadan ortiq yangi ish o’irinlari yaratildi. Ayollar tadbirkorligini qo’illab-
quvvatlashga ajratilgan kredit mablag’lari o’itgan yilning mos davriga nisbatan
134,1 foizni tashkil etdi.

XULOSA
Bugungi kunda har bir sohada muvaffaqiyatning asosiy kalitlaridan biri bu –
shubhasiz inson omildir. Iqtisodiyotni modernizatsiyalashda faoliyatda personalni
to’g’ri tashkil etish va oqilona boshqarish barcha korxona va tashkilotlarning,
xususan tijorat banklarining oldida turgan eng muhim vazifalardan biri sanaladi.
O’Izbekiston Respublikasining iqtisodiy islohatlarni amalga oshirishda mamlakat
iqtisodiyotini rivojlantirishda bilimdon va ishbilarmon xodimlarni shakllantirishga
erishish muhim ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyatga egadir. Bu borada hukumatimiz
tomonidan bir qator me’yoriy qonun hujjatlari qabul qilingan. Shulardan,
―Mehnat kodeksi, ―Ta’lim to’g’risidagi, ―Aholini ish bilan ta’minlash
to’g’risidagi Qonunlari, ―Istiqbolli yosh pedagog va ilmiy kadr malakasini
oshirish va tajriba almashuv tizimini takomillashtirish to’g’risidagi Prezident
Farmoni kabilarni misol qilib keltirish mumkin. Samarali mehnat tizimiga
erishishda ilk bora xodimlarning malakaviy darajasi tahlil etiladi Samarali faoliyat
ko’rsatish tizimi dasturi bank faoliyatida qatnashuvchi barcha kadrlarni qamrab
oladi. Tijorat banklarida personalni o’qitishga ehtiyoj mavjud bo’lib, unga
xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish kiradi. Menejment usullarini
respublikamiz tijorat banklari kadrlari ular salohiyatini boshqarish jarayonlariga
tatbiq etish va buning asosida bank xodimlari faoliyatining samaradorligiga
erishish bugungi kunda bank sohasidagi dolzarb masalalardan biridir. O’rganilgan
mavzuning dolzarbligi nuqtai nazaridan quyidagi xulosalar kelindi:
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga
quramiz. – Toshkent: ―O’zbekiston NMIU, 2017. – 488 b.
2. Mirziyoyev Sh.M.Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik –
har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. – Toshkent:
―O’zbekiston NMIU, 2017. – 104 b.
3. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O’zbekiston davlatini
birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: ―O’zbekiston NMIU, 2017. – 56 b.
4. Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt
taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: ―O’zbekiston NMIU,
2017. – 48 b
5. Yo’ldoshev N.Q. ―Strategik menejment., O’quv qo’llanma. Т .: Cho’lpon/,
2014yil, 350-bet.
6. Кокошин А.А. Стратегическое управление: теория, исторический опыт,
сравнительный анализ и задачи. М.: РОССПЭН, 2012. – 525 с. 12.
Турчанинов В.Н. Стратегическое управление развитием региона. Учебное
пособие.М.: Дашков, 2014. – 217 с.
7. Гурков И.Б.―Стратегический менежмент организации. M.:TЕИС, 2014,
стр-350.
8. Анцупов А.Я. Стратегическое управление: рабочая книга лидера. – СПб:
Издательство СГУ, 2015 – 398 с.
9. Базарова Т.Ю. ―Управление персоналом. Учебник. М.: «Центр кадровых
технологий - ХХI век», 2012.стр 315.
10. Porter M. ―Конкурентоспособная стратегия. Учебное пособие, М.:
КНОРУС. 2012, стр-250,

AT ―Xalq banki Namangan viloyati filialining boshqaruv faoliyati amaliyot hisoboti

Купить