• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Axloqiy tarbiya jarayonida Alisher Navoiy merosidan foydalanish

МУСИҚА МАРКАЗИ ҚУРИЛИШ МАРКАЗИ
Турли   хажм   ва   шаклдаги   қурилиш   элементлари   мавжуд   бўлиб,
болалар   улардан   фантастик   ва   хаётий   иншоатлар   бунёд   этадилар:   мисол   учун
уйлар,   бутун   борлиқ   бир   шахарчалар,   ферма   ва   хайвонот   боғлари   қурилиш
билан   машғул   бўлган   болалар   бу   ерда   жуда   кўп   нарсаларни   ўзлаштириб
оладилар.   У   болаларнинг   математик   қобилиятларини   ривожлантиришга,
ижтимоий   кўникмаларни   хосил   қилишларига   ёрдамлашади.,   муаммоларни   хал
этиш   тажрибасини   беради.   Бу   ерда   шунингдек   ижодий   ёндашишни   намойиш
этиш ва бажариладиган ишга диққатни жалб этади. 
Ушбу марказга тарбиячилар ва болалар истак-хохиши билан кўплаб турли
нарсаларни   ўйинчоқ   машиналар,   юк   машиналари,   одамлар   ва   хайвонларнинг
шаклчалари, самолётлар, газлама бўлакларни қўшиб қўйиш мумкин.  МАТЕМАТИКА  MARKAZI
Математика     манипулятив   ўйинлар   марказида   бошқотирма   ва
конструктор каби болалар йиғиши ва сочиб ташлаши мумкин бўлган
нарсалар бўлиши лозим. Бу ерда, шунингдек, болаларнинг бир хилда
таққослашлари,   турлича   таснифлашлари,   санашлари   учун   ёрдам
берадиган   ўйинлар   хам   бўлиши   керак.   Бу   ҳам   нутқни   ўстиришга
ёрдам беради. Бундай машғулотлар ҳам ақлий  қобилиятни ўстиради,
ҳам   нозик   харакатланишни   ўргатади.   Материаллар   билан
ўртоқлашиш, келишиш ва муаммоларни ҳал этиш зарурати ижтимоий
кўникмалар ривожланишига олиб келади.  ҚУМ ВА СУВ МАРКАЗИ
Қум   ва   сув   маркази–бу   гуруҳдаги   махсус   стол   ёки   ховлида   ташкил
этилган тупроқ уюмидир, бу нарса болаларга билим орттиришга мўлжалланган
ўйинлар   учун,   сезиш   органларидан   фойдаланиш   учун   ажойиб   имкониятлар
беради.
Болалар   ушбу   табиат   материалларини   ўрганиш   давомида   ижод
қиладилар,   фикрлайдилар,   ўзаро   ўртоқлашадилар.   Улар   умумий   ва   нозик
харакатларни мустахкамлайдилар. Бунда хокандозча, тўрли сизгич, қадоқчалар
ва   челаклар   бўлиши   лозим.   Шундай   қилиб,   математик   ва   табиий-илмий
тушунчалар шаклланади, ижодий фикрлаш рағбатлантирилади.  ДРАММАЛАШТИРИШ МАРКАЗИ
Драммалаштириш   марказида   болаларда   ҳақиқий   хаётдан   олинган   кичик
саҳна   кўринишларини   ўйнашга   ҳо x иш–истак   уйғотиш   учун   албатта   керакли
кийимлар  ва бошқа  нарсалар  бўлиши зарур,  бу  нарса  уларда  атрофда  нималар
содир   бўлаётганини   ажратиб   олишлари   ҳамда   ўз   ўринларини   тушуниб
етишларига   ёрдам   беради.   Марказдаги   нарсаларни   тарбиячилар   танлайдилар.
Улар   бу   нарсаларни   бир   хафтага   “кир   ювиш”   ўйини   учун   учинчи   хафтага
хайвонларга   қарши   ўйини   учун   реквизит   сифатида   таклиф   этишлари   мумкин.
Реквизитлар болаларнинг қизиқишлари асосида танланади.  Очиқ   майдонча   –   бу   гуруҳ   хонасига   муҳим   қўшимчадир;   очиқ
хавода   ўтказиладиган   машғулотлар   бино   ичида   ўтказиладиган
машғулотларга   нисбатан   ҳар   томонлама   пухтароқ   режалаштириш
лозим.  машғулотлар   зеҳнни   чархлайди,   ритмга   санашга   ўргатади   ва   нутқни
ривожлантиради;   умумий   ва   нозик   харакатланишни   (моторикани)
мустахкамлайди   ва   ижодий   қобилиятини   намоиш   этишга   имкон
беради. 
ОЧИҚ МАЙДОНЧА ПАЗАНДАЧИЛИК МАРКАЗИ
Пазандачилик   маркази   болаларни   айрим   нарсаларнинг   хоссаларини
текшириш,   янги   овқатлари   татиб   кўриш,   шу   жумладан   уларни   ўзлари
таёрлашлари,   янги   математик   тушунчалар,   масалан,   ўлчов   тушунчаси   билан
танишиш   имконини   беради.   Биргаликдаги   пазандалик   машғулотлари   ўзаро
муносабат, бошқалар билан фикр алмашишни ўргатади, шерик бўлиб ишлашни
имкониятини   беради.   Ушбу   марказда   кўплаб   тушунчаларни   ўзлаштириш
мумкин.   Тарбиячилар   болалар   билан   ранглар,   сонлар,   шакллар   тўғрисида,
овқатланиш,   табиатшунослик   ҳақида   фикрлашиб   олишлари   мумкин.
Пазандачилик болаларга жонли хаётий тажрибаларни беради.  ТАБИАТШУНОСЛИК МАРКАЗИ
Табиатшунослик   марказидан   болаларнинг   табиат   ходисалари   ва   кўчада
топилган   нарсалар   билан   машғул   бўлишлари   учун   фойдаланилади.   Тарбиячи
гуруҳда   бу   кичик   “хазина”ни   намоиш   этиш   ва   текшириш   учун   махсус   жой
ажратиш   мумкин.   Ушбу   марказ   қиёфасини   болаларнинг   қизиқишлари,   йил
фасллари   ва   дастур   бўлимлари   мавзуларнинг   ўзгаришига   қараб   ўзгартиради.
Натижада   болаларни   магнитлар,   сув,   ер   тортишиш   кучи   каби   физик
тушунчалар билан амалий таништириш мумкин.
Болалар   сайр   қилиш   пайтида   ўсимликлар,   дарахтлар   ва   хайвонларни
кузатган   холда   табиатшунослик   фани   асосларини   тушуниб   етадилар,   атроф-
муҳитни ўрганадилар. Тарбиячи бу жараённи бошқариш ва қўллаб–қувватлаши
зарур.  САНЪАТ МАРКАЗИ
Болаларнинг   ўз   ижод   қобилиятларини   синовдан   ўтказиш   ва   амалга
оширишга   рағбатлантиради,   уларга   янги   материаллар   билан   танишишдан
қониқиш   олиш   имкониятларини   беради,   болаларни   сезиш   қобилиятини
бойитади. Бу ерда буёқ, қоғоз, қайчи, бурчаклар, қаламлар газлама бўлакчалари
ва   кесиш   хамда   елимлаш   учун   барча   қийқимлар   мавжуд.   Шунингдек,   табиат
материаллари     дарахт,   барг,   қум,   тупроқни   хам   қўшиб   қўйиш   фойдадан   холи
эмас.   Ушбу   марказдаги   машғулотлар   ижодий   қобилият   сўз   орқали   ва   сўзсиз
мулоқат, умумий ва нозик харакатланиш, ақлий қобилиятни ривожлантиришга
йўналтирилган.  АДАБИЁТ МАРКАЗИ
Адабиёт   марказида   китоблар   ва   эшитиш   ҳамда   ёзиш   учун   ўқув
қуроллари   мавжуд   бўлади.   Бу   тинч   бурчак   бўлиб,   унда   болалар   китобларни
қараб чиқишлари, бир-бирларига ўқиб беришлари мумкин, шунингдек, бу ерда
тарбиячи ёки кўнгилли ёрдамчи болаларга китобни овоз чиқариб ўқиб бериши
мумкин.   Адабиёт   –   “Қадам-бақадам”   дастурида   ўқув   куннинг   муҳим
таркибидир. 
Болаларга   китобчаларни   ўз   қўллари   билан   ясаш,   мавзу   (сюжет)ларни
ўйлаш ва ўйнаш, хикоялар эшитиш таклиф этилади.   Мусиқадан   бутун   кун   давомида   машғулотларни   бирлаштириш
учун   фойдаланиш   мумкин.   Куйлаш,   харакатлар,   қарсак   чалиш,
ўйинлар,   мусиқа   асбобларини   чалиш   ва   ёзилган   куй-қўшиқларни
тинглаш   ҳар   қандай   дастурни   яхшигина   тўлдиради.   Мусиқавий

Axloqiy tarbiya jarayonida Alisher Navoiy merosidan foydalanish