• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 129.6KB
Покупки 0
Дата загрузки 22 Декабрь 2023
Расширение pptx
Категория Биотехнология

Продавец

Bohodir Jalolov

Дата регистрации 10 Май 2023

5700 Продаж

Evolyusiyani harakatlantiruvchi va yo’naltiruvchi kuchlar. Miqdoriy belgilarni irsiylantirishda kommulyativ va nokommulyativ genlarning o’zaro ta’siriga doir masalalar yechish

1. Genlarning o zaro ta sirining komplementar ʻ ʼ (to ldiruvchi) ta siri ʻ ʼ , ya ni komplementariya ikki ʼ yoki undan ortiq allel bo lmagan genlarning o zaro ʻ ʻ ta siri tufayli organizmda ota-onada kuzatilmagan ʼ yangi belgi rivojlanadi. Masalan, tovuqlarda tojning gulsimon va no xatsimon shakllari bargsimon (oddiy) shakliga ʻ nisbatan dominant hisoblanadi. Gulsimon tojli tovuqlar no xatsimon tojli xo rozlar ʻ ʻ bilan chatishtirilganda Fr da yong oqsimon tojli ʻ tovuqlar olinadi. Yong oqsimon tojli parrandalar o zaro ʻ ʻ chatishtirilganida F2 da yong oqsimon, gulsimon, ʻ no xatsimon va bargsimon tojli tovuqlar 9:3:3:1 ʻ nisbatda to rtta fenotipik sinflar olinadi. ʻ GENLARNING O ZARO TA SIRINING KOMBINIRLANGAN ʻ ʼ TIPI.4. Genlarning o zaro ta sirining kombinirlangan tipi. Bir belgining ʻ ʼ rivojlanishida bir vaqtning o zida komplementar, epistaz, polimeriya, ʻ pleytropiya tiplarining birgalikda ta sir ko rsatishidan iborat. Bu holat, ʼ ʻ odatda, genom tuzilishi murakkab bo lgan allopoliploid organizmlarda ʻ kuzatiladi. Bu tipdagi ta sir chigit ustidagi tuk va tola qatlamining ʼ irsiylanishini o rganish jarayonida aniklangan. Chigit tuklarining ʻ rivojlanishini to rtta allel bo lmagan genlar — I-i, Ft,—ft,, Ft2—ft2 va Fc— ʻ ʻ fc nazorat qiladi. Ta sir qilish xususiyatiga binoan bu genlar uch ʼ guruhgabo linadi: 1) gen-ingibitor (I-i); buning dominant alleli gomozigota ʻ (II) va geterozigota (I) holatda asosiy (Ft,, Ft2) va yordamchi (Fc) genlar ta sirini to xtatib qo yadi va fenotipik ji-hatdan tuksiz chigit rivojlanadi; 2) ʼ ʻ ʻ asosiy genlar — Ft,—ft, va Ft2—ft,. Ular dominant allellar bo lib, ʻ polimeriya tipida ta sir ko rsatib, chigitning mikropileda tuklarining ʼ ʻ rivojlanishini nazorat etadi. Bu genlar faqat gen ingibitorning resessiv gomozigota (ii) holatida va yordamchi (Fc—fc) genning allel holatiga bog liq bo lmagan holda ta sir etadi. ʻ ʻ ʼ GENLARNING O ZARO TA SIRIʻ ʼ Genlarning allelli o zaro ta sirini o rganish natijasida ʻ ʼ ʻ Mendel qonunlari kashf etilgan. Organizmlardagi ko pchilik belgilarning irsiylanishi faqat bir gen ʻ emas, balki allel bo lmagan bir necha genlarning faoliyatiga ham ʻ bog’liq. Allel bo lmagan Genlarning o zaro ta siri ʻ ʻ ʼ 1. komplementar, 2. epistaz, 3. polimeriya, 4. kombinirlangan (aralash), 5. pleyotrop ta sir xillariga bo linadi. ʼ ʻ 2. ARAMORFOZ BU..... A. Tarixiy jarayonda organizmlar tuzulishini murakkablashishi; B. Tarixiy jarayonda organizmlarni ixtisoslashishi; C. Tarixiy jarayonda organizmlarning moslashishi; D. Tarixiy jarayonda organizmlar tuzilishini soddalashishi. 4. SENOGENEZ BU..... A. Tuxumda ozuqa zahirasini ko`p bo`lishi; B. Murtak pardalarini hosil bo`lishi; C. Murtakning pardalarsiz rivojlanishi; D. A – V. • fenotipda paydo bo ladigan belgi ʻ dominant allellarning soniga bog liq ʻKumulyativ polimeriyada • belgining rivojlanishi dominant allellarning soniga bog liq emas. ʻnokumulyati v polimeriyada POLIMERIYA HOLIDA NASLDAN-NASLGA O TISH ʻ KUMULYATIV VA NOKUMULYATIV TIPDA BO LADI. ʻ kumulyativ nokumulyativ GENLARNING O ZARO TA SIRINING KOMPLEMENTAR ʻ ʼ (TO LDIRUVCHI) TA SIRI ʻ ʼF1da kuzatilmagan yangi belgi, ya ni yong oqsimon tojning ʼ ʻ rivojlanishi gulsimon tojni rivojlantiruvchi, masalan, A geni bilan no xatsimon tojni rivojlantiruvchi dominant V genining o zaro ʻ ʻ komplementar ta siriga bog liq. ʼ ʻ Ota-ona sifatida olingan gulsimon tojli tovuqlar o z genotipida ʻ gulsimon tojni nazorat qiluvchi A genining dominant allellariga hamda no xatsimon tojni boshqaruvchi V genining resessiv ʻ allellariga (AAvv), ota sifatida olingan no xatsimon tojli xo rozlar ʻ ʻ esa, aksincha — aaVV genotipga ega bo lgan. ʻ Ota-ona va birinchi avlod parrandalarining genotipini quyidagicha ko rsatish mumkin: Aavv (gulsimon tojli) X aaVV ʻ (no xatsimon tojli) F1, AaVv (yong oqsimon tojli). ʻ ʻ Yopdamchi genlar asosiy genlarning fenotipik rivojlanishini kuchaytirish xususiyatiga ega. Ular genotipda asosiy polimer genlarning dominant allellari bo lganida ʻ ta sir ko rsatadi. ʼ ʻ Chigit tuklari rivojlanishini nazorat qiluvchi asosiy genlar F1, F2 tolani chigitning ma lum qismida ʼ rivojlanishiga pleyotrop ta sir ko rsatadi. ʼ ʻ GENLARNING O ZARO TA SIRIʻ ʼ Genlarning o zaro ta siri - ʻ ʼ genlarning belgilar rivojlanishidagi ishtiroki. Bir genning o zi bir necha xil belgilar rivojlaiishiga ʻ hamda bir necha xil genlar bir belgining rivojlanishiga ta sir ko rsatishi mumkin. ʼ ʻ Bunday ta sir bir gen allellari (allelli ta sir) ʼ ʼ yoki turli genlarning allellari (allel bo lmagan ta sir) ʻ ʼ orasida sodir bo ladi. ʻ МАВЗУГА ОИД МАСАЛАЛАР ЕЧИШ 2. Қуёнларнинг қулоқ супрасининг узунлиги доминант D1D1 D2 D2 генларга, калталиги d1d1 d2 d2 генларга боғлиқ. Қулоқ супраси узун 15 см бўлган организмларнинг генотипини топинг GENLARNING O ZARO TA SIRINING EPISTATIK TIPI, ʻ ʼ EPISTAZ 2. Genlarning o zaro ta sirining epistatik tipi, epistaz — bir genning ʻ ʼ allellari boshqa genlar allellarining faoliyatini bosib turishidan iborat. Masalan, A>V yoki V>A, a>V yoki v>A. Allel bo lmagan genlar faoliyatini bosib turuvchi allel genlar supressorlar ʻ yoki ingibitorlar deb ataladi. Ular dominant yoki resessiv holatda bo lishi mumkin. Dominant epistaz ʻ ta sirida bir genning dominant alleli boshqa allel bo lmagan gen ʼ ʻ faoliyatini bosib turadi. Dominant epistazda belgilar ajralishi F2 da 13:3 yoki 12:3:1 nisbatda sodir bo ladi. Resessiv epistaz bir tomonlama yoki ikki tomonlama ʻ bo lishi mumkin. Birinchi holda bir gen resessiv allelli gomozigota ʻ holatda boshqa genning dominant yoki resessiv allellari faoliyatini bosib turadi, ya ni aa>V yoki aa>vv bo ladi. ʼ ʻ Bu holda F2 da belgilar 9:3:4 nisbatda ro y beradi. Ikki tomonlama ʻ resessiv epistazda aa>V-, vv>A- bo lganidan, fenotip bo yicha ajralish F2 ʻ ʻ da 9:7 nisbatda sodir bo ladi. ʻ Mikropileda tuklar fenotipda namoyon bo lishi darajasi ʻ genotipdagi asosiy genlarning dominant allellari soniga bog liq; yordamchi gen — Fc—fc. ʻ Uning dominant alleli asosiy genning biror dominant gomozigota holati bilan o zaro ta sir qilib, chigitning xalaza ʻ ʼ va yon qismlarida tuklarning rivojlanishini nazorat qiladi. Yordamchi gen dominant gomozigota holatda (Fsfs) chigit bir tekis va qalin tuk bilan qoplanadi, geterozigota (Fcfc) holatida esa tuklar notekis rivojlanadi. Shunday qilib, chigit tuklari poligenlar (epistaz, polimeriya, komplementar), asosiy va yordamchi genlar hamda gen- modifikatorning o zaro murakkab ta siri natijasida rivojlanadi. ʻ ʼ Chigit uzun tolasining rivojlanishini kamida ikki guruhga mansub genlar nazorat qiladi. МАВЗУГА ОИД МАСАЛАЛАР ЕЧИШ 1. Қуёнларнинг қулоқ супрасининг узунлиги доминант D1D1 D2 D2 генларга, калталиги d1d1 d2 d2 генларга боғлиқ. Қулоқ супраси узун 24 см бўлган Барон қуён зоти қулоқ супраси калта 12 см бўлган зот билан чатиштирилган. F1 дурагайининг қулоқ супрасининг узунлигини топинг. TEST TOPSHIRIQLARDAN TO`G`RI JAVOBNI ANIQLANG . 1. Biologik progress bu.... 2. A. Tarixiy jarayonda organizmlar tuzulishini murakkablashishi; 3. B. Tarixiy jarayonda organizmlarning muhit sharoitiga moslashishi; 4. C. Organizmlar sonini ortishi, tarqalish arealini kengayishi va yangi taksonlarni hosil qilishi; 5. D. Tarixiy jarayonda organizm tarqalgan arealni kengayishi . МАВЗУГА ОИД МАСАЛАЛАР ЕЧИШ 4. Одамларда сочнинг жингалак бўлиши J, текис бўлиши j генлари билан белгиланади. Бундай эр-хотиндан туғилган фарзандларнинг сочи тўлқинсимон бўлади. Сочлари жингалак бўлган аёл, сочи текис бўлган эркакга турмушга чиқди. Бу оила фарзандларининг соч шакли ва генотипини аниқланг. GENLARNING O ZARO TA SIRINING ʻ ʼ KOMPLEMENTAR (TO LDIRUVCHI) TA SIRI ʻ ʼF 1 da kuzatilmagan yangi belgi, ya ni yong oqsimon tojning ʼ ʻ rivojlanishi gulsimon tojni rivojlantiruvchi, mas, A geni bilan no xatsimon tojni rivojlantiruvchi dominant V genining o zaro ʻ ʻ komplementar ta siriga bog liq. ʼ ʻ Ota-ona sifatida olingan gulsimon tojli tovuklar o z genotipida ʻ gulsimon tojni nazorat qiluvchi A genining dominant allellariga hamda no xatsimon tojni boshqaruvchi V genining resessiv ʻ allellariga (AAvv), ota sifatida olingan no xatsimon tojli xo rozlar ʻ ʻ esa, aksincha — aaVV genotipga ega bo lgan. ʻ Ota-ona va birinchi avlod parrandalarining genotipini quyidagicha ko rsatish mumkin: ʻ Aavv (gulsimon tojli) X aaVV (no xatsimon tojli) F1, ʻ AaVv (yong oqsimon tojli). ʻ Belgilarning komplementar tipda irsiylanishi 9:7; 9:6:1; 9:3:4 nisbatda ham bo lishi mumkin. ʻ POLIMER GENLAR FUNKSIYASIGA KO RA IKKIGA BO LINADI: ʻ ʻasosiy yordamchi EVOLYUSIYANI HARAKATLANTIRUVCHI VA YO’NALTIRUVCHI KUCHLAR. MIQDORIY BELGILARNI IRSIYLANTIRISHDA KOMMULYATIV VA NOKOMMULYATIV GENLARNING O’ZARO TA’SIRIGA DOIR MASALALAR YECHISH. E’tiboringiz uchun raxmat! 3. GENLARNING O ZARO TA SIRINING POLIMERIYA TIPI, YA NI ʻ ʼ ʼ POLIMERIYA 3. Genlarning o zaro ta sirining polimeriya tipi, ya ni polimeriya — bir ʻ ʼ ʼ belgining rivojlanishiga ikki va undan ortiq allel bo lmagan genlarning bir ʻ xilda ta sir ko rsatishidan iborat. Bunday polimer genlar bir xil harf bilan ʼ ʻ belgilanib, bir-biridan indekslari orqali farq qiladi. Masalan, A,A, a2a2a,a,A,A2; A,A2 yoki a,a,a2a2. Polimeriya holida nasldan-naslga o tish kumulyativ va nokumulyativ tipda ʻ bo ladi. Kumulyativ polimeriyada fenotipda paydo bo ladigan belgi dominant ʻ ʻ allellarning soniga bog liq, nokumulyativ polimeriyada esa belgining ʻ rivojlanishi dominant allellarning soniga bog liq emas. ʻ Kumulyativ polimeriyaga misol qilib 1908 yilda shved olimi G. Nilson-Ele o tkazgan tajri-ba natijasini keltiramiz. To q qizil va oq donli bug doy irqlarini ʻ ʻ ʻ chatishtirib birinchi avlodda (G ,) donlari qizil bo lgan duragay o simlik ʻ ʻ ʻ olinadi. Ular o zaro chatishtirilganida G , da rangi (to q qizildan och ʻ ʻ ʻ qizilgacha) va oq rangli bo lgan o simliklar 15:1 (15 ta rangli 1 ta oq) paydo ʻ ʻ bo ladi. Donlar 15:1 bo lgan. 15 qism don rangining to q qizildan och ʻ ʻ ʻ qizilgacha o zgarishi ular genotipidagi qizil rangni ta min etuvchi dominant ʻ ʼ gen allellarining soniga bog liq. Bu misolda keltirilgan bugdoy navlari ikki juft ʻ polimer genlar bilan bir-biridan farq qiladi. 3. Қовоқда U - гени меванинг сариқ рангини, u – гени яшил рангини ифодалайди. Гомозигота оқ ва яшил қовоқлар ўзаро чатиштирилса, F1 да қандай рангли қовоқ ҳосил бўлади?МАВЗУГА ОИД МАСАЛАЛАР ЕЧИШ REJA 1. EVOLYUSIYANI HARAKATLANTIRUVCHI VA YO’NALTIRUVCHI KUCHLAR. 2. AROMORFOZ 3. IDIOADAPTATSIYA 4. UMUMIY DEGENERATSIYA GENLARNING O ZARO TA SIRINING KOMBINIRLANGAN TIPI. BIR ʻ ʼ BELGINING RIVOJLANISHIDA BIR VAQTNING O ZIDA ʻ TIPLARINING BIRGALIKDA TA SIR KO RSATISHIDAN IBORAT ʼ ʻ komplementar epistaz polimeriya pleytropiya 5. UMUMIY DEGENERATSIYA BU.. A. Murakkab tuzulishidan oddiy tuzulishiga o`tishi; B. Tuxum orqali ko`payishi; C. Metamorfoz orqali ko`payishi; D. Murtakning pardasiz taraqqiy etishi. 3. BIOLOGIK REGRESS BU... A. Taksonlardagi organizmlarning kamayishi; B. Taksonlardagi shug`al qilgan xududni torayishi; C. Taksonlarda yangi sistematik birliklarni paydo bo`lishi; D. A – C GENLARNING PLEYOTROP TA SIRIʼ 5. Genlarning pleyotrop ta siri — bir genning bir necha ʼ belgilar rivojlanishiga ta siri. ʼ Masalan, qorako l qo ylari qo zilarida junning kulrangi ʻ ʻ ʻ (sheroziy) dominant gen tomonidan boshqariladi. Ana shu gen bo yicha dominant gomozigotali bo lgan ʻ ʻ qo zichoqlar tug ilgandan so ng sutdan chiqqach oshqozon- ʻ ʻ ʻ ichak yo lining to liq rivojlanmaganligi sababli nobud bo ladi. ʻ ʻ ʻ Demak, junning kulrangini rivojlantiruvchi dominant gen gomozigota holatda hazm qilish sistemasida nuqsonning paydo bo lishiga olib keladi. ʻ Drozofilada ko zning oq rangini belgilovchi gen pushtning ʻ kamayishi va ular hayotining qisqarishiga sabab bo ladi. ʻ Nokumulyativ polimeriyaga achambiti o simligida qo zoq ʻ ʻ mevasi shaklining irsiylanishi misol bo ladi. Achambiti ʻ mevasining uchburchak shakli oval shakli ustidan dominantlik qiladi. Uchburchak mevali achambiti oval mevali o simlik bilan ʻ chatishtirilganda F, da uchburchak mevali duragaylar, F2 da esa 16 o simlikdan 15 tasining mevasi uchburchak, bittasi oval ʻ bo ladi. Bu misolda ham ota-ona o simliklar ikki juft polimer ʻ ʻ genlar orqali bir-biridan farq qiladi. Ammo F, da o simliklar mevasining uchburchak shakli ʻ dominant allellarning soniga bog liq emas. ʻ Masalan: 4 ta (A,A,A2A2) yoki faqat 1 ta (A,a,a2a2 yoki a,a,A2a2) dominant allel bo lganida ham meva uchburchak ʻ bo ladi. ʻ Shunday qilib, uchburchak mevali o simliklarning rivojlanishi ʻ dominant allellarning soniga bog liq bo lmaydi. ʻ ʻ

Evolyusiyani harakatlantiruvchi va yo’naltiruvchi kuchlar. Miqdoriy belgilarni irsiylantirishda kommulyativ va nokommulyativ genlarning o’zaro ta’siriga doir masalalar yechish

Купить