Hayvonot dunyosi - Biologiya - Slaydlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	3.0MB
Xaridlar	1
Yuklab olingan sana	14 Noyabr 2023
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Slaydlar
Fan	Biologiya

Sotuvchi

Nozimbek

Ro'yxatga olish sanasi 14 Noyabr 2023

19 Sotish

Hayvonot dunyosi

Sotib olish


Hayvonat dunyosi o’simliklardan farqlanib
erkin harakatlana oladi.

Hayvon organizimi organlar sistemasidan
tashkil topgan.

Masalan

hazm qillish

Nafas olish

Qon ayalanish

Ayirish sistemasi

Organlar sistemasi organlardan iborat
masalan: yurak buyrak o’pka jigar

Organlar to’qimalardan tuzilgan

Hayvonlarda 4 xil : qoplovchi biriktiruvchi
nerv va muskul to’imalar bor.

To’qimalar hujayralardan tarkib topgan.


O‘rta Osiyoning tabiiy sharoiti xilma-xil bo‘lganligi tufayli
uning hayvonot dunyosi ham o‘ziga xos va rang-barangdir.
O‘rta Osiyo hayvonlari chalacho‘llarda, cho‘llarda, tog‘oldi
va tog‘lar oralig‘idagi tekisliklarda, tog‘larda hamda suv
havzalarida yashaydi.

Chalacho‘llarning hayvonot dunyosi mavsumlar bo‘yicha
o‘zgarib turadi. Yozda janubdan issiqsevar hayvonlar, ya’ni
kaltakesaklar va ayrim qushlar (to‘rg‘ay, loyxo‘rak) kirib
kelib, chalacho‘llarning ichkari qismlariga yetib boradi

Chalacho‘llarning
o‘zlashtirilmagan
joylarida, Betpaqdala,
Orolbo‘yi, Shimoliy
Ustyurt, To‘rg‘ay o‘lkasi,
Balxashbo‘yida tuyoqli
hayvonlar: oqquyruq,
jayron, yovvoyi qo‘y,
morxo‘r, qulon va
boshqalar yashaydi.
Hasharotlardan chayon,
qoraqurt va boshqa
o‘rgimchaksimonlar ko‘p


Keng bargli o‘rmonlarda
jayron, ayiq, to‘ng‘iz,
bo‘rsiq uchraydi.
Т o‘ng‘iz, asosan, daryo
bo‘ylarida ko‘proq
tarqalgan. Bu mintaqada
qushlardan jannat
hasharotxo‘ri, kabutar,
mayqut, oq boshli sa’va,
bulbul va boshqalar bor.

O zbekistonʻ hayvonot dunyosi xilma-xil bo lib, ʻ O rta Osiyodagi ʻ boshqa
mamlakatlar
singari subtropik mintaqalga xos turlarga ega.
Respublikada sut
emizuvchilarning 6 turkumi : hasharotxo rlar ʻ (6 tur),
ko lqanotlilar
ʻ (19 tur), tovuqsimonlar (2 tur), kemiruvchilar (42 tur),
yirtqichlar (23
tur) va juft tuyoqlilar (8 tur)ga mansub 100 tur uchraydi.
Eng
nodir va kam uchraydigan sut emizuvchilarning 24 turi, jumladan
burama shoxli echki , ayiq , qoplon , quroquloq , silovsin , ilvirs , sirtlon ,
qunduz , manul , jayran , alqor , qushoyoq , ko k
ʻ sug ur ʻ , olako zan ʻ
, ustyurt
qo yi ʻ , buxoro qo yi ʻ , shomshapalak , tunshapalak O zbekiston ʻ
Respublikasi „Qizil
kitobi“ga kiritilga n


Suvda hamda quruqlikda yasho
vchilarning
3 turi: yashil qurbaqa (turon
qurbaqasi va osiyo tog lari ʻ
qurbaqasi kenja turlari), ko l
ʻ
baqasi va danatin
qurbaqa uchraydi
O zbekiston
ʻ qushlarning 24
turkumga mansub 410 ga yaqin
turi bor, ulardan 184 turi
chumchuqsimonlar turkumiga
kiradi.


Hayvonat dunyosi xilma xil bo’lib 2,5 mlnga yaqin turni o’z ichiga
oladi.

Hayvonat dunyosi umrtqasining mavjudligiga ko’ra umrtqali va
umrtqasiz hayvonlarga bo’linadi.

Umrtqa ichki organlar uchun tayanch vazifasini bajaradi

Umrtqalilarga bitta tip xordalilar tipi kiradi.

Xordalilar tipi esa baliqlar suvda hamda quruqlikda yashovchilar
sudralib yaruvchilar qushlar va sut emizuvchilar sinflariga bo’linadi

Umrtqasiz hayvonlarga soda hayvonlar tipi yassi chuvalchanglar tipi
halqali chuvalchanglar tipi molyuskalalar tipi kiradi

1 . Sutemizuvchilar, chaqalog'ini
sut bilan boqgani uchun shunday
nomlangan.
2. Sutemizuvchilarning xalqaro
nomi - Mammalia.
3. Sutemizuvchilarning 5500 ga
yaqin turi ma'lum.
4. Rossiyada taxminan 380 tur
mavjud.
5. Okean tubida sutemizuvchilar
yo'q.
6. Ko'p sutemizuvchilar ma'lum bir
yashash joyiga biriktirilgan va
ma'lum bir harorat, namlik va
ovqatga moslashgan.


Mushuk va kuchuklar sizni ko’r qilishi mumkin

Kuchuk va mushuklar bilan yaqindan kontakt hamda, ular hayot faoliyati
maxsulotlari bilan yaqindan kontakt parazitlarning manbaasi bo’lishi
mumkinligini, bundan tashqari bu parazitlar kasalliklarga, ayniqsa ovqat hazm
qilish bilan bog’liq kasalliklarga olib kelishi mumkinligini barcha yaxshi biladi.
Bunga qaramay toksikarioz bilan zararlanish havfi ham kata bo’lib, u
parazitlardan ham havfliroq. Bu infeksiya hayvonlar, yoki ular hayot faoliyati
maxsuli bilan yaqindan kontakt qilishdan yuqishi mumkin. Mazkur kasallik bilan
kasallangan agarda uni to’g’ri davolamasa, ko’r bo’lib qolishi mumkin. Shu bilan
bir qatorda ko’rish organlarining jiddiy shikastiga olib kelgan holatlar ham
ma’lum. Buyuk Britaniyada har yili bunday kasalliklarhaqida bir nechta holat
qayd etiladi, AQSH da esa bunday holatlar minglab yuz beradi. O’zingizni
kasallikdan himoya qilish uchun shaxsiy gigienaga jiddiy e’tibor bering –
antibacterial sovun bilan qo’llaringizni yuving.


Chipor bug'u bug'ularning eng chiroylilaridan biri bo'lib,
uzunligi 180 sm gacha, bo'yi 110—120 sm gacha, og'irligi 100
—130 kg bo'ladi. Xitoyda, Yaponiyada, Kavkazda, Uralda,
Vetnam va boshqa joylarda aralash o'rmonlarda yashaydi.
Rangi yozda oq xollar aralashgan och malla chipor bo'lib,
yelkasida qora yo'li bor.

Buxoro bug'usi /xongul/ asil bug'ular qatoriga kirib,
uzunligi 80—90 sm, bo'yi 55—60 sm, vazni 75—100 kg bo'ladi.
Erkagi shoxli, shoxida 5 tagacha butoqlari bor. Amudaryo
bo'yidagi to'qaylarda, Eron, Afg'oniston va boshqa joylarda
uchraydi. Hozir kamayib ketgan.


Bug'ular juda chiroyli, ixcham va shoxdor hayvon bo'lib,
ularning bir necha turlari bor. Deyarli barcha zonalarda
bug'ularning biror turi uchraydi. Turli xil o'tlar, o'simliklar
bilan ovqatlanadi.

Shimol blig'usining gavdasi va bo'yni ancha uzun, lekin
oyoqlari nisbatan kalta bo'ladi. Asosan shimoliy rayonlarda
yashaydi. Erkagi ham, urg'ochisi ham shoxli bo'ladi. Qoiga
o'rgatilganlari ham o'zi ovqat topib yeydi. Podada urg'ochi
bug'u bilan bolalari bo'ladi, erkagi alohida yashaydi.


Bug'ular kunduzi dam olib, kechqurun va erta tongda o 'tlaydi. Ular o
'zi yashaydigan maydonni hidli iz qoldirib, chegaralab chiqadi, boshqa
poda yoki bug'ular kelib qolsa, ularni haydaydi. Chipor bug'u yozda
shoxini tashlaydi, kuzda yana o'sib chiqadi. Shoxidan dori-darmon
tayyorlashda foydalaniladi.

Bug'ularning umumiy umr ko'rish davomiyligi 25 yilni tashkil etadi.
Nikoh o'yinlari (gon) odatda oktyabr o'rtalarida boshlanadi va noyabr
oyining boshigacha davom etadi. Ushbu davrda erkaklar muhim
narsalar uchun kurashishadi. Bug'ular ko'pxotinli hayvondir, bunday
qisqa vaqt ichida u 10 tagacha urg'ochilarni qamrab olad

Sotib olish