Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	5.1MB
Покупки	1
Дата загрузки	22 Декабрь 2023
Расширение	pptx
Категория	Горное дело

Konchilik korxonalarida ishlatiladigan transport mashinalari turlari. Transport mashinalarning umumiy tasnifi


Transport mashinalar tasnifi



Kon korxonalarida qo‘llaniladigan barcha transport
mashinalari harakatlanish usuli bo‘yicha ikki guruhga
bo‘linadi (2.3 - rasm).

Birinchi guruhga uzluksiz ishlaydigan transport
vositalari kiradi. Bunday qurilmalarda ish harakati uzliksiz
bo‘lib, odatda, uzoq Vaqt davomida o‘zgarmay qoladi.

Ikkinchi guruhga uzlukli (siklik) ishlaydigan
transport vositalari kiradi. Ularda yuk tashish ma’lum
harakat sikli bo‘yicha davriy ravishda amalga oshiriladi.

Uzluksiz ishlaydigan qurilmalarda ularni ishga
tushurgandan keyin ish harakati avtomatik ravishda
bajariladi. Uzlukli ishlaydigan qurilmalarda esa, odatda,
harakatni boshqarish talab qilinadi.

Konveyer va skreper transporti, odatda, «eltish»,
temir yo‘l transporti - «tashigich», shaxtadan yuqoriga klet,
platforma yoki skipda chiqarish transporti - «ko‘tarish» deb
ataladi.


Kon transportini to‘g‘ri va samarali ishlashi
hamda takomillashib borishi:

- transport vositalari turlari va majmuasini
konning kon-texnik sharoitlariga qarab va qazish
tartibiga mos ravishda belgilash;

- transport qurilmalarining asosiy
parametrlarini hisoblash belgilangan me’yorlarga,
Unumdorlik va quvvatning zarur zapaslariga rioya
qilish;

- mashina va mexanizmlarning sifatini
oshirish;

- mashinalarning reja - ogohlantiruv
ta’mirini o‘z vaqtida tashkil qilish va ularni kuzatib
turish;

- kon transportini boshqarishni to‘g‘ri Yo‘lga
qo‘yish va havfsizlik talablariga rioya qilish
yo‘llari orqali ta’minlanadi.

E’TIBORINGIZ
UCHUN
RAHMAT


Yuk tashish sostavlari (Lokomotiv va vagonlar) va relsli
yo‘llar temir yo‘l transportining asosiy vositalari hisoblanadi.
Karyerlardagi temir yo‘llar Statsioner (turg‘un) yoki Vaqtincha
xizmat qiluvchi turlarga bo‘linadi. Statsioner temir yo‘llar,
asosan karyerning ishlamaydigan yonbag‘rida qoldirilgan
transport bermalariga (supalariga) joylashtiriladi va uzoq muddat
davomida xizmat qiladi. Vaqtincha xizmat qiluvchi temir yo‘l esa
karyer ishchi yonbag‘ridagi pog‘onalar ishchi maydoniga
qurilgan bo‘lib, pog‘ona ish fronti chizig‘i surilishi bilan, davriy
ravishda yangi (pog‘ona ish fronti chizig‘iga yaqin) o‘zanga
(joyga) surib boriladi.

Lokomotiv sifatida Elektrovoz, Teplovoz va tortuvchi
agregatlardan foydalaniladi. D-94, D-100 m, YEL-1, 13E-1
rusumli kontaktli elektrovozlar kuchlanishi 1500-3000 voltga
teng o‘zgarmas tok yordamida ishlaydi.

Teplovozlar uchun elektr toki va trolley simlar kerak emas.
Shu sababli ularning foydali ish koeffitsiyenti (FIK) yuqori 24-26
% ni tashkil qiladi. OPE-1, OPE-2 rusumli tortish agregatlari
avtonom elektr energiyasi manbasiga (dizel seksiyasiga) ega
bo‘lganligi va har bir Vagon motor bilan ta’minlanganligi sababli
kontakt elektr liniyalarsiz ishlaydi.


Kon korxonalarida transportning narhi foydali
qazilmani umumiy tannarhining ko‘pgina qismini tashkil
qiladi. Shuning uchun transportni ishlatish bo‘yicha
harajatlarni turli yo‘llar bilan kamaytirish korxonaning
umumiy harajatlarini va uning mahsuloti tannarhini
sezilarli darajada kamayishiga olib kelishi mumkin.

Kon transporti, odatda, anchagina parallel va
ketma-ket bo‘g‘inlardan tashkil topgan bo‘lib , shu bilan
birgalikda jihozlarining turlari ham har hil bo‘ladi.

Shuning uchun kon transportini mexanizatsiyalash
faqat har bir bo‘g‘inini alohida mexanizatsiyalashdan
iborat bo‘lib qolmay, balki texnik va tashkiliy jihatdan
bog‘langan va bir tekisda ishlaydigan majmua tizimini
barpo etishdan iboratdir. Bu shu jihatdan ham zarur-ki,
ba’zi vaqtlarda transportning alohida bo‘g‘inlari
O‘rtasida to‘laqonli tashkiliy bog‘lanish bo‘lmaganligi
tufayli, ular foydali qazilmani qazib chiqarishni cheklab
qo‘yishi, biri ikkinchisining ishi to‘xtab qolishiga
majbur qilishi va bo‘g‘inlar oralig‘ida anchigina
ishchilarni qo‘shimcha jalb qilishga olib kelishi mumkin.

2.1-rasm. Shaxtada uchta qatlam qazib olinishida
transport lahimlari sxemasi:
1-yarus shtreki; 2 va 3 – panel bremsbergi va ukloni; 4 va
5 – uchastka bremsbergi va ukloni; 6 - asosiy shtrek; 7 -
kvershlag; 8 - stvol atrofi lahimlari; 9 - vertikal stvol
Kon transportining umumiy tavsifi. Kon korxonalarida transport
vazifalari

Kon transporti shaxta, rudnik va karyerlarning sanoat transporti sifatida
foydali qazilmani qazib olish texnologik jarayonining eng asosiy zvenolaridan
biridir. Transport qurilmalari kon korxonalarida foydali qazilmalarni zaboy (qazish
joyi)dan yer osti yoki ochiq kon lahimlari bo‘ylab va undan keyin kon tepasidan
boyitish fabrikasi yoki temir yo‘l vagonlariga yuklash punktigacha, tog‘ jinslarini
esa ag‘darmagacha tashish uchun hizmat qiladi. Shu bilan birgalikda kon transporti
to‘lg‘azma va yordamchi materiallar hamda jihozlarni kon ustidan shaxtaga
tashishni ta’minlaydi. Undan tashqari, kon transporti odamlarni gorizontal va qiya
lahimlar bo‘ylab ish joyigacha va smena tugagandan so‘ng stvol atrofi
qo‘rasigacha tashishga hizmat qilib, konchilarning mehnat sharoitlarini yaxshilaydi
va ish vaqtining unumsiz sarfini qisqartiradi.

Yuklar tashiladigan Lahimlarning uzunligi, odatda, bir necha kilometrni
tashkil qiladi, ayrim hollarda esa bir necha o‘n kilometr bilan o‘lchanadi. Shaxtada
bir vaqtning o‘zida bitta emas, odatda bir nechta qazish va tayyorlov zaboylari
ishlaganligi tufayli, yer osti transporti yo‘llarni ko‘p shoxobchalarga bo‘linib
ketishi bilan tavsiflanadi. Ularni murakkablik darajasi konning kon - geologik
sharoiti va uni qazish tartibiga bog‘liq. Yo‘llar ko‘pincha o‘zoro ketma - ket
almashiladigan gorizontal, qiya, ba’zilarida esa Vertikal uchastkalardan tashkil
topishligi transport sxemasini yanada murakkablashiga olib keladi.

Misol tariqasida 2.1–Rasmda shaxtada ko‘mirning bir yo‘la uchta qiya
qatlami qazib olinishidagi transport kon lahimlarining sxemasi keltirilgan.
Lahimlarning nomi rasm osti yozuvlarida berilgan. Rasmda strelkalar bilan yuk
oqimining yo‘nalishi ko‘rsatilgan.

KONCHILIK KORXONALARIDA ISHLATILADIGAN TRANSPORT
MASHINALARI TURLARI. TRANSPORT MASHINALARNING UMUMIY TASNIFI.

Reja:
1.Transport mashinalarining umumiy guruhlari.
2. Kar’yer transportining vazifalari.
3. Kon transport mashinalarining umumiy tavsifi.

Tayanch so’z va iboralar: Tashuvchi mashinalar, uzlukli transport, sidirgich, lokomotiv,
elektrovoz, teplovoz, tortuvchi agregat, lentali konveyer, osma sim arqon yo‘llar, pnevmatik
transport, gidravlik transport.

Transport mashinalari. Bu turkumga foydali qazilmalarni yer osti va usti sharoitlarida
tashuvchi, har xil yordamchi materialllar va yuklarni tashuvchi mashinalar o‘rganiladi.
Bunday mashinalar turkumiga: Uzluksiz va Uzlukli (davriy) transport vositalari kiradi.


Temir yo‘l transportini yillik yuk
aylanmasi katta (25 mln t. va undan
ko‘p) va tashish masofasi 4 km dan ko‘p
bo‘lgan karyerlarda qo‘llash tavsiya
etiladi. Temir yo‘l transportini
qo‘llanganda pog‘onalar ish frontining
uzunligi katta (300-500 m va undan
ortiq), poyezdning burilish radiusi
kamida 100-120 m va Yo‘lning
ko‘tarilishi qiyaligi 20-30% gacha
bo‘lishi talab qilinadi. Agar karyerlarda
yangi, takomillashtirilgan yuk tortish
agregatlar qo‘llansa, yo‘lning qiyaligini
40-60% gacha yetkazish mumkin.
Bunda karyerlarda temir yo‘l
transportini samarali qo‘llash
chuqurligini 300-350 m.gacha
yetkazishga imkon yaratiladi.


Uzluksiz ishlaydigan transport qurilmalariga quyidagilar
kiradi:

- barcha ko‘rinishdagi konveyerlar (kurakli, tasmali,
plastinali, kovshli va x.k.);

- uzluksiz simarqonli tashigich (vagonchalarda temir iz
bo‘ylab);

- osma sim - arqon yo‘llari qurilmalari;

- Pnevmatik va gidravlik transport qurilmalari;

- gravitatsion transport, ya’ni yukni yo‘naltiruvchi (nov,
quvir va h.k) lar bo‘ylab og‘irlik kuchi hisobiga tashish
qurilmalari.

Uzlukli ishlaydigan transport qurilmalariga quyidagilar
kiradi:

- lokomotiv transporti;

- avtomobil transporti;

- temir iz bo‘ylab o‘ziyurar tashigichlar va o‘ziyurar
vagonchalar;

- skreper qurilmalari;

- temir iz bo‘ylab uchli sim – arqon tashigichlar.


Agar konveyer transporti avtomobil va temir
yo‘l transporti bilan birgalikda (Aralash) qo‘llanilsa, uning
samaradorligi yanada yuqori bo‘ladi. Hozirgi vaqtda
qoyasimon, bo‘laklarining o‘lchami 1000 mm.gacha
bo‘lgan kon jinslarini tashishga mo‘ljallangan maxsus
konveyerlar ishlab chiqarilmoqda. Bu konveyerlar lentali
konveyer transportini qo‘llanish doirasini yanada
kengaytirishga imkon yaratadi.

Aralash transport - qazish joyidan qazib olingan
kon massasini birin-ketin turli transport vositalariga qayta
yuklab tushirish joyigacha tashish jarayonlari tizimidir.
Bunda har bir turdagi transport ishlashi qulay bo‘lgan
sharoitlarda qo‘llanadi. Masalan, konveyer transporti
karyerning eng chuqur joyida, avtotransport yuqoriroqda,
temir yo‘l transporti esa yer yuziga yaqin gorizontlarda
qo‘llanishi texnik-iqtisodiy jixatdan maqsadga muvofiq
hisoblanadi (5.8-rasm).

Yer osti kon transportining sanoatning boshqa sohalarida
ishlatiladigan transportdan maxsus xususiyatlari shundan
iboratki, birinchidan, kon laximlarining kesim yuzasi
kichik bo‘lganligi uchun transport qurilmalarini ishlatish
tor sharoitda amalga oshiriladi va ikkinchidan zaboy
qazish joyining jilishiga


Uzluksiz transport (yukni uzluksiz tashuvchi) vositalariga:
konveyer transporti (lentali, kurakli va boshqa maxsus
konstruksiyali), o‘z og‘irligi bilan, pnevmo va
gidroenergiyasi bilan yuk tashuvchi vositalar.

Uzlukli transport (yukni bo‘lak-bo‘lak yoki
davriy ravishda tashuvchi) vositalariga: barcha g‘ildirakli
yuk tashish vositalari, Temir yo‘l transporti, alohida
bo‘laklar bilan uzlukli yuk tashuvchi sidirgichlar va
boshqalar.


Karyer transporti – bu kavjoydan qazib olingan kon
massasini qabul qilish (boyitish fabrikasi qoplama jins
ag‘darmasi va X.z) punktlargacha tashib beradigan vositalar
majmuidir. Bu vositalar Karyerlardagi texnologik
jarayonlarni bir-biriga bog‘lovchi bo‘g‘in bo‘lib, ko‘p
mehnat va harajatlar sarfini talab qiladi. Foydali qazilmani
qazib olish uchun sarflangan harajatlarning 45-50 %, ayrim
xollarda 65-70% transport harajatlarini tashkil qiladi. Karyer
transportida «yuk aylanmasi» va «yuk potogi» degan iboralar
ishlatiladi.


qarab u yerda o‘rnatilgan transport qurilmalarini ham surib
turish va shu bilan birgalikda zaboyga bevosita yaqin joylashgan
lahimda o‘rnatilgan transport vositalari va jihozlarini vaqti-vaqti
bilan uzaytirib yoki qisqartirib turish lozim bo‘ladi. Bularning
xammasi kon transport mashinalari va qurilmalarining
konstruksiyasiga maxsus talablar qo‘yadi va ularni ishlatishni ancha
murakkablashtiradi.

Transport mashinalarining asosiy vazifalari:1) foydali
qazilma va boshqa nokerak tog‘jinslarini qazib olinayotgan joydan
olib uzluksiz ravishda belgilangan joyga tashish; 2) yuklarni
tashishda ish jarayonlarini to‘la mexanizatsiyalashtirish va
avtomatlashtirish; 3) yuk tashishda eng harajat qilish; 4) foydali
qazilmani tashishda, uning sifati o‘zgarmasligi, Chang
ko‘tarilmasligi, shovqin va texnik xavfsizlikni ta’minlashi; 5)
transport vositasining unumdorligi qazib olinayotgan yukning
miqdoriga mos kelishi; 6) transport qurilmasi soddaligi, ishlatishda
kam ishchi kuchi talab etishi, oson bo‘laklarga bo‘linib, oson
yig‘uvchanligi va h.k. lar.

Bundan tashqari bu kursda yordamchi mashinalar, yuk
ortgichlar, yukni joylashtirgichlar, yukni bir joyga to‘plovchi
bunkerlar, itargich va tortgichlar, Yukli vagonchalarni ag‘dargichlar,
to‘xtatgichlar va x.k. lar o‘rganiladi.


Tashilayotgan yuklar – ko‘mir, ma’dan, kaliy tuzi va
boshqa foydali qazilmalar – mayda (ba’zilarda - hatto
chang) va yirik bo‘laklardan tashkil topgan bo‘lib, oddiy
material hisoblanadi. Ba’zi hollarda bitta kon korxonasining
o‘zida foydali qazilmaning 2 - 3 va undan ko‘p turli
yiriklikdagi navlari bir-biriga aralashtirilmasdan alohida
tashiladi.

Yer osti kon transportining sanoatning boshqa
sohalaridagi transportdan farqlanadigan maxsus hususiyati
shundan iboratki, kon lahimlarining kesim yuzasi kichik
bo‘lganligi uchun, transportni ishlatish tor sharoitda amalga
oshiriladi.

Kon korxonasi me’yorida ishlashi uchun kon
transporti aniq, beto‘xtov ishlashi va foydali qazilmani
zaboydan o‘z vaqtida To‘liq olib chiqilishini va zaboydagi
ishlar to‘xtamasligini ta’minlashi, kon ishlarini
jadallashtirish metodlarini, korxonaning rivojlanishi va
o‘sishini ta’minlashi zarur. Undan tashqari, kon transportiga
uni ishlatish narhi va mehnat hajmi mumkin qadar kam
bo‘lishi hamda havfsizligi yuqori darajada bo‘lishi kabi
umumiy talablar qo‘yiladi.


Avtomobil transporti asosan yuk aylanmasi kichik (15-20
mln.t) va tashish masofasi 4-5 km.gacha bo‘lgan karyerlarda
qo‘llanadi. Yuk ko‘tarish quvvati katta (75-180 tonna) bo‘lgan
avtoag‘dargichlar barpo etilishi natijasida avtomobil transportini
yillik yuk aylanmasi 50-60 mln.t. va undan ortiq bo‘lgan
karyerlarda xam qo‘llash samarali bo‘lishi ta’minlangan. Hozirgi
vaqtda avtomobil transporti temir va rangli metall karyerlarida
keng qo‘llaniladi. Avtomobil transporti qo‘llaniladigan karyerlarda
kontakt liniyalari, temir yo‘llar bo‘lmasligi va yo‘llarning qiyaligi
katta (80-100%), burilish radiusi kichikligi (15-25m) tufayli kon-
kapital ishlar hajmi nisbatan kam, karyerni qurish muddati qisqa
xamda arzon bo‘lishi ta’minlanadi.

Konveyer transporti (lentali konveyerlar) yumshoq va
yaxshi maydalanadigan (bo‘laklar o‘lchami 400mm gacha
bo‘lgan) kon jinslarini tashishda qo‘llanadi. Karyerlarda
ishlaydigan qazish uskunalari unumdorligining diopazoni keng
(15000 m 3
/soatgacha) bo‘lishi konveyerlardan har qanday yillik
yuk aylanmalarida ham foydalanish imkonini beradi. Yuk tashish
jarayonining uzluksizligi va 18 0
gacha qiyalikda amalga oshirilishi
konveyer transportining asosiy afzalligidir. Yillik yuk aylanmasi
20-30 mln.t., chuqurligi 150 m dan ko‘p va tashish masofasi 10-20
km bo‘lgan karyerlarda konveyer transportini qo‘llash yuqori
samaradorlikni ta’minlaydi.

NKMK ga qarashli “MURUNTOV” oltin konidagi
mashhur a=37*li konveyer

Konchilik korxonalarida ishlatiladigan transport mashinalari turlari. Transport mashinalarning umumiy tasnifi

Купить