O’quvchilarga fartuk va bog’ichli qalpoqchalarni tikib, oxirgi o’lchov berish mavzusini o’qitish ijodkorlikni shakllantirish metodikasi - To'qimachilik - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	25000UZS
Hajmi	3.9MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	26 Noyabr 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	To'qimachilik

Sotuvchi

Akram Norqobilov

Ro'yxatga olish sanasi 26 Noyabr 2024

0 Sotish

O’quvchilarga fartuk va bog’ichli qalpoqchalarni tikib, oxirgi o’lchov berish mavzusini o’qitish ijodkorlikni shakllantirish metodikasi

Sotib olish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
“MILLIY LIBOS VA SAN’AT” FAKULTETI

“Texnologik ta'lim” yo‘nalishi 4-bosqich 221-guruh talabasi
To’rayeva Muharramning
"Texnologik ta’lim metodikasi" fanidan
“ O’quvchilarga “fartuk va bog’ichli qalpoqchalarni tikib, oxirgi o’lchov
berish” mavzusini o’qitish ijodkorlikni shakllantirish metodikasi ”
MAVZUSIDA YOZGAN
KURS ISHI
Ilmiy rahbar : __________________________
Termiz 2024

MUNDARIJA
KIRISH …..……………………… ………. …………………………………… 3
I-BOB. O’QUVCHILARGA “FARTUK VA QALPOQCHA”LARNI TIKIB,
O’RGATISHNING ASOSLARI…………………………………………………5
1.1. Texnologiya fanida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni tikish jarayonini
tashkil qilish.................................................................................................………5
1.2. Texnologiya amaliy darsida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni tikishda
ishlatiladigan asbob-uskunalardan foydalanish usullari........................................... 9
II-BOB. O’QUVCHILARGA “FARTUK VA QALPOQCHA”NI TIKISHNI
O’RGATISHDA INTERFAOL METODLARDAN
FOYDALANISH ..............13
2.1. O'quvchilarga texnologiya darslarida materiallarni bichish texnologiyasini
joriy
qilish........................................................................................................................ 13
2.2. Texnologiya amaliy darsida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni tikishni
o’rgatish jarayonida zanjir metodidan foydalanish.................................................20
XULOSA................................................................................................................24
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR .............................................................26
ILOVALAR....................................................................................................................28
2

K I R I S H
Kurs ishining dolzarbligi. Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so‘ng
iqtisodiyotning barcha sohalari kabi ta’lim sohasiga ham katta e’tibor
qaratilmoqda. Jumladan, Respublikamiz Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi so‘zlagan nutqida O‘zbekiston
taraqqiyotining poydevori barkamol avlod ekanligi, hayotimizni xal etuvchi
muhim masalalar katoriga ta’lim-tarbiya tizimini tubdan o‘zgartirish, uni yangi
zamon talabi darajasiga ko‘tarish, barkamol avlodimiz kelajagiga dahldor qonun
loyihalar qabul qilinishi kerakligini ko‘rsatib o‘tdi.
Prezident Sh.M. Mirziyoyev o‘qituvchi va murabbiylarning «obro‘yi joyiga
qo‘yilsa», maktablar, maktabgacha ta’lim tashkilotlari va oliygohlarda sifat
o‘zgarishlarini amalga oshirilsa, «butun harakatlarimiz ikki-uch karra o‘zgarishi»ni
aytib o‘tdi. «Yutuqlar bizniki bo‘ladi, faqat bilim kerak. Bilim kerak, nimaga
desangiz, har birimiz orqamizga qarab, qanday buyuk ajdodlarning farzandi
ekanimizni hech qachon unutmasligimiz kerak», — deya qo‘shimcha qildi
prezident. 1

Bugungi kunda mamlakatimiz iqtisodiyotining ko‘plab sohalarida chet ellik
mutaxassislar bilan biigalikda hamkorlik qilib kelinmoqda. Tikuvchilik sanoati
ham bundan mustasno emas. Odam gavdasi tuzilishi asoslari, turlari, gavdaning
asosiy antropometrik nuqtalari va chiziqlari, gavdani modul bo'yicha chizish,
kiyimni loyihalashda foydalaniladigan asosiy o’lchovlar va ularni gavdadan olish,
kiyimni loyihalash usullari, unda ishlatiladigan qo'shimchalar haqida yetarli
ma’lumotlar berilgan.
Shuningdek, kiyimlami loyihalash, ya’ni asos chizmasini tuzish, to'r
qismidan boshlab, keyin konstruktiv nuqtalar va chiziqlar o 'rnini aniqlashgacha
bo‘lgan jarayon bosqichma-bosqich yoritib berilgan. O ‘zbek milliy kiyimlariga
ham to‘xtab o ‘tilgan.
Texnik modellashtirish haqida ma’lumotlar talabalarga tushunarli qilib
bayon qilingan. Kiyim kompozisiyasining asoslari, kostyum hosil qilishning asosiy
tamoyillari, xususiyatlari va kompozisiya vositalari yoritib berilgan.
Kurs ishining maqsadi : O ’quvchilarga “fartuk va bog’ichli qalpoqchalarni
tikib, oxirgi o’lchov berish” mavzusini o’qitish ijodkorlikni shakllantirish
metodikasi” mavzusi ni interfaol metodlar orqali ta’lim jarayoniga qo’’llashni
o’rgatish.
1
Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob halqimiz bilan birga quramiz. –
Toshkent.“O‘zbekiston”, 2017.-488 b.
3

O ‘zbekiston tikuvchilik sanoatida keng iste’molchilarommasi eht ivoji va didini
qondimdigan xilma-xil kiyimlar ishlab chiqarilayotganligi. Ommaviy ishlab
chiqarish bilan bir qatorda yakka buyiutma tikish korxonalari, kichik va o 'rta
xususiy korxonalar aholining kiyimga boigan ehtiyojini qondilayotganligi.
Kiyimning asosiy andozalarini tayyorlash, modellar yaratish, asosiy andozalardan
model andozalarini chiqarish va unga bezaklar tanlash asosiy maqsadidir .
Kurs ishining vazifa s i :
1. Texnologiya fanida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni tikish
jarayonini tashkil qilishni o’rgatish.
2. Texnologiya amaliy darsida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni
tikishda ishlatiladigan asbob-uskunalardan foydalanish usullari bilan tanishtirish.
3. O'quvchilarga texnologiya darslarida materiallarni bichish texnologiyasini
joriy qilishni interfaol metodlarni qo’llagan holda o’qitish.
4. Texnologiya amaliy darsida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni
tikishni o’rgatish jarayonida zanjir metodidan foydalanishni qo’llashni o’rgatish
Kurs ishi bir neclia bobdan iborat. Bu boblarda kiyim haqida va uning
tarixidan ma’lumot, kiyimlarga qo‘yiladigan talablar, kiyimlarning sinflanishi,
ayollar, bolalar va erkaklar kiyimini loyihalash bo'yicha asosiy ma’lumotlar
batafsil yoritilgan.
Kurs ishi ob’yekti: Umumta’lim maktablarida Texnologiya fani darslarida
innovatsion texnologiyalarni tadbiq etish hamda pedagogik va axborot
texnologiyalalrini tashkil etish jarayoni.
Kurs ishi predmeti: Umumta’lim maktablarida texnologiya fani darslarida
innovatsion texnologiyalar asosida samarali tashkil etish shakl va metodlari.
Kurs ishining predmeti va mazmuni: Ushbu kurs ishida o’quvchilarga
“fartuk va bog’ichli qalpoqchalarni tikib, oxirgi o’lchov berish” mavzusini o’qitish
ijodkorlikni shakllantirish metodikasi” mavzusida barcha metodik texnologiyalar
talqin etiladi. Mavzuni o’qitish metodikasini o’rganish orqali darsga qo’yiladigan
talablarni, modellashtirishning maqsad va vazifalari shuningdek fartuk va bog’ichli
qalpoqchalar tikishni modellashtirishni o`rganamiz.
Kurs ishining hajmi: Kurs ishi Kirish, 2 bob, 4 ta paragrif, Xulosa va
foydalanilgan adabiyotlardan iborat.
4

I-BOB. O’QUVCHILARGA “FARTUK VA BOG’ICHLI
QALPOQCHALARNI TIKIB, OXIRGI O’LCHOV BERISH” MAVZUSINI
O’QITISH.
1.1. Texnologiya fanida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni tikish
jarayonini tashkil qilish.
Fartuk va bog‘ichli qalpoqcha chizmasini chizish” mavzusiga dars rejasini
tuzish va o‘tkazish.
Mavzu rejasi:
1. “Bichish va tikish haqida ma’lumot Gavdadan o‘lchov olish. Fartuk va
bog‘ichli qalpoqcha chizmasini chizish” mavzusiga dars rejasini tuzish.
2. Mavzuga oid baholash mezonlarini ishlab chiqish.
Amaliy mashg’ulotining maqsadi: “Bichish va tikish haqida
ma’lumot.Gavdadan o’lchov olish.Faktur va bog’ichli qalpoqcha chizmasini
chizish” mavzusidagi dars rejasini tuzish va o’tkazish haqida ko’nikmalarini
shakllantirish.
Amaliy mashg’ulot dars rejasi
Mavzu: “Bichish va tikish haqida ma’lumot. Gavdadan o’lchov olish. Fartuk
va bog’ichli qalpoqcha chizmasini chizish” mavzusiga dars rejasini tuzish va
o’tkazish.
Ishdan maqsad: Talabalarga bichish, tikish sirlarini o’rgatish, gavdadan
mustaqil o’lchov olishni o’rgatish, fartuk bog’ichi qalpoqchasi chizmasini
chizishni o’rgatish.
Moddiy texnik jihatdan jihozlash va ko’rgazmali qurollar: Bolalar fartugi
va turli qalpoqchalar chizmalari plakatlari,
slaydlar, kiyim namunalari, o’quv
qurollari, kompyuter
Ishni bajarish tartibi:
Dars o’tish yuzasidan metodik
tavsiyalar
Texnika vositalaridan foydalanib
5
6-rasm. Qaлpoqcha rumol

qalpoqcha-ro’mol, bog’ichli qalpoqcha va ayvonchali yozgi qalpoqcha eskizlari
namoyish qilinadi. Bu bosh kiyimlarning chizmalarini qurish uchun hisoblash
jadvali tuziladi, jadval asosida buyumlar chizmasini o’qituvchi doskada masshtab
1:1da, o’quvchilar esa daftarda masshtab 1:4 da quradilar. CHizish davomida
o’qituvchi o’quvchilarning ishlarini nazorat qilib turadi. Xato va kamchiliklarni
yo’l-yo’lakay bartaraf etib boradi.
Dars mashg’uloti yuzasidan nazariy ma’lumotlar
Qalpoqcha-ro’mol (6-rasm). Bunday qalpoqcha chizmasini qurish uchun B
sh A
– bosh aylanasi o’lchovi va erkin turish qo’shimchasi kerak bo’ladi.
Kiyim gavda yuzasining shaklini to’la takrorlamaydi va gavdaning u yoki bu
joylariga turlicha yopishib turadi. Kiyim qay darajada gavdaga yopishib turishiga
qaramay uning ichki o’lchamlari odam gavdasining o’lchamlaridan katta bo’ladi
Shuning uchun kiyim chizmasini qurish uchun
gavda o’lchamlarining o’zi etarli bo’lmaydi. Kiyim
ichki o’lchamlarining gavda o’lchamlaridan
farqining miqdori qo’shimcha
deyiladi va «Q» harfi bilan belgilanadi
Bosh aylanasi o’lchovi quyidagicha o’lchanadi:
santimetr lentasi oldinda peshonadan va orqada ensa
qismidan aylantirib o’lchanadi. B
sh A 48
 sm
Q
BshA 4-6 sm (hamma razmerlar uchun)
Qalpoqcha-ro’mol chizmasini qurish (7-
rasm) . To’g’ri burchak chizilib, uning
burchagi V harfi bilan
belgilanadi. V nuqtadan chap tomonga va
yuqoriga bosh aylanasi o’lchoviga
uning qo’shimchasini qo’shib ikkiga bo’lingan
qiymati qo’yiladi: VV
1 VV

2 (B 
sh A+ Q
BshA ):2 
(48+4):2 26
 sm.
V
1 va V
2 nuqtalar birlashtiriladi. VV
1 chiziq o’ng tomonga davom ettiriladi.
VV
1  VV
3
V
2 va V
3 nuqtalar birlashtiriladi. Bu erda V
1 V
3 chiziq qalpoqcha ro’molning
peshona qismi hisoblanadi. Ayvonchali yozgi
qalpoqcha (8-rasm). Bunday qalpoqchani istalgan
gazlamadan tikish mumkin. Biroq buni qalin paxta
tolali gazlamadan tikilsa, uning ko’rinishi juda
chiroyli bo’ladi. Bu qalpoqcha ikki xil rangdagi
gazlamalardan foydalanib tikilishi ham mumkin.
Qalpoqchaning ustki qismini kashta yoki
66-rasm. Qaлpoqcha rumol
1.1.2-rasm

applikasiyalar bilan bezatilishi maqsadga muvofiq bo’ladi.
Bunday qalpoqcha chizmasini qurish uchun B
sh A – bosh aylanasi o’lchovi
kerak bo’ladi. Erkin turish qo’shimchasi esa qalpoqcha chizmasini qurish
jarayonida detallarning kengayishi hisobiga chizmaga kiritilgan bo’ladi.
Ayvonchali qalpoqcha 3 ta detaldan iborat: qalpoqchaning ustki qismi,
doirachasi va ayvonchasi. Ayvonchali yozgi qalpoqcha chizmasini qurish (9-
rasm). Ustki qismi uzunligini qurishda bosh aylanasi 4 bo’lakka bo’lib olinadi:
AV  B
sh A : 4 48:4 12  sm
Ustki qismining balandligi 7-7,5 sm qilib olinishi mumkin. Bu qismning
boshqa tomonlarini rasmda ko’rsatilgandek qilib oxiriga etkazib quriladi (9-rasm,
a). Qalpoqchaning doirachasini qurish uchun quyidagi ishlar amalga oshiriladi:
A
1 S egrlikning uzunligi o’lchab olinadi;
- ustki qism shu ko’rinishida qalpoqchada 4 marta ishlatilishini e’tiborga
olgan holda A
1 S uzunlik 4 ga ko’paytiriladi: A
1 S 4
 10,25  4  41  sm
- doirachaning radiusini topish uchun topilgan qiymatni 6 soniga (o’zgarmas
doimiy qiymat) bo’linadi: r 41 :
 6 6,8  sm
- topilgan radiusda aylana chizilib, qalpoqchaning doirachasi detali hosil
qilinadi (9-rasm, b).
Qalpoqchaning ayvonchasi uzunligini qurish uchun ustki qismi uzunligiga
doimiy qiymat 3 sm qo’shiladi: GD AV
 + 3  12 + 3 15  sm
Qalpoqcha ayvonchasining boshqa tomonlarini rasmda ko’rsatilgandek qilib
oxiriga etkazib quriladi (9-rasm, v).
Fartuk uy kiyimi hisoblanib, uyda biror yumush bilan band bo’lganda
ko’ylakni iflos qilib yubormaslik,
ishni bemalol qilish uchun kiyiladi.
Fartuk turli xil fasonlarda bo’lib,
uning fasoni odamning yoshiga va
gazlamasiga bog’liq bo’ladi. Quyida
taklif qilinayotgan fartuklar bog’cha va
maktab yoshidagi qiz bolalarga
mo’ljallangan bo’lib, asosan paxta
tolali gazlamalardan tikiladi.
Bolalar
fartugi (10-rasm).
Fartuk ko’ylakdan 5 sm kaltaroq
bo’lishi tavsiya qilinadi. Fartuk
chizmasining to’r qismini qurish
uchun quyidagi o’lchamlar kerak
bo’ladi:
Buyum uzunligi– BU – 40 sm;
71.1.2-rasm
1.1.3-rasm

Ko’krak yarim aylanasi – KYAA – 30 sm;
Ko’krak aylanasiga qo’shimcha – QK – 10 sm. B
n E  40 sm
B
n va E nuqtalardan o’ng tomonga ko’krak yarim aylanasi o’lchoviga uning
qo’shimchasini (barcha razmerlar uchun bir xil) qo’shilgan qiymat qo’yiladi va
to’g’ri to’rtburchak chizib olinadi. B
n B
n1 EE
1 KYAA  + QK 30+10 40   sm
B
n nuqtadan pastga ko’krak yarim aylanasi o’lchovining yarmiga 5 sm
qo’shib K nuqta topiladi. B
n K
 KYAA:2+5 30:2+5 20   sm
B
n B
n1 chiziq 4 ta teng bo’laklarga bo’lib olinadi.
Bu chiziqlardan birinchisini ko’krak chizig’i bilan kesishgan nuqtasi K
3 bilan K
1
nuqtalar oralig’i 2 ga bo’linadi va undan pastga 3 sm qo’yilib yordamchi O nuqta
topiladi. B
n nuqtadan pastga va o’ng tomonga 8 sm dan bo’yin o’mizi kengligi va
chuqurligi qo’yiladi. 8 nuqtadan gorizontal chiziqda 6 sm qo’yilib elka nuqtasi E
aniqlanadi. E nuqtadan pastga 1 sm qo’yilib E
1 elka qiyaligi topiladi.
Fartukning etak qismlarining tushishi, kengayishi, cho’ntak o’lchamlari va
o’rni, fartukning orqa taqilma qismi 11-rasmda berilganday hamma razmerlar
uchun bir xilda topiladi.
Gavdadan o’lchov olish qoidalari. Aylanalar
Bo’yin aylanasi – bo’yin yelka bilan tutashgan joyidan santimetr lentani
aylantirib o’lchanadi.
Ko’krak aylanasi – ko’krakning eng turtib chiqqan joyning ustidan santimetr
lentani o’tkazib, aylantirib o’lchanadi.
Bel aylanasi – belning eng ingichka joyi o’lchanadi.
Bo’ksa aylanasi – bo’ksaning eng turtib chiqqan joyning ustidan santimetr
lentani o’tkazib, aylantirib o’lchanadi.
Bo’ksa aylanasi 2 – bo’ksa tugab son boshlanishidagi bukilgan joydan
santimetr lentani aylantirib o’lchanadi.
Son aylanasi – sonning eng yo’g’on qismi aylantirib o’lchanadi.
Yuqori bilak aylanasi–yelka tugab qo’l boshlanayotgan qismi aylantirib
o’lchanadi.
Bilak aylanasi – qo’l tugab kaft boshlanayotgan qism aylantirib o’lchanadi.
Uzunliklar
Old belgacha uzunlik – santimetr lentaning uchi yelkadan qo’yiladi,
ko’krakning turtib chiqqan joyidan lenta o’tkazilib, bel chizig’igacha o’lchanadi.
Ort belgacha uzunlik – santimetr lentaning uchi orqaning bo’yin qismida turtib
chiqqan 7-umurtqa suyakchasi ustiga qo’yiladi, kurakning turtib chiqqan joyidan
lenta o’tkazilib, bel chizig’igacha o’lchanadi.
Beldan bo’ksagacha uzunlik- yon tomondan o’lchanadi, bel chizig’dan
bo’ksaning turtib chiqqan joyigacha o’lchanadi.
Beldan tizzagacha uzunlik – bel chizig’idan tizzagacha o’lchanadi.
8

Beldan polgacha uzunlik – bel chizig’idan polgcha o’lchanadi
Qo’ltiq o’mizi uzunligi – qo’ltiq o’mizi uzunligi murakkab asosdagi kiyimlarni
chizganda qo’llanilib, bu mavzuga hali alohida to’xtalamiz.
Kengliklar
A yelka kenglik – bo’yin tugagan joydan, yelka bukilgan joygacha o’lchanadi.
B yelka kenglik – orqa tomondan ikki yelka qirrasi oralig’i o’lchanadi,
bu o'lchamni to'liq yelka kenglik deyish ham mumkin.
Ort kenglik – ikki kurak turtib chiqqan joy ustidan qo’l boshkangan
joygacha o’lchanadi.
Old kenglik – xuddi orqa kenglik o’lchangan chiziqni oldi tomoni o’lchanadi.
Va yana
a-ko'krak balandligi- yelkadan ko'krakning turtib chiqqan qirrasigacha
o'lchanadi.
b-ko'krak markazlari oralig'i - ikki ko'krak qirralari oralig'i o'lchanadi .
Amaliy topshiriq: Mustaqil ravishda istalgan modeldagi fartuk va qalpoqcha
chizmasini masshtab 1:1 da chizish dars rejasini tuzish.
Mustaqil ishning maqsadi: ilmiy dunyoqarashni kengaytirish, nazariy tadqiqot
usullarini o‘zlashtirish, talaba tafakkurining mustaqilligini rivojlantirish.
Referat (lotincha refere - hisobot, hisobot) - yangi ma’lumot va muhim
ma’lumotlarni olish uchun birlamchi manba matnini mustaqil ijodiy aks ettirish va
o‘zgartirish mahsulidir. Annotatsiya turlari:
Umumlashtirilgan shakldagi faktik ma’lumotlarni, illyustrativ materialni,
tadqiqot usullari, tadqiqot natijalari va ularni qo‘llash imkoniyatlari haqida turli
ma’lumotlarni o‘z ichiga olgan konspekt-konspekt;
Mustaqil ishning rejalashtirilgan natijalari: - talabalarning axborotni
umumlashtirish, tahlil qilish, idrok etish, o‘z oldiga maqsad qo‘yish va unga
erishish yo‘llarini tanlash qobiliyati; - og‘zaki va yozma nutqni mantiqan to‘g‘ri,
asosli va aniq qurish qobiliyati.
1.2. Texnologiya amaliy darsida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni
tikishda ishlatiladigan asbob-uskunalardan foydalanish usullari .
Texnologiya amaliy darsida o‘quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni tikishda
ishlatiladigan asbob-uskunalardan foydalanish usullari bo‘yicha quyidagi
tavsiyalarni keltirish mumkin. 2
Kirish
O‘quvchilarga amaliy tikuvchilik darslarida asbob-uskunalarni to‘g‘ri
ishlatishni o‘rgatish texnik ko‘nikmalarni rivojlantirish va jarayonni xavfsiz
2
N.A. Muslimov, Sh.S. Sharipov, O.A. Qo’ysinov Texnologiya ta’limi o’qitish metodikasi, kasb tanlashga yo’llash.
Darslik T.: O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2014, 449 b.
9

bajarish uchun muhimdir. Bu bilim va ko‘nikmalar fartuk va qalpoqcha kabi
tikuvchilik loyihalarida muvaffaqiyatli ishlashga asos bo‘lib xizmat qiladi.
Tikuvchilikda ishlatiladigan asbob-uskunalar va ulardan foydalanish usullari
1. Qaychi
Vazifasi: Mato va iplarni kesishda ishlatiladi.
Foydalanish usuli:
Mato yoki ipni teng va toza kesish uchun qaychini to‘g‘ri tutish.
Mato qirralarini shikastlamaslik uchun qaychini uchidan emas, pichog‘ining
o‘rta qismini ishlatish.
Foydalanishdan so‘ng qaychini xavfsiz joyga qo‘yish.
2. O‘lchov lenta
Vazifasi: Mato va bog‘ichlarni o‘lchashda ishlatiladi.
Foydalanish usuli:
O‘lchov lentasini tekis joylashtirib, noto‘g‘ri o‘lchamlarni oldini olish.
Har bir o‘lchovni qayd qilib, reja asosida ishlash.
3. Tikuv ignasi va ip
Vazifasi: Mato qismlarini birlashtirish uchun ishlatiladi.
Foydalanish usuli:
Ignaga ipni to‘g‘ri o‘tkazish va ipning oxirini tugun qilib mahkamlash.
Tikuvni bir tekisda bajarish uchun ignani to‘g‘ri burchak ostida ishlatish.
Ishni tugatgandan keyin ignani xavfsiz idishga joylashtirish.
4. Tikuv mashinasi (agar ishlatilsa)
Vazifasi: Tikuv jarayonini tezlashtirish va mustahkamroq bo‘lishini ta’minlash.
Foydalanish usuli:
Mashinani ishlatishdan oldin uni sozlash va igna bilan ipni to‘g‘ri joylashtirish.
Mato harakatlanayotgan paytda qo‘llarni ehtiyotkorlik bilan joylashtirish.
Mashina tugmalarini boshqarib tikuvning izchil bo‘lishini ta’minlash.
5. Qalam va matoga chizish vositalari
Vazifasi: Mato ustida belgilash va chizish uchun ishlatiladi.
Foydalanish usuli:
Belgilarni tikuv yo‘nalishiga mos ravishda qo‘yish.
Chiziqlarni o‘chib ketuvchi yoki vaqtinchalik bo‘yoqli qalam bilan chizish.
6. Qirralarni qayta ishlash vositalari
Vazifasi: Mato chetlarini silliq qilish va qirralarning tikuvdan keyin ochilib
ketmasligini ta’minlash.
Foydalanish usuli:
Overlok mashinasi yoki qo‘l bilan zigzag tikuvlardan foydalanish.
Xavfsizlik qoidalari
10

Qaychi va igna kabi asbob-uskunalar bilan ishlashda ehtiyotkorlik bilan
harakat qilish.
Ishlash jarayonida asboblarni boshqa o‘quvchilarga to‘g‘ri topshirish.
Tikuv mashinasidan foydalanishda qo‘llarni mato va igna orasida ehtiyotkorlik
bilan joylashtirish.
Amaliy darsning bosqichlari
O‘qituvchi tomonidan namoyish: Har bir asbob-uskunaning funksiyasi va
undan foydalanish tartibini ko‘rsatib beradi.
O‘quvchilarning mustaqil ishlashi: O‘qituvchi yordamida har bir o‘quvchi
asbob-uskunalardan foydalanishni sinab ko‘radi.
Jarayonni tahlil qilish: Ish davomida o‘quvchilar tomonidan yo‘l qo‘yilgan
xatolar tahlil qilinadi va tuzatiladi.
Estetik faoliyat ilmiy izlanishlarning hamma bosqichlarida ilmiy
muammolarning qo‘yilishi, ularning yechimi, olingan ilmiy natijalarni baholash
jarayonida katta ahamiyat kasb etadi. Eng yaxshi san’at asarlari insonlarda xayol-
farazni vujudga keltiradi va yaxlitlik, nafosat his-tuyg‘usini uyg‘unlashtiradi,
tafakkur qilish qobiliyatini oshiradi, erkin dunyoqarash baxsh etadi, yuksak
muloqot madaniyatini shakllantiradi, hozirgi fan ravnaqi uchun juda muhim
ahamiyat kasb etadigan barcha qobiliyat imkoniyatlarini safarbar qilishga undaydi
Estetik ong oddiy his-tuyg‘u emas, balki muayyan axloqiy, huquqiy, ilmiy-
mafkuraviy qadriyatlarga asoslangan e’tiqoddir. Demak, estetik ongning mohiyati,
111.2.1-rasm

mazmuni insonning o‘zini anglash darajasi bilan bog‘liq. Estetik ong shakllangan
e’tiqodlar, maqsad va manfaatlar tizimi,
o‘z-o‘zini anglash esa shu tizimning
shakllanish jarayonidir. Estetik
faoliyat nisbatan badiiy faoliyatda, ya’ni
san’atda eng sof holda ko‘rinadi. Shu
bois san’at estetik faoliyatning
ixtisoslashgan ko‘rinishidir. Inson
faoliyatining asl xususiyatlarini anglash
uchun san’atga murojaat qilish
maqsadga muvofiq keladi. Chunki
san’at o‘z tabiatiga ko‘ra ijodiy
maqsadga qaratilgan, «nafosat
qonunlariga rioya qilingan» bo‘lib, undan inson faoliyatining eng muhim belgilari
ko‘rinadi. Estetik faoliyat moddiy ishlab chiqarishning barcha sohalarini -
texnologiya sharoitlarini ham, texnologiya samaralarini ham qamrab oladi.
Texnologiya insonning jismoniy va ma’naviy kuch-qudratining mohiyatini ko‘proq
ifodalasa, uning estetik ahamiyati ham shunchalik ko‘proq ortib boradi.
Texnologiyaning estetik jihatdan to‘laqonli bo‘lishi, birinchi navbatda, obyektiv
omillarga, qolaversa, ishlab chiqarish jarayoni qatnashchilarining umumiy va
estetik madaniyati darajasiga bog‘liqdir. Bu yerda texnologiya sharoitlari ham
muhim o‘rin tutadi.
Qalpoqchaning orqa va yon qismini loyihalash va chizishda Chizmani
loyihalash uchun quyidagi o‘lchovlar kerak bo‘ladi: 1. QU=20 sm, qalpoqcha
uzunligi (peshananing o‘rtasidan bo‘yin umurtqasigacha bo‘lgan oraliq
o‘lchanadi). 2. BshYaA = 18 sm, boshning peshana ustidan o‘lchanadigan
yarimaylanasi. Qalpoqchaning orqa qismini loyihalash.
1. To‘g‘ri burchak chizilib, burchagiga A nuqta qo‘yiladi. 2. AV = AG =
BshYaA:2+3 = 12 sm (qalpoqcha tomonlari, 3 sm hamma o‘lchamlar uchun bir
xil). 3. A, V, G, S nuqtalardan kvadrat hosil
qilib chiziladi.
4 . Kvadratning hamma tomonlari ikkiga
bo‘linib, 1, 2, 3, 4 nuqtalar bilan belgilanadi,
ya’ni AV:2 = 12:2 = 6 sm. 5. Burchak A va V
nuqtalardan bissektrisa chiqazib, unga 2 sm
qo‘yiladi va mos ravishda 5, 6 nuqtalar bilan
belgilanadi. 6. G7 = 2 sm (o‘ng
tomonga), S8 = 2 sm (chap tomonga)
121.2.2-rasm
1.2.3-rasm

yordamchi nuqtalar belgilanadi, ya’ni ensa qismining kengligi hosil qilinadi. 7. 7,
4, 5, 1, 6, 2, 8 nuqtalar ravon aylana egri chiziq bilan tutashtiriladi. 8. 33 = 0, 5 sm
(ensa qismining ko‘tarilishi, doimiy qiymat). 9. 7, 3, 8 nuqtalar ravon egri chiziq
bilan tutashtiriladi. Qalpoqchaning yon qismini loyihalash.
II-BOB. O’QUVCHILARGA “FARTUK VA QALPOQCHA”NI TIKISHNI
O’RGATISHDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISH.
2.1. O'quvchilarga texnologiya darslarida materiallarni bichish
texnologiyasini joriy qilish .
Ijodkorlik kasbiy muvaffaqiyatga erishishning kalitidir, lekin shaxsiy
hayotda, salomatlik va baxt haqida gap ketganda ham bu qobiliyat muhim rol
o’ynaydi. Odatda biz ijodkorlikni badiiy va musiqiy ifoda bilan bog’laymiz, ammo
bundan tashqari, u fan, matematika va ijtimoiy sohalarda ham juda ahamiyatlidir.
Bolaning ijodkorligini rivojlantirishning bir necha yo’li mavjud. Quyidagi
ro’yxatda siz ulardan ba’zilari bilan tanishasiz :
Ochiq savollar orqali: “Agar biror-bir joyga borishingiz mumkin bo’lsa,
qayerga borasiz? Agar odamlar okeanda yashashlari mumkin bo’lsa-chi? Agar ..
bo’lsa nima bo’ladi?” Bolalarga nazariyalar va farazli g’oyalarni taklif qilishlariga
imkon berish, ularning ijodini rivojlantirishning samarali bir usulidir.
Bolalarni oddiy tanlov qilishga undang: tushlikda nima iste’mol
qilmoqchisiz? Ta’til kunlari nima qilishni xohlar edingiz? Ularga mustaqil fikr
yuritishlariga ijozat bering, bu ijodkorlikni mashq qilishning ajoyib usuli. Buning
yana bir usuli — farzandlaringizni kundalik hayotida qaror qabul qilishida ishtirok
etish, masalan: “Biz nimani mazali va sodda qilib pishirishimiz mumkin?”,
“Qanday qilib uyni tezroq tozalashimiz mumkin?”
Mutolaa: o’qish nafaqat xotirani yaxshilaydi, balki so’z boyligini kengaytiradi
va diqqatni oshiradi, shu bilan birgalikda, ijodkorlikni ham shakllantiradi.
Bolalarga foydali bo’lgan eng yaxshi odatlardan biri har kuni yotishdan oldin kitob
o’qishdir. Ammo an’anaviy o’qish bunga doim ham yordam bermasligi mumkin.
Biror bobni o’qib tugatish va chiroqni o’chirish o’rniga, bolangizdan keyin nima
bo’lishini o’ylab ko’rishini so’rang va kitobdagi sevimli qahramonlar haqida
so’zlashing. Siz shunda nafaqat farzandingiz bilan samarali vaqt o’tkazasiz, balki
ularga fikrlash doirasini kengaytirishga, yaratuvchanligini oshirishga yordam
berasiz.
Rag’batlantiruvchi muhit yarating: oddiy va rangli qalamlar, hunarmandchilik
buyumlari, kitoblar va boshqalar. Rag’batlantiruvchi muhit bolalarga o’zlarining
tasavvurlarini ishga solib, o’yinlar va o’yin sxemalarini o’ylab topishga yordam
beradi.
Farzandingiz bilan o’ynang: rol o’ynash, improvizatsiya, film sahnalari …
hamma narsa! O’zini chiroyli ko’rsatish, bolangizga hayotni boshqa nuqtai
13

nazardan tasavvur qilish va kerak bo’lganda ijodiy yechimlarni taklif qilish
imkonini beradi. Ssenariyni yaratish uchun uy atrofidagi narsalardan foydalaning,
mavjud bo’lgan barcha imkoniyatlarni ishga soling va bir muncha vaqt sahna
aktyorlari bo’ling!
Natijalarga emas, balki jarayonga e’tiboringizni qarating: tasavvur qiling,
farzandingiz robot yaratyapti. Bolalardan natijani so’rash o’rniga, jarayon haqida
so’rang: sizga eng yoqadigan jarayon nima edi? Eng qiyin jihati qaysi edi? Bu
bilan bolalar nafaqat analitik qobiliyatlarni rivojlantiradilar, balki ularni bir xil
faoliyat uchun turli xil yechimlar topishga va fikr almashishga undashingiz
mumkin.
Bolalar oldiga muammolar qo’ying! Mukofotlar har doim muammoni
yechishga turtki bo’ladi, agar siz bolalar oldiga yecha olishi mumkin bo’lgan
muammolarni qo’ysangiz, bola muammoni hal etishning cheksiz usullarini topadi.
Ushbu qiyinchiliklar haqiqiy ekanligiga va natijaga emas, balki jarayonga
asoslanganligiga ishonch hosil qiling. Bu bolaga kelajakda ham o’z muammolariga
oson yechim topishga yordam beradi va ularning ijodkorlik qobiliyatini oshiradi. 3
Tadqiqot doirasida asosiy e’tibor tushunishni namoyon qilishdan
o’zlashtirilgan ma’lumotlarni qanday qilib yangi loyihalar va vaziyatlarda qo’llay
olish qobiliyatlarini namoyon qilishga qaratilgan. O’quvchi bu jarayonning faol
qatnashuvchisi bo’lib, ma’no yaratadi, matn ustida mushohada yuritadi va samarali
o’qish strategiyalarini ongli ravishda tanlab qo’llaydi. Har bir matn turi odatiy
shakl va qoidalarga amal qilgan holda o’quvchiga matnni sharhlashga yordam
beradi. Har qanday matn turli shaklga ega bo’lishi mumkin.Bular an’anaviy
kitoblar, jurnallar, hujjatlar va gazetalar, shuningdek, raqamli ko’rinishdagi yozma
shakllarni ham o’z ichiga oladi.PIRLS tadqiqotida o’quvchilarning dars vaqtida va
maktabdan tashqari vaqtlarida o’qishini ikki turi baholanadi:
1. O’quvchining adabiy tajribasini baholash maqsadida o’qish;
2. Ma’lumotni o’zlashtirish va undan foydalanish maqsadida o’qish.
Tadqiqot qoidalariga muvofiq, badiiy va informatsion matnlarni o’qiyotganda
o’qish qobiliyatining to’rtta guruhi baholanadi:
•aniq ko’rsatilgan ma’lumotlarni topish;
•xulosalarni shakllantirish;
•ma’lumotlarni talqin va sintez qilish;
•mazmuni, til xususiyatlari va matn tuzilishini tahlil qilish va baholash.
Mavzulardan chetlashgan, shuningdek, qiziqarli hamda o’quvchiga unchalik
tanish bo’lmaydi.O‘quvchilarning ijodkorlik qobiliyatini rivojlantirish masalasi
hamisha ahamiyatli bo‘lgani singari bu jrayonlarda foydalaniladigan shakl, metod
va vositalar ham doimiy ravishda o‘z ahamiyatiga egadir.Maktab bosqichidagi
3
N.A.Muslimov, SH.S.SHaripov va.boshkalar. Mexnat ta’limi o‘kitish metodikasi. O‘quv qo‘ll. -T.: 2009,427 b.
14

ta’lim o‘quvchilar bilim olishining poydevori hisoblanar ekan, joiz bo’lsa, mazkur
jarayonlarda ilk bilim olish davrlaridayoq o‘quvchilarda ijodiy faoliyatni
rivojlantirishni taqozo etadi. Shunday ekan, o‘quvchilarda ijodkorlik qobiliyatini
rivojlantirish, ijodiy faoliyatni yanada takomillashtirish lozimligi bugungi kunning
kun tartibidagi muammo bo’lishi darkor. Zero, ilk bilim olish davrlarida
o‘quvchilarning ijodkorlik qobiliyatlarini rivojlantirish, ijodiy faoliyatini
takomillashtirishda o‘quvchilarning yosh xususiyatlarini e’tiborga olish, ta’limni
samarali tashkil etishda darslarni noan’anaviy tarzda o‘tkazish, darslarda
innovatsion metodlardan foydalanish, bugungi ta’lim tizimlarida faol bo‘lgan eng
ilg‘or shakl, metod va vositalarga murojaat etish muhim ahamiyat kasb etadi.
Chunki o‘quvchilarning ijodkolrik qobiliyatlarini rivojlantirish, o‘quvchilarida
ijodiy faoliyatni yanada takomil etish ularni har tomonlama yetuk bo‘lishiga
xizmat qiladi.
Interfaol metod – ta’lim jarayonida o‘quvchilar hamda o‘qituvchi o‘rtasidagi
faollikni oshirish orqali o‘quvchilarning bilimlarni o‘zlashtirishini faollashtirish,
shaxsiy sifatlarini rivojlantirishga xizmat qiladi.
“Interaktiv” (interfaol)-inglizcha so‘z bo‘lib, “interact”- “inter”-bu o‘zaro,
“act”-bu “harakat qilmoq” ma’nosini anglatadi.
Umumlatirganda esa “Interaktiv” (interfaol) –“o‘zaro harakat qilmoq”
ma’nosini anglatadi.
Interfaol ta’limning asosiy mezonlari: norasmiy bahs-munozaralar o‘tkazish,
o‘quv materialini erkin bayon etish va ifodalash imkoniyati, ma’ruzalar soni
kamligi, lekin seminarlar soni ko‘pligi, o‘quvchilar tashabbus ko‘rsatishlariga
imkoniyatlar yaratilishi, kichiq guruh, katta guruh, sinf jamoasi bo‘lib ishlash
uchun topshiriqlar berish, yozma ishlar bajarish va boshqa metodlardan iborat
bo‘lib, ular ta’lim- tarbiyaviy ishlar samaradorligini oshirishda o‘ziga xos
ahamiyatga ega. Demak, ta’lim – tarbiya sifati va samaradorligini o’quvchining
o’quv mazmunini o’zlashtirishga yo’naltirilgan mustaqil mutolaa bilan samarali
shug’ullanishi, mustaqil fikr yuritishi va tafakkur faoliyati bilan bog’liq. Interfaol
metodlarda dars jarayonini olib borishda o’quvchilarda quyidagi xususiyatlarning
rivojlanishini ko’rsatish mumkin:
- O’quvchi o’qitilmaydi, uni mustaqil o’qish, o’rganish, ishlashga o’rgatiladi.
Bunda mustaqil ravishda tahlil qilish orqali o’zlashtirishga, ijodiy mulohaza
yuritishga, shaxsiy xulosalar asosida erkin fikr yuritishga o’rgatiladi.
O’quvchilarda yod fikrlarga qarshi fikr yurita olish, o’z pozitsiyasini himoya qila
olish ko’nikmalari shakllantiriladi.
- O’quvchiga bilimlar tayyor holda berilmasdan, bilimlarni darsliklardan, turli
manbalardan izlash, topish, qayta ishlash orqali uning bilim olish malakasi
shakllantiriladi. Olgan bilimlari orqali ijodiy mushohada yuritish imkoniyati
15

yaratiladi. O’quvchini darsliklar bilan ishlash, o’qish, o’rganish, qo’shimcha
adabiyotlardan foydalanib mustaqil o’zlashtirish ko’nikmalarini egallashga
o’rgatiladi.
- Maktabda barcha o’quvchilarning o’z qobiliyatlari darajasida albatta
o’zlashtirishlari kafolatlanadi. Bunda o’quvchining o’zlashtirilgan bilimlarini
hayotda, amaliy faoliyatda foydalana olish ko’nikma va malakalari bilan
belgilanadi.
- Barcha o’qituvchi – o’quvchilar interfaol metodlar asosida ishlashni
o’rganib, uni o’z o’quv – biluv faoliyatlariga olib kira olsalar barcha o’quvchilar
bir xil natijalarga erisha oladilar.
Bu masalada amerikalik psixolog va pedagog B.Blum bilish va emotsional
sohalardagi pedagogik maqsadlarning taksonomiyasini yaratgan. Uni Blum
taksonomiyasi deb nomlanadi. (Taksonomiya- borliqning murakkab tuzilgan
sohalarini tasniflash va sistemalashtirish nazariyasi). Unga ko‘ra tafakkurning
rivojlanishi bilish, tushunish, qo‘llash, tahlil, umumlashtirish, baholash darajalarida
bo‘ladi. Bular quyidagi belgilar hamda har bir darajaga muvofiq fe’llar namunalari
bilan ham ifodalanadi, jumladan:
Bilish-dastlabki tafakkur darajasi bo‘lib, bunda o‘quvchi atamalarni ayta
oladi, aniq qoidalar, tushunchalar, faktlar va shu kabilarni biladi. Bu tafakkur
darajasiga muvofiq fe’llar namunalari: qaytara bilish, mustahkamlay olish,
axborotni etkaza olish, aytib bera olish, yozish, ifodalay olish, farqlash, taniy olish,
gapirib berish, takrorlash.
Tushunish darajasidagi tafakkurga ega bo‘lganda esa, o‘quvchi faktlar,
qoidalar, sxema, jadvallarni tushunadi. Mavjud ma’lumotlar asosida kelgusi
oqibatlarni taxminiy tafsiflay oladi. Bu tafakkur darajasiga muvofiq fe’llar
namunalari: asoslash, almashtirish, yaqqollashtirish, belgilash, tushuntirish, tarjima
qilish, qayta tuzish, yoritib berish, sharhlash, oydinlashtirish.
Qo‘llash darajasidagi tafakkurda o‘quvchi olgan bilimlaridan faqat an’anaviy
emas, noa’nanaviy holatlarda ham foydalana oladi va ularni to‘g‘ri qo‘llaydi. Bu
tafakkur darajasiga muvofiq fe’llar namunalari: joriy qilish, hisoblab chiqish,
namoyish qilish, foydalanish, o‘rgatish, aniqlash, amalga oshirish, hisob-kitob
qilish, tatbiq qilish, hal etish.
Tahlil darajasidagi tafakkurda o‘quvchi yaxlitning qismlarini va ular
o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqliklarni ajrata oladi, fikrlash mantiqidagi xatolarni
ko‘radi, faktlar va oqibatlar orasidagi farqlarni ajratadi, ma’lumotlarning
ahamiyatini baholaydi. Bu tafakkur darajasiga muvofiq fe’llar namunalari: keltirib
chiqarish, ajratish, tabaqalashtirish, tasniflash, taxmin qilish, bashorat qilish,
yoyish, taqsimlash, tekshirish, guruhlash.
16

Umumlashtirish darajasidagi tafakkurda o‘quvchi ijodiy ish bajaradi, biror
tajriba o‘tkazish rejasini tuzadi, birnechta sohalardagi bilimlardan foydalanadi.
Ma’lumotni yangilik yaratish uchun ijodiy qayta ishlaydi. Bu tafakkur darajasiga
muvofiq fe’llar namunalari: yangilik yaratish, umumlashtirish, birlashtirish,
rejalashtirish, ishlab chiqish, tizimlashtirish, kombinastiyalashtirish, yaratish,
tuzish, loyihalash.
Baholash darajasidagi tafakkurda o‘quvchi mezonlarni ajrata oladi, ularga
rioya qila oladi, mezonlarning xilma-xilligini ko‘radi, xulosalarning mavjud
ma’lumotlarga mosligini baholaydi, faktlar va baholovchi fikrlar orasidagi
farqlarni ajratadi. Bu tafakkur darajasiga muvofiq fe’llar namunalari: tashxislash,
isbotlash, o‘lchash, nazorat qilish, asoslash, ma’qullash, baholash, tekshirish,
solishtirish, qiyoslash. Interfaol ta`lim o`z xususiyatiga ko`ra didaktik o`yinlar
orqali, evristik (fikrlash, izlash, topish) suhbat-dars jarayonini loyihalash orqali,
muamoli vaziyatni hosil qilish va yechish orqali, kreativ-ijodkorlik asosida,
axborot kommunikatsion texnologiyalar yordamida amalga oshirish metodlarini
o`z ichiga oladi.
Axborot kommunikatsion texnologiyalar asosida ta`lim o`z navbatida
kompyuter dasturlari yordamida o`qitish, masofadan o`qitish, internet tarmoqlari
asosida o`qitish, media-ta`lim metodlaridan iborat.
Boshlang`ich ta`limda o`quvchilarning yosh xususiyatlari, savodxonlik
darajalari, shaxsiy tabiatlariga ko`ra didaktik o`yinlar orqali, evristik suhbatlar
loyihalashtirish asosidagi metodlar keng qo`llanilmoqda. Agar o`qitish jarayonida
har bir o`quvchi o`zining o`zlashtirish imkoniyati darajasida topshiriqlar olib
ishlaganida u yuqori sifat va samaradorlikni ta`minlagan bo`lar edi. Bunday holatni
faqat tabaqalashtirilgan ta`lim orqaligina amalga oshirish mumkin.
Didaktik o`yinli metodlar o`quvchi faoliyatini faollashtirish va
jadallashtirishga asoslangan. Ular o`quvchi shaxsidagi ijodiy imkoniyatlarni
ro`yobga chiqarish va rivojlantirishning amaliy yechimlarini aniqlash va amalga
oshirishda katta ahamiyatga ega. Bu metod o`quvchini ichki imkoniyatlarini ishga
tushishiga, o`ylashga, erkin fikr yuritishga, muloqotga, ijodkorlikka yetaklaydi.
Ayniqsa, unda atrof-muhit, hayotni bilishga qiziqish ortadi, uchragan qiyinchilik,
to`siqlarni, qanday yengish va tanqidiy fikrlash ko`nikmalarini shakllantiradi.
Ta`lim-tarbiya jarayonida asosan o`quvchilarda ta`lim olish motivlarini,
ularni turli yo`nalishlardagi qobiliyat qiziqishlarini oshiradigan, biror kasbga
moyilliklarini ko`rsatadigan, didaktik o`yinlardan foydalanish maqsadga
muvofiqdir.
Didaktik o`yinlar nazariy, amaliy, jismoniy, rolli, ishchaniik va boshqa
yo`nalishdagi turlarga ajratiladi. Ular o`quvchilarda tahlil qilish, mantiqiy fikrlash,
tadqiq qilish, hisoblash, o`lchash, yasash, sinash, kuzatish, solishtirish, xulosa
17

chiqarish, mustaqil qaror qabul qilish, guruh yoki jamoa tarkibida ishlash, nutq
o`stirish, til o`rgatish, yangi bilimlar olish faoliyatlarini rivojlantiradi.
Umumiy o`yinlar nazariyasiga ko`ra, mavjud barcha o`yin turlarini
tasniflashda ularni funksional, mavzuli, konstruktiv, didaktik, sport va harbiy
o`yinlarga ajratiladi. Didaktik o`yin turlarini tanlashda, quydagi mezonlarga rioya
qilish yaxshi natijalar beradi:
— ishtirokchilarning tarkibi bo`yicha, ya`ni o`g`il bolalar, qiz bolalar yoki
aralash guruhlar uchun o`yinlar;
— ishtirokchilarning soni bo`yicha: yakka, juftlikda, kichik guruh, katta guruh,
sinf jamoasi, sinflararo va ommaviy tarzdagi o`yinlar;
— o`yin jarayoni bo`yicha fikrlash, o`ylash, topag`onlik, harakatlar asoslangan,
musobaqa va boshqalarga yo`naltirilgan;
— vaqt me`yori bo`yicha dars, mashg`ulot vaqtining reja bo`yicha ajratilgan
qismi, o`yin maqsadiga erishguncha, g`oliblar aniqlanguncha davom etadigan
o`yinlar.
Shu vaqtgacha an`anaviy ta`limda o`quvchilarni faqat tayyor bilimlarni
egallashga o`rgatib kelingan edi. Bunday usul o`quvchilarda mustaqil fikrlash,
ijodiy izlanish tashabbuskorlikni so`ndirar edi.
Zamonaviy texnologiyalar qo`llanilgan mashg`ulotlar o`quvchilar
egallayotgan bilimlarni o`zlari qidirib topishlariga, mustaqil o`rganib, tahlil
qilishlariga, xatto xulosalarni ham o`zlari keltirib chiqarishlariga qaratilgan.
O`qituvchi bu jarayonda shaxs va jamoaning rivojlanishi, shakllanishi, bilim olishi
va tarbiyanishiga sharoit yaratadi, shu bilan bir qatorda, boshqaruvchilik,
yo`naltiruvchilik vazifasini bajaradi. Bunday o`quv jarayonida o`quvchi asosiy
figuraga aylanadi. Ko’pchilik pedagoglar interfaol metodlarni ta’lim metodlari
bilan bir xil deb hisoblashadi, lekin bunday emas. Ta’lim metodlari asosan
an’anaviy darsda foydalaniladi. Ular yangi bilimlarni o’quvchilarga yetkazishga
asoslangan bo’lsa, interfaol metodlar o’quvchilarni mustaqil shug’ullanish, yanada
faollik bilan birgalikda, o’zaro hamkorlikda faoliyat olib borishlariga asoslanadi.
Quyidagi jadvolda interfaol metodlar turlarini ko’rishimiz mumkin:
“Muammoli vaziyat” metodi (o‘qituvchining kichiq ma’ruzasi)
“Muammoli vaziyat” metodi ta’lim oluvchilarda muammoli
vaziyatlarning sababini va oqibatlarini tahlil qilish hamda ularning yechimlarini
topish bo‘yicha ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga qaratilgan metod.
“Muammoli vaziyat” metodining tarkibiy tuzilishi quyidagicha:
Muammoli vaziyat tavsifini keltirish
O‘quvchilarni guruhlarga bo‘lish
Guruhlar muammoli vaziyatning kelib chiqish sabablarini aniqlashi
Guruhlarning muammoli vaziyatni oqibatlari to‘g‘risidagi
18

fikrlarini jamlanish bosqichi
Guruhlarni muammoli vaziyatni yechimini ishlab chiqish bosqichi
To‘g‘ri yechimlarni tanlash bosqichi
“Muammoli vaziyat” metodi uchun tanlangan muammoning murakkabligi
o‘quvchilarning bilim darajalariga mos kelishi kerak. O‘quvchilar qo‘yilgan
muammoning yechimini topishga qodir bo‘lishi kerak, chunki muammoni
yechimini topa olmasa o‘quvchilarning qiziqishlari so‘nishi va bolalar o‘ziga
bo‘lgan ishonchini yo‘qotishi mumkin. Dars jarayonida ushbu metoddan
foydalanganda o‘quchilar mustaqil fikr yurtishga, muammoning sabab va
oqibatlarini tahlil qilishga, uning yechimini topishga o‘rganadilar.
“Muammoli vaziyat” metodini qo‘llash bosqichlari quyidagilardan iborat:
1. O‘qituvchi mavzu bo‘yicha muammoli vaziyatni tanlaydi, maqsad va
vazifalarni aniqlaydi, muammmoni bayon qiladi.
2. O‘qituvchi o‘quvchilarni topshiriqning vazifalari va shartlari bilan
tanishtiradi.
3. O‘quvchilarni kichiq guruhlarga ajratadi.
4. Kichiq guruhlar berilgan muammoli vaziyatni o‘rganadilar va muammoning
kelib chiqish sabablarini aniqlaydilar. Barcha guruhlar muammoni sabablarini
o‘rganib chiqqach, taqdimot o‘tkazadilar. Barcha guruhlardagi muammoning
sabablari to‘g‘risidagi bir xil fiklar jamlanadi.
5. Bu bosqichda berilgan vaqt mobaynida guruhlar muammoning kelib chiqish
mumkin bo‘lgan oqibatlari to‘g‘risida fikr yuritadilar va vaqt tugagach, har bir
guruh o‘z taqdimotini o‘tkazadi. Taqdimotdan keyin bir xil fikrlar yana jamlanadi.
6. Endi guruhlar muammoni yechishning turli yo‘llari va imkoniyatlarini
muhokama qiladilar, tahlillar o‘tkazadilar. Muammoli vaziyatni yechish yo‘llarini
ishlab chiqadilar.
7. Kichiq guruhlar muammoni yechish bo‘yicha o‘z variantlari taklif etilgan
taqdimot o‘tkazadilar.
8. Barcha guruhlarning taqdimotidan keyin bir xil yechimlar yoki original
yechimlar jamlanadi. O‘qituvchi o‘quvchilar bilan birgalikda muammoli vaziyatni
yechishning eng maqbul variantini tanlab oladi.
Texnologiya darslari da BBB jadvalidan ham foydalanishimiz mumkin.
Bunda avval o’quvchilarning mavzuga oid shaxsiy fikrlarini so’raymiz. Keyingi
bosqichda yangi nazariy amaliy ma’lumotlar beriladi. So’ng dars so’ngida
o’quvchilarning savollarini joylashtiriladi. Dars so’ngida jadval ustida muhokama
olib boriladi. Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar beriladi. Quyidagi BBB
jadvalini ko’rishimiz mumkin:
“Bilaman. Bilishni xohlayman. Bilib oldim” metodi qo’llaniladi.
Bilaman Bilishni xoxlayman Bilib oldim
19

Texnologiya fani o ’ qituvchi rahbarligida o ’ quvchilar tomonidan
bajariladigan aqliy va jismoniy harakatlar jarayonidan iborat bo ’ lib , yakuniy
natijada ularning mehnat qurollari , vositalari va jarayonlari haqidagi bilimlarini
hamda ma ' lum sohadagi ishlab chiqarish mehnatini bajarish uchun zarur amaliy
ko ’ nikma va malakalarni egallashlariga ongli ravishda kasb tanlashga hamda
jamiyat va shaxs farovonligi yo ’ lida mehnat faoliyatida ko ’ nikishlariga imkon
beruvchi shaxsiy sifatlarni va tafakkurlarni rivojlantirishga qaratilgan o ’ quv
fanidir .
Mehnat va kasblarni qadrlash ularni ahamiyatini tushunishga o’rgatish 4
Kasb tanlashga tayyorlash orqali ularning kasbgacha tayyorgarliklarini
amalga oshirish
Boshlang’ich sinflarda 1-4- sinf texnologiya darslari da interfaol metodlarning
juda ko’p turlaridan foydalanishimiz mumkin. Masalan, 1- sinf “Qog’oz va uning
turlari” mavzusini o’tkanimizdan so’ng, dars so’ngida Venn diagrammasi grafik
organayzeridan foydalanib, qog’oz va uning turlarining bir-biridan farqini va
ularning o’xshash jihatlarini kiritishimiz mumkin. Bunda o’quvchilarni 3 guruhga
bo’lamiz.
1-guruh qog’ozning o’ziga xos xususiyatlarini yozadi. 2-guruh kartonning
o’ziga xos xususiyatlarini.
3-guruh ularning o’xshash jihatlarini yozadi.
Guruhlar ishlarini tugatgach, Venn diagrammasi chizilib, ma’lumotlar
joylashtiriladi. Bunda o’quvchilar o’zaro hamkorlikda faoliyat olib borishadi.
SWOT- universal tahlil qilish metodi.
Ushbu metod maqsadlarda qo‘llaniladigan metodlardan biri hisoblanadi.
Uning nomi inglizcha so‘zlarning birinchi harfidan olingan bo‘lib, Strengths –
kuchli tomonlar, Wearnesses – kuchsiz tomonlar yoki muammolar, Opportunetiss
–tashqi imkoniyatlar, Threats-tashqi muhitda mavjud xavf-xatarlar.
Masalan:1-sinf “Tabiiy va turli materiallardan jonivorlar shaklini yasash”
mavzusini SWOT -tahlil metodidan foydalangan holda o‘tkazish mumkin.
2.2. Texnologiya amaliy darsida o’quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni
tikishni o’rgatish jarayonida zanjir metodidan foydalanish .
4
Qodirov B.E. O’quvchilarda milliy va xalq hunarmandchilikka oid ko’nikmalarni rivojlantirish muammolari //
Xalq ta’limi. – Toshkent, 2019
20

"Texnologiya amaliy darsida o‘quvchilarga “fartuk va qalpoqcha”ni tikishni
o‘rgatish jarayonida zanjir metodidan foydalanish" mavzusini ochib berish uchun
quyidagi yo‘nalishlarda yondashishingiz mumkin:
Kirish
Mavzuning dolzarbligi: Amaliy darslarda zanjir metodidan foydalanish
o‘quvchilarning o‘quv jarayonidagi faol ishtirokini ta'minlaydi, ularning bilimlarni
tez va samarali egallashlariga yordam beradi.
Maqsad: O‘quvchilarga fartuk va qalpoqcha tikishni bosqichma-bosqich
o‘rgatish orqali ularda ijodkorlik, diqqatni jamlash va texnik ko‘nikmalarni
rivojlantirish.
Asosiy qism
1. Zanjir metodi haqida tushuncha. Ta'rif: Zanjir metodi – bir bosqichda
olingan bilimlar keyingi bosqichga asos bo‘lib xizmat qiladigan, o‘quvchilarni
izchil faoliyatga jalb qiladigan usul.
Afzalliklari: O‘quvchilarning darsga jalb etilishi oshadi.
Har bir qadamda nazorat qilish va xatolarni o‘z vaqtida to‘g‘rilash imkonini
beradi. Guruhda ishlash ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
2. Fartuk va qalpoqcha tikish jarayonida zanjir metodini qo‘llash.
Tayyorlov bosqichi:
O‘quvchilarga kerakli materiallar va asbob-uskunalarni tanishtirish (matolar,
igna, qaychi, iplar). Fartuk va qalpoqcha tikishga oid oddiy namunalar ko‘rsatish.
Amaliy bosqich:
Birinchi qadam: Matoni o‘lchash va shakllantirish. Har bir o‘quvchi
belgilangan o‘lcham bo‘yicha ishni boshlaydi.
Ikkinchi qadam: Fartukni tikish jarayoni. Har bir bosqichda ishni tugatgan
o‘quvchi keyingi qadamga o‘tadi.
Uchinchi qadam: Qalpoqcha tikish. Tikilgan fartuk asosida ishlash davom
ettiriladi.
Nazorat va baholash: Har bir o‘quvchi ishlagan mahsulotini namoyish
qiladi, xatolar va kamchiliklar o‘quvchilar bilan birgalikda muhokama qilinadi.
3. Pedagogik yondashuvlar. Har bir bosqichda o‘qituvchi tomonidan
individual yondashuv.Muvaffaqiyatga erishgan o‘quvchilar boshqalarga yordam
beradi (peer teaching).
Ishlash jarayonida o‘quvchilarning savollariga javob berish orqali ularning
faoliyatini qo‘llab-quvvatlash.
Xulosa. Zanjir metodidan foydalanish fartuk va qalpoqcha tikishni
o‘rgatishda samarali usul bo‘lib, o‘quvchilarning amaliy bilim va ko‘nikmalarini
shakllantirishda katta ahamiyatga ega.
21

Bu metod o‘quvchilarning o‘z-o‘ziga ishonchini oshiradi va ijodiy
yondashuvlarini rag‘batlantiradi.
Amaliy tavsiyalar. Har bir amaliy bosqich uchun vizual materiallar va
namunalardan foydalanish.
Har bir o‘quvchining individual sur'atini hisobga olish.
Dars jarayonida o‘quvchilarning fikr-mulohazalarini inobatga olish.
Darsning to‘liq rejasi
Mavzu: Fartuk va qalpoqcha tikishni o‘rgatish.
Maqsad:
1. O‘quvchilarga fartuk va qalpoqcha tikishni bosqichma-bosqich o‘rgatish.
2. Zanjir metodidan foydalanish orqali izchil amaliy ko‘nikmalarni
shakllantirish.
3. O‘quvchilarda ijodkorlik va mehnatsevarlik sifatlarini rivojlantirish.
Darsning tuzilishi
1. Tashkiliy qism (5 daqiqa)
 O‘qituvchining kirish so‘zi : Bugungi darsda fartuk va qalpoqcha tikish
jarayoniga e’tibor qaratamiz. Ushbu ish zanjir metodi asosida olib boriladi.
 Material va jihozlarni taqdim etish :
o Matolar (2 xil rangli).
o Ignalar, iplar.
o Qaychi.
o O‘lchov lenta va qalam.
 O‘quvchilarning guruhlarga bo‘linishi : Har bir guruhda 3-4 o‘quvchi
bo‘lib, har biri ma’lum bir bosqichni bajaradi.
2. Asosiy qism (35 daqiqa)
1. Boshlang‘ich tayyorlov ishlari (10 daqiqa)
 Matolarni o‘lchash:
1. O‘quvchilarga fartuk uchun 60x40 sm, qalpoqcha uchun 40x40 sm
o‘lchamdagi matolarni belgilashni ko‘rsatib berish.
2. O‘lchovdan so‘ng materiallarni qaychi bilan kesib olish.
2. Tikish jarayoni – zanjir metodidan foydalanish (25 daqiqa)
1. 1-qadam – Fartuk tikishning boshlanishi :
o Pastki qirralarni igna va ip yordamida qaytarib tikish (toza qirralash).
o Har bir o‘quvchi bajarilgan ishi bo‘yicha o‘qituvchi yoki guruh
a’zolaridan tasdiq oladi.
2. 2-qadam – Bog‘ichlar tikish :
o Fartukning ikkita yuqori va ikkita yon tomoniga mato bo‘laklaridan
bog‘ich tikish.
o Har bir bosqichdan so‘ng ishni ko‘rsatish va keyingi bosqichga o‘tish.
22

3. 3-qadam – Qalpoqcha tikish :
o Qalpoqchaning yuqori va yon qirralarini tikish.
o Old tomoniga dekorativ chiziqlar qo‘shish (agar vaqt yetarli bo‘lsa).
3. Nazorat va baholash (5 daqiqa)
 Tayyor mahsulotlarni ko‘rib chiqish va baholash:
1. Ishning tozaligi va aniqligi.
2. Zanjir metodida hamkorlik darajasi.
3. O‘quvchilarning faol ishtiroki.
3. Yakuniy qism (5-10 daqiqa)
 Dars yakuni :
o Yaxshi tikilgan fartuk va qalpoqcha namoyish etiladi.
o Qiyinchiliklar muhokama qilinadi: nima muvaffaqiyatli bo‘ldi va
qayerda xatoliklar yuz berdi.
 Uyga vazifa :
o Fartuk va qalpoqchaga dekorativ naqsh qo‘shish usullarini o‘rganib
kelish.
o Qo‘shimcha ravishda o‘z mustaqil loyihasini tayyorlashni taklif qilish.
Qo‘shimcha tavsiyalar
 Vizual ko‘mak : Amaliy ish boshlanishidan oldin fartuk va qalpoqcha
namunalari ekranga yoki taxta oldiga joylashtiriladi.
 Jarayonni osonlashtirish : Murakkab bosqichlarni o‘qituvchi oldindan
ko‘rsatib beradi.
 Motivatsiya : Eng yaxshi mahsulot egalariga kichik rag‘batlantiruvchi
sovg‘alar beriladi (masalan, tikuvchilik buyumlari).
23

XULOSA.
Umumiy o‘rta ta’lim maktablarida bichish-tikish to‘garagi rahbarlarini
tayyorlash orqali loyihalovchi rassom, tikuvchi, bichuvchi kasblariga qiziqishi bor
bo‘lgan o‘quvchilarga yordam beriladi. Umumta’lim maktablarida mehnat ta’limi
fanining maqsadi o‘quvchilarni aqliy va jismoniy mehnat turlari, jarayonlari hamda
kasblari bilan dastlabki tanishtirish, kasb tanlashga tayyorlash, ularda mehnatni
qadrlash, mehnatga qiziqish, mehnatsevarlikni shakllantirish orqali ularning
kasbgacha tayyorgarliklarini amalga oshirishdan iborat. Mehnat ta’limi jarayonida
olgan bilimlarni mustahkamlash, ularning bo‘sh vaqtlarining to‘g‘ri, rejali o‘tishini
ta’minlash va tikuvchi-bichuvchi kasblarini egallashlarida to‘garaklarning vazifasi
katta.
Tikuvchi - bichuvchi kasbini egallash orqali qizlarimizni hayotga
tayyorlashdek zarur vazifa bajariladi, chunki har bir ayol tikuvchilik sirlarini bilishi
albatta kerak. Tikuvchilik kasbi eng sharafli kasblardan biri hisoblanadi, axir hech
bir sanoat yoki odam yo‘qki bu kasb xizmatidan foydalanmasin. Bichish-tikishni
o‘rgatish uslubiyoti tikuvchi kasbi to‘garagi tashkilotchisi tayyorlashda
mutaxassislik fani hisoblanadi1. Bu fanning asosiy maqsadi bo‘lajak to‘garak
rahbarlariga bichish-tikish to‘garagi davomida tikuvchilik kasbi sirlarini, ularni har
tomonlama tarbiyalashni o‘rgatishda zarur bo‘lgan bilim, ko‘nikma, malakalarni
hosil qilish yo‘l-yo‘riqlarini o‘rgatishdir. Fanning asosiy vazifasi bo‘lajak to‘garak
rahbarlariga tikuvchilik ustaxonasining moddiy bazasi, jihozlanishi, kiyimlarni
tikishda qo‘llaniladigan ish turlarini bajarish va kiyimda qo‘llash, yengil
kiyimlarning xillari va ularni tikish jarayonlarini o‘rgatishda qo‘llaniladigan yo‘l-
yo‘riqlarni o‘rgatadi. Boshqacha qilib aytganda, har bir to‘garak tashkilotchisi
tikuvchilik mutaxassislign tavsifnomasida ko‘rsatilgan 3-4 razryadli tikuvchi kasbi
bajara oladigan ishlarni o‘zi bilishi va to‘garak a’zolariga o‘rgata olishi zarur.
Dastur nazariy va amaliy tarzda o‘qitiladi. Nazariy bilimlar berishda tikuvchilik
sohasida qo‘lga kiritilgan yangiliklar, yangi tikuv mashinalari, ishlov berish
usullari haqida ma’lumotlar va o‘quvchilarga yetkazish haqida ko‘rsatmalar
beriladi. Amaliy ishlarni bajarishda “Mehnat ta’limi” fanidan egallagan ko‘nikma
va malakalariga asoslaniladi.
Texnik to‘garaklarida o‘quvchilarning ijodiy ko‘nikmalarini shakllantirishning
barcha bosqichlarida kompyuter bilan yakka tartibda ishlashga, undan mustaqil
ravishda avvaldan belgilab qo‘yilgan o‘quv axborotlarini olishga to‘g‘ri keladi.
242.1.1-rasm

Odatda, an’anaviy usulda olingan bilimlar o‘quvchi xotirasida sezilarli iz
qoldirmaydi. Bunga sabab, matnlarida o‘quvchilar faolligini oshiruvchi maxsus
usullarning yetarlicha qo‘llanilmasligidir. Shu sababli bu o‘rinda o‘quvchi
tafakkurining faol ishlashidanam ayon bo‘luvchi bilish faolligini oshirish masalasi
muhim ahamiyat kasb etadi. Texnik t‘ogaraklarida o‘quvchilarning ijodiy
ko‘nikmalarini shakllantirishda bilish faolligini oshirish birinchidan ijodiy
faoliyatni rivojlantirish bilan bog‘liq bo‘lgan ixtirochilik ijodkorligini
shakllantirish muammosining to‘la ishlab chiqilmaganligi va ikkinchidan texnika
taraqqiyotining hozirgi sharoitlarida o‘quvchilarning ob’yektlarni real
xususiyatlariga ko‘ra loyihalashda turli darajadagi dinamik modellar bilan ishlash
qobiliyatiga bo‘lgan talabning ortib borayotganligi bilan belgilanadi.
O‘quvchi ijodiy fikrlashini faollashtirishda eng asosiy omil jonli mushohada va
abstrakt tafakkur bo‘lgani uchun uni rivojlantirish bosh masala sifatida qaraladi.
Ular o`quvchi shaxsining muhim sifatlari, faollik, mustaqillik, tashabbuskorlik,
ishga ijodiy yondoshish, qiziquvchanlik kabi ta’limda o‘quvchi shaxsining
shakllantirish vazifalariga javob bera oladigan xislatlari bilan uyg‘unlashtirib
borildi. Shu bilan birgalikda dasturlashtirilgan ta’limda ijodkorligi asoslariga oid
nazariy bilimlarni tadqiq etilayotgan ob’yektlarning namuna nusxalarini ishlab
chiqish amaliyoti bilan birgalikda olib borilishi, ta’lim jarayonini faollashtirishning
eng muhim didaktik vositasi sifatida qaraladi. Ana shu xislatlarni rivojlantirishda
qo‘llanilgan ijodiy masalalar va ularni yechishda bajarilgan amaliy faoliyat
turlarini ko‘rsatib o‘tamiz:
1. Ijodiy ko‘nikmalari bilan bog‘liq bo`lgan faoliyat turlari: ijodkorlik bilimlari
yuzasidan savollarga javob; ijodkorlik tadqiqotlari mavzusini shakllantirish;
tadqiqot shartlarini tahlil qilish.
2. Ijodiy ko‘nikmalarini shakllantirish natijalarini rasmiylashtirish bilan bog‘liq
bo‘lgan faoliyat turlari: ixtirochilik metodlarini o‘rganish; patent tadqiqotlarini olib
borish; ixtiro ob’yektining qiyosini aniqlash; ixtiro ta’rifini shakllantirish; ixtiro
samaradorligini baholash3.
Texnologiya ta’limi o`qituvchisi boshqaradigan to‘garakdagi o‘quvchilar
mehnatining ob’yektlarini belgilashda asosiy diqqat e‘tibor maktab ustaxonalarini
ayrim texnik qurilmalar, texnologik uskunalar o‘quvchilarning ishlab chiqarish
brigadasi yoki boshqa mehnat birlashmalaridagi mehnatning kichik mexanizatsiya
vositalari bilan ta’minlashga, maktab ustaxonalaridagi mavjud uskunalarni remont
qilish va takomillashtirishda, o‘quvchilar o‘quv materialini o‘zlashtirishida yordam
beradigan har xil ko‘rsatmali qo‘llanmalarni, elektrlashtirilgan stendlarni, bilishga
doir o‘yinlarni ishlab chiqishga qaratiladi.
25

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
Asosiy adabiyotlar
1. Shomirzayev. Texnologiya fanini o’qitishda innovatsion pedagogik
texnologiyalar. Termiz. TerDU nashr-Matbaa markazi nashriyoti.2021. 228-b.
2. Shomirzayev. M.X. 6-sinf “Texnologiya” fanidan amaliy mashg’ulotlarni
tashkil etish. O’quv qo’llanma. Toshkent-2022. 317-b. Termiz. TerDU nashr-
Matbaa markazi nashriyoti.2021. 228-b.
3. YUsupov R.A., Topildiev S.R., Ganiev B.Z. Global iqtisodiy
rivojlanish.O‘quv qo‘llanma.-Toshkent, Iqtisod, 2019,-170s.
4. Abdullaev S.A., Xojiev B,D., Mambetjanov Q.Q., O‘zbekistonning
ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanish strategiyasi. Darslik, -T; Barkamol fayz
media”, 2018. - 424 b;
5. Muslimov N.A. Bo‘lajak kasb ta’limi o‘qituvchilarini kasbiy
shakllantirish. Toshkent: «Fan», 2004.
6. Nishonaliev.U.N, Toliev, O‘.Q, SHaripov SH.S. Kasbiy ta’lim
pedagogikasi. O‘quv qo‘llanma. -Toshkent: TDLU, 2007, 374 b.
Qo’shimcha adabiyotlar
7. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob halqimiz bilan
birga quramiz. –Toshkent.“O‘zbekiston”, 2017.-488 b.
8. Sh.M. Mirziyoyevning Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy
javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak.
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil
istiqbollariga bag‘ishlangan majlisdagi O‘zbekiston republikasi prezidentining
nutqi. // Xalq so‘zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar, № 11.
9. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini
birgalikda barpo etamiz. “O‘zbekiston” 2016.
10. O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017-2021 yillarda
O‘zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakat
strategiyasi. 7 yanvar 2017 yil.
11. Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt
taraqqiyoti va Xalq farovonligi garovi.-Toshkent, O’zbekiston,2017.-48b.
12. O.A.Qo’ysinov, V.N.Sattorov, H.S.Yakubova. Texnologiya fanidan amaliy
mashg’ulotlarni tashkil etish metodikasi. (Metodik qo’llanma). T.: Nizomiy nomli
TDPU, 2011, 79 b.
26

13. O.A.Qo‘ysinov, H.S.Yakubova, F.S.To‘rabekov, S.Rajabova. Texnologiya
ta`limi, kasb tanlashga yo’llash fanidan labaratoriya mashg’ulotlari. Metodik
qo’llanma. T.: Nizomiy nomli TDPU, 2013.160 b.
14. Uzviylashtirilgan Davlat ta`lim standarti va o’quv dasturi. Mehnat ta’limi,
Tasviriy san’at, Chizmachilik, Musiqa madaniyati, Jismoniy tarbiya. (1-9-sinflar),
“Toshkent-2010”.
15. N.A. Muslimov, Sh.S. Sharipov, O.A.Qo’ysinov va boshqalar. Mehnat
ta’limi 5- sinf darsligi T. “Sharq” 2012, 235 b.
16. Q.T. Olimov, F.H.G’afforov, D.A. Sayfullayeva, A.Yu. Isakov, O.E.
Azizov. “Innovatsion ta’lim texnologiyalar”.O’quv qo’llanma. T.:- “LESSON
PRESS” MCHJ nashriyoti, 2021.
17. Z.D. Rasulova, Sh.H.Quliyeva, A.R.Jo‘rayev. Texnologiya fanini o‘qitish
metodikasi.O’quv qo’llanma.-Buxoro: 2020
Internet saytlari
18. www.ziyonet.uz
19. www.pedagog.uz
20. http://www.istedod.uz
21. http://www.tdpu.uz
22. http://www.rtm.uz
23. http://www.buxdu.uz
24. http://www.uzedu.uz
27

Ilovalar.
1-ilova
281-rasm. Qalpoqcha ro’mol

4-ilova
Asosiy mato - polka nuqtalari, oq qiyshiq chiziqlar bilan bezash mumkin.
Yupqa paxtadan qilingan apron "tantanali" apron sifatida rejalashtirilgan,
ya'ni dantel va bezaklar talab qilinadi.
31

ko'krak, burma va o'q bilan!
32

O’quvchilarga fartuk va bog’ichli qalpoqchalarni tikib, oxirgi o’lchov berish mavzusini o’qitish ijodkorlikni shakllantirish metodikasi

Sotib olish