O’zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovining konstitutsiyaviy-huquqiy asoslari

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTI 
SAYLOVINING KONSTITUSIYAVIY-HUQUQIY 
ASOSLARI Prezident saylovi 
to‘g‘risidagi qonun 
hujjatlari tizimi Prezident    saylovining 
o‘ziga      xos 
xususiyatlari Saylov qonunchiligiga 
kiritilgan o‘zgartish va 
qo‘shimchalarning 
mazmun-mohiyati1 2 3MUHOKAMA ETILADIGAN MASALALAR    1. O‘zbekiston 
Respublikasi 
Konstitusiyasi (1992- 
yil 8-dekabr) 2. O‘zbekiston 
Respublikasi Saylov 
kodeksi (2019-yil 25- 
iyun) 3. O‘zbekiston 
Respublikasining 
“Siyosiy partiyalar 
to‘g‘risida”gi Qonuni  
             (1996-yil 26- 
dekabr) 4. Markaziy saylov 
komissiyasining 
qarorlariPREZIDENT SAYLOVI TO‘G RISIDAGI  QONUN HUJJATLARI TIZIMIʻ                                35 yoshdan  kichik 
bo‘lmagan
davlat tilini yaxshi 
biladigan
bevosita saylovgacha kamida 
10 yil  O‘zbekiston hududida muqim 
yashayotgan O‘zbekiston fuqarosi bo‘lishi 
kerak
Ayni bir shaxs surunkasiga  2 muddatdan 
ortiq  O‘zbekiston Respublikasining 
Prezidenti bo‘lishi mumkin emas O‘zbekiston Respublikasi 
Konstitusiyasi, 90-modda.
O‘ZBEKISTON 
RESPUBLIKASI  
PREZIDENTLIGIGA 
NOMZODGA 
QO‘YILADIGAN 
TALABLARO‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTLIGIGA NOMZODGA 
QO‘YILADIGAN TALABLAR   O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti O‘zbekiston Respublikasining fuqarolari 
tomonidan besh yil muddatga saylanadi. umumiy saylov 
huquqi
teng saylov     
huquqi
to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
saylov huquqi
yashirin ovoz berish 
yo‘li bilanSAYLOV HUQUQINING PRINSIPLARI:                         
  (O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi, 90-modda)     O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi, 117-modda. O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti 
saylovi,  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy 
Majlisining  Qonunchilik  palatasiga  hamda 
Qoraqalpog‘iston  Respublikasi  Jo‘qorg‘i 
Kengesiga,  viloyatlar,  tumanlar,  shaharlar 
davlat  hokimiyati  vakillik  organlariga  saylov 
tegishincha  ularning  konstitusiyaviy  vakolat 
muddati  tugaydigan  yilda  –  oktabr  oyi 
uchinchi  o‘n  kunligining  birinchi 
yakshanbasida o‘tkaziladi.O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA SAYLOVLAR 
QACHON O‘TKAZILADI?   
Milliy  qonunchiligimiz va saylov amaliyoti tahlil etildi;

loyihani ishlab chiqishda 20 ga yaqin xorijiy davlatlar, 
shu jumladan, Fransiya, Gollandiya, Kanada, Italiya, 
Shvesiya, Belgiya, Polsha, Albaniya, Belorussiya, 
Ozarbaydjon tajribalari o‘rganildi;

xalqaro  tashkilotlar (YeXHT DIIHB) takliflari ko‘rib 
chiqildi;

saylovga oid 5 ta qonun va 10 dan ortiq me’yoriy 
hujjatlar asosida ishlab chiqildi;

Kodeks 18 bob, 103 moddadan iborat.Loyiha 2017–2021-yillarda 
O‘zbekiston Respublikasini 
rivojlantirishning beshta ustuvor 
yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar 
strategiyasini «Faol tadbirkorlik, 
innovasion g‘oyalar va 
texnologiyalarni qo‘llab-
quvvatlash yili»da amalga 
oshirishga oid Davlat dasturiga 
muvofiq ishlab chiqildi.  
KODEKSNI 
QABUL QILISHGA 
ASOSSAYLOV KODEKSINING YARATILISHI VA TUZILISHI Saylovchilarning yagona elektron ro‘yxatini yuritish tartibi qonunan tartibga solindi;
saylov byulletenidagi bo‘sh kvadrat ichiga saylovchilar tomonidan nomzodga yoqlab ovoz 
berishda bir qancha belgilar (+, √, X) qo‘yish imkoniyati berildi;
muddatidan oldin saylov va saylov kuni ovoz berish uchun mo‘ljallangan Saylov byulletenini 
joriy qilish bilan “saylov varaqasi” tushunchasi chiqarib tashlandi;
saylovlarni tashkil etish, o‘tkazish va yakunlarni sarhisob qilish bo‘yicha fuqarolar bilan 
ishlash tartibi kiritildi;
fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlariga saylovlarda kuzatuvchi sifatida ishtirok etish 
huquqi berildi;
saylov uchastkalarida uchastka saylov komissiyasining ovozlarni sanash to‘g‘risidagi 
bayonnomasini zudlik bilan jamoatchilik muhokamasi uchun 48 soatdan kam bo‘lmagan vaqtga ilib 
qo‘yish tartibi o‘rnatildi;
nomzodlar ishonchli vakillarining O‘zbekiston Respublikasi hududi doirasidagi safar xarajatlarini 
saylovni o‘tkazish uchun ajratilgan mablag‘lar hisobidan to‘lash tartibi joriy qilindi.SAYLOV KODEKSINING YANGILIKLARI “ O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovini 
o‘tkazuvchi okrug saylov komissiyalarining 
faoliyati tartibi to‘g‘risida”gi Nizom  (MSKning 
2021-yil 14-apreldagi 1065-son qarori) “ O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovini 
o‘tkazuvchi uchastka saylov komissiyalarining 
faoliyati tartibi   to‘g‘risida”gi Nizom   (MSKning 
2021-yil 14-apreldagi 1066-son qarori)
“ O‘zbekiston Respublikasi           Prezidentligiga 
nomzodlarning       saylovoldi tashviqotini olib 
borish    tartibi to‘g‘risida”gi Nizom (MSKning 
2021-yil 14-apreldagi 1068-son qarori)“ O‘zbekiston Respublikasi Prezidentligiga 
ko‘rsatilgan nomzodni qo‘llab-quvvatlovchi 
imzolarni to‘plash va imzo varaqalari to‘g‘ri 
to‘ldirilganligini tekshirish tartibi to‘g‘risida”gi 
Nizom  (MSKning 2021-yil 14-apreldagi 1067-son 
qarori)MARKAZIY SAYLOV KOMISSIYASINING QARORLARI BILAN 
QO‘YILADIGAN TALABLAR                           O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentligiga nomzodga 
qo‘yiladigan talablar    (61-
modda);
O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentligiga nomzodlar 
ko‘rsatish huquqi (62-modda);
O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidenti saylovida ishtirok etish 
uchun siyosiy partiyalar 
tomonidan taqdim etiladigan 
hujjatlar (63-modda); O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentligiga nomzodlar 
ko‘rsatish tartibi   (64-modda);
O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidenti lavozimiga 
kirishish (65-modda);
O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidentligiga 
muddatidan ilgarigi saylov 
(66-modda).PREZIDENT SAYLOVINING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI 
(Saylov kodeksining 12-bobi) QORAQALPOG ISTON ʻ
RESPUBLIKASI, VILOYATLAR 
VA TOSHKENT SHAHRI 
CHEGARALARI DOIRASIDA
Barcha saylov okruglari miqyosida berilgan 
ovozlar sanab chiqilishi natijasida Markaziy 
saylov komissiyasi tomonidan saylov 
yakunlari e’lon qilinadi14 ТА
SAYLOV OKRUGLARI 
TUZILADIO‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTI SAYLOVI BO‘YICHA 
SAYLOV OKRUGLARI  Siyosiy partiyalar tomonidan nomzodlarni ko‘rsatish (partiya 
syezdlarini o‘tkazish) 
(64-modda)
Siyosiy partiyalar tomonidan Prezidentlikka nomzodni ro‘yxatga 
olish haqida MSKga hujjatlarni taqdim etish  (64-modda)
35 kun qolganida
MSK tomonidan nomzodlarni ro‘yxatga olish  (40-modda)
Siyosiy partiya saylov kampaniyasi boshlanganligi e’lon qilingan kundan kamida to‘rt oy oldin 
O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan ro‘yxatga olingan taqdirdagina O‘zbekiston 
Respublikasi Prezidentligiga nomzod ko‘rsatishi mumkin.
O‘zbekiston Respublikasi Saylov kodeksi, 62-modda.20 .08  dan  
9 .09  gacha
12.09 
gacha
1 9 .09 
gacha 65 kun qolganida 
boshlanadi, 
  45 kun qolganida tugaydiO‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI PREZIDENTLIGIGA NOMZOD 
KO‘RSATISH HUQUQI VA TARTIBI
42 kun oldin  (ro‘yxatga olish 
muddatidan          7 kun 
oldin)      
O‘zbekiston Respublikasining 
“Referendum yakunlari 
hamda davlat hokimiyati 
tashkil etilishining asosiy 
prinsiplari to‘g‘risida”gi 
Konstitusiyaviy qonuni O‘zbekiston 
Respublikasining 
“Siyosiy partiyalarni 
moliyalashtirish 
to‘g‘risida”gi qonuniO‘zbekiston 
Respublikasining 
KonstitutsiyasiO‘zbekiston Respublikasining 2021-yil 8-fevraldagi  “Saylov qonunchiligi takomillashtirilishi munosabati bilan 
O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va  qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi 
qonuni bilan quyidagi qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritilgan:
O‘zbekiston 
Respublikasining 
Saylov kodeksi  SAYLOV QONUNCHILIGIGA KIRITILGAN O‘ZGARTISH VA 
QO‘SHIMCHALARNING MAZMUN-MOHIYATI      O‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi 117-moddasining ikkinchi qismidagi «dekabr» 
degan so‘z «oktyabr» degan so‘z bilan almashtirildi.
Mazkur o‘zgartishlar quyidagi milliy va xorijiy tajriba asosida 
kiritildi:
Saylovchilarning 
bildirgan xohish-
istaklari Xorijiy 
mamlakatlar 
tajribasi Xalqaro 
kuzatuvchilarning 
tavsiyalari Saylov jarayoni 
ishtirokchilari uchun 
qulay sharoit yaratish va 
boshqalarSAYLOV QONUNCHILIGIGA KIRITILGAN O‘ZGARTISH VA 
QO‘SHIMCHALARNING MAZMUN-MOHIYATI  Saylovda ishtirok etishini moliyalashtirish uchun ajratiladigan davlat 
mablag‘larining bir nomzod hisobiga to‘g‘ri keladigan miqdori O‘zbekiston 
Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi tomonidan belgilanadi;
siyosiy partiyadan ro‘yxatga olingan nomzodlar soniga muvofiq hajmda siyosiy 
partiyaning hisob-kitob varag‘iga belgilangan tartibda o‘tkaziladi;
ajratilgan mablag‘lar tashviqot olib borishga; nomzodlarning ishonchli vakillari 
va tashviqot o‘tkazish uchun jalb qilinadigan boshqa faollar ishini tashkil 
etishga; saylov kampaniyasini o‘tkazishga doir umumpartiyaviy tadbirlarga 
sarflanishi kerak;
siyosiy partiya har yili moliya organlariga, davlat soliq xizmati organlariga, 
O‘zbekiston Respublikasi Hisob palatasi va Adliya vazirligiga moliyaviy va 
boshqa mablag‘lar to‘g‘risida  hisobot taqdim etishi shart; 
siyosiy partiya saylov kunida oraliq hisobotni, saylov natijalari e’lon 
qilinganidan keyin esa yakuniy hisobotni O‘zbekiston Respublikasi Markaziy 
saylov komissiyasiga taqdim etadi.O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI “SIYOSIY PARTIYALARNI 
MOLIYALASHTIRISH TO‘G RISIDA”GI QONUNININGʻ
  8- VA 16-MODDALARIGA KIRITILGAN YANGILIKLAR   25-moddaning uchinchi qismida uchastka saylov 
komissiyasi a’zolarining yarmidan ko‘pi  bitta tashkilotdan 
tavsiya etilishi mumkin emasligi to‘g‘risidagi norma 
belgilandi. Chet davlatlarda, harbiy qismlarda, 
sanatoriylarda va dam olish uylarida, kasalxonalarda, 
qamoqda saqlash va ozodlikdan mahrum qilish joylarida 
tashkil etilgan uchastka saylov komissiyalari bundan 
mustasno.
  А hamiyati :
uchastka saylov komissiyasida qabul qilinadigan 
qarorlarning shaffofligini ta’minlash;
uchastka saylov komissiyasi tomonidan saylovning  
adolatli o‘tkazilishini ta’minlash.SAYLOV KODEKSIGA KIRITILGAN YANGILIKLAR  Kuzatuvchilar harbiy qismlarda, 
qamoqda saqlash va ozodlikdan       
mahrum etish joylarida tuzilgan saylov 
uchastkalariga   borishi haqida kamida uch 
kun oldin uchastka saylov komissiyasini 
xabardor qilishi kerakligi belgilandi.Quyidagi mazmundagi oltinchi qism bilan 
to‘ldirildi:33-moddaning ikkinchi qismiga asosan  
manfaatdor tashkilotlarning o‘z kuzatuvchilari 
to‘g‘risida ma’lumot berish muddati saylovga 
qadar o‘n kunga qisqartirildi SAYLOV KODEKSIGA KIRITILGAN YANGILIKLAR     14, 20, 22, 101 va 102-moddalarida yuqori 
turuvchi saylov komissiyalarining vakolatlaridan 
quyi turuvchi saylov komissiyalarining harakatlari 
va qarorlari ustidan berilgan shikoyatlarni ko‘rib 
chiqish chiqarib tashlandi. 21-moddada O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
saylovini o‘tkazish bo‘yicha okrug saylov 
komissiyasi komissiya raisi, rais o‘rinbosari, kotibi 
va sakkiz – o‘n sakkiz nafar komissiya a’zosidan 
iborat tarkibda tuzilishi belgilandi.SAYLOV KODEKSIGA KIRITILGAN YANGILIKLAR (2021-yil 31-may) 31-moddadan saylov byulletenida nomzodning egallab turgan 
lavozimi (mashg‘ulotining turi), ish joyi ko‘rsatilishi haqidagi norma 
chiqarib tashlandi.
38-moddada saylovlarda siyosiy partiya yoki nomzodlarni qo‘llab-
quvvatlab imzo qo‘yishda fuqarolar pasport bilan bir qatorda 
identifikasiya kartasi orqali ham shaxsini tasdiqlashi mumkinligi 
belgilandi.
48-moddada saylovchilar bilan uchrashuvlar kabi ommaviy tadbirlar 
ularning o‘tkazilishi joyi va vaqti haqida tuman (shahar) hokimliklari 
kamida uch kun oldin yozma ravishda xabardor qilingan holda 
o‘tkazilishi, bunda, ushbu ommaviy tadbirlarni o‘tkazish uchun 
ruxsatnoma talab etilmasligi kabi normalar belgilandi.SAYLOV KODEKSIGA KIRITILGAN YANGILIKLAR (2021-yil 31-may) E’TIBORINGIZ UCHUN 
RAHMAT!