• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена 10000UZS
Размер 102.3KB
Покупки 0
Дата загрузки 06 Март 2025
Расширение pptx
Категория Экономика

Продавец

Nozimov Eldor Anvarovich

Дата регистрации 06 Март 2025

2 Продаж

Shaxsiy sug’urta

Tibbiy sug‘urtaning asosiy xususiyatlardan biri – bu sug‘urta shartnomasida aniq aytib o‘tilgan hodisa sodir bo‘lganda mulkiy sug‘urtaga o‘xshab moddiy zarar qoplanmaydi, faqat sug‘urtalangan shaxs yoki naf oluvchining kasalligi va tibbiy muassasaga murojaat qilishi bilan bog‘langan xarajatlari qoplanadi, sug‘urta puli esa tomonlar kelishuvi asosida belgilanadi. SHAXSIY SUG’URTA Majburiy tibbiy sug‘urta faqat notijorat asosida amalga oshiriladi, va sug‘urta zaxiralar vaqtincha bo‘sh mablag‘larni ishlatishdan olingan daromad quyidagi maqsadlarga yo‘naltiriladi: - tibbiy yordamga to‘lovlar zahirasini to‘ldirishga ; - tibbiy muassasalarni moddiy-texnik bazasini yaxshilashga ; - sug‘urta kompaniya o‘zini rivojlanishiga . Baxtsiz xodisalardan sug‘urtalanish uchun tuziladigan sug‘urta shartnomasida jismoniy shaxslar ham, yuridik shaxslar ham, shu jumladan, sportchilar ham sug‘urta sub’ekti bo‘lishi mumkin. Sug‘urta shartnomasi tuzilayotganda yuqorida sanab o‘tilgan omillar hisobga olinadi. Bundan tashqari, sug‘urtalovchi sportning mazkur turiga oid xatarlarni aniqlash uchun alohida qoida va tartiblarni qabul qiladi. Sug‘urtalovchi alohida shartlar, masalan, sportchining musobaqalardagi yoki mashg‘ulotlardagi ishtiroki bo‘yicha majburiyatlarni zimmasiga olishi mumkin Shveysariyaning butun axolisi majburiy tibbiy sug‘urtasiga tortilishi lozim, shu qatorda uch oydan kamroq ishlaydigan mavsumiy ishchilar ham sug‘urtalanishi lozim. Shveysariyaga yangi kelgan va yangi tug‘ilgan uch oy ichida majburiy tibbiy sug‘urtaga tortilishi lozim Gollandiya aholisining asosiy qismi majburiy tibbiy sug‘urtaga umumiy milliy fond orqali tortiladi. Majburiy tibbiy sug‘urtaning xarajatlarini 85%ni umumiy milliy fond qoplab beradi. Qolgan qismini shaxslar to‘g‘ridan-to‘g‘ri tibbiy sug‘urta qildiruvchilarga to‘laydi 2. BAXTSIZ XODISALARDAN SUG‘URTALASHNI AMALGA OSHIRISH TARTIBI VA TAXLILI . Bazaviy sug‘urta tariflari sug‘urtalovchi tmonidan mustaqil ishlab chiqiladi. Alohida holatlarda sug‘urta mukofotining miqdorini aniqlashda sug‘urtalovchi bazaviy sug‘urta tariflariga nisbatan xatarning xususiy xorsslaridan kelib chiqqan holda ko‘tariluvchi va pasayuvchi koeffitsientlardan foydalnishga haqli. Bir yildan ortiq bo‘lmagan muddatga tuzilgan sug‘urta shartnomari bo‘yicha sug‘urta mukofoti bir vaqtda to‘lab beriladi. Fuqarolarni baxtsiz hodisalardan sug‘urtalashda sug‘urta summasi tomonlar kelishuviga asosan ixtiyoriy tarzda belgilanadi. Bunda sug‘urta summasini belgilashning ikki xil usulini ko‘rish mumkin. Biri – individual, ikkinchisi jamoa sug‘urtasi. Agar sug‘urtalanuvchi bir necha kishilarga nisbatan sug‘urta shartnomasi tuzadigan bo‘lsa, umumiy sug‘urta summasi bitta sug‘urtalangan shaxsning sug‘urtalanishi kerak bo‘lgan kishilar soniga ko‘paytirilishi yo‘li bilan aniqlanadi 1. BAXTSIZ XODISALARDAN SUG‘URTALASH TURLARI VA ULARNING O‘ZIGA XOS XUSUSIYATLARI Fuqarolarni baxtsiz hodisalardan ixtiyoriy sug‘urtalash bo‘yicha shartnoma qonunga ko‘ra yuridik va jismoniy shaxslarni yozma arizasi asosida tuziladi. S h artnoma tuzishdan oldin sug‘urta tashkiloti o‘z mijozlariga sug‘urta xizmatini taklif etadi. Yuridik va jismoniy shaxslar sug‘urta shartnomasi tuzishdan oldin albatta sug‘urtalovchining moliyaviy holati, litsenziyasi mavjudligi bilan qiziqishi lozim. 3. Mehnatga vaqtinchalik layoqatsizlik holati bo‘yicha kafolat sug‘urtalanuvchiga davolnish va salomatlikni tiklash davri uchun kundalik tovon puli to‘lanishini ta’minlaydi. 4. Tibbiy xarajatlarni to‘lash kafolati , baxtsiz hodisa oqibatidagi shikastlanishlarni davolash uchun zarur to‘lov bo‘lib, shifoxonaga yotqizish, ambulatoriyada davolash, dori-darmon, parvarish uchun xarajatlarning qoplanishini nazarda tutadi. Opsion tarzida protezlash, kosmetik jarrohlik harajatlarini, sanatoriyada davolanishni to‘lab berishni ham taklif etish mumkin Sug‘urtalangan shaxslarga yordam majburiy tibbiy sug‘urta dasturi doirasida amalga oshiriladi. Majburiy tibbiy sug‘urta dasturi quyidagilarni ko‘zda tutadi: - tibbiy va dorilik yordamni turlari va amalga oshirish shartlari ; - ko‘rsatiladigan xizmatlarning ro‘yxati ; - dastur doirasida yordam ko‘rsatadigan tibbiy tashkilotlarni ro‘yxati ; - tibbiy yordamning sifatiga talablar ; - tibbiy xizmatlarga o‘rnatilgan tartibda qabul qilingan eng yuksak tarif lar . SUG‘URTA MUKOFOTI TURLI USULLARDA TO‘LANISHI MUMKIN:  sug‘urtalovchining hisob raqamiga. Agar sug‘urta shartnomasida boshqacha shart ko‘zda tutilgan bo‘lmasa, naqd pulsiz shaklda sug‘urta shartnomasi imzolanganidan keyin besh bank kuni ichida  naqd pul bilan sug‘urtalovchining kassasiga sug‘urta shartnomasi tuzilgan va imzolangan kuni to‘lash orqali. Sug‘urta hodisasi ro‘y berganda bu haqida sug‘urtalangan shaxslar qisqa muddatda sug‘urtalovchiga xabar berishi lozim. Baxtsiz hodisa ro‘y berganda sug‘urtalangan shaxslar sug‘urtalovchiga quyidagi hujjatlarni taqdim etishi shart: - sug‘urta polisi; - davolash profilaktika muassasidan baxtsiz hodisa natijasida sug‘urtalangan shaxsning davolanganligini tasdiqlovchi ma’lumotnoma. Jahonda sog‘liqni saqlash tizimini moliyalashtirish bo‘yicha bir necha modellar barpo etilgan. Bugungi kunda AQSH hukumati sog‘liqni saqlash tizimidagi xarajatlarni 40% dan oshiq qismini moliyalashtiradi. AQSH hukumati sog‘liqni saqlash tizimidagi xarajatlarni asosan ikkita dastur orqali moliyalashtiradi: "Medikeyd" va "Mediker". Tibbiy sug‘urta aholini ijtimoiy himoya shaklida sog‘liqni saqlash byudjet tizimiga qo‘shimcha sifatida rivojlanadi. Sog‘liqni saqlash byudjet tizimi ham bir vaqt ichida o‘z vazifalarini bajaradi. Dunyoni hamma rivojlangan mamlakatlarida davlat sog‘liqni saqlash tizimiga katta ahamiyat beriladi. Davlat aholi sog‘ligini saqlash tizimidi asosiy vazifalarni o‘z zimmasiga oladi. Birinchi navbatda bu epidemiyaga qarshi ishlar va yuqumli emas epidemiologiya usullari bilan tashqi muhit ta’siridan kelib chiqqan kasalliklarni bevaqt paydo bo‘lishi va tarqalishi sabablarini aniqlaydi . 1. Baxtsiz hodisa oqibatidagi o‘lim holati uchun kafolat sug‘urta shartnomasida ko‘rsatilgan benefitsiarga yoki sug‘urtalanuvchining merosxurlariga sug‘urtalashning alohida shartlari asosida pul summasining (kapitalning) to‘lanishini ko‘zda tutadi. Sug‘urtalovchining ixtiyoriga ko‘ra kapital renta (pensiya) shaklida to‘lanishi ham mumkin. 2. Nogironlik holati bo‘yicha kafolat sug‘urtalanuvchiga sug‘urta shartnomasida qayd etilgan sug‘urta summasini ishga layoqatsizlik darajasiga ko‘paytirish orqali aniqlanadigan tovon puli to‘lanishini ta’minlaydi . Avstraliyaning butun aholisiga tegishli Medіcare davlat tibbiy tizimi 1984 yildan boshlab o‘z faoliyatini amalga oshiradi. Medіcare davlat tibbiy tizimini asosiy maqsadi – butun avstraliyaliklarga sifatli tibbiy xizmat ko‘rsatilishini ta’minlash. Avstraliyaning har qaysi layoqatga ega bo‘lgan fuqarosi Medіcare Card shaxsiy kartochkasiga ega. Kanada sog‘liqni saqlash ishlariga YAIM hajmining 9,5 foizini sarf qiladi. Bu kishi boshiga o‘rtacha 2500 AQSH dollarni tashkil qiladi. Baxtsiz hodisalardan sug‘urtalash to‘rtta bazaviy kafolatni taqdim etadi. Biroq amalda sug‘urtalovchilar mazkur standart qoplamalarning har turli kombinatsiyalaridan foydalanishlari yoki ularning ayrimlarini sug‘urtalash shartlaridan istisno etishlari mumkin. Masalan, mamlakat sug‘urtalovchilari zarar ko‘rgan shaxsni davolashda tibbiy xarajatlar qoplamasini kamdan-kam hollarda taqdim etadilar. Sug‘urta shartnomasi tuzishdan oldin sug‘urta tashkiloti vakili sug‘urtalayotgan shaxslarni fuqarolarni baxtsiz hodisalardan sug‘urtalash qoidalar bilan tanishtirishi lozim. Mazkur sug‘urta turi bo‘yicha fuqarolarni baxtsiz hodisa ro‘y berish natijasida sog‘lig‘i va hayotini saqlash bilan bog‘liq manfaat sug‘urta ob’ekti hisoblanadi. Sug‘urtalovchi, odatda, asab va ruxiy kasallikka duchor bo‘lgan, falaj, ko‘zi ojiz shaxslar, eshitish qobiliyati zaif bo‘lgan va nogiron shaxslar bilan sug‘urta shartnomasini tuzmaydi. 3. T IBBIY SUG‘URTANI NG IJTIMOIY- IQTISODIY MOHIYATI . Rivojlangan pullik sog‘liqni saqlash tizimiga ega bo‘lgan ko‘pchilik davlatlarda tibbiy sug‘urta keng qo‘llanadi. Uning asosiy maqsadi aholini keng doirasiga tibbiy xizmatlar bilan foydalanish imkoniyatini yaratish va imkoni boricha sug‘urta qildiruvchilarni xarajatlarini to‘liq miqdorda qoplanadi. Ijtimoiy sug‘urtaning asosiy vazifalarini aniqlab, tahlil qilish uchun, uni asosiy vazifalarini va turlarini belgilab chiqishimiz kerak. Ijtimoiy siyosatning bir qismi sifatida ko‘rib chiqiladigan ijtimoiy sug‘urtaning eng muhim vazifalariga quyidagilar kiradi: - sug‘urtalangan shaxsning amaldagi moddiy darajasini saqlab qolish vazifasi; - zararni qoplash vazifasi ; - tiklash vazifasi ; - qayta taqsimlash vazifasi ; - barqarorlik ni ta’minlash funksiya si. Jahon tajribasi majburiy tibbiy sug‘urtalashning turli tuman tashkiliy-huquqiy shakllari to‘g‘risida guvohlik beradi. Ayrim mamlakatlarning majburiy tibbiy sug‘urtalash tizimlarini ko‘rib chiqamiz. QUYIDAGI HODISALARNI RO‘Y BERISHI OQIBATIDA SUG‘URTALANGAN SHAXSNING HAYOTI VA SOG‘LIG‘IGA SHIKAST ETKAZILSA YOXUD O‘LIMGA OLIB KELSA SUG‘URTA SUMMASI TO‘LANMAYDI:  yadro portlashi ;  radiatsiya va nurlanish ;  sug‘urtalangan shaxsning atayin hatti-harakati natijasida baxtsiz hodisalar yuz berganda, o‘z joniga qasd qilganda va jinoiy harakatlar natijasida ro‘y berishi SUG‘URTALANGAN SHAXSNING HAYOTIGA VA SOG‘LIG‘IGA QUYIDAGI BAXTSIZ HODISALARNI RO‘Y BERISHI NATIJASIDA SHIKAST ETGANDA VA TASDIQLANGANDA SUG‘URTA SUMMALARI BERILISHI MUMKIN:  jarohat olganda;  suyaklarni sinishi, chiqishi;  ichki organlarni zararlanishi;  kuyishi;  teri qatlamlarini sovuq urishi;  elekt r toki ta’sirida jarohatlanishi;  kimyoviy moddalar va zararli o‘simlik ta’sirida zararlanishi;  tish sinishi. Germaniya sog‘liqni saqlash tizimini ham davlat tomonidan, ham sug‘urta tomonidan moliyalashtiradi. Tibbiy sug‘urta sohasida katta tajriba Germaniyada to‘plangan. 100 yil oldin bu erda birinchi majburiy ijtimoiy sug‘urta amalga kiritildi. Xozirgi kunda Germaniya sug‘urta tizimi Evropada eng rivojlangan tizimlaridan biridir. Fransiyada sog‘liqni saqlash tizimi moliyalashtirishni tibbiy majburiy sug‘urtasi 75-80% ta’minlaydi, qolgan qismi ixtiyoriy tibbiy sug‘urtasi va fuqarolar o‘zini mablag‘lari hisobiga moliyalashtiriladi. Bundan tashqari, majburiy tibbiy sug‘urtaga faqat ishchilar tortiladi Majburiy tibbiy sug‘urta boshqa ijtimoiy sug‘urta tarmoqlaridan ma’lum tashkiliy va moliyaviy tafovutlarga ega. Birinchidan, majburiy tibbiy sug‘urta doirasida aholiga hech qanday pullik to‘lovlar amalga oshirilmaydi. Moliya mablag‘lari faqat aholiga bepul ko‘rsatilgan tibbiy xizmatlar to‘loviga ishlatiladi va davlat litsenziyasi va akkreditatsiyasiga ega bo‘lgan tibbiy muassasalarga yo‘naltiriladi. Ikkinchidan, majburiy tibbiy sug‘urtani tashkil etishda tijorat kompaniyalar – tibbiy sug‘urta tashkilotlari – ishtirok etadi, ularga qonunchilik bo‘yicha bevosita sug‘urtachilar vazifasi yuklatilgan. Uchinchidan, majburiy tibbiy sug‘urtani moliyalashtirishda davlat byudjet mablag‘lari ham qatnashadi, chunki ijroiya hokimiyat muassasalari ishlamaydigan aholini sug‘urta qildiruvchi sifatida sug‘urtalashadi va sug‘urta badallarini majburiy tibbiy sug‘urta fondlariga to‘lashlari majbur. Keskin va favqulotda vaziyatlarda davlat tibbiy yordam ko‘rsatish moliyalashtirishni o‘z zimmasiga oladi. Rejalashtirilgan tibbiy yordam ko‘rsatilishda davlat ko‘p holatlarda tashabbusni xususiy biznesga, mustaqil xo‘jalik tashkilotlarga yoki sug‘urtaga to‘liq uzatadi. Ushbu holatda davlat tibbiy xizmatlarni sifati standartlarini, kadrlar tayyorlik darajasini va tibbiyotda prinsipial yangi yo‘nalishlarni nazorat qiladi. Tibbiy sug‘urta davlat va nodavlat sug‘urta tashkilotlar tomonidan ixtiyoriy va majburiy ko‘rinishda amalga oshirilishi mumkin. Baxtsiz hodisalardan sug‘urtalashga oid sug‘urta mukofotini belgilashda sug‘urta davri, sug‘urtalanuvchining yoshi, faoliyat sohasi, kasbi, ishlab chiqarish xarakteri va mehnat sharoiti, shuningdek, sug‘urta hodisasiga olib kelishi mumkin bo‘lgan qator boshqa omillar hisobga olinadi REJA: 1. Baxtsiz xodisalardan sug‘urtalash turlari va ularning o‘ziga xos xususiyatlari 2. Baxtsiz xodisalardan sug‘urtalashni amalga oshirish tartibi va taxlili 3. T ibbiy sug‘urtani ng ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati . Ijtimoiy sug‘urtaning tashkil etilishi quyidagi qonun-qoidalarga asoslangan: - ko‘proq tashkilotlar, muassasalar va davlat mablag‘lari hisobiga fuqarolarni ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha ta’minlanishining umumiyligi; - ijtimoiy sug‘urta mablag‘larini ishlatishda va ularni ishchilar tashkilotlari orqali boshqarishda shaxsni, mehnat jamoasini va butun jamiyatning manfaatlarini optimal birikmaligi Baxtsiz hodisalar ro‘y berish natijasida o‘lim hodisasi ro‘y berganda quyidagi hujjatlar taqdim etiladi: - sug‘urta polisi; - FXDYO bo‘limidan o‘lim holati ro‘y bergani to‘g‘risida ma’lumotnoma; - merosxurlik huquqini tasdiqlovchi hujjat; - shaxsni tasdiqlovchi hujjat. Ijtimoiy sug‘urta – bu davlat tomonidan kafolatlangan ishchilarni va ular oila a’zolarini ijtimoiy qaltisliklardan himoya qiladigan chora-tadbirlar tizimi. Ijtimoiy qaltisliklarga quyidagilar kiradi: - kasallik ; - baxtsiz hodisa ; - mehnatga layoqatni yo‘qotish ; - bola ko‘rish ; - qarilik; - ishsizlik ; - qarindosh larning vafot etishi . "Mediker" dasturi bo‘yicha 65 yoshdan oshgan barcha amerikaliklar sug‘urtalanadi. "Mediker" dasturini bir qismi barcha ishchilarga qo‘llanadigan o‘ziga xos soliq orqali moliyalashtiriladi. Ushbu soliqning bir qismini ishchilar, kolgan qismini – ish beruvchilar to‘laydi. Umuman olganda, ushbu soliq ishlaydigan amerikaliklarning daromadidan 15% tashkil etadi. "Mediker" dasturining qolgan qismi daromad solig‘idan moliyalashtiriladi. "Medikeyd" dasturi bo‘yicha kam ta’minlangan oilalardagi ayollar va bolalar sug‘urtalanadi. Bundan tashqari, ushbu dastur bo‘yicha keksalar uyidagi davolanish ham moliyalashtiriladi. "Medikeyd" dasturi federal va shtatlar hukumati orqali moliyalashtiriladi.
Купить