Kirish Roʻyxatdan oʻtish

Docx

  • Referatlar
  • Diplom ishlar
  • Boshqa
    • Slaydlar
    • Referatlar
    • Kurs ishlari
    • Diplom ishlar
    • Dissertatsiyalar
    • Dars ishlanmalar
    • Infografika
    • Kitoblar
    • Testlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi 10000UZS
Hajmi 1.1MB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 06 Mart 2025
Kengaytma pptx
Bo'lim Dars ishlanmalar
Fan Iqtisodiyot

Sotuvchi

Nozimov Eldor Anvarovich

Ro'yxatga olish sanasi 06 Mart 2025

2 Sotish

Sug‘urta bozori va uni davlat tomonidan tartibga solish

Sotib olish
S UG‘URTA BOZORI VA UNI 
DAVLAT TOMONIDAN 
TARTIBGA SOLISH Reja:
•
Sug‘urta bozori tushunchasi va uning ishtirokchilari.
•
Sug‘urta bozorining turlari va ularga umumiy tavsifnoma.
•
Sug‘urta bozori infratuzilmasining sug‘urta bozori rivojlanishidagi ahamiyati. 
•
Sug‘urta faoliyatini davlat tomonidan tartibga solishning ob’ektiv zarurligi va  shakllari .
•
Davlat sug‘urta nazorati: uning funksiya va vazifalari   1.  Sug‘urta bozori tushunchasi va uning 
ishtirokchilari
Sug‘urtalovchilar  bozorga  o‘zlarini  ishlab  chiqargan  o‘ziga 
xos  mahsuloti  -  sug‘urta  xizmatini  taklif  etadilar.  Ushbu  xizmatlar 
yuzlab,  minglab  sug‘urta  kompaniyalari  tomonidan  sotilishi 
mumkin.  O‘z-o‘zidan,  bu  holat  sug‘urta  bozorida  potensial 
mijozlarni  jalb  etish  uchun  sug‘urta  kompaniyalari  o‘rtasida 
raqobatning  kuchayishiga  olib  keladi  va  “mahsulot”ning  sifatiga 
ijobiy  ta’sir  ko‘rsatadi.  Eng  asosiysi,  potensial  sug‘urtalanuvchi 
har  tomonlama  o‘zining  talabini  qondiradigan  “mahsulot”ga  ega 
bo‘ladi. Sug‘urta  kompaniyasi  o‘z  mahsulotini  bozorda  sotar 
ekan,  zimmasiga  katta  mas’uliyat  olganligini  unutmasligi 
kerak.  Chunki,  sug‘urtalovchi  ozgina  sug‘urta  mukofoti 
evaziga  yirik  mikdordagi  riskni  qabul  qilib  oladi  va  sug‘urta 
hodisasi  ruy  berganda  zimmasidagi  sug‘urta  qoplamasini 
to‘lashi  shart.  Shu  o‘rinda,  biz  sug‘urta  kompaniyasiga 
murojaat  qilishni  istagan  yoki  muayyan  sug‘urta  xizmatiga 
ehtiyoj  sezgan  shaxslarga  sug‘urta  shartnomasini  tuzishdan 
oldin  sug‘urta  kompaniyasining  moliyaviy  axvoli,  balansi 
bilan albatta tanishib chiqishlarini maslahat qilamiz Sug‘urta  xizmati  bahosining  yuqori  chegarasi  talab 
hajmi  va  bank  foizining  miqdori  bilan  aniqlanadi. 
Sug‘urta xizmatining ma’lum bir turiga etarli darajada 
talab  mavjud  bo‘lganda,  sug‘urta  tashkiloti  mazkur 
xizmat  bahosini  yuqori  darajada  saqlab  turishi 
mumkin.  Lekin,  vaqt  o‘tishi  bilan  bozorda  sug‘urta 
xizmati  ko‘rsatish  turlarining  ko‘payishi  bilan,  o‘z-
o‘zidan tarif stavkalari kamayadi. Sug‘urta  bozori  hududiy  joylashuviga    qarab    xalqaro, 
mintaqaviy  va  milliy  sug‘urta  bozorlariga  bo‘linadi.    Milliy 
sug‘urta  bozori  biron-bir  mamlakat  hududidagi  sug‘urta 
muassasalarini  va  ularni  faoliyatini  o‘z  tarkibiga  oladi. 
Jahondagi  eng  yirik  milliy  sug‘urta  bozori  Amerika  Qo‘shma 
shtatlaridir.  Iqtisodiy  jihatdan  rivojlangan  mamlakatlarda 
yig‘iladigan  sug‘urta  tushumlarining  43  foizdan  ortig‘i  AQSH 
hissasiga  to‘g‘ri  keladi.  Bu  erda  hayotni  sug‘urta  qiluvchi  2600 
dan  ortiq  va  boshqa  umumiy  turdagi  sug‘urta  xizmatlarini 
ko‘rsatuvchi  3800  ta  kompaniya  faoliyat  ko‘rsatmoqda.  Ulardan 
ba’zi birlari dunyo sug‘urta bozorida ham oldingi o‘rinlardadir.  Xalqaro  sug‘urta  bozori  sifatida  dunyo 
miqyosida  sug‘urta  faoliyatini  olib  boruvchi 
alohida  mamlakatlarning  ichki  bozori 
tushuniladi.  Jumladan,  hozirgi  vaqtda Yaponiya 
sug‘urta  bozorining  xalqaro  darajada  muxim 
o‘rni  bor  va  keyingi  o‘n  yillikda  Yaponiya 
sug‘urtachilari  dunyo  bozorida  etakchilik  qilib 
kelishmoqda.  Sug‘urta  bozorlari  hududiy  bo‘linish  bilan 
bir qatorda sug‘urta turlariga qarab ham xilma-
xil  bo‘lishi  mumkin.  Iqtisodi  rivojlangan 
mamlakatlar  amaliyotida  sug‘urta  bozori 
ikkiga bo‘linadi: 
1) Hayotni  sug‘urta  qilish  bilan  bog‘liq 
sug‘urta xizmatlari bozori; 
2) Umumiy sug‘urta xizmatlari bozori Sug‘urta  bozori  infratuzilmasining  o‘ziga  xosligidan 
kelib  chiqib,    shuni    qayd    etish    mumkinki,  uning 
tarkibiga  sug‘urta    vositachilari ,  sug‘urtachilar 
uyushmasi ,  avariya  komissari ,  syurveyer,  aktuariy, 
sug‘urta  auditori,  maxsus  ixtisoslashgan 
maslahatchilar  hamda  baholovchi  firmalar  kabi 
sub’ektlar  kiradi.  S h u  o‘rinda,  London  sug‘urta  bozori 
infratuzilmasi  tarkibiga  sug‘urta  anderrayterlari  ham 
kiritilganligini qayd etish mumkin.           O‘zbekiston    sug‘urta  bozorida  o‘ziga  xos  o‘ringa 
egadir.  Masalan,  aktuariy  sug‘urta  xizmatlari  narxini 
aniqlashda  qatnashuvchi  sub’ekt  sanaladi.  Bunda,  u  katta 
sonlar  va  ehtimollik  qonunlari,  shuningdek,  statistik 
ma’lumotlardan  foydalanadi.  Rivojlangan  mamlakatlarda 
sug‘urta  tashkilotlari  aktuariy  faoliyatisiz  sug‘urta 
xizmatlariga  iqtisodiy  asoslangan  narxlarning  belgilanishini 
ta’minlay  olmaydi.  Aktuariy  sug‘urta  faoliyatini  strategik 
rejalashtirish,  sug‘urta  sohalari,  klass(tur)lari,  shuningdek, 
kompaniya  bo‘yicha  sug‘urta  portfeli  tarkibi  va  sifatining 
tahlili kabi jarayonlarda ishtirok etadi.    2. Sug‘urta bozorining turlari va ularga 
umumiy tavsifnoma
Sug‘urta  bozori  infratuzilmasida  avariya  komissari 
bilan  «yonma-yon»  syurveyer  va  dispasherlar  kabi 
sub’ektlar ham faoliyat ko‘rsatadi.  Syurveyer  - bu maxsus 
ekspert  bo‘lib,  u  sug‘urta  ob’ektlarini  sug‘urta  tashkiloti 
so‘roviga  asosan  ko‘rikdan  o‘tkazuvchi  sub’ekt  sanaladi. 
U  sug‘urtalanuvchi  tomonidan    ob’ektni  ko‘rikdan 
o‘tkazish uchun jalb etilishi ham mumkin.  Sug‘urta bozori infratuzilmasida sug‘urta vositachilari 
professional  ishtirokchilar  sifatida  o‘ziga  xos  o‘rinni 
egallaydi.  Ular  sug‘urtachi  va  sug‘urtalanuvchi  o‘rtasida 
vositachilik  faoliyatini  amalga  oshirish  borasida    muhim 
sub’ektlar  hisoblanadi.  Sug‘urta  vositachilarining 
tarkibiga  sug‘urta  agentlari,  sug‘urta  va  qayta  sug‘urta 
brokerlari kabi sub’ektlar kiradi.  Xususan, sug‘urta agenti 
bu sug‘urta tashkilotining nomidan yoki uning topshirig‘iga 
binoan  sug‘urta  shartnomasining  tuzilishi  va  uning  ijro 
etilishini tashkil etuvchi yuridik yoki jismoniy shaxsdir. Sug‘urtachilar  uyushmasi  unga  a’zo  bo‘lgan 
sub’ektlarning  manfaatlariga  xizmat  qilish  maqsadida 
(masalan,  1985  yildan  boshlab  faoliyat  ko‘rsatayotgan 
Britaniya  sug‘urtachilar  assotsiatsiyasi  singari)  tashkil 
etilishi mumkin bo‘lgan sug‘urta bozori infratuzilmasining 
muhim  tarkibiy  qismi  sanaladi.  Mazkur 
uyushma(assotsiatsiya)ning  vazifasi  keng  ko‘lamli  bo‘lib, 
u sug‘urta sohasiga oid bilimlarni ommalashtirish, maxsus 
bukletlar,  statistik  ma’lumotlarni    nashr  etish  kabi 
yo‘nalishlarda  faoliyat ko‘rsatadi. Sug‘urta  bozori  infratuzilmasida  alohida  mustaqil 
faoliyat ko‘rsatishi lozim bo‘lgan sug‘urta vositachilari, 
auditorlari,  sug‘urta  ob’ektlarini  baholovchi(ekspert)lar 
hamda boshqa sub’ektlar, xorijiy amaliyotdagidan farqli 
ravishda,  mamlakatimizda    faoliyat  yuritayotgan 
sug‘urta  tashkilotlarining  o‘ziga  biriktirilgan.  Garchi, 
sug‘urta  bozori  infratuzilmasining  rivojlanishi  sust 
kechayotgan  bo‘lsada,  sug‘urta  tashkilotlarining  o‘z 
infratuzilmasini  rivojlantirishga  bo‘lgan  harakatlari 
ko‘zga tashlanmoqda.  Sug‘urta  bozori  infratuzilasini  shakllantirish  va  uning 
sub’ektlari  faoliyatining  me’yoriy-xuquqiy  bazasini 
takomillashtirish  O‘zbekistonda  sug‘urta  bozori  taraqqiyotini 
yangi  rivojlanish  bosqichiga  olib  chiqadi.  Xususan, 
mamlakatimizda  sug‘urtachilar  uyushmasini  tashkil  etish, 
aktuariy,  syurveyer  kabi  sub’ektlarning  faoliyatini  yo‘lga 
qo‘yish  muhim  ahamiyat  kasb  etmoqda.  Ta’kidlash  joizki,  bu 
jarayon  sug‘urta  bozori  infratuzilmasi  sub’ektlarining  alohida 
ixtisoslashuvini  hamda  ularning  faoliyatini  o‘zaro 
muvofiqlashtirishni taqozo etadi. Sug’urtalovchilar  uyushmasi   -  sug’urta  faoliyatini  muvofiqlashtirish, 
uyushma  a’zolarining  manfaatini  davlatning  qonun  chiqaruvchi  va  ijroiya 
organlari  oldida  himoya  etish  hamda  mahalliy  sug’urta  kompaniyalari  va 
xorijiy  sug’urta  kompaniyalari  o’rtasida  o’zaro  foydali  aloqalarni  o’rnatish 
maqsadida tashkil etiladigan sug’urta kompaniyalarining uyushmasi. 
O’zbekistonda sug’urtalovchilar uyushmasi
№ Kompaniya nomlari Huquqiy tashkiliy shakl
1 O'zbekiston sug'urta bozori professional ishtirokchilari 
uyushmasi Mas'uliyati cheklangan jamiyat Xorijiy  mamlakatlar  tajribasining  ko‘rsatishicha,  iqtisodiy  jihatdan 
rivojlangan  mamlakatlarning  barchasida  sug‘urta  bozori  davlatning 
vakolatli idoralari tomonidan tartibga solib boriladi.
Masalan,  Buyuk  britaniyada  sug‘urta  ishini  Savdo  va  sanoat 
departamenti,  Yaponiyada    Moliya  vazirligining  sug‘urta  bulimi, 
AQSHda  esa  maxsus  sug‘urta    komissariatlari  nazorat  qilib  boradi. 
Davlat,  bunday  nazorat  ishini  olib  borar  ekan,  avvalo,  mamlakatning 
sug‘urta  sohasiga  taalluqli  qonunlariga  hamda  boshqa  me’yoriy 
hujjatlariga  asoslanadi.  Sug‘urta  va  qayta  sug‘urtalash  kompaniyalari, 
sug‘urtaga  ixtisoslashgan  vositachilar    davlat  sug‘urta  nazoratining 
ob’ektlari hisoblanadi. Sug‘urta  bilan  shug‘ullanuvchi  tashkilotlarga 
litsenziyalar  (ruxsatnomalar)  berish  sug‘urta  nazorati 
xizmatining  eng  asosiy  vazifalaridan  biridir.  Litsenziya 
(ruxsatnoma)  berish  jarayonida  sug‘urta  nazorati 
sug‘urtachining  bo‘lajak  faoliyatini  dastlabki  tekshiruvdan 
o‘tkazadi. Ya’ni,  nizom  jamg‘armasi  va  o‘z  mablag‘larining 
holati  hamda  bu  mablag‘larning  tashkilot  zimmasidagi 
majburiyatlariga  o‘zaro  munosabati  ko‘rib  chiqiladi. 
Sug‘urta  faoliyatiga  litsenziya  (ruxsatnoma)  berishning 
zaruriyati  sug‘urtaning  o‘z  mohiyatidan  kelib  chiqishini 
unutmaslik kerak Adjaster  xizmat  ko’rsatish  natijalari  hisobot  tarzida  rasmilashtirilib,  undan 
sug’urtalovchi  zararlarni  o’rnini  qoplash  va  nizolarni  xal  qilish  chog’ida 
foydalanishi mumkin.
Bugungi  kunda  O’zbekiston  sug’urta  bozorida  quyidagi  adjasterlik 
tashkilotlar o’z faoliyatini ko’rsatib kelmoqdalar.
№ Kompaniya nomlari Huquqiy tashkiliy shakl
1 ASCON SERVICE Mas'uliyati cheklangan jamiyat
2 Bovar Service Mas'uliyati cheklangan jamiyat
3 LABB Mas'uliyati cheklangan jamiyatAdjasterlik tashkilotlar Litsenziya  sug‘urtalovchiga  hayotni  sug‘urta  qilish 
sohasida yoxud umumiy sug‘urta sohasida sug‘urta faoliyatini 
amalga  oshirish  uchun  beriladi.  Hayotni  sug‘urta  qilish 
sohasida  sug‘urta  faoliyatini  amalga  oshirayotgan 
sug‘urtalovchi  umumiy  sug‘urta  sohasida  sug‘urta  faoliyatini 
amalga  oshirishga  haqli  emas,  umumiy  sug‘urta  sohasining 
O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi  belgilaydigan 
ayrim turlari (klasslari) bundan mustasnodir. Umumiy sug‘urta 
sohasida  sug‘urta  faoliyatini  amalga  oshirayotgan 
sug‘urtalovchi  hayotni  sug‘urta  qilish  sohasida  sug‘urta 
faoliyatini amalga oshirishga haqli emas Litsenziyada  sug‘urtalovchi  amalga  oshirishni 
nazarda  tutayotgan  sug‘urta  turlari  (klasslari) 
ko‘rsatiladi.  
O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 
Mahkamasining  “Sug‘urta  xizmatlari  bozorini  yanada 
rivojlanlantirish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida”  qaroriga 
asosan  sug‘urta  faoliyati  klassifikatori  tasdiqlangan. 
Unda  hayotni  sug‘urta  qilish  tarmog‘i  4  ta  klassdan, 
umumiy  sug‘urta  tarmog‘i  17  ta  klassdan  iborat 
ekanligi ko‘rsatilgan 3. Sug‘urta bozori infratuzilmasining sug‘urta 
bozori rivojlanishidagi ahamiyati
Sug‘urtalovchining  litsenziyasi  amal  qilishining  to‘xtatib  turilishi 
uning  yangi  sug‘urta  shartnomalari  tuzishi  taqiqlanishiga,  shu  jumladan 
amaldagi  sug‘urta  shartnomalari  uzaytirilishining  taqiqlanishiga  sabab 
bo‘ladi.  Bunda  sug‘urtalovchi  ilgari  tuzilgan  sug‘urta  shartnomalari 
bo‘yicha  o‘z  zimmasiga  olgan  majburiyatlarini  belgilangan  tartibda 
bajarishga  majburdir.  Litsenziyaning  amal  qilishi  tugatilgan  kundan 
e’tiboran  besh  kun  ichida  maxsus  vakolatli  davlat  organi  sug‘urtalovchini 
tugatish  to‘g‘risidagi  ariza  bilan  qonun  hujjatlarida  belgilangan  tartibda 
sudga murojaat etishi shart. Sug‘urtalovchi  ustav  fondining  kamida  to‘qson  foizi 
muassislarning  pul  mablag‘laridan  shakllantiriladi. 
Sug‘urtalovchining  ustav  fondini  shakllantirish  uchun 
kreditga, garovga olingan mablag‘lardan va boshqa jalb 
qilingan  mablag‘lardan  foydalanishga  yo‘l 
qo‘yilmaydi.  Sug‘urtalovchining  ustav  fondi  litsenziya 
olinadigan paytga qadar sug‘urtalovchining muassislari 
tomonidan to‘langan bo‘lishi kerak.  Vazirlar  Mahkamasining  “Sug‘urtalovchilar  va  sug‘urta 
brokerlarining  sug‘urta  faoliyatini  litsenziyalash  to‘g‘risida  Nizom 
tasdiqlandi.  Unga  ko‘ra,  sug‘urtalovchilar  va  sug‘urta 
brokerlarining  sug‘urta  faoliyatini  litsenziyalash  O‘zbekiston 
Respublikasi  Moliya  vazirligi  tomonidan  amalga  oshiriladi. 
Belgilangan  tartibda  ro‘yxatdan  o‘tkazilgan  yuridik  shaxslar 
sug‘urtalovchilar  va  sug‘urta  brokerlarining  sug‘urta  faoliyatini 
amalga  oshirish  uchun  litsenziya  talabgorlari  bo‘lishlari  mumkin. 
Sug‘urtalovchi  va  sug‘urta  brokerining  sug‘urta  faoliyatini  amalga 
oshirish  uchun  litsenziyaning  amal  qilish  muddati,  qoidaga  ko‘ra, 
cheklanmaydi.  Litsenziyaning  amal  qilishi  litsenziya  berilgan 
kundan boshlanadi Sug‘urta tashkilotlari litsenziya olishlari uchun 
quyidagi talab va shartlarga javob berishlari zarur:
•
O‘zbekiston  Respublikasining  sug‘urta  faoliyati  to‘g‘risidagi  qonun  hujjatlariga  rioya 
qilish;
•
sug‘urta faoliyatini  amalga  oshirishda  olingan axborotlarning qonun  hujjatlari  talablariga 
muvofiq maxfiyligini ta’minlash;
• litsenziyalovchi  organ  talabiga  ko‘ra  sug‘urta  faoliyatini  amalga  oshirishga  doir  qonun 
hujjatlarida belgilangan axborotlarni taqdim etish;
• litsenziya talabgori rahbari oliy ma’lumotga hamda sug‘urta sohasida kamida ikki yillik ish 
stajiga ega bo‘lishi kerak;
• litsenziya  talabgori  (litsenziat)  rahbari  boshqa  sug‘urta  tashkilotlarida  rahbar  lavozimini 
egallashga haqli emas.  Litsenziya olish uchun sug‘urta 
kompaniyasi litsenziyalovchi 
organga quyidagi hujjatlarni 
taqdim etadi: Sug‘urtalovchilar uchun
•
yuridik  shaxsning  nomi  va  tashkiliy-huquqiy  shakli,  uning  joylashgan  joyi  (pochta 
manzili),  bank  muassasasining  nomi  va  bankdagi  hisob  raqami,  yuridik  shaxs  amalga 
oshirishni  mo‘ljallayotgan  litsenziyalanadigan  faoliyat  turi  hamda  ko‘rsatib  o‘tilgan 
faoliyat turi amalga oshiriladigan muddat ko‘rsatilgan litsenziya berish to‘g‘risida ariza;
• yuridik  shaxsning  davlat  ro‘yxatidan  o‘tkazilganligi  to‘g‘risidagi  guvohnomaning 
notarial tasdiqlangan nusxasi;
•
rahbar  to‘g‘risidagi  ma’lumotlar  (oliy  ma’lumot  to‘g‘risidagi  diplom  nusxasi  va 
mehnat daftarchasidan ko‘chirma); Sug‘urtalovchilar uchun
• litsenziya  talabgori  tomonidan  litsenziya  talabgorining  arizasi  litsenziyalovchi  organ 
tomonidan ko‘rib chiqilganligi uchun yig‘im to‘langanligini tasdiqlovchi hujjat;
• ustav  fondining  belgilangan  eng  kam  miqdoridan  kam  bo‘lmagan  ustav  kapitali 
to‘langanligini  tasdiqlovchi  hujjatlar  (bank  ma’lumotnomasi,  mol-mulkni  qabul  qilish-
topshirish dalolatnomalari va boshqa hujjatlar); 
•
sug‘urta  faoliyatining  iqtisodiy  asoslanishi,  unga  sug‘urtalash  operatsiyalarini 
rivojlantirish  prognozini,  ehtimol  tutilgan  qayta  sug‘urtalash  bitishuvlari  rejasini,  sug‘urta 
zahiralarining  hisob-kitob  rejasini  o‘z  ichiga  oluvchi  litsenziyalanayotgan  sug‘urta  klassi 
bo‘yicha biznes-reja kiradi;  Sug‘urta brokerlari uchun
• yuridik shaxsning nomi va tashkiliy-huquqiy shakli, uning joylashgan joyi 
(pochta  manzili),  bank  muassasasining  nomi  va  bankdagi  hisob  raqami, 
yuridik  shaxs  amalga  oshirishni  mo‘ljallayotgan  litsenziyalanadigan  faoliyat 
turi  (uning  bir  qismi)  hamda  ko‘rsatib  o‘tilgan  faoliyat  turi  amalga 
oshiriladigan muddat ko‘rsatilgan litsenziya berish to‘g‘risida ariza;
•
yuridik  shaxsning  davlat  ro‘yxatidan  o‘tkazilganligi  to‘g‘risidagi 
guvohnomaning notarial tasdiqlangan nusxasi; Sug‘urta brokerlari uchun
•
litsenziya  talabgori  tomonidan  litsenziya  talabgorining 
arizasi  litsenziyalovchi  organ  tomonidan  ko‘rib  chiqilganligi 
uchun yig‘im to‘langanligini tasdiqlovchi hujjat;
•
ustav  kapitali  to‘langanligini  tasdiqlovchi  hujjatlar  (bank 
ma’lumotnomasi,  mol-mulkni  qabul  qilish-topshirish 
dalolatnomalari va boshqa hujjatlar).  Litsenziya  talabgorining  arizasi  ko‘rib  chiqilganligi 
uchun  O‘zbekiston  Respublikasida  belgilangan  eng 
kam  oylik  ish  haqining  besh  baravari  miqdorida 
yig‘im  undiriladi.  Ariza  ko‘rib  chiqilganligi  uchun 
yig‘im  summasi  litsenziyalovchi  organning  maxsus 
hisob  raqamiga  o‘tkaziladi.  Litsenziya  talabgori 
berilgan  arizadan  voz  kechgan  taqdirda  to‘langan 
yig‘im summasi qaytarilmaydi.  4.  Sug‘urta faoliyatini davlat 
tomonidan tartibga solishning 
ob’ektiv zarurligi va  shakllari . Respublikamiz sug‘urta bozori isloh etilishini birinchi bosqichi (1991-
1996  yillar)  sug‘urta  bozoriga  xususiy  sug‘urta  kompaniyalarni  kirib  kelishi 
va  Davlat  sug‘urtasi(Gosstrax)ni  transformatsiyasi  jarayoni  boshlanishi  bilan 
bog‘liq bo‘lib, shakllanayotgan tadbirkorlikning huquqiy bazasi bilan qo‘llab 
quvvatlangan.  1991  yilning  o‘zida  milliy  iqtisodiyotimizni  isloh  qilinishini 
qonuniy  rasmiylashtirilishiga  asos  solgan  “O‘zbekiston  Respublikasidagi 
tadbirkorlik  haqida”gi,  “O‘zbekiston  Respublikasidagi  korxonalar 
to‘g‘risida”gi  kabi  o‘sha  davrning  progressiv  qonunlari  qabul  qilingan. 
“O‘zbekiston  Respublikasi  Fuqarolik  kodeksi”  (kodeksning  52-bobi  sug‘urta 
masalalariga  bag‘ishlangan)  amalga  kiritilguniga  qadar  (mart  1997  yil) 
“O‘zbekiston  Respublikasidagi  korxonalar  to‘g‘risida”gi  qonun  xo‘jalik 
yurituvchilar  tomonidan  Respublikamizning  o‘ziga  xos  iqtisodiy 
konstitutsiyasi sifatida qaralgan.  Bozor  iqtisodiyotiga  o‘tish,  erkin  raqobatni  talab  qilishi  va 
O‘zbekiston  Respublikasida  sekin  astalik  bilan  Davlat  sug‘urta 
tashkiloti  o‘rnida  yangi  sug‘urta  tashkilotlarini  tuzish  zaruriyati 
tug‘ilganligi  sababli,  1993  yil  6  mayda  tijorat  sug‘urtasi  amalga 
oshirilishiga,  sug‘urta  faoliyati  davlat  nazoratiga  va  milliy  sug‘urta 
bozorida  chet  el  sug‘urtalovchilarning  faoliyat  yuritishlariga 
huquqiy  asos  solgan  hamda  “O‘zdavsug‘urta”ning  yakka 
hokimligini bartaraf etilishiga manba bo‘lib hizmat qilgan “Sug‘urta 
to‘g‘risida”gi  qonun  amalga  kiritildi.  Lekin,  1997  yilga  qadar 
barcha  nodavlat  sug‘urta  kompaniyalari  xissasiga  umumiy  sug‘urta 
mukofotlari tushumining bir foizidan ham kam bo‘lgan ulush to‘g‘ri 
kelgan   5 .  Davlat sug‘urta 
nazorati: uning funksiya 
va vazifalari. Sug’urta  bozorining  asosiy  professional  ishtirokchisi-sug’urtalovchi. 
Sug’urtalovchilar  sug’urtani  amalga  oshirish  bilan  bevosita  bog’liq 
bo’lmagan  tadbirkorlik  faoliyati  bilan  shug’ullanishlari  mumkin  emas. 
Quyidagilar bundan mustasnodir:
-  maxsus  vakolatli  davlat  organi  belgilaydigan  tartib  va  shartlardagi 
investitsiya faoliyati;
-  sug’urta  sohasidagi  mutaxassislarning  malakasini  oshirish  bilan 
bog’liq faoliyat;
- sug’urta agenti sifatidagi sug’urta vositachiligi;
- binolarni ijaraga berish.  O’z  navbatida,  sug’urtalovchilar  mulkiy  shakliga  qarab,  bir 
nechta  turda  bo’ladi.  Sug’urta  bozorida  qayd  etilgan 
qatnashchilardan  tashqari,  o’zaro  sug’urtalash  jamiyatlari  ham 
faoliyat  ko’psatishlari  mumkin.  Bu  jamiyatlarning 
boshqasug’urtalovchilardan  farqi  shundaki,  ular  foyda  olish  uchun 
intilmasdan,  ko’rilgan  zararni  o’zaro  hamkorlikda  qoplashni 
nazarda  tutadi.  Statistik  ma’lumotlar  bo’yicha,  o’zaro  sug’urtalash 
jamiyatlari  xalqaro  sug’urta  bozorida  to’plagan  sug’urta  mukofoti 
hamda aktivlari jihatidan salmoqli o’ringa ega. AQSH va Yaponiya 
milliy sug’urta bozorlarida o’zaro sug’urtalash jamiyatlarining soni 
jami sug’urta tashkilotlarining 50 foizdan ko’prog’ini tashkil etadi Bugungi  kunda  O’zbekiston  sug’urta  bozorida  quyidagi  assistans  tashkilotlar  o’z 
faoliyatini ko’rsatib kelmoqdalar.
№ Kompaniya nomlari Huquqiy tashkiliy shakl
1 «Uzbekinvest Assistans» MCHJ
Mas'uliyati cheklangan jamiyat
2 «Global Assist»
Mas'uliyati cheklangan jamiyat
3 «Bovar Servic» MCHJ
Mas'uliyati cheklangan jamiyat
4 « ESADO »  MCHJ
Mas'uliyati cheklangan jamiyat
5 «A LS KOM ASSIST» MCHJ
Mas'uliyati cheklangan jamiyatAssistans tashkilotlar

Sug‘urta bozori va uni davlat tomonidan tartibga solish

Sotib olish
  • O'xshash dokumentlar

  • O’z Milliy bank amaliyot hisoboti
  • Iqtisodiyot va moliya bo‘limi amaliyot hisoboti amaliyot hisoboti
  • Ipoteka bank amaliyot Mirobod filiali
  • "Trastbank" bitiruv oldi amaliyot
  • Turonbank bitiruv oldi amaliyoti

Xaridni tasdiqlang

Ha Yo'q

© Copyright 2019-2025. Created by Foreach.Soft

  • Balansdan chiqarish bo'yicha ko'rsatmalar
  • Biz bilan aloqa
  • Saytdan foydalanish yuriqnomasi
  • Fayl yuklash yuriqnomasi
  • Русский