Sug‘urta faoliyatini amalga oshirishning huquqiy asoslari va sug’urta kompaniyalarining tashkiliy-huquqiy shakllari - Iqtisodiyot - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	217.9KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	06 Mart 2025
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Nozimov Eldor Anvarovich

Ro'yxatga olish sanasi 06 Mart 2025

1 Sotish

Sug‘urta faoliyatini amalga oshirishning huquqiy asoslari va sug’urta kompaniyalarining tashkiliy-huquqiy shakllari

Sotib olish

SUG‘URTA FAOLIYATINI AMALGA
OSHIRISHNING HUQUQIY ASOSLARI
VA SUG’URTA KOMPANIYALARINING
TASHKILIY-HUQUQIY SHAKLLARI

REJA:
1. Sug‘urta munosabatlarini tartibga solishda huquqning
ahamiyati, sug‘urta huquqi va uning mazmuni.
2. Sug‘urta faoliyati klassifikatori uning tarkibiy tuzilishi
3. Aksiyadorlik shaklidagi sug‘urta tashkilotlari va
xususiy mulk huquqiga ega jamiyatlari

1. SUG‘URTA MUNOSABATLARINI TARTIBGA
SOLISHDA HUQUQNING AHAMIYATI, SUG‘URTA
HUQUQI VA UNING MAZMUNI
Sug‘urta sohasida vujudga keladigan huquqiy
munosabatlar fuqarolik-huquqiy munosabatlar tarkibiga
kiradi. Bunday munosabatlar fuqarolik muomalasi
ishtirokchilarining huquqiy holatini, mulk huquqi va boshqa
ashyoviy huquqlarning, shartnoma majburiyatlarini,
shuningdek mulkiy hamda shaxsiy nomulkiy munosabatlarni
tartibga soladi

SUG‘URTA SOHASIDAGI FUQAROLIK-HUQUQIY
MUNOSABATLAR QUYIDAGI YO‘NALISHLARDA NAMOYON
BO‘LADI

fuqarolar va sug‘urta tashkilotlari o‘rtasida shakllanadigan
fuqarolik-huquqiy munosabatlar;

sug‘urta tashkilotlari o‘rtasida yuzaga keladigan o‘zaro
munosabatlar;

fuqarolar va maxsus davlat organlari o‘rtasida paydo bo‘ladigan
fuqarolik-huquqiy munosabatlar;
•
sug‘urta tashkilotlari va maxsus vakolatli davlat organi o‘rtasida
paydo bo‘ladigan fuqarolik-huquqiy munosabatlar

Sug‘urta tashkilotlari va maxsus vakolatli davlat organi
o‘rtasida paydo bo‘ladigan fuqarolik-huquqiy munosabatlar qonun
hujjatlari asosida tartibga solinadi. Maxsus vakolatli organning
sug‘urta tashkilotlariga nisbatan paydo bo‘ladigan fuqarolik-
huquqiy munosabatlari o‘zbekiston Respublikasining Fuqarolik
kodeksi va «Sug‘urta faoliyati» to‘g‘risidagi Qonunda o‘z aksini
topgan. Maxsus vakolatli davlat organi qonunda belgilangan
tartibda sug‘urta tashkilotlarining faoliyatini nazorat etib boradi.
Zaruriyat bo‘lganda esa, sug‘urtalanuvchilarning manfaatini
himoya etish maqsadida undan sug‘urta faoliyatini amalga oshirish
huquqini beruvchi litsenziyani chaqirib olish huquqiga ega

Sug‘urtani huquqiy tartibga solish davlat tomonidan sug‘urta
munosabati qatnashchilarining hatti-harakatini huquqiy normalar
vositasida amalga oshiriladi. Jismoniy va yuridik shaxslarning
mulkiy huquqlarini har xil oldindan ko‘rib bo‘lmaydigan
sug‘urtaviy himoya qilish uchun ko‘pchilik shaxslar tomonidan
tashkil etiladigan maxsus fond hisobidan amalga oshiriladigan
sug‘urta faoliyati jarayonida paydo bo‘ladigan ijtimoiy
munosabatlar mavjud. Ushbu munosabatlarni tartibga soladigan
normalar yig‘indisiga sug‘urta huquqi deyiladi.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining “Sug‘urta xizmatlari bozorini
yanada rivojlanlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”
qaroriga asosan sug‘urta faoliyati klassifikatori
tasdiqlangan. Unda hayotni sug‘urta qilish tarmog‘i
4 ta klassdan, umumiy sug‘urta tarmog‘i 17 ta
klassdan iborat ekanligi ko‘rsatilgan

SUG‘URTA FAOLIYATINI TARTIBGA SOLUVCHI
QONUN HUJJATLARINI IKKI TURGA BO‘LISH
MUMKIN:

sug‘urta faoliyatini tartibga soluvchi
maxsus qonunlar;
•
sug‘urta faoliyatini tartibga soluvchi
umumiy qonunlar

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI QONUNLARI

« Tashuvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish to‘g‘risida»gi
O‘zbekiston Respublikasi qonuni
•
Hujjat raqami: O‘RQ-386 Kuchga kirish sanasi: 2015-yil 28-noyabr

« Ish beruvchining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish to‘g‘risida »

O‘zbekiston Respublikasi Qonuni
•
Hujjat raqami:
O‘RQ-210 Kuchga kirish sanasi: 2009-yil 17-aprel

«Transport vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini majburiy sug‘urta qilish
to‘g‘risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni
•
Hujjat raqami:
O‘RQ-155 Kuchga kirish sanasi: 2008-yil 23-oktabr

Prezident qarorlari
1) « Sug‘urta bozorini raqamlashtirish va hayot sug‘urtasi sohasini rivojlantirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar
to‘g‘risida » O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori

Hujjat raqami: PQ-5265

Qayd etish sanasi:
2021-yil 23-oktabr
2) « O‘zbekiston Respublikasining sug‘urta bozorini isloh qilish va uning jadal rivojlanishini ta’minlash chora-tadbirlari
to‘g‘risidagi » O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori

Hujjat raqami:
PQ-4412

Qayd etish sanasi:
2019-yil 2-avgust
3) « Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada isloh qilish va rivojlantirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida»gi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti qarori

Hujjat raqami:
PQ-872

Qayd etish sanasi:
2008-yil 21-may
4) « Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada isloh qilish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti qarori

Hujjat raqami:
PQ-618

Qayd etish sanasi:
2007-yil 10-aprel

Sug‘urta faoliyatini tartibga soluvchi maxsus
qonunlarga O‘ zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
tomonidan 2002 yilning 5 aprelida qabul qilingan va
shu yilning 28 mayida amaliyotga joriy etilgan
«Sug‘urta faoliyati to‘g‘risida»gi (29 modda) Qonun i
hamda 2008 yil 21 aprelda qabul qilingan “Transport
vositalari egalarining fuqarolik javobgarligini
majburiy sug‘urtalash to‘g‘risida”gi (6 bob, 41
modda) Qonuni sug‘urta faoliyatini tartibga soluvchi
maxsus qonun lar hisoblanadi

O'zbekiston Respublikasi qonuni
“ Sug'urta faoliyati to’g’risidagi”
O'RQ-730- сон 23.11.202 1-yil
(10 bob, 72 ta m odda )
Qonunchilik palatasi tomonidan 2021 yil 15
iyunda qabul qilingan
Senat tomonidan 2021-yil 27-avgustda
tasdiqlangan

2 . SUG‘URTA FAOLIYATI KLASSIFIKATORI UNING
TARKIBIY TUZILISHI
Sug‘urta faoliyati klassifikatori - sug‘urtalovchilar hamda
sug‘urta brokerlari sug‘urta faoliyatini litsenziyalash jarayonida
ularning faoliyat yo‘nalishlarini belgilashda huquqiy asos bo‘lib
xizmat qiladigan me’yoriy hujjatdir. Sug‘urta faoliyati
klassifikatorida keltirilgan klasslar yordamida sug‘urtalovchilarning
sug‘urta xizmat turlari bo‘yicha sug‘urta shartnomalari tuziladi.

Sug‘urta xizmatlarini ko‘rsatish ikki xil yo‘l bilan
amalga oshiriladi:
-
ixtiyoriy;
-
majburiy.
Sug‘urta faoliyati klassifikatorida ikkala turda amalga
oshiriladigan sug‘urta turlari ham mavjud bo‘lib, ular:
javobgarlik sug‘urtasi , mulkiy sug‘urta va hayot
sug‘urtasi ga bo‘linadi

Davlatimiz rahbarining 2019-yil 2-
avgustdagi “O‘zbekiston Respublikasi sug‘urta
bozorini isloh qilish va jadal rivojlantirishni
ta’minlash chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori
bilan sug‘urta kompaniyalarining eng kam ustav
kapitaliga qo‘yiladigan talablarni bosqichma-
bosqich oshirish bo‘yicha qaror qabul qilindi.
sug'urta faoliyati turi bo'yicha.

SUG’URTACHILAR UCHUN USTAV KAPITALINING ENG OZ
MIQDORLARI (01.07.2021)
•
Umumiy sug’urta sohasida - 20 mlrd. so’m
•
Hayotni sug’urtalash sohasida - 20 mlrd. so’m
•
Majburiy sug’urtalash bo’yicha - 35 mlrd. so’m
•
Faqat qayta sug’urtalash bo’yicha - 40 mlrd. so’m

Mamlakatimiz sug‘urta kompaniyalari tomonidan amalga
oshiriladigan sug‘urta turlari bo‘yicha klassifikator ham 2002 yil
27 noyabrda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining
“Sug‘urta xizmatlari bozorini yanada rivojlantirish chora-
tadbirlari to‘g‘risida”gi 413-sonli Qarorining 1-ilovasi
“Sug‘urtalovchilar va sug‘urta brokerlarining sug‘urta faoliyatini
litsenziyalash to‘g‘risida”gi Nizomga 1-ilova sifatida sug‘urta
faoliyati klassifikatori tasdiqlangan.

mln so‘mda
T/r
Sug‘urta faoliyati turlari 1-oktabrdan
2025-yil 2027-yil 2029-yil
1.
Umumiy sug‘urta sohasida ixtiyoriy sug‘urta 35 000 45 000 60 000
2.
Umumiy sug‘urta sohasida majburiy sug‘urta 50 000 75 000 100 000
3.
Hayotni sug‘urta qilish sohasida ixtiyoriy sug‘urta 25 000 30 000 35 000
4.
Hayotni sug‘urta qilish sohasida majburiy sug‘urta 40 000 45 000 50 000
5.
Faqat qayta sug‘urta 80 000 100 000 120 000Sug‘urtalovchilarning tabaqalashtirilgan ustav kapitalining
ENG KAM MIQDORLARI
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024-yil 1-martdagi PQ-108-son qaroriga
3-ILOVA

3. AKSIYADORLIK SHAKLIDAGI SUG‘URTA TASHKILOTLARI
VA XUSUSIY MULK HUQUQIGA EGA JAMIYATLAR I
Aksiyadorlik shaklidagi sug‘urta t ashkilotlarining faoliyati «Sug‘urta faoliyati to‘g‘risida»gi Qonun bilan bir qatorda
«Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi Qonunga muvofiq huquqiy
tartibga solinadi. Aksiyadorlik sug‘urta tashkilotlari yopiq va ochiq turda tashkil etilishi mumkin.
Bugungi kunda O‘zbekiston Respublikasi sug‘urta bozorida boshqa mulk shaklidagi sug‘urta tashkilotlari bilan bir
qatorda aksiyadorlik sug‘urta tashkilotlari ham muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishmoqda. Ular jumlasiga ochiq
aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etilgan «O‘zagrosug‘urta» va «Kafolat» davlat aksiyadorlik sug‘urta
kompaniyalarini, «Madad» sug‘urta agenligini, «Kapital sug‘urta» aksiyadorlik jamiyatlarini misol sifatida keltirish
mumkin

Ochiq aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etilgan sug‘urta
tashkilotlarining o‘ziga xos xususiyatlaridan biri – ular aksiyalarining
fond bozorida erkin savdoga qo‘yilishidir. hozirgi kunda ushbu sug‘urta
tashkilotlari tomonidan sotuvga chiqarilgan aksiyalar to‘liq investorlar
o‘rtasida joylashtirilgan bo‘lsada, ular ikkilamchi qimmatli qog‘ozlar
bozorida oldi-sotdi ob’ektiga aylangani yo‘q.
O‘zbekiston Respublikasining «Aksiyadorlik jamiyatlari va
aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi Qonuniga
muvofiq, aksiyadorlik shaklidagi jamiyatlarning, shu jumladan sug‘urta
tashkilotlarining oliy boshqaruv organi – aksiyadorlarning umumiy
yig‘ilishi hisoblanadi

AKSIYADORLARNING UMUMIY YIG‘ILISHI MAXSUS VAKOLATIGA
QUYIDAGILAR KIRADI

Sug‘urta tashkiloti nizomiga qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritish;

Sug‘urta tashkilotini qayta tashkil etish;

Sug‘urta tashkilotini tugatish, tugatish komissiyasini tayinlash hamda oraliq va yakuniy balansni
tasdiqlash;

Sug‘urta tashkiloti kuzatuv kengashining tarkibi va sonini aniqlash, uning a’zolari va raisini saylash;

E’lon qilingan aksiyalarning eng ko‘p miqdorini belgilash;

Sug‘urta tashkilotining ustav kapitalini ko‘paytirish;
•
Sug‘urta tashkilotining auditorini tasdiqlash

Sug‘urta faoliyatini amalga oshirishning huquqiy asoslari va sug’urta kompaniyalarining tashkiliy-huquqiy shakllari

Sotib olish