Algoritmlarni loyihalashtirish va tahlil qilish - Texnika va texnologiya - Infografika

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	2.2MB
Xaridlar	1
Yuklab olingan sana	16 Aprel 2025
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Infografika
Fan	Texnika va texnologiya

Sotuvchi

Bilolbek

Ro'yxatga olish sanasi 16 Aprel 2025

1 Sotish

Algoritmlarni loyihalashtirish va tahlil qilish

Sotib olish

Mavzu: Algoritmlarni
loyihalashtirish va tahlil qilish

Mavzu 1. Algoritmlar
1. Algoritm ta'rifi. Xususiyatlari.
2. Algoritmlarni taqdim etish shakllari.
3. Asosiy algoritmik tuzilmalar
4. Dasturlash.
5. Algoritm va dasturlarni ishlab chiqish
tamoyillari.

Algoritm tushunchasi
•
A.N. K о lm о g о r о v ta’rifi. Alg о ritm – bu
qandaydir s о ndagi qadamlardan k е yin
qo‘yilgan masala е chimiga о lib k е luvchi
qat’iy q о idalar as о sida bajariladigan har
qanday his о blash tizimidir.
•
A.A. Mark о v ta’rifi. Alg о ritm – bu
b о shlang‘ich b е rilganlardan izlangan
natijaga о lib k е ladigan his о blash jarayonini
aniql о vchi aniq ko‘rsatmalardir.

Algoritm - bu masalani hal qilish uchun bajarilishi kerak
bo'lgan harakatlar ketma-ketligini aniq tavsiflash.
Algoritm dastlabki ma'lumotlardan natijalarni olishning
ketma-ket jarayonini tavsiflaydi. 1. Algoritmning ta’rifi. Xususiyatlari

Alg о ritm хо ssalari
1. Diskretlik - Alg о ritm masalani yechish jarayonini bir n е chta
s о dda qadamlarning bajarilish k е tma-k е tligi sifatida if о dalashi
l о zim. Bunda alg о ritmning har bir qadamini bajarish uchun
ch е klangan vaqt о ralig‘i talab etiladi.
2. Aniqlik - Har bir vaqt о ralig‘ida ishning k е yingi b о sqichi
tizimning h о lati bilan aniq b е lgilanadi. Shunday qilib, alg о ritm
aynan bir х il kiruvchi qiymatlar uchun har d о im bir х il natija b е radi.
3. Tushunarlilik - Alg о ritm ijr о chi uchun tushunarli bo‘lgan va
uning buyruqlar tizimida mavjud buyruqlardan tashkil t о pishi l о zim.
4. Yakunlanganlik (ch е klilik) - Mat е matik funksiyalar kabi
alg о ritmlar ham to‘g‘ri b е rilgan b о shlang‘ich qiymatlar uchun o‘z
ishini ох iriga y е tkazishi va aniq bir s о ndagi qadamlardan so‘ng
natija b е rishi l о zim.
5. Univ е rsallik - Alg о ritm turli х il b о shlang‘ich qiymatlar uchun
o‘rinli bo‘lishi l о zim.
6. Natijaviylik - Alg о ritm aniq natijalar bilan yakunlanishi l о zim.

Belgi nomi Belgilanish va to'ldirish
namunasi Tushuntirish
Jarayon Hisoblash harakati yoki harakatlar
ketma-ketligi
Yechim Tekshirish shartlari
Modifikatsiya Tsiklning boshlanishi
Oldindan
belgilangan jarayon Subprogramma hisoblari
I/U Umuman olganda I/U
Start-stop Algoritmning boshlanishi, oxiri,
pastki dasturga kirish va chiqish
Hujjat Natijalarni chop etish

1. Algoritmning og'zaki tavsifi 2. Algoritmni yozib olish shakllari

2. Formulaik-verbal usul.
a[ i ] massivi berilgan .
Musbat massiv elementlari yig‘indisini hisoblang .
Yechim .
Belgilaymiz: S – massiv elementlari yig‘indisi, i – massiv
elementining joriy raqami. Dastlabki qiymat S=0 bo'lsin .
Agar a[ i ]>0 bo'lsa , S= S+a [ i ] uchun] 10 ... 1[   i ] 10 ... 1[   i

3. Grafik usul (algoritm diagrammasi)

3. Asosiy algoritmik tuzilmalar !!!
Uchta asosiy
algoritm
tuzilmasi
Chiziqli Tarmoqlanish S iklik

Chiziqli algoritmik tuzilma
U birin-ketin bajariladigan harakatlar ketma-ketligidan
hosil bo'ladi.

Tarmoqli algoritmik tuzilma
Shartni tekshirish natijasiga qarab ( ha yoki yo'q ) algoritmni
bajarishning muqobil yo'llaridan birini tanlashni ta'minlaydi.
Har bir yo'l umumiy chiqishga olib keladi , ya'ni. algoritm
tanlangan yo'ldan qat'iy nazar ishlashda davom etadi.
Ikki versiyada mavjud:
1. To'liq dallanish (agar - keyin - aks holda).
2. Tugallanmagan shoxlanish (agar - keyin).

Tsiklik algoritmik tuzilma
Muayyan harakatlar to'plamining takroriy bajarilishini ta'minlaydi,
bu halqa tanasi deb ataladi .
Quyidagi versiyalarda mavjud:
1. Old shart bilan halqa . Loopning tanasi halqadan chiqish
sharti bajarilgunga qadar bajariladi. Loop hech qachon
bajarilmasligi mumkin.
2. Postshart bilan sikl . Loopdan chiqish sharti sikl tanasi
bajarilgandan keyin tekshiriladi. Loop har doim kamida bir
marta ishlaydi.
3. Hisoblagich bilan tsikl (ma'lum takrorlash soni bilan).
Loopning tanasi ma'lum bir diapazondagi ma'lum bir
o'zgaruvchining (loop parametri) barcha qiymatlari uchun
bajariladi.

Loopning takrorlanish sonini aniqlaydigan o'zgaruvchiga
parametr deyiladi tsikl
Velosipedni tashkil etish .
1. Loop parametrining boshlang'ich qiymatini belgilang.
2. Loopning tanasini aniqlang, ya'ni. siklda qayta-qayta
bajariladigan buyruqlarni bildiradi.
3. Loopning tanasida pastadir parametrini bir necha qadam
bilan o'zgartirishni tashkil qiling.
4. Loop parametri uchun halqa tanasini davom ettirish shartini
aniqlang.

Arifmetik siklning muqobil tasviri
Tsikl takroriy soni n=(i 2 -i 1 )/ qadam +1

Vazifa . 10 ta raqam berilgan. Ijobiylarning yig'indisini toping.
1. Old shart bilan halqa

2. Postshartli sikl

3. Parametr bilan tsikl

o zgaruvchining S ʻ qiymatini aniqlang .
Postshartli ikkita halqa.
Tashqi halqa:
Loop parametri i , 1 dan 3 gacha
o'zgaradi 1 bosqichda.
Tsiklning takroriy soni
n= (3-1)/1 + 1 = 3
Ichki halqa:
Tsikl parametri j 1 bosqichda 2 dan 5
gacha o'zgaradi.
Tsiklning takroriy soni
n= ( 5 - 2 )/1 + 1 = 4

S i j j<=5? men <=3?
0
1
3 2 2 <=5, ha
4 3 3 <=5, ha
5 4 4 <=5, ha
6 5 5 <=5, ha
7 6 6 <=5, yo qʻ
2 2 <=3, ha
0
4 2 2 <=5, ha
5 3 3 <=5, ha
6 4 4 <=5, ha
7 5 5 <=5, ha
8 6 6 <=5, yo q
ʻ
3 3 <=3, ha
0
5 2 2 <=5, ha
6 3 3 <=5, ha
7 4 4 <=5, ha
8 5 5 <=5, ha
9 6 6 <=5, yo q
ʻ
4 4 <=3, yo'q

4. Dasturlash
Dastur - bu dasturlash tilida yozilgan algoritm

1. Muammoning bayonoti.
Bosqich maqsadlari:
Muammoni hal qilish maqsadini shakllantirish.
Kirish, oraliq va chiqish ma'lumotlarining tarkibi va
taqdim etish shaklini aniqlash.
Sinov ishining tavsifi, normal va g'ayritabiiy
holatlar va foydalanuvchining javob harakatlari.Dasturni ishlab chiqish bosqichlari

2. Muammoni modellashtirish va uni hal qilish
usulini tanlash.
Matematik yoki axborot modeli tuzilgan.
Yechim usuli quyidagi talablarga javob berishi
kerak :
•
natijalarning zaruriy aniqligini ta'minlaydi;
•
tayyor standart dasturlardan foydalanish
imkonini beradi;
•
boshlang'ich ma'lumotlarning minimal
miqdoriga yo'naltirilgan;
•
eng to'liq natijalarni beradi.

3. Masalani yechish algoritmini tuzish.
4. Dasturlash (algoritmni kodlash) - dasturni
ishlab chiqish texnologik jarayonining yakuniy
bosqichi, mashinani amalga oshirishdan oldingi.
Dasturlash tili yordamida amalga oshiriladi.

5. Sinov va disk raskadrovka dasturni ishlab
chiqishning yakuniy bosqichidir.
Sinov - bu dasturning tashqi sharoitlari va ish
rejimlaridagi o'zgarishlarning belgilangan
diapazonlarida to'g'ri ishlashini ko'rsatishga
mo'ljallangan harakatlar to'plami.
Maqsad , oldindan tayyorlangan test misollari
to'plamidan foydalanib, xatolar yo'qligini
ko'rsatishdir.

Sinov turlari: funktsional, tizimli,
beta sinovi.
Funktsional test: Dastur qora deb hisoblanadi qutiga
o'ting va dasturning xatti-harakati uning tashqi
spetsifikatsiyasiga mos kelishini tekshiradi.
Strukturaviy test: dastur oq deb hisoblanadi katagiga
o'ting va dastur mantig'ini tekshiring.
Dastur chiqarilishidan oldin beta sinovlari o'tkaziladi ,
ya'ni. dasturning beta versiyasini ommaviy sinovdan
o'tkazish.

Nosozliklarni tuzatish - bu dasturlardagi xatolarni
bartaraf etishga qaratilgan harakatlar to'plami.
Xato turlari:
•
sintaktik - individual dasturlash tili
konstruksiyalarini noto'g'ri yozish; translyatsiya
bosqichida avtomatik ravishda aniqlanadi.
•
mantiqiy - manba ma'lumotlarida dasturning
ishlashi mantiqidagi xatolar.

6. Dasturni hujjatlar bilan birga ishga tushirish.
Hujjatlarning asosiy maqsadi foydalanuvchini kerakli
ko'rsatmalar bilan ta'minlashdir.
Ikki turdagi operatsiya:
•
eksperimental - real ob'ektda dasturning
ishlashini sinab ko'rish.
•
sanoat faoliyati.
Dastur ishlab chiqilgan paytdan boshlab uning
ishlashi butunlay to'xtatilgunga qadar ko'rib chiqilgan
barcha bosqichlar hayotni tashkil qiladi. tsikl
dasturlari

5. Algoritm va dasturlarni ishlab chiqish tamoyillari
1. Protsessual yoki imperativ yondashuv
bevosita kompyuter tomonidan bajariladigan
operatsiyalarga qaratilgan. U ma'lum bir kompyuterning
imkoniyatlari va xususiyatlaridan foydalanadi va
kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi bilan
ommaviy sanoat dasturlashga o'tishga imkon bermadi.

Kamchiliklari:
1. Dasturlarni hatto tajribali dasturchilar uchun ham
o‘qish qiyin.
2. Shartsiz va shartli o'tish buyruqlari katta va chalkash
dastur tuzilishiga olib keldi.
3. Dastur samaradorligini oshirishga qaratilgan hiylalar
ishonchsizlikka, disk raskadrovka va
modifikatsiyadagi qiyinchiliklarga olib keldi.
4. Protsessual dasturlash qiyin va qimmat.

2. Modulli dizayn.
Modul - bu dasturning alohida qismi sifatida
tuzilgan, mantiqiy jihatdan bir-biriga bog'langan
fragmentlar ketma-ketligi. Modullar quyidagi
xususiyatlarga ega:
1. Modulga nomi bilan kirish mumkin.
2. Ish tugagandan so'ng, modul boshqaruvni uni
chaqirgan modulga qaytarishi kerak.
3. Modulda bitta kirish va bitta chiqish bo'lishi
kerak.
4. Modul kichik o'lchamli bo'lishi kerak

Modulli dizaynning afzalliklari:
•
Katta dastur bir vaqtning o'zida bir nechta ijrochilar
tomonidan ishlab chiqilishi mumkin.
•
Eng ko'p ishlatiladigan dasturlarning
kutubxonalarini yaratish mumkin bo'ladi.
•
Operativ xotiraga katta dasturlarni yuklash tartibi
soddalashtirilgan.
•
Dasturni yanada samarali qo'llab-quvvatlashni
ta'minlaydi.

3 . Strukturaviy dasturlash .
Har qanday dastur uchta asosiy tuzilmadan tuzilishi mumkin:
1. Ketma-ket bajarish – amallarni dastur matnida yozilish
tartibida bir martalik bajarish;
2. Tarmoqlanish - bu qandaydir belgilangan shartning
bajarilishiga qarab, ikki yoki undan ortiq amallardan birini bir
marta bajarish;
3. Tsikl deganda ma'lum bir shart bajarilganda bir xil
operatsiyaning takroriy bajarilishi (tsiklning davomi) tushuniladi.
Strukturaviy dasturlash printsipi barcha algoritmik asosiy
dizaynlarning bitta kirish va bitta chiqishga ega bo'lishini talab
qiladi

1. Dasturni ishlab chiqish bosqichma-bosqich, “yuqoridan
pastga” usuli (yuqoridan pastga dasturni loyihalash) yordamida
amalga oshiriladi.
Dastur ko'plab kichik dasturlarga bo'lingan, ularning
kombinatsiyasi muammoni hal qilishning yakuniy algoritmini
tashkil qiladi.
Subprogramma - berilgan amalni bajaruvchi va dastlabki
kodning boshqa qismlaridan mustaqil bo'lgan bayonotlar
to'plami.
modul sifatida yaratilgan .

4.Obyektga yo'naltirilgan dasturlash
Bu tizimli yondashuvning rivojlanishi. Vazifa o'zaro
ta'sir qiluvchi ob'ektlar to'plami sifatida ifodalanadi. Har
bir ob'ekt ma'lumotlar tuzilmasi va protseduralari yoki
faqat o'zi uchun mavjud bo'lgan ma'lumotlarni qayta
ishlash usullarini o'z ichiga oladi. Ma'lumotlar va unga
xos bo'lgan qayta ishlash protseduralarini bitta ob'ektga
birlashtirish inkapsulyatsiya deb ataladi.

Asosiy tushunchalar
Ob'ekt - bir xil turdagi ob'ektlarning ma'lum bir sinfining
vakili. Ob'ektni o'zgartirish mumkin, ya'ni. uning holatini
o'zgartirish. Sinf o'zining barcha ob'ektlari uchun umumiy
xususiyatlarni belgilaydi.
Bularga quyidagilar kiradi:
inkapsulyatsiya (har qanday ob'ektlar sinfini amalga oshirishni
dasturiy ta'minot muhitida istalmagan yon ta'sirga olib kelishidan
qo'rqmasdan o'zgartirish qobiliyati);
meros (mavjud sinflardan yangi sinflar yaratish qobiliyati);
polimorfizm (ob'ektlarning qayta ishlash usulini tanlash
qobiliyati).

5 . Avtomatlashtirilgan CASE texnologiyasidan
foydalangan holda dasturlash .
Markazda saqlangan modellar asosida dasturiy
ta'minotni yaratishga imkon beradi.
6. Texnologiya RAD – mijoz bilan yaqin
hamkorlikda dasturlarni ishlab chiqishning izchil usuli.
Dasturni yaratishning keyingi bosqichi avvalgisi
tugagandan keyingina boshlanadi va unga qaytishga
imkon bermaydi.

7. Dasturiy ta'minot va dasturlash vositalari.
Asosni operatsion tizim muhitida bevosita
muammolarni hal qilish imkoniyatini ta'minlaydigan
avtomatlashtirish dasturlash tizimlari yoki dasturlash
tizimlari tashkil qiladi.

Matn muharrir - dasturlash tilida dastur matnini yaratish.
Tarjimon - dasturni mashina kodiga tarjima qilish va
sintaksis xatolarini aniqlash.
muharrir ulanishlar - to'liq dastur yaratish.

Algoritmlarni loyihalashtirish va tahlil qilish

Sotib olish