Dokument ma'lumotlari

Narxi 15000UZS
Hajmi 3.1MB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 26 Avgust 2024
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Tibbiyot

Sotuvchi

Bohodir Jalolov

Aromatik kislotalar va ularning tuzlari bo’lgan dori preparatlari tahlili

Sotib olish
Aromatik kislotalar va ularning tuzlari bo’lgan dori preparatlari tahlili 1KURS ISHIKURS ISHI REJA: I. Kirish II. Adabiyotlar sharxi II.1 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning olinishi II.2 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning chinligini aniqlash II.3 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning miqdoriy tahlil usullari II.4 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning tibbiyotda qo’llanishi III. Tajriba qism 3.1 Natriy salitsilatning XIDF farmakopeyasi bo’yicha tahlili 3.2 Salitsil kislotasining XI DF bo’yicha tahlili 3.3 Olingan natijalarni matematik statistika usuli bo’yicha qayta ishlash Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati Mundarija 2 I. Kirish Farmatsevtik kimyo yuqori malakali dorishunos - mutaxassislarni tayyorlashda yetakchi fanlardan biri bo ‘ lib , u dori moddalarini olish yo ‘ lla - rini , fizikaviy va kimyoviy xossalarini , ularning kimyoviy tuzilishi bilan kishi organizmiga bo ' lgan ta ’ siri orasidagi munosabatlami hamda dori moddalarining sifatini nazorat qilish ( tahlil ) usullarini va saqlash shart - sharoitlarini o ‘ rgatadi . Yosh mutaxassis , farmatsiyaning qaysi sohasida ishlashidan qat ’ iy nazar , u albatta dori vositalarining fizikaviy va kimyoviy xossalarini mukammal bilgan holda , ulaming sifat nazorati , qadoqlash , saqlash va manzilga yetkazish kabi shart - sharoitlarga doir masalalami to ' g ' ri va tez hal qila bilishi lozim . Dori moddalarining kimyoviy tuzilishlari bilan ularning fizikaviy , kimyoviy va farmakologik xossalari o ‘ rtasidagi qonuniy bog ' lanish borligini mukammal bilgan holda turli guruhga mansub fiziologik faol dori modda ( vitamin , gormon , antibiotik va boshqa ) larning molekula tuzilishiga kimyoviy yoki biosintez usullar yordamida ma ’ lum bir o ' zgarish kiritib , yarim sintez yoki mutlaqo yangi kimyoviy tuzilishdagi dori moddalarini olish hamda ulaming sifatini nazorat qilishga doir talabnoma va qoidalami ishlab chiqish masala - lari , shuningdek , dori moddalarining farmakologik ta ’ siri va xavfsizligini ta ’ minlash uchun ulaming sifat nazorati usullarini ishlab chiqib , umumlashtirish ( unifikatsiyalash ) kabi muammolami hal etish farmatsevtik kimyo fanining asosiy vazifalaridir . Farmatsevtika sohasida Mahalliylashtirish dasturining samarali amalga oshirilishi natijasida import o ‘ rnini bosuvchi yangi turdagi mahsulotlar tayyorlash o ‘ zlashtirilayotir . Ayni paytda avvallari valyuta hisobiga keltirilgan 207 turdagi mahsulotni ishlab chiqarish yo ‘ lga qo ‘ yilgan . 158 ta yangi turdagi dori vositasi , 15 turdagi substansiya , tibbiy maqsadda foydalaniladigan 14 turdagi buyum va 20 xildagi butlovchi buyumlar ana shular jumlasidandir . 3 II. Adabiyotlar sharxi II.1 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning olinishi Bu guruh preparatlarga aromatik kislotalarning eng oddiy vakillaridan benzoy kislota va uning natriyli tuzi (natriy, benzoat), oksiaromatik kislotalardan salitsil kislota, natriy salitsilat, salitsil kislotaning amidlaridan salitsilamid, oksafenamid hamda ushbu kislotaning murakkab efirlaridan atsetilsalitsil kislota, metilsalitsilat va fenilsalitsilatlar kiradi. 4 II.2 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning chinligini aniqlash Benzoy va salitsil kislota hamda ularning natriyli tuzlarining chinlig quyidagi reaksiyalar bo‘yicha aniqlanadi. Masalan, benzoy -kislota va natriy benzoat temir (III) xlorid eritmasi ta’sirida sariq- pushti rangli cho‘kma holida temir benzoat asos tuzini hosil qiladi. Benzoy kislotani aniqlashda avval uni natriy gidroksid eritmasi ta’sirida eruvchan tuziga o'tkaziladi: Salitsil kislota va natriy salitsilat o‘zidagi gidroksil guruh hisobiga temir (III) xlorid eritmasi ta’sirida ko‘k-binafsha rangli birikma hosil qiladi. Rang bir necha tomchi suyultirilgan xlorid kislota ta’sirida o‘chib ketadi: Salitsil kislotaning chinlini aniqlashda uning Marki reaktivi bilan aurin turidagi qizil rangli bo‘yoq hosil qilish reaksiyasidan ham foydalaniladi (reaksiya formalin chinligini aniqlashda keltirilgan). Salitsil kislotani natriy atsetat bilan aralashtirib qizdirilganda. u dekarboksillanib, fenolga o'tadi. Uni o‘ziga xos hididan bilinadi: Salitsil kislotaga konsentrlangan sulfat kislota qo‘shib qizdirilganda u o‘zidan karbonat angidridini ajratib chiqaradi. Uni naycha orqali kalsiy gidroksid eritmasi solingan probirkaga yuborilganda, oq loyqa shaklida kalsiy karbonat hosil qiladi. 5 Natriy benzoat va natriy salitsilatlami eritmalaridan suyultirilgan kislota ta’sirida erkin holda benzoy va salitsil kislotalarni cho‘ktirib olib, so‘ngra ularning suyuqlanish haroratini tekshirish orqali ham chinligi aniqlanadi: Natriy benzoat va natriy salitsilatlaming tarkibidagi natriy, odatdagicha rangsiz alangani sariq rangga bo‘yashidan bilinadi. Salitsilamid va oksafenamidlarning chinligi ularni molekula tuzilishidagi gidroksil guruh asosida barcha fenollarga xos temir (III) xlorid bilan rangli birikmalar hosil qilishi bo‘yicha aniqlanadi. Bunda salitsilamidning suvdagi eritmasi, oksafenamidning esa spirtdagi eritmasi temir (III) xlorid eritmasi ta’sirida qizil-binafsha rangli birikma hosil qiladi. Salitsilamidga 30 %li natriy gidroksid eritmasi qo‘shib qaynatilsa, o‘zidan ammiak ajratib chiqaradi. Uni odatdagicha hididan yoki suv bilan ho‘llangan qizil lakmus qog‘ozini ko‘k rangga bo‘yashidan bilinadi: Salitsilamidning chinligini aniqlashda uning spirtdagi eritmasi bromli suv bilan oq cho‘kma dibromsalitsilamid hosil qilishidan ham.foydalaniladi: Farmakopeya maqolasi ko‘rsatmasi bo'yicha oksafenamidning chinligi temir (III} xlorid bilan bo‘lgan reaksiyasidan tashqari, uni yana indofenol hosil qilish reaksiyasi 6 bo‘yicha isbotlanadi. Buning uchun preparatni avval konsentrlangan xlorid kislota yordamida qaynatib gidrolizlanadi: So‘ngra unga rezorsin va natriy gidroksid eritmasi qo‘shilganda qizil-binafsha rangli indofenol moddasi hosil bo‘ladi: Salitsilamid va oksafenamidlaming tarkibida yot modda sifatida xlorid, sulfat, og‘ir metallardan tashqari, salitsilamid tarkibida xususiy yot modda sifatida ammiak, oksafenamid tarkibida esa p-aminofenolning bor-yo‘qligini tekshirib ko‘rish tavsiya qilinadi. p-aminofenolni aniqlash uchun preparat suv bilan ishlanadi. Eritmaga o‘tgan p- aminofenolni natriy ishqori va rezorsin ta’sirida qizil-binafsha rangli indofenol xosil qilishi bo‘yicha aniqlanadi. Salitsil kislota efirlarining chinligi Me’yoriy hujjatlar ko‘rsatmasi asosida quyidagi reaksiyalar bo‘yicha aniqlanadi. Jumladan, atsetil- salitsil kislotaning chinligini aniqlashda uni avval natriy gidroksid eritmasi yordamida qaynatib gidrolizlanadi: So'ngra aralashmaga suyultirilgan sulfat kislota qo‘shilsa, oq cho‘kma holida salitsil kislota ajralib chiqadi, eritmada esa sirka kislota qoladi: 7 Eritmadagi sirka kislota hididan yoki eritmaga konsentrlangan sulfat kislota va etil spirti qo‘shib, o‘ziga xos hidli etilatsetat hosil qilish reaksiyasi bo‘yicha aniqlanadi: Cho'kmadagi salitsil kislotani ajratib olib, uning suyuqlanish harorati (156-161 °C) aniqlanadi yoki spirtda eritib, temir (III) xlorid ta’sirida fenol gidroksil guruhiga xos, binafsha rangli birikma hosil qilishi kuzatiladi. Atsetilsalitsil kislotani konsentrlangan sulfat kislota bilan aralashtirib, so'ngra unga bir necha tomchi suv qo‘shilsa, sirka kislotaning hidi keladi. Bu reaksiya bo‘yicha fenilsalitsilatning chinligi aniqlansa, fenol hidi keladi: Keyinchalik aralashmaga bir-ikki tomchi formalin qo‘shilsa, undagi ajralib chiqqan salitsil kislota hisobiga, aurin turidagi qizil rangli bo‘yoq hosil bo‘ladi. Metilsalitsilat va fenilsalitsilatdagi gidroksil guruhlariga xos temir (III) xlorid bilan reaksiya qilib ko‘riladi. Bunda metilsalitsilatning suvdagi eritmasi fenilsalitsilatning esa spirtdagi eritmasi reaktiv ta’sirida binafsha rangga bo‘yaladi. Atsetilsalitsil kislotada fenol gidroksili sirka kislota qoldig‘i bilan qurshovlanganligi sababli bevosita temir (III) xlorid bilan rangli birikma hosil qilmaydi. Metilsalitsilat va fenilsalitsilatlarni ham atsetilsalitsil kislotaga o‘xshash, qizdirish yordamida ishqorlar bilan gidrolizlab, tarkibiy qismlariga parchalab, chinligi aniqlanadi: 8 So‘ngra suyuqlikka suyultirilgan xlorid yoki sulfat kislota qo‘shib, salitsil kislotani cho‘ktiriladi. Uni ajratib olib quritiladi va suyuqlanish harorati tekshirib ko‘riladi. II.3 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning miqdoriy tahlil usullari Benzoy va salitsil kislota hamda ularning tuzlari miqdorini neytrallash usuli bo‘yicha aniqlanadi. Bunda benzoy va salitsil kislotalarning spirtdagi eritmalari fenolftalein indikatori ishtirokida, eritma pushti rangga bo‘yalgunicha, natriy gidroksidning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi. Natriy benzoat va natriy salitsilatlaming miqdori esa metiloranj va rnetil ko‘ki indikatorlari aralashmasi hamda efir ishtirokida xlorid kislotaning 0,1 mol/1 eritmasi bilan suyuqlik binafsha rangga bo‘yalgunicha, titrlab aniqlanadi. Titrlash jarayonida ajralib chiqqan benzoy va salitsil kislota eritmada 2,5-3,0 pH ga teng kislotali muhit yaratib, reaksiyaning ekvivalent nuqtasiga yetmasdan suyuqlikda rang o‘zgarishiga olib keladi. Shuning uchun ham reaksiyadan ajralib chiqqan benzoy va salitsil kislotani ekstraksiya qilish maqsadida, titrlash efir ishtirokida olib boriladi. Salitsil kislota va natriy salitsilatning rniqdorini yana fenollarga o‘xshash bromatometrik va yodxlorometrik usullar bo‘yicha ham aniqlash mumkin. Bromatometrik usulda ma’lum miqdordagi preparat eritmasiga kaliy bromid sulfat kislota va ortiqcha hajmda kaliy bromatning 0,1 mol/1 eritmasidan qo‘shib, ma’lum vaqtgacha qo‘yib qo‘yiladi. So'ngra eritmaga kaliy yodid eritmasi qo‘shiladi va ajralib chiqqan erkin yodni natriy tiosulfatning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi: 9 Yodxlorometrik usulda ham preparat eritmasiga ortiq hajmda yodxloridning 0,1 mol/1 eritmasidan qo‘shib, so‘ngra uning reaksiyaga kirmay qolgan ortiqchasi yodometrik) usul bo‘yicha aniqlanadi: Atsetilsalitsil kislotaning miqdori, undagi erkin karboksil guruhi asosida neytrallash usuli bo‘yicha aniqlanadi. Buning uchun ma’lum miqdordagi preparatning spirtdagi eritmasi fenolftalein indikatori ishtirokida natriy gidroksidning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi: Metilsalitsilat va fenilsalitsilatlaming miqdorini neytrallash usuli bo‘yicha aniqlashda avval ulami natriy gidroksidning 0,5 mol/1 eritmasidan ortiqcha qo‘shib qaynatish yordamida gidrolizlab, so‘ngra ishqorning reaksiyaga kirmay qolgan ortiqchasini bromkrezol pushti indikatori ishtirokida xlorid kislotaning 0,5 mol/1 eritmasi bilan suyuqlik sariq rangga bo‘yalguncha titrlanadi. Fenilsalitsilatni yana shu tarzda gidroliz qilgandan so‘ng ajralib chiqqan salitsil kislota va tenolni kislotali muhitda bromatometrik usul bo‘yicha ham aniqlash mumkin. Salitsilamidning (miqdori) nevtrallash usuli bo‘yicha aniqlanadi. Bunda Keldal kolbasiga solingan ma’lum miqdordagi preparatga 30 %li natriy gidroksid eritmasi qo‘shib qizdiriladi va gidroliz natijasida ajralib chiqqan ammiakni suv bug‘lari yordamida sovutgich orqali bor kislota eritmasi solingan maxsus qabul qiluvchi kolbaga 10 haydaladi. So‘ngra uni metiloranj indikatori ishtirokida xlorid kislotaning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi: Dori moddasining 0,01 M li xlorid kislota saqlovchi etil spirtida tayyorlangan 0,001 % eritmasining UB-spektrida 334±2 nm da yutilish maksimumi kuzatiladi. Fenasalning miqdori MH talabiga ko‘ra argentometrik usul bilan aniqlanib, ekvivalent nuqta potensiometrik usul yordamida aniqlanadi. II.4 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning tibbiyotda qo’llanishi Benzoy kislotani, asosan, sirtdan antiseptik modda sifatida surtma dori shaklida ishlatiladi. Natriy benzoatni bronxit va boshqa yuqori nafas a’zolari kasalliklarida balg‘am ko‘chiruvchi modda sifatida 0,2-0,5 g dan miksturalarda ichiriladi yoki 15 %li eritma holida venaga yuboriladi. Salitsil kislota 1—10 %li surtma dori shaklida, 2-15 %li spirtdagi eritmasi sirtdan antiseptik sifatida hamda qadoq, so‘gallarni tushirishda va boshqa teri kasalliklarida ishlatiladi. Uni 2-5 %li sep- ma holida oyoq terlaganda badbo‘y hidni yo'qotish uchun ishlatiladi. Natriy salitsilatni revmatizmga qarshi, og‘riq qoldiruvchi va organizmda haroratni pasaytiruvchi modda sifatida ishlatiladi. Uni 0,5-1,0 g dan revmatizm, artrit, nevralgiya, mialgiya, bosh og'riq va boshqa ba’zi kasalliklarda ichiriladi. Benzoy va salitsil kislota hamda ularning natriyli tuzlarini og‘zi mahkam yopiladigan idishlarda, salqin va qorong‘i joylarda saqlanadi. Oksafenamidning miqdorini aniqlash ham salitsilamidnikiga, birmuncha o‘xshash bo‘lib, uni aniqlashda avval oksafenamiddagi azotni mis (II) sulfat (katalizator) va kaliy sulfat ishtirokida konsentrlangan sulfat kislota yordamida Keldal kolbasida parchalab, 11 ammoniy sulfat tuziga o‘tkaziladi. So‘ngra uni 30 %li natriy gidroksid eritmasi yordamida parchalanadi va ajralib chiqqan ammiakni yuqorida aytib o‘tilganidek, suv bug‘lari yordamida bor kislota eritmasi solingan qabul qiluvchi kolbaga haydab, keyinchalik uni xlorid kislota bilan titrlanadi. Salitsilamid revmatizmga qarshi og‘riq qoldiruvchi, organizmda haroratni tushiruvchi va yallig‘lanishga qarshi modda sifatida ishlatiladi. Oksafenamid o‘t haydovchi modda sifatida hamda surunkali xolesistit, xolangit, xoletsistogepatit kasalliklarini davolashda qo‘llanadi. Uni ham 0,25-0,5 g dan kuniga 3 martadan ichiriladi. Salitsilamid va oksafenamid og‘zi mahkam berkitilgan idishlarda yorug’lik tushmaydigan joylarda saqlanadi. Atsetilsalitsil kislota yallig‘lanishga qarshi, og‘riq qoldiruvchi, isitma tushiruvchi ta’sirga ega. Uni shamollaganda, bosh og‘rig‘ida, migrenda, nevralgiyada va boshqa kasalliklarga davo qilishda ishlatiladi. 0,25-0, 5-1,0 g dan kuniga 3-4 marta ichiriladi. Atsetilsalitsil kislota ko'pgina murakkab dori turlari tarkibiga kiradi. Fenilsalitsilat ichak va siydik yo’llari kasalliklarida antiseptik modda sifatida 0,3- 0, 5 g dan kuniga 3-4 marta ichiriladi. Metilsalitsilat bo‘g‘im va mushak revmatizmida, artrit va boshqa kasalliklarda sirtdan og‘riq qoldiruvchi modda sifatida ishlatiladi. Atsetilsalitsil kislota og‘zi mahkam yopiladigan idishlarda saqlanadi. Metilsalitsilat va fenilsalitsilatni og‘zi zich berkitilgan idishlarda, yorug'lik tushmaydigan joylarda saqlanadi. 12 TAJRIBA QISMI III.1 Natriy salitsilatning XI DF farmakopeyasi bo’yicha tahlili Tasvirlanishi: hidsiz, sho'rtang och sarg’ish yoki oq kristall kukun . Eruvchanligi: suvda juda oson eriydi, spirt da juda kam eriydi Chinligi: preparat aromatik aminlarga va xloridlar ga xos reaksiyalarni berishi kerak (GF 74 3, 747- bet) 0. 01 g preparat 10 ml suvda eritiladi, ustiga 3 tomchi suyultirilgan sulfat kislota va ustiga 2-3 tomchi temir xlorid kislota qo’shiladi. Bunda eritma qizil binafsha tusga bo’yaladi. 0. 02 g preparat 10 ml suvda eritiladi, ustiga 1 ml suyultirilgan sulfat kislota va ustiga 1 ml 0.1 N li nariy nitrit eritmasidan qo’shiladi ustiga 5 ml betanaftol eritmasidan qo’shilganda eritma qizil tusga o’tadi. 13 SF usulida optik zichligi o’lchandi. Bunda 0.001 ％ li eritma 265 va 299 nm to’lqin uzunligida qalinligi 1 sm bo’lgan kyuvetada tekshiriladi. Optik zichligi 1.50-1.56 ni tashkil etishi lozim. Eritma tiniqligi: 0 .5 g preparat 10 ml yangi qayatilgan va sovutilgan suvda eritilsa eritma ranggi etalon 5 bilan bir xil bo’lishi zarur. Xloridlar : 25 ml filtrlangan eritmaga 75 ml suv qo’shib undan 10 ml olib xloridlar uchun sifat reaksiya o’tkaziladi. Bunda xloridlar miqdori 0.02 foizdan oshmasligi zarur Sulfatlar: 0.5 g preparat 30ml suvda eritiladi. Sulfatlarga sinov o’tkazish uchun bariy xlorid bilan sinab ko’riladi. Bunda sulfatlarning miqdori 0.1 foizdan oshmasligi kerak. Etalon eritmasini tayyorlash : quruq preparatdan 0. 1 g (aniq tortma) olib 1 0 0 ml etil spirtida suvda eritiladi. Eritmadan 1 ml olib 100 ml li kolbga solib etil spirti bilan belgisigacha yetkaziladi. Bunda 1 ml eritma o’zida 0.001 mg para aminofenol saqlaydi. Miqdoriy tahlil: quruq preparatdan 1.5 g (aniq tortma) olib 200-250 ml li kolbada va 20 ml suvda eritiladi. Ustiga 45 ml efir solinadi. So’ng bir necha tomchi indikator (1ml metilen ko’ki bilan 1 ml metil qizili indikatri aralashmasi) bilan 0.5 N li sulfat kislota eritmasi bilan titrlanadi. 1ml 0.5 N li sulfat kislota eritmasi 0. 08005 g preparat ga to’g’ri kelishi zarur. Preparatdagi tasir etuvchi modda 9 9.5 ％ dan kam bo’lmasligi kerak. Saqlanishi: B ro’yhat bo’yicha qorong’u, quruq joyda, og’zi yopiq holda saqlanadi. 3.2 Salitsil kislotasining XI DF bo’yicha tahlili Tasvirlanishi: hidsiz, oq mayda ignasimon kristall yoki yengil kristall kukun. Suv bug’I bilan uchuvchan. Sekinlik bilan qizdirilganda haydaladi. Suvda kam, spirt efirda oson eriydi. 14 Eruvchanligi: Suvda kam, spirt efirda oson eriydi. Suyuqlanish harorati: 158-161 Chinligi: preparat aromatik aminlarga va xloridlar ga xos reaksiyalarni berishi kerak (GF 74 3, 747- bet) 0.01 g preparat 10 ml suvda eritiladi, ustiga 3 tomchi suyultirilgan sulfat kislota va ustiga 2-3 tomchi temir xlorid kislota qo’shiladi. Bunda eritma qizil binafsha tusga bo’yaladi. 0. 02 g preparat 10 ml suvda eritiladi, ustiga 1 ml suyultirilgan sulfat kislota va ustiga 1 ml 0.1 N li nariy nitrit eritmasidan qo’shiladi ustiga 5 ml betanaftol eritmasidan qo’shilganda eritma qizil tusga o’tadi. SF usulida optik zichligi o’lchandi. Bunda 0.001 ％ li eritma 265 va 299 nm to’lqin uzunligida qalinligi 1 sm bo’lgan kyuvetada tekshiriladi. Optik zichligi 1.50-1.56 ni tashkil etishi lozim. Eritma tiniqligi: 0 .5 g preparat 10 ml yangi qayatilgan va sovutilgan suvda eritilsa eritma ranggi etalon 5 bilan bir xil bo’lishi zarur. Temir: 0.006%dan oshmasligi zarur. 0.5 g sulfat kulida tekshiruv olib boriladi. Xloridlar : 25 ml filtrlangan eritmaga 75 ml suv qo’shib undan 10 ml olib xloridlar uchun sifat reaksiya o’tkaziladi. Bunda xloridlar miqdori 0.002 foizdan oshmasligi zarur Sulfatlar: 0.5 g preparat 30ml suvda eritiladi. Sulfatlarga sinov o’tkazish uchun bariy xlorid bilan sinab ko’riladi. Bunda sulfatlarning miqdori 0.1 foizdan oshmasligi kerak. 15 Etalon eritmasini tayyorlash : quruq preparatdan 0. 1 g (aniq tortma) olib 1 0 0 ml etil spirtida suvda eritiladi. Eritmadan 1 ml olib 100 ml li kolbga solib etil spirti bilan belgisigacha yetkaziladi. Bunda 1 ml eritma o’zida 0.001 mg para aminofenol saqlaydi. Miqdoriy tahlil: quruq preparatdan 0.12 g (aniq tortma) olib 200-250 ml li kolbada va 30 ml 96%li spirtda eritiladi. Ustiga 20 ml suv solinadi. So’ng bir necha tomchi indikator (1ml metilen ko’ki bilan 1 ml metil qizili indikatri aralashmasi) bilan 0.1 N li natriy ishqori eritmasi bilan titrlanadi. x % = VKT· 100 a = 8.67 x 1 x 0.01381 x 100 0.12 = 99.8 % V=8.67 ml (titrant hajmi) T=0.01381 g/ml (titr) a=0.12 (preparat aniq tortim) K=1 (tuzatish koeffisiyenti) 1ml 0.1 M li sulfat natriy ishqori eritmasi 13.81 mg preparat ga to’g’ri kelishi zarur. Preparatdagi tasir etuvchi modda 9 9.5 ％ dan kam bo’lmasligi kerak. Saqlanishi: B ro’yhat bo’yicha qorong’u, quruq joyda, og’zi yopiq holda saqlanadi. III.2 III.3 Olingan natijalarni matematik statistika usuli bo’yicha qayta ishlash Natriy salitsilatning miqdoriy tahlili 16 x% = VKT· 100 a = 18.74 x1x0.08005 x100 0.15 =101 %a=1.5 T= 0,08005 V= 1.5 0.08005 =18.74 Titrlash uchun ketgan hajm V 1 V 2 V 3 V 4 V 5 Son qiymati(ml) 18.73 18.74 18.8 18.75 18.74 Davlat farmakopeyasining XI nashriga asosan tahlil natijalarii matematik statistika usuli bilan ishlab chiqish uchun quyidagilar aniqlandi: 1) X ％ = 18 .73 ⋅1⋅0,08005 ⋅100 1.5 =99,97 ％ 2) X ％ = 18 .74⋅1⋅0,08005 ⋅100 1.5 =100.00 ％ 3) X ％ = 18 .8⋅1⋅0,08005 ⋅100 1.5 =100.03 ％ 4) X ％ = 18 .75⋅1⋅0,08005 ⋅100 1.5 =100.07 ％ 5) X ％ = 18 .74⋅1⋅0,08005 ⋅100 1.5 =100.01 ％ Tahlil soni 1 2 3 4 5 xi ％ 99.97 100.00 100.03 100.07 100.01 17 O’rtacha qiymat X ni hisoblash X = X 1+X 2+X 3+X 4+X 5 5 = 99 ,97 +100 ,00 +100 ,03 +100 ,07 +100 ,01 5 =99,962 Chetlanish qiymati va erkinlik darajasi qiymati d 1= X 1−X d 1 =│99,97-99,962│=0,008 d 2 =│100.00-99,962│=0,038 d 3 =│100.03-99,962│=0,068 d 4 =│100.07-99,962│=0,108 d 5 =│100.01-99,962│=0,048 f = n -1 f =5-1=4 Standart chetlanishning qiymati S ning qiymatini tasodifiy xatolik deb qaraladi . Bu kattalikning kvadrati S 2 - dispersiya deyiladi. U quyidagicha topiladi: S 2 = ∑ 1 5¿d 1 2 f = 0.038 2 ⋅0 .068 2 ¿0.108 2 ¿0.008 2 ¿0 .048 2 4 = 1.79442 S= √S 2 = √1.7944 = 1.3395 S X= S √n = 1.3395 √5 = 0.6 Qiymatlar oralig’i R quyidagicha topiladi: R=( X max − X min )=(100.07-99.97)=0.1 18 Bajarilgan tahlil soni n<10 bo’lganda qiymatlarning bir xilligi statistik tavsifnomani hisoblamasdan ham aniqlash mumkin. Buning uchun nazorat mezoning amaliy qiymati - Q hisoblanib, u nazorat mezonining nazariy qiymati bilan solishtiriladi:Q 1= |x1−x2| R = |99 .97 −100 .00 | 0.1 =0.3 Q 2= |x2−x3| R = |100 .00 −100 .03| 0.1 =0.3 Q 3= |x3−x4| R = |100 .03 −100 .07 | 0.1 =0.4 Q 4= |x4−x5| R = |100 .07 −100 .01 | 0.1 =0.6 Nazorat mezoning hisoblab chiqilgan sonlardan birortasining qiymati jadvaldagi qiymatdan katta bo’lsa Q>Q(P,n) x1 va x2 qiymatlar tashlab yuborilib, statistik hisoblash boshqattan bajariladi va bir xil qiymatlardan X, S 2 va s1 , sx kattaliklarini hisoblash uchun foydalaniladi. Nazorat mezonining nazariy qiymatini jadvaldan Q(5.95 ％ ) topamiz. Nazorat mezoni Q(P,n) ning son qiymati P=95 ％ va n=5 bo’lganda nazorat mezoning nazariy qiymati Q(P,n)=0.64 Q 1 ; Q 2 ; Q 3 ; Q 4 < Q (P,n) Demak varianntlarni tashlab yuborishga hojat yo’q. Ishonchlilik oraliqlari va ular kattaliklarini baholash Bu yerda t(P,f) Styudent mezonining jadvaldan olingan qiymati X i ± X = X i ±t(P,f)s= X i ±t(95 ％ ,4)s= X i ±2.78×0. 6 = 2.0935 ∆ X = t(P,f)s √n = 1.6654 √5 = 1.7944 19 Bu oraliq har bir aniqlash uchun ishonchlilik oralig’i bo’lib hisoblanadi. Unga ishonchlilik ehtimolligi P bilan o’zaro bog’liqlik sharti amal qiladi:X i−ΔX ≤μ≤ X i+ΔX X i−ΔX ≤ X i≤ X i+ΔX Bulardan nisbiy xatolik va o’rtacha nisbiy xatolik ɛ ε hisoblab topiladi. ε= ΔX X ×100 ％ = 2.0935 99 .69 ×100 =2.1 ％ ε= ΔX X ×100 = 1.7944 99 .69 ×100 =1.8 ％ Xulosa Men kurs ishimni bajarish davomida “ Para-aminosalitsil kislota preparatlari tahlili” mavzusi bo’yicha quyidagi bilim ko’nikma va malakalarga ega bo’ldim: Bu guruh preparatlarga aromatik kislotalarning eng oddiy vakillaridan benzoy kislota va uning natriyli tuzi (natriy, benzoat), oksiaromatik kislotalardan salitsil kislota, natriy salitsilat, salitsil kislotaning amidlaridan salitsilamid, oksafenamid hamda ushbu kislotaning murakkab efirlaridan atsetilsalitsil kislota, metilsalitsilat va fenilsalitsilatlar kiradi 20 Benzoy va salitsil kislota hamda ularning natriyli tuzlarining chinlig quyidagi reaksiyalar bo‘yicha aniqlanadi. Masalan, benzoy -kislota va natriy benzoat temir (III) xlorid eritmasi ta’sirida sariq- pushti rangli cho‘kma holida temir benzoat asos tuzini hosil qiladi Benzoy va salitsil kislota hamda ularning tuzlari miqdorini neytrallash usuli bo‘yicha aniqlanadi. Bunda benzoy va salitsil kislotalarning spirtdagi eritmalari fenolftalein indikatori ishtirokida, eritma pushti rangga bo‘yalgunicha, natriy gidroksidning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi. Benzoy kislotani, asosan, sirtdan antiseptik modda sifatida surtma dori shaklida ishlatiladi. Natriy benzoatni bronxit va boshqa yuqori nafas a’zolari kasalliklarida balg‘am ko‘chiruvchi modda sifatida 0,2-0,5 g dan miksturalarda ichiriladi yoki 15 %li eritma holida venaga yuboriladi. Men ushbu chiqargan bilimlarimdan albatta kelajakda keng foydalanishga, ushbu preparatlarning yangi vakillarini o’rganishga harakat qilaman. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1.Q. A. Ubaydullayev va boshqalar. “Farmasevtik kimyo”, “O’zbekiston faylasuflar milliy jamiyati nashryoti”. T.,2006 2. Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. 11. T., Abu Ali ibn Sino,1996. 3. Государственная фармакопея, XI изд, Т. 2. М., Медицина,1990. 4. Государственная фармакопея, XI изд, Т. -1. М ., Медицина ,1987. 5 .The united states pharmacopoeia, 2003 21 6 .European pharmacopoeia. Council of Europe, 1997. 3 rd Edition. Strasbourg, 1997 7.O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev tahriri ostida), I kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001 8.O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev tahriri ostida), II kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001 9.Farmasevtik kimyo, 1-2 qism T., “Ekstremium press”, 2011 10.Арзамасцев А.П., Печенников В.М., Радионова Г.М. и др. Анализ лекарственнмх смесей. М., «Спутник», 2000 г. 11. Арзамасцев А.П., Яскина Д.С. Ультрофиолетовме и инфракраснме спектри лекарствешшх вецеств, М., «Медицина», 1975. 12. Арзамасцев А.П. и др. Фармацевтическая химия. М., «Г еотар-Мед», 2005. 13. Арзамацев А.П. и др. Анализ лекарственнмх смесей. М.,«Спутник», 2000 r. 14. A . J . Xamroyev , A . G . Mahsumov . Umumiy kimyodan amaliy mashg ' u lotlar . — Т., 2004, 152- bet 15. Narrow-leaved coneflower root , monograph 1821. Pharmeuropa 2002 Jan; 14.1 :135-6. 16. Pale coneflower root , monograph 1822. Pharmeuropa 2002 Jan; 14.1 :137-8. 22 MUNDARIJA I. Kirish ……………………………………………………………………..3 II. Adabiyotlar sharxi ……………………………………………………..4 II.1 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning olinishi…………………...4 II.2 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning chinligini aniqlash………5 II.3 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning miqdoriy tahlil usullari….9 II.4 Aromatik kislotalar va ularning tuzlari ning tibbiyotda qo’llanishi……11 III. Tajriba qism …………………………………………………………….14 3.1 Natriy salitsilatning XIDF farmakopeyasi bo’yicha tahlili………………14 3.2 Olingan natijalarni matematik statistika usuli bo’yicha qayta ishlash...15 23 Xulosa …………………………………………………………………………..19 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………………………20 24

Aromatik kislotalar va ularning tuzlari bo’lgan dori preparatlari tahlili

Sotib olish