Askorbin kislotasi ishlab chiqarish

Dokument ma'lumotlari

Narxi	50000UZS
Hajmi	741.8KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	25 Avgust 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Biotexnologiya

Sotuvchi

Sharofiddin Sheraliev

Ro'yxatga olish sanasi 29 May 2025

0 Sotish

Askorbin kislotasi ishlab chiqarish

Sotib olish

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg Kirish
Òzbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 9 – sentabrdagi PQ-4821-
son Farmonida nazarda tutilgan respublika oziq-ovqat sanoatini jadal rivojlantirish
va aholini sifatli oziq-ovqat mahsulotlari bilan to ‘liq ta’ minlash chora-tadbirlari
va ularning maqsadli bosqichi bosqichni amalga oshirish bo ‘ yicha sayyor
mutaxassislarga katta mas’uliyat yuklaydi.
Askorbin kislotasi birinchi marta 1928 yilda Geksuron kislotasi nomi bilan
sof Scent Giorgi shaklida ajratilgan. 1933 yilda bir qator tadqiqotchilar uning
tuzilishini aniqladilar. Uning sintezi birinchi marta Shveytsariyada Reyxshteyn,
Angliyada Gevort tomonidan amalga oshirildi.
Mamlakatimizda vitaminlar ishlab chiqarish o’ttizinchi yillarning boshlarida
paydo bo’lgan. Birinchisi, yovvoyi atirgul kestirib, s vitamini konsentratini ishlab
chiqarishni o’zlashtirdi.
O’ttizinchi yillarning oxirida SSSRda sintetik s vitamini (askorbin kislotasi)
ishlab chiqarish o’zlashtirildi.
Urushdan keyingi yillarda vitamin sanoati yanada rivojlandi. So’nggi
paytlarda vitaminlarning sanoat ishlab chiqarishi urushdan oldingi darajaga
nisbatan bir necha bor oshdi.
Vitamin preparatlarini ishlab chiqarish ko’payganidan so’ng, ular asosan
oziq-ovqat sanoati deb tasniflangan yirik ixtisoslashgan fabrikalarda tayyorlana
boshladilar. Ammo ba’zi dozalangan dorilar va vitaminlarni o’z ichiga olgan
tayyor dorilar Galena va farmatsevtika zavodlarida pishirishda davom etmoqda.
Ko’pincha bu maqsadda turli xil atirgul kestirib, pishmagan yong’oq
mevalari, qizil qalampirmevalari, qora smorodina yag odlari va boshqalar
ishlatiladi.
Busines Stat hisob – kitoblariga ko’ra, 2007 yildan 2011 yilgacha Rossiyada
vitamin preparatlari bozorining qiymati 61 foizga o’sdi-6,4 milliard rublda .
vitamin preparatlari narxlarining oshishi bilan bog’liq edi: 2007 yildan 2011
yilgacha 1 ta paketning o’rtacha narxi 40 foizga oshdi 28,5 dan 40 rublgacha.2011

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg yilda vitamin preparatlari savdosi 2,8 foizga o’sdi va 257,4 million paketga yetdi.
2012-2016 yillarda sotuvlar 33 foizga oshadi-268 dan 355,6 million paketgacha.
Vitamin preparatlari savdosi yuqori talab tufayli o’sib bormoqda. Bu, xususan,
sog’lom turmush tarzi modasi bilan izohlanadi. Bundan tashqari, vitaminlar
assortimenti tez sur’atlar bilan kengayib bormoqda: ko’plab yuqori ixtisoslashgan
dorilar paydo bo’ladi.

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg 1.1 Ishlab chiqarishning fizik -kimyoviy nazorat asoslari
Askorbin kislota D – yoki l-seriyali monosaxaridlardan olinishi mumkin.
Uni sintez qilishning bir necha usullari ma’lum:
1.1 benzoin usuli. KCN ishtirokida kondensatsiya – treoz va etilglioksidga
asoslangan. Usul xom ashyo tanqisligi, past rentabellik tufayli istiqbolsizdir.
1.2 Siyanohidrin usuli. Askorbin kislotasi L-lixoza yoki L-ksiloza asosida
olinadi. D-glyukozadan sintezi juda murakkab bo’lgan xom ashyo yo’qligi sababli
u amaliy foydalanishga ega emas.
1.3 lavlagi “pulpa” dan askorbin kislotasini olish (lavlagi shakar ishlab chiqarish
chiqindilari). Usul 1904 yilda amerikaliklar tomonidan taklif qilingan.usul sezilarli
yaxshilanishga muhtoj: 100 kg pulpadan atigi 2,5 kg askorbin kislotasi olinadi.
1.4 D-glyukozadan askorbin kislotasini olishning qisman mikrobiologik usuli. 5
bosqichni, shu jumladan 3 ta kimyoviy bosqichni o’z ichiga oladi. Usul sirka
kislotasi bakteriyalari tomonidan D-glyukozaning L-askorbin kislotaga
aylanadigan 5-keto-D-glyukon kislotasining kaltsiy tuziga oksidlanishiga
asoslangan. Usul kimyoviy reagentlardan cheklangan foydalanish bilan e’tiborni
tortadi. Biroq, mahsulot rentabelligi past va mikrobiologik sintez jarayonlarini
boshqarish qiyin.
Reyxshteyn usuli 6 bosqichdan iborat bo’lib, mikrobial sintezi bosqichini o’z
ichiga oladi:

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg 1-Bosqich. Vodorodni katalitik kamaytirish orqali D-glyukozadan D-sorbitolni
olish.
2-Bosqich. Sirka kislotasi bakteriyalari tomonidan chuqur aerob oksidlanishi orqali
D-sorbitoldan l-sorboza olish.
3-Bosqich. Diatseton-l-sorbozani asetonlash orqali L-sorbozadan olish.
4-Bosqich. Diatseton-l-sorbozani oksidlash orqali diatseton-2-keto-l-gulonik
kislota gidratini olish.
5-Bosqich. Diatseton-2-keto-l-gulonik kislota gidratidan L-askorbin kislotasini
olish (deatsetonlanish -> esterifikatsiya - > enolizatsiya - > laktonizatsiya).
6-Bosqich. Tibbiy askorbin kislotasini olish. Texnik askorbin kislotaning qayta
kristallanishi.
Glyukoza bo’yicha mahsulotning rentabelligi umuman 54% gacha.

1.2Asosiy ishlab chiqarish texnologiyasi va uning tavsifi

$№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg Brokkoli askorbin kislotasini ishlab chiqarishning asosiy texnologiyasi bir necha bosqichlarni o’z ichiga oladi: Xom ashyoni tayyorlash: rangli brokkoli gullari tozalanadi va maydalanadi. Ekstraktni qazib olish: ezilgan inflorescences suv kabi erituvchi yordamida ekstraktni olish uchun maxsus mashinaga joylashtiriladi. Ekstraktni tozalash: olingan ekstrakt oqsillar va hujayra qoldiqlari kabi kiruvchi moddalarni olib tashlash uchun filtrlardan o’tadi. Ekstraktni konsentratsiyalash: tozalangan ekstrakt s vitamini tarkibini oshirish uchun konsentratsiya jarayonidan o’tadi. Oksidlanish: konsentrlangan ekstrakt s vitaminini askorbin kislotaga aylantirish uchun oksidlanadi. Askorbin kislotani tozalash: olingan askorbin kislotasi yuqori tozaligiga ishonch hosil qilish uchun qo’shimcha tozalashdan o’tadi Qadoqlash va saqlash: tayyor mahsulotlar maxsus idishlarga qadoqlanib, omborlarga yoki oziq-ovqat sanoatiga yuboriladi. Brokkoli askorbin kislotasini ishlab chiqarish jarayonida ozuqa moddalarining minimal yo’qotilishi bilan yuqori sifatli mahsulotni olishga imkon beradigan zamonaviy texnologiyalar qo’llaniladi. Sifat nazorati mahsulotlarning xavfsizligi va samaradorligini ta’minlash uchun ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida amalga oshiriladi. Brokkoli mevalari elevator 1 diffuzor 2 ga beriladi (harorat 70-75° C). Diffuziya sharbati filtr pressi 3 orqali uch korpusli bug’lanish moslamasiga 4 yuboriladi, u erda sharbat 60% zichlikka qadar qalinlashadi va tabletkaga boradigan s vitamini bilan chang konsentratini olish uchun 5 buzadigan amallar quritgichiga pompalanadi. 50% glyukoza eritmasi t \ u003d 80°C da oldindan tayyorlanadi, 30-40 °C gacha sovutiladi va katalizator bilan maxsus mikser orqali gidrogenlanadi. Mikser tizimida nikel katalizatorining 10% suspenziyasi ohak yoki ammiak suvida$ $№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg tayyorlanadi, u 50% glyukoza eritmasi bilan aralashtiriladi va dispenser nasoslari ketma-ket ulangan uchta ustunga yuboriladi. Vodorod bir xil mikserga beriladi. Gidrogenlash jarayoni tugagach, sorbitol eritmasi katalizator bilan birgalikda vodorodni ajratish uchun to’plamga, so’ngra filtrlash uchun (separator—filtr tizimi) kiradi. Ishlatilgan katalizator issiq suv bilan yuviladi va regeneratsiyaga, D- sorbitol eritmasi esa tozalash uchun o’tkaziladi. Hozirgi vaqtda statsionar nikel katalizatorida yanada texnologik va sodda gidrogenlash jarayoni sinovdan o’tkazildi. Mis-nikel statsionar katalizatori GDRda glyukozani t \ u003d 120- 140°C va ortiqcha bosim 201-240 KGF/sm2 da gidrogenlash uchun ishlatiladi.Uzluksiz gidrogenlash jarayoni avtomatik nazorat va tartibga solishni qo’llash, mahsulotning yuqori sifatini ta’minlash va mehnat unumdorligini oshirish imkonini beradi. Sorbitol eritmasini tozalash tozalash ikki usulda amalga oshiriladi: 1) kimyoviy usulda — og’ir metall ionlarini (mis, temir, nikel) ikki marta almashtirilgan natriy fosfor kislotasi (Na2HPO4) yordamida cho’ktirish. Sorbitolning 20-25% eritmasiga 1,5—2% Na2HP04 va 2—s% bo’r (eritma massasiga) qo’shiladi, D 1 soat davomida 85— 90 °s gacha isitiladi, asbest yoki ko’mir yostig’I yordamida nutch filtri yoki filtr pressi orqali filtrlanadi. Filtrlash oxirida sorbitol eritmasi tahlil qilinadi. 2) ion almashinadigan qatronlarda — 25- 30% sorbitol eritmasi kationit (H-+-shakl) 1\y-2 bilan to’ldirilgan ikkita ustundan o’tkaziladi. Bunday holda, eritmaning pH darajasi ion almashinuvi tufayli sezilarli darajada kamayadi. PH ni 4,0— 4,6 ga oshirish uchun eritma zaif asosli ede-10p anioniti bilan to’ldirilgan 3 ta doimiy ishlaydigan ustunlar orqali o’tkaziladi. Kristalli mahsulotni olish uchun tozalangan sorbitol eritmasi vakuum apparatida kamida 650 mm simob ustuni bo’lgan vakuumda bug’lanadi. Quruq moddalar miqdori 70-80% gacha. Sorbitol eritmasining bir qismi EPIDA 5% namlikgacha bug’lanadi va kristallanadi. Kristallar filtrlanadi, spirt bilan yuviladi va 35-40 °s haroratda quritiladi.tibbiy va oziq-ovqat maqsadlarida ishlatiladigan sof tibbiy sorbitol olinadi. Suv konsentratidan donador D-sorbitol maxsus quritish moslamasida ishlab chiqariladi. 2-bosqich. D-sorbitol l-sorbozidan L-sorboza$ $№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg ishlab chiqarish ketogeksoz, kristall shaklida piranozaning p shakliga ega. U suvda yaxshi eriydi, spirtda yomon, tpl \ u003d 165°S. L-sorbozaning tuzilishini turli xil tuzilmalar bilan ifodalash mumkin – L-sorboz issiqlikka sezgir, ayniqsa eritmalarda. PH 3.0 da eng barqaror. PH<3 da oksimetilfurfurolga va undan keyin formik va levulin kislotalariga parchalanish jarayoni mavjud. Sorbitoldan L- sorboza olishning ikkita usuli mumkin: kimyoviy va mikrobiologik. Kimyoviy usul6 bosqichga qadar o’z ichiga oladi, L-sorbozaning rentabelligi nazariy jihatdan mumkin bo’lgan atigi 0,75% ni tashkil qiladi, shuning uchun u sanoat dasturini topa olmadi. Mikrobiologik aerob oksidlanishni quyidagi sxema bilan ifodalash mumkin: D-sorbitolning l-sorbozga oksidlanish jarayoni biokimyoviy usul bilan amalga oshiriladi va D-cop” bit va xamirturush avtolizati yoki ekstraktidan tashkil topgan ozuqaviy muhitda o’stirilgan aerob ketogenik sirka kislotasi bakteriyalarining hayotiy faoliyati natijasidir. Turli mikroorganizmlarning oksidlovchi ta’siri o’rganildi: Ac. Xylinum, Ac. Xylinoides, Ac. Suboxydans. Immobilizatsiya qilingan Gluconobacter Oxydans hujayralaridan foydalanish eng samarali hisoblanadi. Oksidlanish biostimulyatorlar—aminokislotalar, b vitaminlari ishtirokida amalga oshiriladi, bu jarayonni 40% ga tezlashtiradi. Biostimulyator ma’lum talablarga javob berishi kerak: jarayonning yuqori tezligini ta’minlash, iloji boricha kamroq miqdorda qo’llash, arzon va tayyorlash oson bo’lishi, L-sorbozani chiqarishni qiyinlashtiradigan va uning sifatini pasaytiradigan ozgina balast moddalarini o’z ichiga olishi kerak. Biostimulyatorlar, qoida tariqasida, xamirturushdan tayyorlanadi va ularni turli xil davolash usullariga duchor qiladi. Hozirgi vaqtda L — sorboza olish uchun yangi biostimulyator bo’lgan xamirturush fermentativ gndrolizatini tayyorlash usuli ishlab chiqilgan. Uning sinovlari shuni ko’rsatdiki, bu holatlarda sorbitolning oksidlanishi ishlab chiqarishda ishlatiladigan makkajo’xori ekstrakti bilan kislotali gidrolizat xamirturushiga qaraganda yuqori tezlikda sodir bo’ladi.$

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg Askorbin kislotasi ishlab chiqarish sxemasi
1-rasm: 1-brokkoli mevasini issiq suv bilan qazib olish (70 – 750C) 10
martaqazib 2 – olishdan oldin; 2-50-55% quruq moddalar va 3-5% askorbin
kislotani o’z ichiga olgan suv konsentratini olish uchun vakuum – bug’lanish
moslamasida ekstraktsiyani qalinlashtirish pektin moddalarini fermentativ usulda
tozalash; 3- pektin moddalarini tozalash fermentativ moddalar; 4-quruq
konsentratni olish.Buzadigan amallar quritgichida quritadigan suvli konsentrat; 5-
alkogolli konsentratni olish. Suv konsentrati koagulyatorda oqsil moddalaridan
96% spirt bilan (2:1 nisbatda) 60 – 65 0
C qizdirilganda tozalanadi, aralashtiriladi va
10 daqiqadan so’ng filtr pressi orqali filtrlanadi. Filtrdagi cho’kma spirtli suv
aralashmasi bilan yuviladi. Olingan filtrat va yuvish aralashmasi 2,2% dan kam
bo’lmagan askorbin kislotasi va kamida 65% quruq moddalarni o’z ichiga olgan
quyuq jigarrang suyuqlik olinmaguncha vakuum-bug’lanish moslamasida
bug’lanadi.

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg 1.3 Asosiy uskunaning ishlash prinsipi va uning tavsifi
Fermentyor
Sanoadat bir necha tonna zanglamaydigan po’latdan yasalgan ulkan
tanklardan foydalanadi. Fermentyorlar-bu mikroorganizmlar suyuq yoki qattiq
muhitda o’stiriladigan kameralar. Fermentyorda sodir bo’ladigan jarayon -
fermentatsiya deb ataladi.
Fermentyor-bu sutni fermentatsiyalash uchun kefir ishlab chiqarishda
ishlatiladigan uskunalar. Fermentyorlar sut va boshqa sut mahsulotlarini, masalan,
yogurt, tvorog va pishloqlarni fermentatsiyalash uchun fermentlangan sut ishlab
chiqarishda keng qo’llaniladi. Fermentyorda sut bakteriyalar yoki xamirturush
bilan aralashtiriladi va fermentatsiya sodir bo’lishi uchun ma’lum bir harorat va
namlikda bir necha soat yoki kun davomida qariydi. Fermentatsiya jarayonida
bakteriyalar laktozani sut kislotasiga aylantiradi, bu mahsulotga nordon ta’m
beradi va saqlash muddatini oshiradi.
Fermentatsiyadan so’ng, mahsulot
qo’shimcha ravishda qayta ishlanishi
mumkin, masalan, tvorog yoki pishloq
olish uchun. Ushbu fermentyorning bir
qator afzalliklari bor:
1.Avtomatik fermentatsiya jarayoni, bu
qo’l mehnatini kamaytiradi va ishlab
chiqarish samaradorligini oshiradi.
2.Qisqa vaqt ichida katta
miqdordagi kefir ishlab chiqarish
qobiliyati.
3.Yaxshilangan lazzat va
tuzilish: fermentatsiya harorati

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg va vaqtini nazorat qilish bir xil ta’m va tuzilishga ega mahsulotni ishlab
chiqaradi.
4.Gigiena:fermentatorlar mahsulot ishlab chiqarish uchun gigienik
sharoitlarni ta’minlaydi.
5.Harorat va fermentatsiya vaqtini nazorat qilish, bu sizga bir xil ta’m va
tuzilishga ega sifatli mahsulotni olish imkonini beradi.

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg
1.4 Òxshash uskunaning tavsifi.

Vakuum-bug’lanish moslamasi-bu eritmalardan suyuqlik va uchuvchi
moddalarni olib tashlash uchun ishlatiladigan texnologik uskunalar. O’rnatish
kameradagi bosimni pasaytirish printsipi asosida ishlaydi, bu suyuqlikni odatdagi
qaynatishga qaraganda pastroq haroratda bug’lanishiga imkon beradi.
Vakuum-bug’lanish moslamasining asosiy elementi bug’lanish jarayoni sodir
bo’ladigan vakuum kamerasidir. Eritma kameraga beriladi, uni konsentratsiyalash
kerak. Keyin vakuum pompasi kamerada past bosim hosil qiladi, bu esa
suyuqlikning tez bug’lanishiga olib keladi. Suyuqlik bug’lari kondensatorga kiradi,
u erda ular soviydi va yana suyuqlikka aylanadi. Yig’ilgan suyuqlikni yanada
ko’proq ishlatish yoki yo’q qilish mumkin.
Vakuum-bug ‘ qurilmalari turli sohalarda, masalan, oziq-ovqat, farmatsevtika,
kimyo va boshqa sohalarda keng qo’llaniladi. Ular sizga ortiqcha namlik va
uchuvchi moddalardan xalos bo’lib, yuqori konsentratsiyali eritmalar olish
imkonini beradi.

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg Vakuum-buĝlash moslamasi
1.5 Xomashyolar tavsifi.
Askorbin kislotaning kimyoviy tuzilishi quyidagicha:
Askorbin kislotasi L-seriyali monosaxaridning hosilasidir. Ushbu tuzilish
sintezlar bilan tasdiqlangan, bunda boshlang’ich moddalar L-sorboza (eng qulay)
yoki L-guloza bo’lib, 2-keto-l-gulonik kislotaga aylanadi-askorbin kislota
sintezining asosiy yarim mahsuloti:
Ishqorlar bilan qizdirilganda askorbin kislotasi osongina gidrolizlanib, 2-keto-
l-gulon kislotasining tuziga aylanadi:

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg Askorbin kislotaning boshqa xususiyatlaridan uning oddiy va esterlarni hosil
qilish qobiliyatini ta’kidlash kerak. Oziq-ovqat mahsulotlarini vitaminlash uchun
ishlatiladigan askorbin kislotasi palmitati eng mashhur:
Kislota ishlab chiqarishning kimyoviy sxemasi
D-glyukozadan D-sorbitol ishlab chiqarish
Sintetik askorbin kislota ishlab chiqarishda D-sorbitol sintezning birinchi
oraliq mahsulotidir. D-sorbitol oq kristalli kukun bo’lib, suvda oson eriydi. Uni
ishlab chiqarish uchun xom ashyo D-glyukoza hisoblanadi. Bu nisbatan qimmat
xom ashyo, uning narxi askorbin kislotasi narxining 40-44% ni tashkil qiladi,

$№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg shuning uchun D-glyukozani nooziq-ovqat xom ashyosi bilan almashtirish muhim muammo hisoblanadi . D-glyukozani tiklash jarayoni ikki usulda amalga oshirilishi mumkin: Elektrolitik tiklanish; Katalitik gidrogenlash orqali. D-glyukozani D-sorbitolga elektrolitik tiklash xona haroratida qo’rg’oshin anodlari va nikel qotishma katodlari bo’lgan elektrolizatorlarda amalga oshiriladi. Jarayon pH \ u003d 10 da NaOH va natriy yoki ammoniy sulfat ishtirokida amalga oshiriladi. Jarayonning afzalligi uning yumshoq sharoitida, qimmat katalizatorlar va avtoklavlar yo’qligida. Shu bilan birga, elektrolitik tiklanish jarayonida uning izomeri-D-mannitol (15% gacha) bilan ifloslangan D-sorbitol eritmasi olinadi. Ushbu izomerlarni ajratish katta qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Jarayonning kamchiliklari, shuningdek, eritmaning yuqori ishqoriyligi va elektrolizator dizaynining murakkabligi. Shuning uchun hozirgi vaqtda vitamin korxonalarida katalitik usul qabul qilingan. Katalitik gidrogenlash (kamaytirish) quyidagi sxema bilan ifodalanishi mumkin: Hosildorlik nazariy jihatdan mumkin bo’lgan 98-99% ni tashkil qiladi. Ishlab chiqarishning ushbu bosqichining o’ziga xos xususiyati bir qator nojo’ya reaktsiyalarning paydo bo’lishi: katalizator ishtirokida D-glyukoza (I) ning D- glyukon kislotasiga (VI) havodagi kislorod bilan oksidlanishi; ishqoriy muhitda D- glyukozaning fenolizatsiyasi, so’ngra D-fruktoza (II) va D-mannozga (IV)$

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg izomerizatsiya. D-fruktoza keyinchalik D-sorbitol (III) va D-mannitol (V) ga
aylanishi mumkin. Glyukoza gidrogenolizining yon jarayonlarida D-sorbitoldan
tashqari etilen glikol, glitserin, propilen glikol va boshqa yon mahsulotlar ham
hosil bo’ladi. Asosiy yon jarayonlar sxema bo’yicha davom etadi:
Texnologik jarayonni amalga oshirishda asosiy vazifa ushbu qo’shimcha
mahsulotlarning shakllanishini minimallashtirishdir. Bunga birozdan keyin ko’rib
chiqiladigan bir qator chora-tadbirlar orqali erishiladi.
D-sorbitolni olishning texnologik sxemasi quyidagi operatsiyalarni o’z ichiga
oladi:
1.Skelet nikel katalizatorini tayyorlash va qayta tiklash.
2.50-55% D-glyukoza eritmasini tayyorlash.
3.D-sorbitolni olish.
4.D-sorbitolning suvli eritmasini og’ir metall ionlaridan tozalash.
5.Oziq-ovqat D-sorbitolini chiqarish uchun kristalli D-sorbitolni olish.
Glyukozani gidrogenlash jarayoni ikki usulda amalga oshiriladi: yoki
avtoklav davriy usulda yoki doimiy ishlaydigan apparatlarda.

$№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg Davriy usul. Gidrogenlash uchun d-glyukozaning 50-55% suvli eritmasi 70- 75°C da tayyorlanadi, eritma 75°C da faollashtirilgan uglerod bilan tozalanadi va nutch filtri orqali filtrlanadi. Tozalangan eritmaga pH \ u003d 8.0-8.1 gacha ohak suvi qo’shiladi va eritma gidrogenatsiyaga yuboriladi. Hozirgi vaqtda 50% glyukoza eritmalarini AG-3 donador ko’mirida uzluksiz tozalash usuli ishlab chiqilgan. Uning iste’moli kukunga qaraganda ancha kam, u osonroq tiklanadi. Shu bilan birga, polimer membranalari va ion almashinadigan qatronlar yordamida 50% suvli glyukoza eritmalarini tozalash bo’yicha tadqiqotlar olib borilmoqda. Avtoklav gidrogenlash jarayoni 135-140°C haroratda va pH \ u003d 7,5 – 7,8 70-100 ATM bosim ostida amalga oshiriladi. Elektrolitik ravishda olingan vodorodni avtoklavga uzluksiz etkazib berish bilan. Jarayonning oxiri avtoklavdagi vodorod bosimining 20 daqiqa ichida tushishini to’xtatish bilan aniqlanadi. Sorbitol eritmasi 75 – 80 °C gacha sovutiladi, avtoklavdagi bosim 5-7 ATM gacha kamayadi. Va sorbitol eritmasi katalizator bilan birgalikda filtrlash uchun yuboriladi. Katalizator druk filtrida ajratiladi va issiq suv bilan yaxshilab yuviladi. Keyin katalizator regeneratsiyaga yuboriladi. Yuqorida aytib o’tilganidek, gidrogenatsiya jarayoni bir qator salbiy reaktsiyalar bilan birga keladi. Ularni minimallashtirish uchun davriy jarayonda quyidagilar zarur: D-glyukozaning gidroksidi eritmasini katalizator bilan saqlashga yo’l qo’ymang; Neytral (7,3-7,5) ga yaqin pHda gidrogenlash reaktsiyasini o’tkazing, chunki gidroksidi muhitda D-glyukoza t \ U003d 135-140°S da parchalanadi. Shu bilan birga, katalizator D-glyukoza eritmasi bilan avtoklavda aralashtirilganda pH qiymati biroz pasayadi, shuning uchun jarayonning boshida eritmaning pH qiymati 8,0 ga etkazilishi va glyukoza eritmasi distillangan suvda tayyorlanishi kerak (u shaffof bo’lishi kerak va tarkibida begona tuzlar bo’lmasligi kerak). Ayniqsa toza, elektrolitik vodoroddan foydalanish kerak. Katalizator yaxshilab tayyorlanishi va yuvilishi kerak. Katalizator donalarining kattaligi 1-2$ $№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg mm.gidrogenlash oxirida glyukoza qoldiq miqdori og’irligi bo’yicha 0,1% dan oshmasligi kerak. Uzluksiz usul. Vengriya, Germaniya, ba’zi Amerika firmalarining korxonalarida, Rossiyada (Yoshkar-ola) glyukozani sorbitolga gidrogenlash jarayoni doimiy ravishda amalga oshiriladi.Uzluksiz usul bilan suspenziyali katalizatordan foydalanish samaraliroq bo’ladi, chunki bu katalizatorning aloqa yuzasini oshirishga va avtoklav hajmidan eng yaxshi foydalanishga imkon beradi. Vengriya litsenziyalash texnologiyasi asosida Yoshkar-olada gidrogenlash jarayoni (1-rasm) 140-165°C haroratda va 150 ATM bosimda ustunli avtoklavlar kaskadida amalga oshiriladi. 50% glyukoza eritmasi t \ u003d 80°C da oldindan tayyorlanadi, 30-40 °C gacha sovutiladi va katalizator bilan maxsus mikser orqali gidrogenlanadi. Mikser tizimida nikel katalizatorining 10% suspenziyasi ohak yoki ammiak suvida tayyorlanadi, u 50% glyukoza eritmasi bilan aralashtiriladi va dispenser nasoslari Ketma-ket ulangan uchta ustunga yuboriladi. Vodorod bir xil mikserga beriladi. Gidrogenlash jarayoni tugagach, sorbitol eritmasi katalizator bilan birgalikda vodorodni ajratish uchun to’plamga, so’ngra filtrlash uchun (separator- filtr tizimi) kiradi. Ishlatilgan katalizator issiq suv bilan yuviladi va regeneratsiyaga, D-sorbitol eritmasi esa tozalashga o’tkaziladi Askorbin kislota ishlab chiqarishda D-sorbitol sintezning birinchi oraliq mahsulotidir. D-sorbitol oq kristalli kukun bo’lib, suvda oson eriydi. Uni ishlab chiqarish uchun xom ashyo D-glyukoza hisoblanadi. Bu nisbatan qimmat xom ashyo, uning narxi askorbin kislotasi narxining 40-44% ni tashkil qiladi, shuning uchun D-glyukozani nooziq-ovqat xom ashyosi bilan almashtirish muhim muammo hisoblanadi. D-glyukozani tiklash jarayoni ikki usulda amalga oshirilishi mumkin: Elektrolitik tiklanish; Katalitik gidrogenlash orqali.$ $№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg D-glyukozani D-sorbitolga elektrolitik tiklash xona haroratida qo’rg’oshin anodlari va nikel qotishma katodlari bo’lgan elektrolizatorlarda amalga oshiriladi. Jarayon pH \ u003d 10 da NaOH va natriy yoki ammoniy sulfat ishtirokida amalga oshiriladi. Jarayonning afzalligi uning yumshoq sharoitida, qimmat katalizatorlar va avtoklavlar yo’qligida. Biroq, elektrolitik tiklanish jarayonida uning izomeri bilan ifloslangan D-sorbitol eritmasi olinadi.Yuqori harorat-pasterizatsiya, sterilizatsiya, oqartirish, qaynatish, bug’lash va boshqalar. Meva va sabzavotlarni qayta ishlashda yuqori haroratdan foydalanish juda muhim rol o’ynaydi, bu mahsulotning mikrobiologik jihatdan xavfsiz bo’lishiga imkon beradi, shuningdek, tarkibiy qismlarning o’zgarishiga olib keladi — masalan, oqsil denaturatsiyasi, kraxmalning jelatinlanishi, bu esa o’z navbatida qayta ishlangan mevalarning hazm bo’lishini oshiradi. Va sabzavotlar. Boshqa tomondan, yuqori haroratdan foydalanish ko’plab foydali tarkibiy qismlarga, ayniqsa vitaminlarga salbiy ta’sir qiladi. Shu bilan birga, pasterizatsiya (harorat odatda 100 °C dan past) va sterilizatsiya (harorat 110-121 °C) hali ham uzoq umr ko’rish va mahsulot xavfsizligini kafolatlaydigan eng ishonchli mahsulotni saqlash usullari hisoblanadi. Issiqlik bilan ishlov berish ta’siri (10 daqiqa davomida 92°C da isitiladi, keyin maydalanadi, aralash elakdan o’tkaziladi va 65°C da -0,96 bar bosim ostida konsentratsiyalanadi, 10 daqiqa davomida 100°C da pasterizatsiya qilinadi) va qizil va sariq pomidorlarning liyofilizatsiyasi o’rganildi [30]. Qizil va sariq pomidorlarni qayta ishlashda s vitamini yo’qotilishi yuqori (taxminan 80%). Klopotek va boshqalar qulupnay sharbati ishlab chiqarishda s vitaminining eng katta yo’qotilishi presslash va pasterizatsiya orqali sodir bo’lishini ko’rsatdi. Bosish jarayonida s vitamini yo’qotilishi taxminan 22% ni tashkil etdi va yuqori haroratda (85°C) pasterizatsiya askorbin kislota tarkibini filtrlangan sharbatga nisbatan 35% ga kamaytirdi. S vitaminining kamroq yo’qotilishi mualliflar tomonidan qulupnayni pyuresi bilan qayta ishlashda kuzatilgan-xom qulupnayga$

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg nisbatan taxminan 12%. Qora smorodina nektarining pasterizatsiyasi (plastinka
issiqlik almashtirgichida 80 °C, 27 ° C) s vitamini tarkibining 2-6 foizini
Yo’qotishiga olib keldi . Aksincha, bog’dorchilik mahsulotlarini sterilizatsiya
qilish s vitaminining 51-56% yo’qotilishiga olib keladi .
El-Ishoq va Obirinakem o’z ishlarida meva sharbatlari (ananas, apelsin,
tarvuz va pomidor sharbatlari) ning past haroratida (40 °C) pasterizatsiya ham s
vitamini 39°C darajasida yo’qolishiga olib kelishini ko’rsatdi.-47%, l-askorbin
kislotasining asl tarkibidan qat’iy nazar yuqori harorat meva sharbatlarini ishlab
chiqarishda askorbin kislotaning sezilarli darajada yo’qolishiga olib keladigan
yagona omil emas. Ko’pincha texnologiya sharbat hosildorligini oshirish uchun
yuqori pektinli mevalarni fermentativ qayta ishlash jarayonini o’z ichiga oladi.
Meva pyuresini fermentativ qayta ishlash askorbin kislotaning sezilarli darajada
yo’qolishiga olib kelishi mumkin, bu Meshchakovskaya-Fronz va boshqalar
tomonidan ham kuzatilgan.qora smorodina sharbatlarini ishlab chiqarishda meva
pyuresi 1 soat davomida pektinolitik preparatlar bilan ishlov berildi (ferment
dozasi 200 g/t), ushbu texnologik bosqichda s vitamini yo’qotilishi fermentga
qarab 26-31% darajasida edi.
Ratsionni s vitamini bilan sezilarli darajada boyitadigan sabzavotlar orasida
odatda uzoq vaqt pishirilmaydigan brokkoli mavjud. Biroq, hatto qisqa muddatli
protseduralar ham s vitaminining sezilarli darajada yo’qolishiga hissa qo’shishi
mumkin: 0,5 daqiqada — taxminan 19% yo’qotish, 1,5 daqiqada — 47%, 5
daqiqada — 66% gacha . Bundan tashqari, brokkoli bug’lash, qaynatish va sous
vide bilan davolash s vitamini miqdorini sezilarli darajada kamaytirdi . Sabzi
oqartirish bo’yicha olib borilgan tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, s vitaminining eng
kam yo’qotilishi sabzavotlarni qisqa vaqt davomida yuqori haroratda (masalan, 1
daqiqa davomida 98 °C) past haroratda ( 60 °C, 40 min) nisbatan issiqlik bilan
ishlov berishda sodir bo’lgan . Ushbu oqartirish muolajalarida L-askorbin
kislotasining yo’qolishi mos ravishda 15% va 99% ni tashkil etdi. Umuman

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg olganda, oqartirish askorbin kislota oksidazasini faolsizlantirishi va shu bilan s
vitaminining parchalanish tezligini sekinlashtirishi mumkin .
Turli xil pishirish usullarining (qaynatish, oqartirish, bug’lash, mikroto’lqinli
pechda qayta ishlash) sabzavot tarkibidagi vitaminlar tarkibiga (brokkoli,
Shveytsariya Chard, kartoshka, shirin kartoshka, sabzi, ismaloq, qovoq) ta’siri
bo’yicha o’tkazilgan tajriba shuni ko’rsatdiki, qaynatish barcha namunalardagi s
vitamini miqdorini sezilarli darajada kamaytiradi. Oqartirish bilan ishlov berishdan
keyin s vitaminining saqlanishi 58% dan 89% gacha, bug’langandan keyin 0% dan
89% gacha bo’lgan. Mikroto’lqinli ishlov berish kamroq ta’sir ko’rsatdi va ushlab
turish 67-112% oralig’ida edi .Bir xil issiqlik bilan ishlov berishdan foydalanish,
lekin har xil turdagi sabzavotlar uchun S vitaminining juda farqlangan
degradatsiyasiga olib keldi.Popova gulkaram, qalampir, kartoshka, sabzi, karam va
baqlajon uchun qaynatish, bug’lash va mikroto’lqinli nurlanish kabi oziq-ovqat
mahsulotlarini qayta ishlashdan foydalangan. Ushbu tadqiqotda qaynash barcha
namunalarda S vitaminining ko’p qismini (27% dan 69% gacha) yo’q qildi, eng
ko’p yo’qotish qizil qalampirda, eng kam yo’qotish esa kartoshkada kuzatildi.
O’rganilgan jarayonlar orasida askorbin kislotaning eng katta yo’qotilishi
mikroto’lqinli pechlar ta’sirida kuzatilgan va s vitaminining eng kam
degradatsiyasi sabzavotlarni bug’lash paytida sodir bo’lgan termolabil
ingredientlarning yo’qolishini minimallashtirish uchun aseptik qadoqlash kabi
yangi usullar ishlab chiqarishga kiritildi. Ushbu texnologiya yordamida
mahsulotlar aseptik sharoitda aseptik qadoqlarga qadoqlanadi, bu esa juda qisqa
vaqt ichida yuqori haroratdan foydalanishga imkon beradi (HTST usuli – yuqori
haroratli qisqa muddatli vaqt). Bu munosabat ozuqaviy yo’qotishlarni keltirib
chiqaradi Issiq plomba bilan solishtirganda kichikroq. Biroq, juda qisqa vaqt ichida
ham (HTST) yuqori haroratga ta’sir qilish ko’pincha rang va hidning salbiy
o’zgarishiga olib keladi .
Quritish texnologiyasi -quritish meva va sabzavotlarning saqlash muddatini
uzaytirish uchun ishlatiladigan eng qadimgi usullardan biri bo’lib, oziq-ovqat

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg sanoatining muhim qismidir. Bu suvning bir qismini tashqi tomondan issiqlik
etkazib berish bilan bug’lanish orqali materialdan olib tashlashdan iborat . Eng
keng tarqalgan quritish vositasi issiq havo. Hozirgi vaqtda konvektiv quritish
iqtisodiy sabablarga ko’ra va taniqli va boshqariladigan jarayon tufayli oziq-ovqat
sanoatida keng qo’llaniladi. Ushbu usulning nochorligi shundaki, u meva sifatiga
salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin . Konvektiv quritish odatda uzoq davom etadigan
jarayon bo’lib, ishlatiladigan yuqori harorat kimyoviy, fizik va biologik
reaktsiyalar natijasida quritilgan mahsulotning ozuqaviy va hissiy sifatlarini
sezilarli darajada pasayishiga olib kelishi mumkin . Konvektiv quritishning yaxshi
alternativasi muzlatilgan quritish bo’lishi mumkin, bu yakuniy mahsulot sifatini
saqlab qolish nuqtai nazaridan eng yaxshi usul hisoblanadi. Umuman olganda,
muzlatilgan quritilgan namunalar: ko’k, gilos, kızılcık va qulupnay meva turidan
qat’I nazar, boshqa usullarga nisbatan s vitaminining eng yuqori saqlanishi bilan
ajralib turardi, havoda quritish esa s vitaminining eng past darajasiga olib keldi.bu
birikma, bu umumiy ma’lum tendentsiyani tasdiqladi.
Quritish usulining (mikroto’lqinli quritish, pechda quritish, quyosh nuri bilan
quritish va muzlatish bilan quritish), issiqlik ta’minoti, yorug’lik va kislorodga
ta’sir qilish va quritish vaqtining Guava bo’laklaridagi s vitamini darajasiga
ta’sirini o’rganishdi. Ular guavadagi askorbin kislota kontsentratsiyasiga ta’sir
qiluvchi asosiy parametrlar harorat va quritish vaqti ekanligini aniqladilar.
Muzlatilgan quritilgan namunalar eng yuqori askorbin kislota tarkibiga va rang
berish sifatiga ega edi. Aksincha, askorbin kislotaning eng past tutilishi (yangi
meva tarkibining 10% dan kamrog’i) quyoshda quritilgan Guava bo’laklarida
topilgan. Bu askorbin kislota quyosh nuriga, kislorodga va quritish vaqtiga juda
sezgir ekanligini tasdiqlaydi. Bundan tashqari, taqqoslash uchun, pechda ishlov
berish parametrlari (18 soat ichida 50 °C; 15 soat ichida 60 °C; 11 soat ichida 70
°C; 4,5 soat ichida 80 °C; 3,5 soat ichida 90 °C) shuni ko’rsatdiki, qisqa quritish
Davomiyligi ko’proq askorbin saqlaydi past quritish haroratidan foydalanishdan
ko’ra kislotalar papayya mevalari ustida ishlaydigan boshqa mualliflar guruhi 40

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg dan 70 °C gacha bo’lgan harorat oralig’ida va havo tezligining ikki darajasida (1
va 1,32 m/s) issiq havo bilan quritilganda S vitaminining degradatsiyasini
o’rganishdi. Havoning past harorati (40 °C va 50 °C) va past tezlik quritish oxirida
ushbu ozuqa moddasining yuqori darajada saqlanishiga olib keldi (mos ravishda
52% va 49%), askorbin kislotasi esa 60 va 70 °C da saqlanib qoldi. Ular mos
ravishda atigi 34% va 24% ni tashkil etdi. Bunday naqsh 1,32 m/s tezlikda
o’tkazilgan yugurishlar uchun ham kuzatilgan, bunda ozuqa moddalarining
saqlanishi mos ravishda 40, 50, 60 va 70 °s havo haroratida 49%, 52%, 42% va
38% ni tashkil etgan. Quritish paytida mahsulotning termal shikastlanishi ishlov
berish vaqtiga to’g’ridan-to’g’ri proportsional edi: quritgichda qancha uzoq vaqt
bo’lsa, issiq havo mevalariga ta’sir qilish vaqti shunchalik uzoq davom etdi va
shuning uchun ozuqa moddalarining degradatsiyasi shunchalik yuqori bo’ldi.
Ushbu aloqalar boshqa o’simlik materiallari: pomidor, atirgul kestirib , kızılcık ,
qulupnay va gilos bo’yicha olib borilgan tadqiqotlar bilan ham qo’llab-
quvvatlanadi . Qulupnay bilan olib borilgan tadqiqotda quritish vaqtining s
vitamini saqlanishiga ayniqsa sezilarli ta’siri sinovdan o’tgan eng yuqori harorat 70
°C da qayd etilgan, bu erda 1 soatlik jarayondan so’ng saqlash taxminan 90% va 7
soatdan keyin. Quritgandan keyin askorbin kislotaning atigi 40% qoladi.

$№ Хужжат Изм 14Bet Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet Hujjat O'zg 2.Asosiy qism. 2.1 Mahsulot hisobi. Yillik ishlab chiqarish, G 10t / yil Ish kunlari soni, n 330 Yo’qotishlar: Quritish paytida 1% Bug’langanda 3% Filtrlashda 2% Diffuziyada 2% Eritmaning bug’lanish konsentratsiyasi 0,5% Brokkoli mevasi namligi 60% 1-rasm-oqim diagrammasi T-101-lift; P-102-diffuzor; F-103-filtr – press; P-104-bug’lanish moslamasi; P- 105-quritgich; 101 \ u003d 102 – brokkoli mevalari; 103-diffuziya sharbati; 104- pulpa; 105-filtrlangan sharbat; 106-filtrlangan pulpa; 107 – s vitaminining konsentrlangan eritmasi; 108 – kondensat; 109 – quritish paytida olib tashlangan suv; 110-s vitamini. 1. Ishlash kunlik:$

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg 2. Yo’qotishlarni hisobga olgan holda quritish uchun keladigan s vit
Quritish paytida yo’qotishlar soni:
3. Quritish uchun keladigan suv miqdorini topamiz:
4. Yo’qotishlarni hisobga olgan holda bug’lanish uchun keladigan s vitamini
miqdori
Bug’lanish paytida yo’qotishlar:
5. Bug’langan suv miqdori:
6. Yo’qotishlarni hisobga olgan holda filtrlashga kiradigan s vitamini miqdori:
Filtrlash paytida yo’qotishlar soni
7. Filtrlash paytida suv iste’mol qilinmasligini, filtrlash uchun olingan suv
miqdorini qabul qilamiz :kuniga 6279,6 kg
8. Filtrlash uchun olingan eritmada 5% pulpa mavjud. Pulpa miqdorini toping:
9. Yo’qotishlarni hisobga olgan holda diffuziyaga kiradigan s vitamini
miqdori:
Diffuziya yo’qotishlari soni:
10. Atirgul kestirib, namlikni bilib, mevalar sonini topamiz:
11. Diffuziyadan keyin qolgan pulpa miqdori:
2-Jadval-Oqimlar
101 102 103 104 105
Kg/kun % kg/kun % kg/kun % kg/kun % kg/kun
%
Brokkoli 10466 100 10466 100
Suv 6279,6 94,52 6279,6 99,5
Vit. 32,2 0,48 31,56 0,5
Pulpa Bilan 332,2 5

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg Pulpa 3821,35 99,98
Yo’qotishlar 0,66 0,02
Jami 10406 100 10466 100 6644 100 3822,01 100 6311,16 100
Davomi
106 107 108 109 110
Kg/kun % kg/kun % kg/kun % kg/kun % kg/kun
%
Brokkoli
Suvi 20,41 40 6259,2 99,98 20,41 98,55
Vit. 30,61 30,61 60 30,3 100 Bilan
Pulpa 332,2 99,8
Jom
Yo’qotishlar 0,64 0,2 0,95 0,02 0,31 1,45
Jami 332,84 100 51,02 100 6260,15 100 20,71 100 30,3 100
3-jadval-moddiy balans
Ishlatilgan massa
Nomi , kg Nomi massa nomi, kg
B. Xom Ashyo A. Kon.prod. – qaniydi?
Brokkoli 10466 S vitamini 30,3
B. chiqindilar

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg Suv 6279,6
Jom 3821,35
Pulpa 332,2
V. yo’qotishlar
S vitamini 2,5
Jami: 10466 jami: 10466

2.2 Texno-kimyoviy nazorat.
Brokkoli askorbin kislotasini ishlab chiqarish juda murakkab va texnologik
jarayon bo’lib, ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida texnokimyoviy nazoratni
talab qiladi.
Birinchi bosqich – brokkoli ekstrakti olish. Buning uchun turli xil ekstraktsiya
usullari qo’llaniladi, masalan, mexanik, ultratovush, termal va boshqalar.
Ekstraktning sifatini nazorat qilish kimyoviy tahlillar yordamida amalga oshiriladi,
masalan, s vitamini tarkibini, fenollarning umumiy miqdorini vantiyoksidant
faolligini aniqlash va boshqalar.
Ikkinchi bosqich – ekstraktni tozalash. Bu filtrlash, cho’ktirish yoki distillash
bo’lishi mumkin. Sifat nazorati kimyoviy tahlillar yordamida amalga oshiriladi,
masalan, s vitamini tarkibini, fenollarning umumiy miqdorini vantioksidant
faolligini aniqlash va boshqalar.
Uchinchi bosqich-tozalangan ekstraktdan askorbin kislotasini olish. Bu sintez
yoki oksidlanish bo’lishi mumkin. Sifat nazoratiyangi kislotaning askorbi tarkibini,
uning tozaligini va boshqalarni aniqlash kabi kimyoviy tahlillar yordamida amalga
oshiriladi.
Iste’molchiga mahsulot sifati va xavfsizligini ta’minlash uchun ishlab
chiqarishning har bir bosqichida texnokimyoviy nazoratni amalga oshirish,
shuningdek tayyor mahsulotni saqlash va tashish sharoitlarini nazorat qilish kerak.

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg 2.1. Qabul qilish qoidalari-GOST 3885-73bo’yicha quyidagi qo’shimcha
bilan: “ishlab chiqaruvchi namlikni vaqti-vaqti bilan aniqlaydi, lekin kamida
chorakda bir marta va iste’molchining iltimosiga binoan.”
Sinov usullari
3.1. Namuna olish
3.1.1. NamunalarGOST 3885-73 bo’yicha tanlanadi. O’rtacha tanlangan
namunaning umumiy massasi 50 g dan kam bo’lmasligi kerak.
3.2. Askorbin kislota tarkibini aniqlash
3.2.1. Amaldagi idishlar, reagentlar:
Hajmi 50 bo’lgan o’lchovli kolbalar; GOST 1770-74 bo’yicha 1000 ml;;
GOST 20292-74 bo’yicha bo’linmalar bilan 10 ml hajmli pipetkalar;
GOST 20292-74 bo’yicha 25 ml hajmli byuretlar;
Hajmi 50 ml bo’lgan konusning kolbalari ammo GOST 10394-72;
GOST 7148-70 bo’yicha tortish stakanlari (büks);
Калий йодистый по GOST 4232-74 bo’yicha kaliy yodidi, h. a., h. h.;
Yodometriya uchun eriydigan kraxmal (amilodekstrin)GOST 10163-76
bo’yicha;
Кислота соляная по GOST 3118-77 bo’yicha xlorid kislotasi, 2% eritma;
GOST 4202-75 bo’yicha kaliy yod kislotasi, H. H.;
Вода дистилированная по GOST 6709-72 bo ’ yicha distillangan suv .
3.2.2. Tahlilga tayyorgarlik
3.2.2.1. 1% kaliy yodid eritmasini tayyorlash
1 g kaliy yodid distillangan suvda eritiladi va hajmi 100 ml ga etkaziladi.

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg 2.3 Xulosa.
Meva va sabzavotlar, ularning shaklidan qat’iy nazar, C vitaminining asosiy
manbalari — yangi yoki qayta ishlangan; ammo, meva va meva sharbatlari odatda
sabzavotlarga qaraganda askorbin kislotasini iste’mol qilishga ko’proq hissa
qo’shadi. “Amerikaliklar uchun ovqatlanish bo’yicha qo’llanma” da aytilganidek,
“barcha turdagi ovqatlar, shu jumladan yangi, konservalangan, quritilgan va
muzlatilgan ovqatlar sog’lom ovqatlanish sxemalariga kiritilishi mumkin”.
Yuqori bosimli davolash patogen mikroorganizmlarning 5-logaritmik
kamayishiga erishish uchun zarur bo’lgan sharoitlarda meva va sabzavot
sharbatlarida s vitaminini saqlab qolishi ko’rsatilgan. Impulsli elektr maydon
texnologiyasi sog’liq uchun foydali bo’lgan asosiy birikmalarni, shu jumladan s
vitaminini saqlab qolish nuqtai nazaridan juda foydali va tijorat maqsadlarida
amalga oshirish uchun yaxshi istiqbolga ega.
Shu bilan birga, har bir texnologiyadan foydalanish s vitaminining haddan
tashqari yo’qotilishidan himoya qilish uchun qayta ishlanadigan xom ashyo turiga
qarab jarayon parametrlarini sinchkovlik bilan sozlashni talab qiladi, oziq-ovqat
sanoatida termik bo’lmagan texnologiyalarni qo’llash bo’yicha tadqiqotlar ularning
samaradorligini oshirishda samaradorligini ko’rsatdi.ozuqaviy qiymat, shu
jumladan qayta ishlangan meva va sabzavotlarda s vitaminini saqlash. Innovatsion
qayta ishlash texnologiyalarining rivojlanishi nafaqat xavfsizroq, balki

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg tanamizning to’g’ri ishlashi uchun zarur bo’lgan bioaktiv birikmalar, shu jumladan
s vitaminining biologik mavjudligini oshirish orqali yanada to’yimli va sog’lom
oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishga yordam beradi.
2.4 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
Gessen A. askorbin kislotasi va uning amaliy qo’llanilishi. L.: 1953 yil. 9-sahifa.
. Shilov P. I., Yakovlev T. N. klinik vitaminologiya asoslari. M.: Tibbiyot, 1964.
26-sahifa.
. Medicalplanet / / tibbiy sayt. / Farmatsiya:
http://medicalplanet.su/farmacia/312.html
. Bozorlarning tayyor sharhlari. // 2007-2011 yillarda Rossiyada vitamin
preparatlari bozorini tahlil qilish, 2012-2016 yillarga mo’ljallangan prognoz –
www.businesstat.ru
. Shnaydman L. O. sintetik askorbin kislotasini ishlab chiqarish. M.: Oziq-Ovqat
Sanoati Nashriyoti, 1948. 228-sahifa.
. Berezovskiy V. M. vitaminlar kimyosi. M.: Oziq-Ovqat Sanoati Nashriyoti,
1959. 40-sahifa.
. Shnaydman L. O. vitamin ishlab chiqarish. M.: Oziq-Ovqat Sanoati Nashriyoti,
1958. 219-sahifa.
1. Reichstein T., Grussner A. – 1934. С17, 311-sahifalar; 1938. С21, 254-
sahifalar.
2. Moiseev A. S. sorbitolni ion almashinadigan qatronlar bilan tozalash. // Sat.
vitamin sanoati. M.: Oziq-Ovqat Sanoati Nashriyoti, 1955. - № 1. – C. 3-8.
. Pospeev A. D. tibbiyot sanoati. – 1964. – C. 39.

№ Хужжат
Изм
14Bet
Askorbin kislotasi ishlab chiqarish SanaImzoBet
Hujjat
O'zg . Shnaydman L. O. l-sorboza suvli eritmalarining issiqlikka chidamliligi
to’g’risida. // Vnivi asarlari. M.: Oziq-Ovqat Sanoati Nashriyoti, 1954. - №5. – C.
46-50.
. Kresling E. mikroorganizmlar yordamida sorbitolning oksidlanishi. – T. 6, yo’q.
7. – 1937. 898-901-betlar.
. Mihlin E. D., Golisheva M. G. va boshqalar. Sorbitolning suyuqlik – gaz
tizimidagi sorbozga oksidlanishi. // Vnivi asarlari. – 1954. - №5. – C. 66-73.
. Kogan M. I., Belyakova M. S., Savostyanov G. I. va boshqalar. D-sorbitolning L-
sorbozga uzluksiz ta’sir qiluvchi ustunli fermentatorda biokimyoviy oksidlanishi. //
Vnivi asarlari. M.: Oziq-Ovqat Sanoati Nashriyoti, 1961. - № 8. – C. 22-35.

Sotib olish

Dokument ma'lumotlari

Sotuvchi

Askorbin kislotasi ishlab chiqarish

O'xshash dokumentlar