Dokument ma'lumotlari

Narxi 20000UZS
Hajmi 1.2MB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 03 Iyun 2025
Kengaytma doc
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Texnika va texnologiya

Sotuvchi

Nurali Axmedov

Ro'yxatga olish sanasi 24 Oktyabr 2024

2 Sotish

Аvtomаshinаlаr uchun qolipli rezinа texnik buyumlаr (sаlnik) ishlаb chiqаrish bо‘limining loyihаsi (Q=4800000 donаyil)

Sotib olish
1Avtomаshinаlаr uchun qolipli rezinа texnik buyumlаr (sаlnik) ishlаb chiqаrish bо‘limining loyihаsi (Q=4800000 donаyil) Mundarija: Kirish. I.Asosiy qism II. UMUMIY QISM. 2.1.Rezina qorishma materiallarini olish. 2.1.Moddiy balans 2.3.Issiqlik balans Xlosa Foydalanilgan adabiyotlar KIRISH Mavzuning dolzarbligi: O’zbekistan Respublikasining ustuvor yo’nalishlaridan bittasi, sanoat, iqtisodiyot rivojlanishining asosiy omillari qishloq xo’jaligini rivojlantirish, yangi texnika va texnalogiyalarni qo’llab ishl ab chiqarishning samaradorligini oshirish va mustaxkamlash vazifalarini ko’zda tutadi. Bu vazifani bajarish uchun ishlab chiqarish soxasini va ular bilan bog’liq bo’lgan sanoat tarmoklari, xizmat ko’rsatish sohalarini va infratuzilmani har tomonlama rivojlantirish zarurdir. Mamlakatimizda eksport qiluvchi korxonalarning raqobatbardoshlik ustunliklarini ro‘yobga chiqarish, eksport tarkibini diversifikatsiyalash va mahsulotlarni sotishning yangi tashqi bozorlarini faol o‘zlashtirish bo‘yicha aniq maqsadga yo‘naltirilgan ishlar olib borish hozirgi kunning muhim masalalaridan biri hisoblanadi. Respublikamizda kimyo sanoatini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning eng muhim ustuvor vazifalaridan biri ishlab chiqarishni takomillashtirish, mahalliy xom ashyolar asosida mahsulot ishlab chiqarishni tashkil etish, yangi ish o‘rinlarini yaratishni ta’minlashdan iborat. Respublikamiz iqtisodiyotining chet el kompaniyalari uchun taklif qilinadigan ustunliklari orasida siyosiy va makroiqtisodiy barqarirlik, iqtisodiyot suratini 108% o’sganligi, maqul tabiy va iqlim sharoiti, aholining o’sish va qulay geografik joylashuv ya’ni respublikamizni markaziy Osiyo va Buyuk Ipak yo’lining markazida joylashganligi. Yuqorida keltrilgan omillar rezina-texnik buyumlar ishlab chiqarishga mo’ljallangan korxona va sexlarni yaratishga asos bo’ladi. Hozirda rezina sanoati Respublikamiz xalq xo’jaligida muxim ro’l egallaydi. Ko’pgina yirik ishlab chiqarish sohalar, mashinasozlik, oziq-ovqat va boshqalar turli xil rezina tehnik buyumlarga extiyoji yuqori. Rezina sanoati o’ziga xos o’tmishga ega. Rezina texnik buyumlar hamda rezina kley ishlab chiqaruvchi 2 dastlabki korxona respublikamizda 1972 yilda tashkil topgan. Hozirgi kunga kelib bu soxaga ixtisoslashgan qator korxonalar, jumladan OOO “Kafolat-rezina”, OOO “Rubber technical products”, MP “Elastomer-plastik”, CHMF “El-mobil”, “Katron”, “Uzshina tamirlash” AK va boshqa korxonalar rezina texnika buyumla ishlab chiqarmoqda. Ishning maqsadi: Аvtomаshinаlаr uchun q olipli rezin а texnik buyuml а r (s а lnik) ishl а b chiq а rish b о ‘limini loyih а sh . Ishning amaliy ahamiyati: Аvtomаshinаlаr uchun qolipli rezinа texnik buyumlаr (sаlnik) ishlab chiqariladi. Ishlab chiqarilgan salniklar mustahkam, elastik, cho’ziluvchan va pishiq bo‘lib, bitiruv malakaviy ishning amaliy ahamiyati hisoblanadi. 3 I. UMUMIY QISM. Rezina qorishma materiallarini olish. Tabiiy va sintetik kauchuklardan toza holda foydalanish chegaralangandir (yelimlar tayyorlashda. izolatsiyalovchi lentalar, zichlovchi qistmnalar tayyorlashda qo'llaniladi). Chunki ular bu qator kamchiliklarga ega. Jumladan, mustahkamligining yetarli emasligi. TKlaming mustahkamligi 1-1,5 MPa. СКБ va stirolli SKlar uchun 0.5 MPa dan oshmaydi. Kauchuklarning mustahkamligini oshmasligining samarali usullaridan biri vulkanizatsiyalashdir. Vulkanizats iya - kauchuk molekulalanni oltingugurt atomlari bilan bog’lash. Vulkanizatsiya natijasida (masalan. TK) uzilish mustahkamligi 25 MPa atrofida bo‘lgan vulkanizatsiyalangan kau chuk olinadi. Bu jarayon 140-150 °C haroratda nisbatan samarali bo‘ladi. Vulkanizatsiya jarayonida kauchuk mustahkamligini oshirishga asosiy sabab kauchuk molekulalari orasida valent bog'lanish («oltingugurt ko’priklari») hosil bo'lishidir. Kauchukka uning mustahkamligini va elastikligini oshirish uchun zarur bo'lgan miqdorda oltingugurt qo'shiladi. Bunda polimerning uzun makromolekulalari to'rsimon strukturaga aylanma, rezinaga elastiklik beruvchi karkas hosil bo'ladi. Masalan, avtomobil shinalari va pokrishkalari tayyorlanadigan rezinalarda kau chuk ulushining 1—3 foizi miqdorida oltingugurt bo'ladi. Kauchuk tarkibida oltingugurt miqdorining ortib borishi uning mustahkamligini oshirish bilan bu vaqtda elastikligini kamaytiradi. Kauchukka 50 foiz atrofida oltingugurt qo‘shish mumkin, bunda juda mustahkam (cho‘zilishdagi mustahkamligi 52–54 MPa) bo‘lgan va umuman elastik bo‘lmagan (qattiq), kimyoviy jihatdan inert bo‘lgan material – ebonit olinadi. Ebonitdan elektrotexnik maqsadlarda foydalaniladigan detallar, shu jumladan, akkumulatorlar bankasi tayyorlanadi. Rezinaning komponentlari. Har qanday rezina materialning tarkibida kauchuk va oltingugurtdan tashqari boshqa komponentlar – ingrediyentlar ham bo‘ladi. 4 Vulkanizatsiyalash jarayonini tezlashtirish uchun kauchuk va vulkanizatsiyalovchi vosita aralashmasiga vulkanizatsiya tezlatgichlari (tiuram, kaptaks va boshqalar), mustahkamligini oshirish uchun esa to‘ldirgichlar qo‘shiladi. Eng ommaviy bo‘lgan kuchaytirgich sifatida qurumdan foydalaniladi. Qurum kukun holidagi uglerod bo‘lib, qismlari o‘lchami 0,03–0,25 mkm bo‘ladi. Qurum boshqa kuchaytirgichlar kabi rezina materiallariga rezina tarkibidagi kauchukka nisbatan 20–70 foiz miqdorida qo‘shiladi. To‘ldirgich sifatida qurumdan tashqari rux, magniy, kremniy oksidlaridan, bir qator tuzlar (bo‘r, gips), sintetik smolalar va boshqalardan foydalaniladi. Bir qator oq rangdagi to‘ldirgichlar (oq qurum, rux oksidi va boshqalar)dan rangli rezinalar olishda foydalaniladi, odatdagi qurumdan u qora rangda bo‘lganligi tufayli foydalanib bo‘lmaydi, chunki u buyumlarga qora rang beradi. To‘ldirgichlar СКБ , CKC va CKHlarga nisbatan juda ham samaralidir. Bu SKlarning to‘ldirgichlar bilan aralashmasi vulkanizatsiyalanganida, tarkibida to‘ldirgich bo‘lmagan vulkanizatlarga nisbatan mustahkamligi 10–12 barobar yuqori bo‘ladi va uzilishdagi mustahkamligi esa 10–30 MPa ga yetadi. Yuqorida keltirilgan komponentlardan tashqari, rezina tarkibiga ko‘p bo‘lmagan miqdorda pigmentlar (rang berish uchun), plastifikatorlar (unga ishlov berishni yengillatuvchi va uning sovuqqa chidamliligini oshiruvchi), antioksidlovchilar (eskirishga qarshi), g‘ovak hosil qiluvchilar (g‘ovaksimon rezinalar olishda) va boshqalar qo‘shiladi. Vulkanizatsiyalanmagan kauchuk, oltingugurt, to‘ldirgichlar va boshqa ingrediyentlar (umumiy soni 15 tagacha bo‘lishi mumkin) aralashmasi xom rezina yoki rezina aralashmasi deyiladi. Xom rezinadan turli xil usullar asosida turli- tuman shakldagi buyumlar ishlab chiqariladi va bu rezinalar uchun oxirgi ishlov berish operatsiyasi bo‘lib vulkanizatsiyalash xizmat qiladi. Bu buyumlar vulkanizatsiyalanganidan so‘nggina ishlatishga yaroqli bo‘ladi. Xom rezina vulkanizatsiyalanganidan keyin, oddiygina qilib rezina deb yuritiladi. Regenerat sifatida eski rezina buyumlarini qayta ishlash mahsulotlari va rezina ishlab chiqaradigan korxonalarning chiqindilaridan foydalanish mumkin. 5 Ular rezinani arzonlashtiribgina qolmasdan, uning eskirishga moyilligini kamaytiradi, shuningdek, neft mahsulotlari ta’siriga chidamliligini oshiradi. Tabiiy kauchukdan olinadigan texnik rezinalarning cho’zilishga mustahkamligi va elastikligi yuqoridir. Tabiiy kauchukdan olinadigan xom rezina yelim yordamida yaxshi yopishadi. Ular 60 ° C dan 100 ° C gacha haroratda ishlay oladi. Bundan ortiq qizdirilganida kauchuk yumshaydi va ekspluatatsion xossalarini yo’qotadi, past haroratda esa mo’rt bo’lib qoladi. Moy, benzin ta’siriga chidamli rezinalardan erituvchilarga tegib ishlaydigan tasmalar, shlanglar, zichlash qistirmalari, manjetlar va boshqa detallar tayyorlanadi. Ular yonilg’i va moyda ko’pi bilan 1 – 3 foiz shishadi. Nairitdan olingan moy, benzinga chidamli rezinalar (xloropren kauchuk) keng tarqalgan. Bu rezina oltingugurtsiz harorat ta’sirida vulkanizatsiyalanadi. Nairit asosida olingan rezinalar neft mahsulotlari muhitida 120 – 130 ° C gacha haroratda ishlay oladi. Ular elastik, tezda eskirmaydi. Butadiyennitril kauchuk (CKH)dan tayyorlangan rezinaning ekspluatatsion xossalari yanada yaxshiroq. Bundan tashqari, ular suyultirilgan kislota va ishqorlar ta’siriga chidamli hamdir. 2.1-rasm. Individual avtomatik tortishga asoslangan bir bosk;ichli rezina aralashma tayyorlash liniyasi sxemasi. 1,2 – qo’lda va avtomatik boshqarish shiti. 3 - tex uglerodlar uchun bunkerlar. 4 - 6 regenerlangan changlar uchun bunker. 5,11,36,23,27 - avtomatik torozlar. 6 - oraliq idishlar. 7 - rubraks uchun bunker, 8 - plastifikatorlar uchun yumoloq quvurlar. 9 - plastifikatorlar uchun idish, 10 - elektr magnit jumraklar, 12,17 - yig’uvchi idish, 13 - injektor 14 - rezina aralashtirgich, 15 - oltingugurt va tezlatkichlar uchun bunkerlar, 18 - chang yig’gichlar. 19 - konteyner, 20 - shlyuzli eshik (zatvor), 21 - shnekli ta’minlovchi, 22 - sochiluvchi ximikatlar uchun bunker, 23 - yuklovchi lentali transporter, 25 - siklon, 26 - granulalangan kauchuklar uchun sarf bunkerlar, 28 - xarakatchan platformali torozlar. Ikki boskichli rezina aralashma tayyorlash bir jinsli rezina aralashmalar tayyorlashda tezkor rezina aralashtirgichlar ishtirokida kullaniladi. Ikki boskichli aralashtirish 2 ta tezkor aralashtirgichda yoki 1 ta tezkor (1-boskichli) va sekin (2- boskichli) rezina aralashtirgichlarda amalta oshiriladi. Xar qaysi aralashtirgichlardagi aralashtirish vakti 2-4 minutni tashkil kiladi. 2-boskichli aralashtirishnint rejimlari tartibi 1-boskichli kabi u xt attt buladi. 2-boskichli aralashtirish usulida SKMS-ZOARKM - 15, SKI - 3 kauchuklar kombinatsiyalari ishtirokidagi rezina aralashmani tezkor aralashtirgichda aralashtirish rejimi kuyida keltirilgan tartibda buladi. 1- boskich (rotorlarni aylanma chastotasi 40 ay/min) ingredientlarni yuklash; Kauchuklar (SKMS-ZOARKM - 15, SKI-3) eskirishga karshi moddalar, dispergatorlar, aralashtirgichlar, texnik uglerod 6/5 kismini bunkerlardan tortish va aralashtirgichga tushirish vakti - 0 min. So’ngra suyuq yumshatgichlarni, texnik uglerodni qolgan qismini yuklash - 1- 1,5 min. Bir jinsli rezina aralashmani tushirish 2 boskichni boshlanishi bulib, aralashtirgich rotorlari 30 ay./min aylanadi. Bunda asosan bir jinsli aralashma, tezlashtirgich, oltingugurt, podvulkanizatsiyani sekinlashtiruvchi komponentlar rezina aralashtirgichga solinadi. 2-2,5 minut aralashtiril- gandan keyin rezina aralashtirgichdan tushiriladi. 7 Aralashtirgichning 2-boskichida aralashtirgich kamerasida xarorat 70°C gacha borganda aralashtirish jarayoni yakunlanadi. Ayrim paytlarlarda jarayonning yakunlanishi 1 sikl uchun sarflangan energiya mikdori bilan anikdanadi. Agar texnologik jarayonini ketma-ketlik bilan kursatadigan bulsak kuyidagicha sharxlash mumkin. Rezina korishma tarkibiga kiruvchi ingredientlar korxona, temiryul yoki yuk avtamobillarida keltiriladi. Xom ashyoni sifatini korxona laboratoriyalarida tekshiriladi. Sungra aralashma uchun kullaniladigan ingredientlar tegishli bunkerlarga joylashtiriladi. Sochiluvchi ingredientlar 1,32,16,20,26-28,33,24,38,39,44 bunkerga joylashtiriladi. Bunkerlardagi ingredientlar mos ravishda ,6,9,10,13,25,29 avtomatik torozilarida tortilib 3,7,26 ingradientlar yiguvchi idishga tuplanadi. Bunkerlardan yiguvchi idishlarga ingredientlarni tushishini 5 elektromagnit ventel amalga oshiradi. Ayrim bunkerlar 11,27 suruvchi siklonlar urnatilgan buladi. Torozda tortilgan ingradientlar yuklovchi transportyor lenta 15,30 tushiriladi, ayrim ingredientlar esa 17,32 ikki tomonga tashuvchi reversiv transportyor lentalar yordamida tortilgan komponentlar tezkor rezina aralashtirgichga tu shi riladi. Belgilangan rejimda aralashtirilgandan keyin 18 chervyak mashinaga tushiriladi. Chervyakli mashinada granullangandan sung elevator 19,20 orqali sovutish, kuritish kamerasi 21 yuboriladi. Granulalarni tashuvchi transportyorga jo’natiladi. Bu yerda rezina aralashmani 2 - boskichi amalga oshiriladi, ya’ni rezina aralashtirgichga beriladi va 2 boskichda aralashtiriladi. 8 II.TEXNOLOGIK QISM. 2.1. Ishlab chiqarishing texnologik sxemasi va parametrlari yozuvi . 9 P olimerlarni har xil profilga ega bo’lgan teshiklar orqali uzluksiz siqib chiqarish va uni sovutish ekstruziyalash deb ataladi. Bu usul bilan rezina texnika buyumlari trubalar, pardalar, list, plyonka, shlanglar, kabel simlarini ustini polimerlar bilan qoplash va har turli uzunasiga o’lchanadigan buyumlar olinadi. Polimer buyularini ekstruziyalab oladigan qurilmalar esa ekstruderlar ya’ni shnekli mashinalar deyiladi. Ekstruderning tuzilishi va ishlash printsipi. Ekstruziya jarayoni ekstruder deb ataluvchi shnekli mashinalarda amalga oshiriladi. Ekstruderlar har xil bo’ladi: bir chervyakli, ikki chervyakli, diskli va kombinirlangan. 2.2-rasm. Ekstruder sxemasi. 2.3-rasm. Ekstruder chervyagi. 10 3 zona – dozirovanie, bu zonada butunlay suyuqlangan, harorat bir tekis taqsimlangan va suyuk polimer bir xil hossaga ega bo’lishini ta‘minlash zonasidir va suyuqlanma siqib chiqarishga tayyor. 2.4-rasm. C h ervyakning zonalarga b o’ linishi Chervyakni vint kanalida (3 zonada) to’rt oqimini kuzatish mumkin: 1. To’g’ri, majburiy oqim bu kallak tomon yo’nalgan bo’ladi. 2. Teskari oqim — to’g’ri oqimni kamayishi; bunga sabab kallakning va tsilindr devorining qarshiligidir. 3. Tsirkulatsion oqim — vintli kanal o’qiga perpendikulyar ravishda yo’nalgan oqim bo’ladi. 4. «Utechka» oqimi - chervyak va tsilindrni ichki sathidan hosil bo’lgan oraliqda sodir bo’ladi va u granula tushayotgan bunker tomon yo’nalgan bo’ladi. 2.5-rasm. To’g’ri oqim sxemasi. 11 2.6-rasm. Serkulyatsion oqim sxemasi. Ekstruderning unumdorligi to’g’ri va teskari oqimdan kelib chiqadi. Tsirkulatsion oqim odatda ekstruder unumdorligiga deyarli ta‘sir etmaydi. «Utechka» oqimi qiymati juda kam bo’lgani uchun u hisobga olinmaydi. C h ervyak zonalarning uzunligi va ularning bir-biriga nisbati qayta ishlanayotgan polimer hossasiga,tuzilishiga bog’liqdir. Masalan,amalda termoplastlar qayta ishlanayotganda (ular keng diapazonli haroratda suyuqlanadi) chervyakning siqish zonasi uzunrok bo’lishi kerak. Kristall polimer uchun aksincha, siqish zonasi qisqarok bo’ladi (odatda zona uzunligi tsilindrning diametriga teng bo’ladi). Termik turg’un bo’lmagan termoplastlarni (PVX) qayta ishlashda siqish zonasiz jarayon olib boriladi. Buning uchun maxsus chervyaklar qo’llaniladi, ularda kanal chuqurligi kamayib boradi. Buning natijasida PVXni parchalanishi keskin kamaytirib yuboriladi (yana shuni e‘tiborga olish kerakki, siqish zonasida issiqlik ajralib chiqadi). Tsilindr ichida materialni oqishiga ishqalanish koeffitsenti katta ta‘sir ko’rsatadi. Shuning uchun chervyak yuzasi va material o’rtasidagi ishqalanish koeffitsenti tsilindr yuzasi bilan material o’rtasidagi ishqalanish koeffitsentidan kam bo’lishi kerak. Agarda bunga rioya qilinmasa, unda suyuqlangan polimer chervyak bilan aylanib ketadi va oldinga siljish bo’lmaydi. Chervyakka bo’lgan ishqalanish koeffitsentini kamaytirish uchun chervyak ichidan (o’qi orqali) sovuq suv yuboriladi. Buni quyidagi rasmdan ko’rish mumkin : 12 2.7-rasm. Ishqalanish koeffisienti. Masalan, polietilendan buyum olish jarayonida bu farq 30-40 0 C ni tashkil etadi. Lekin shnekning harorati past bo’lsa, granulaning suyuqlanishi qiyinlashadi (qovushqoqligi oshadi), gomogen massa hosil bo’lishi qiyinlashadi. Natijada mashina unumdorligi pasayadi (Q) va nisbiy «moshnost» (udelnaya moshnost) (N) ortadi. Buni quyidagi rasmdan ko’rish mumkin: 2.8-rasm. Mashina ko’rsatgichlari. Suyuqlanmani tsilindr ichida aralashtirish jarayonida mexanik energiyaning bir qismi issiqlik energiyasiga aylanadi. Issiqlik ajralishi chervyakning aylanish soni oshishi bilan oshib boradi. Bu ajralgan issiqlik qiymati kupaygan sari ayrim paytlarda tashqaridan isitishga xojat bo’lmay qoladi. Ekstruziyalashning texnologik parametrlari . Bularga quyidagilar kiradi: suyuqlanma harorati tsilindrda va kallakda, suyuqlanmaning kallakdagi bosimi, shnekning aylanish tezligi (chastotasi). Optimal rejimni belgilashda termoplastning turi, uning molekulyar massasi, kompozitsiya tarkibi, buyumning o’lchami va shakli, foydalanilayotgan uskuna turlari va hokazolarni hisobga olish kerak. 13 Ekstruderning ishlashiga granulaning formasi va o’lchami katta ta‘sir ko’rsatadi. Agarda granula katta o’lchamga ega bo’lsa, unda suyuqlanma ichida havo qolishi mumkin. Bu olingan buyumda pufak (vzdutiya) hosil bo’lishiga olib keladi. Xuddi shunga o’xshash buyum sifatiga suyuqlanmaga ta‘sir qilayotgan kuchlanish (napryajenie) va deformatsiya tezligi ta‘sir ko’rsatadi. Agar kuchlanish ko’payib ketsa (normadan yuqori), unda buyum sirtida notekislik, qalinlanish (utolshenie) va boshqa sifatga salbiy ta‘sir qiluvchi ko’rsatkichlar paydo bo’ladi. Odatda tsilindr harorati shnek haroratidan yuqori bo’ladi. Shu sababli oldin suyuqlanayotgan polimer plyonkasi tsilindr devorida paydo bo’ladi. Suyuqlangan materialni harakati tsilindr yuzasida va granulani esa shnek atrofida siljishi tufayli yuzaga keladi. Granulaning suyuqlanishi tufayli uning hajmi kamayadi, shuning uchun suyuqlanish zonasida shnekning chuqurligi kamayib boradi, buning hisobiga asta-sekin siqish va zichlanish sodir bo’ladi. Qanchalik oldin suyuqlanish tamom bo’lsa, shunchalik suyuqlanma aralashishi yaxshilanadi va u bir tekis bo’ladi. Dozalash zonasida suyuqlanma harakati qovushqoq-oquvchanlik (vyazkogo techeniya) orqali bo’ladi. Bunga shnekni aylanishi tsilindr devoriga yopishgan polimerning katta ta‘siri bor. Ekstruziya texnologik jarayonlari konkret texnologik jarayonga qarab hisoblanadi. Masalan, kristallanish va buyumni ma‘lum kristallik darajasiga ega bo’lishi uchun suyuqlanmani sovutish tezligi va nostatsionar issiqlik o’tkazuvchanligiga qarab ekstrudatni chiqarish tezligi va ekstruderning ishlab chiqarish hajmi aniqlanadi. Amorf polimerlardan buyum olishda ekstruziya tezligi orientatsiya darajasiga qarab aniqlanadi. Unda ekstrudentda notekislik hosil bo’lishini (elasticheskaya turbulennost) e‘tiborga olish zarur. Statsionar holatda quyidagi tenglikka rioya qilish zarur : Q з = Q пл = Q д Bundan tashqari suyuqlanmani formaga aylanishida va formadan chiqayotganda sodir bo’ladigan jarayonlar hisobga olinishi kerak: 14 makromolekulalarni darajasi siljish tezligiga bog’liqligi, suyuqlanmaning tortish kuchi va tezligi, suyuqlanma oqimining elastikligini tiklash va boshqalar. Presslash usulida buyum olish uchun polimer materiallar quyidagi holatda bo’lishi mumkin: kukun, granul, tabletka, pasta va boshqa shakllarda. Bunaqangi materiallarga buyum shaklini berish uchun unga tashqi bosim ta‘sir qilishi kerak, bu orqali material buyum shaklini oladi va zichlanadi. 2.9-rasm. Presslash sxemasi. 15 2.10-rasm. Kompression presslashni operatsiyalar bo’yicha sxemasi a – press materialini solish; b – qolipni yopish; v – qolipni ochish va buyumni olish. 1 – itargich; 2 – press-material; 3 – puanson; 4 – matritsa; 5 – buyum. 2.11-rasm. Texnologik jarayon sxemasi. 2.2. Rezina salniklar ishlab chiqarishda xom - ashyo va materiallar sarf balansi. 16 Material balansni tuzish loyixasida berilgan mahsulot ichlash chiqarish uchun smenada, sutkasiga va yiliga zarur bo’lgan xom-ashyo materiallarni hisoblashdir. Buning uchun: a) mahsulot ishlab chiqarishning yillik hajmi: 48 00000 d onа /yil b) texnologik yo’qotigshlar va nuhsonlar me'yori xisoblanadi g) reseptura tarkibi hisobi. Retseptura 2.1-jadval № Kauchuk va ingidirendlar 100 mass/q kauchukga 1 Izopren kauchuk 30 2 Oltingugurt 0,7 3 Tiuram 0,6 4 Tiazol 0,5 5 Belila 1 6 Paraffin 1 7 Niozon 0,9 8 Mel 10 9 Kaolin 42 10 Moy (DBF) 13,2 Berildi: P - ishlab chiqarish hajmi P= 48 00000 d onа /yiliga r/aral 1) Texnologik jarayonlardagi yo’qotishlarni aniqlash: a) Xom-ashyo tagredpentlarni tortish (dozirovka)dagi yo’qotishlar a1=2 %. Yo’qotishni qaytarilgani a1=1 %. 17 b) rezina aralashtirgichdagi yo’qotishlar - a2=2 %. Yo’qotishni qaytarilgani a2=1 %. v) Valsda aralashtirishdagi yo’qotishlar - a2=2 %. Yo’qotishni qaytarilgani a3=1 %. Yo’qotishlar = 2 + 2 + 2 = 6 % qaytar.sh yo’qotishlar = 1 + 1 + 1 = 3 % umumiy yo’qotishlar = yo’qotishlar - qaytar.sh. yo’qotishlar = 6-3 = 3% 2) Yo’qotishlarni hisobga olgan holda rezina arashmaning yillik sari (ishlab chiqarish) 48 00000 d onа = 100 % x dona = 3 % X= 48 00000 * 3/100 x = 144800000 dona A1 = A + x = 48 00000 + 144800000 = 4944800000 dona Sutkada zarur rezina arashmani (B) yo’qotishlarni hisobga olmasdan hisoblash: bu yerda: Tef = Tkalendar - (Tdam olish + Tbayram) = 365 - (53+12=300 kun) 53 kun - yakshanba dam olish kuni; 12 kun - bayram kunlari (Yangi yil, 8-mart, navro’z, 9-may, mustaqillik, konstitusiya, xayit b.) Sutkasiga zarur rezina aralshmani (B1) yo’qotishlarni hisobga olgan holda hisoblash: Smenada ishlab chiqariladigan rezina aralashmani (g) yo’qotishlarni e'tiborga olmagan holda hisoblash: Tsm - smenalar soni = 1 smena 18 Smenada ishlab chiqariladigan rezina aralshmani (g1) yo’qotishlarni e'tiborga olgan holda hisoblash: 3) Xom-ashyo materiallarga bo’lgan talabni yo’qotishlarni hisobga olgan va olmagan holda hisoblash. 1) Kauchuk IK - 3 ning yo’qotishlarni hisobga olmagan holda yillik va sutkalik sarfi. Yillik sarfi: mass. q = 100 mass.q. 30 m.q. = 100 mass. Yo’qotishlarni hisobga olgan holda mass. q 100 mass.q. x2 - A Sutkalik sarf: Yo’qotishlarni hisobga olmagan holda 19 20 21 22 23 2.2-jadval 24 25 XULOSA Men o‘z oldimga quygan vazifalarni kirish, texnologik qism, iqtisodiy qism, mehnat va atrof-muhit muhofazasi, xulosa va adabiyotlarni yoritib berish bilan vaholi qudrat hal qildim deb o‘ylayman. Mening kurs loyiha ishimda rejada ko‘zda tutilgan barcha bo‘limlar o‘z aksini topgan bo‘lib, asosan hozirgi kundagi polimerlarga xos bo‘lgan muammolarni o‘z ichiga olgan. Mening kurs loyiha ishim shu kecha kunduzda tobora avj olib borayotgan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqiroziga javob bo‘lib, oz bo‘lsada uni yumshatishga xizmat qiladi deb hisoblayman. Chunki hozirgi kunda jahon iqtisodiy inqirozi oqibati qolgan charohatlarni davolash va ularni bartaraf etish bo‘yicha inqirozga qarshi choralar dasturi tasdiqlangan, tarmoqlar va hududlar bo‘yicha aniq ijrochilarga etkazilgan. Inqirozga qarshi choralar dasturini amalga oshirish allaqachon boshlab yuborilgan va bu dastur ijrosi o‘zining dastlabki, ammo ishonchli natijalarini berayotganligini ko‘rsatmoqda. Biz bo‘lg‘usi muhandis-texnologlar oldida hukumatimiz ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash, xalqaro (standart) sifat standartlariga o‘tish bo‘yicha qabul qilingan tarmoq dasturlarini amalga oshishini tezlashtirish vazifalarini qo‘ygan. Bu esa mamlakatimizning ham tashqi ham ichki bozorida barqaror mavqiega ega bo‘lishini ta’minlash imkonini beradi. 26 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida” farmoni Toshkent shahri, 2017 yil 7 fevral 2. Sh.M.Mirziyoyev “Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz”, Toshkent, “O‘zbekiston”- 2017 y. 3. Sh.M.Mirziyoyev “Erkin va farovon, demoqratik o‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz”, Toshkent, “O‘zbekiston”- 2016 y. 4. Sh.M.Mirziyoyev “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi”, Toshkent, “O‘zbekiston”- 2016 y. 5.I.A. Karimov „Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari“, Toshkent, “O‘zbekiston”-2009 y. 6.I.A.Karimov. “Barcha reja va dasturlarimiz Vatanimiz taraqqiyotini yuksaltirish, xalkimiz faravonligini oshirishga xizmat qiladi”, Toshkent- “O‘zbekiston”- 2011 y. 7.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning "O‘zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida". T.: «O‘qituvchi», 2012. 8. «Osnove texnologii pererabotki plastmass» pod red. V.N.Kulezneva i V.K.Guseva. Moskva. «Ximiya» 2004. 9. «Osnove texnologii pererabotki plastmass» Bortnikov V.G., Kazan, 2000. 10. «Praktikum po texnologii pererabotki plastmass» pod red. V.M.Vinogradova i G.S.Golovkina. Moskva. «Ximiya» 1981. 1 1. «Polimer materiallarni sinashga oid praktikum» Y.M.Maqsudov. Toshkent kimyo-texnologiya instituti. Toshkent. «O‘qituvchi» 1984y. 12.“Plastmassalami qayta ishlash texnologiyasi”, T.Abdurashidov “musiqa” nashriyoti T. 2010 y. 120 bet. 13. Bitiruv oldi amalyot hisoboti. 27

Аvtomаshinаlаr uchun qolipli rezinа texnik buyumlаr (sаlnik) ishlаb chiqаrish bо‘limining loyihаsi (Q=4800000 donаyil)

Sotib olish