Benzilizoxinolin guruh preparatlari tahlili - Kimyo - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	15000UZS
Hajmi	2.1MB
Xaridlar	1
Yuklab olingan sana	25 Avgust 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Kimyo

Benzilizoxinolin guruh preparatlari tahlili

Sotib olish

KURS ISHI

Mavzu: “ Benzilizoxinolin guruh preparatlari
tahlili ”

1

Reja:
Kirish
I. Adabiyotlar sharxi
I.1 Benzilizoxinolin guruh preparatlari ning olinishi
I.2 Benzilizoxinolin guruh preparatlari chinligini aniqlash
I.3 Benzilizoxinolin guruh preparatlari ning miqdoriy tahlil usullari
I.4 Benzilizoxinolin guruh preparatlari ning tibbiyotda qo’llanishi
II. Tajriba qism
2.1 Retinol atsetat ning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
2. 2 Olingan natijalarni matematik statistika usuli bo’yicha qayta ishlash
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
Mundarija

2

KIRISH
Farmasevtik kimyo fani asosida dorivot preparatlar va ularning tahlili yotadi
desak mubolag’a bo’lmaydi. Farmasevtik kimyo fani rivoji asosiada juda ko’p
dorivor preparatlar sintezi yo’lga qo’yildi. Men o’rganayotgan mavzu ham aynan
dorivor preparatlarning salmoqli o’rnini tashkil etuvchi retinol guruh
preparatlari ning tahliliga bag’ishlanadi.
Tabiiy birikmalar kimyosi organik kimyoni ajralmas qismi bo‘lib, o‘simlik,
hayvon va mikroorganizmlardan olingan birikmalarni tuzilishi, xossalari,
kimyoviy sintezi, organizmlarda hosil bo‘lish yo‘llari, fiziologik faolligi hamda
faollikni tuzilishga bog‘liqligi shart — sharoitlarini o‘rganadi. Tirik tabiat
obyektlarini molekulyar darajada o‘rganish nafaqat hayotiy jarayonlarni sodir
bo‘lishini tushunishda, balki ularni inson tomonidan kundalik ehtiyojidan
foydalanish imkoniyatlarini ochib beradi.
Dori deganda bir va bir necha dori moddasidan tashkil topgan aralashmani dori
shakliga keitirilgan holati tushuniladi. Farmatsiya amaliyotida ishlatiladigan dori
preparatlari hozirgi kunda juda ko'p va xiIma-xildir. Viar tabiatiga ko'ra yo biron
bir kimyoviy modda yoki bir necha moddalar aralashmasidan tashkil topgan
yig'indi preparatiari bo'lishi mumkin. Dori preparatlarining shakli uning ta'sir
darajasi bilan bog'liq omil hisoblanadi, ya'ni dori preparatlariga fizik-kimyoviy
xossalari, uning ta'sir doirasi hisobga olinmay shakl berilsa, bunday dori ta'sir
ko'rsatmaydi yoki kam ta'sir qiladi. Natijada dori preparati kasalga hech qanday naf
bermay, bekorga sarflangan bo'ladi. Iste'mol tovarlari ichida dori alohida o'rin
egallashini eslatib o'tish kerak. Dori iste'molchi tomonidan sifatini aniqlash
mumkin bo'lmagan tovar hisoblanadi. Bu narsa shu dorishunoslik sohasida
ishlaydigan har bir shaxsga va ayniqsa dori texnologiyasi bilan shug'ullanadigan
texnologlarga alohida mas'uliyat yuklaydi.
3

I. ADABIYOTLAR SHARXI
I.1 Benzilizoxinolin guruh preparatlari ning olinishi
Izoxinolin ham xinolinga o ‘ xshash benzol bilan piridin halqasidan iborat
kondensirlangan geterosiklik sistema bo ’ lib , u xinolindan halqadagi azot atomining
tutgan o ‘ mi bilan farqlanadi :
Izoxinolin halqasi ko‘pchilik tabiiy alkaloidlar va ularning yarim- sintetik
hosilalarining kimyoviy tuzilishining asosini tashkil qiladi.Izoxinolin qator dori
moddalarini ularning kimyoviy tuzilishlariga qarab, quyidagi uch guruhga bo’lish
mumkin:
1. Benzilizoxinolin hosilalari. Bunga tabiiy alkaloidlardan papaverin
gidroxlorid va uning sintetik analogi (o‘xshashi) drotaverin gidroxlorid kiradi.
2. Fenantrenizoxinolin hosilalari. Bu guruhni tabiiy alkaloidlardan morfin
gidroxlorid, kodein, morfinning yarimsintetik hosilalaridan etilmorfin gidroxlorid
va apomorfin gidroxloridlar tashkil qiladi.
3. Aporfin hosilalari. Tabiiy alkaloid glautsin gidroxlorid preparati bu
guruhga misol bo‘la oladi.
Benzilizoxinolin hosilalari
4

Изохинолин гурух алкалоидларини олишда бошлангич модда сифатида
мак снотворный нинг шарбати ( млечный сок ) булган опий хисобланади .
Опий ўз таркибида – морфин. Наркотин, кодеин, тебаин ва бошка кимматли
алкалоидларни саклайди.
Papaverin opiy tarkibining asosiy alkaloidlaridan biri bo‘lib, u miqdoriy
jihatdan morfin va narkotin alkaloidlaridan keyingi o‘rinda turadi. Opiyning
tarkibida papaverinning miqdori o‘rta hisobda 0,4 dan 1,5 %gacha bo’ladi.
I.2 Benzilizoxinolin guruh preparatlari chinligini aniqlash
5

Папаверин гидрохлориднинг ИК-спектри
6Папаверин гидрохлорид
Ок кристаллик кукун
Сувда- муътадил; спиртда – кам;
хлороформда – эрувчан; эфирда
– амалда эримайди
Дротаверин гидрохлорид
Яшил сарик рангли кристаллик
кукун
Сувда- муътадил; спиртда –
эрувчан; хлороформда – осон;
ацетонда– кам эрувчан модда
Папаверин
гидрохлорид
0,01М HCL
270-350 nm:
285, 309 nm
230-270 nm:
251 nm
Этанол 238, 280,
315, 325 nm

Preparatning chinligi farmakopeyada keltirilgan quyidagi reaksiyalar
yordamida aniqlanadi:
Papaverin gidroxlorid solingan chinni idishga bir ikki tomchi konsentrlangan
nitrat kislota qo‘shilganda, avval u sariq rangga bo‘yaladi, so‘ngra suv
hammomida isitilishi bilan esa to‘q sariq rangga o‘tadi. Shuningdek, preparatga
konsentrlangan sulfat kislota qo‘shib qizdirilsa, u binafsha rangga bo‘yaladi.
Ushbu ikkala reaksiya ham papaverinning nitrat va sulfat kislotalar ta’sirida
oksidlanib, rangli birikmalar hosil qilishiga asoslangan. Yana preparatning
chinligini aniqlashda, farmakopeyada keltirilgan muhim reaksiyalardan, uning
suvli eritmasidan natriy atsetat eritmasi ta’sirida papaverinning asos holida
cho‘ktirilib, so‘ngra uning suyuqlanish haroratini aniqlashdir. Papaverin asos 145-
147 °C haroratda suyuqlanadi:
Farmakopeyada keltirilgan reaksiyalardan tashqari, papaverin gidroxloridning
chinligini yana boshqa rangli reaksiyalar yordamida yoki cho‘kma holida
cho‘ktirib aniqlash mumkin. Masalan, preparatning suvdagi eritmasi, pikrin kislota
eritmasi ta’sirida 200 °C haroratda suyuqlanuvchi sariq cho‘kma hosil qiladi.
Bunda papaverin ham ko‘pchilik boshqa alkaloidlarga o‘xshash pikrat kislotasi
bilan qo‘sh molekular birikma hosil qiladi.
Papaverin gidroxloridga formaldegidning konsentrlangan sulfat kislotadagi
eritmasidan ta’sir ettirilsa, avval u qizil, keyin esa to‘q sariq rangga bo‘yaladi.
Keyinchalik unga bromli suv va ammiak eritmasi qo‘shilsa, u binafsha rangli
7Дротаверин
гидрохлорид
0,1М HCL
241, 302, 353
nm - max
223, 262, 322
nm- min

cho‘kmaga o‘tadi. Cho‘kma spirtda erib, qizil-binafsha rangga o‘tadi. Spirtning
konsentratsiyasi oshishi bilan eritmadagi rang qizil-binafsha rangdan ko‘k-binafsha
ranggacha o‘zgaradi.
Ushbu reaksiyada rang paydo bo’lishi, papaverinning Marki reaktivi
tarkibidagi formaldegid bilan reaksiyaga kirishib, avval to‘q sariq rangli metilen
bis papaverin sulfat hosil qilishi, keyinchalik u brom ta’sirida oksidlanib, xinon
turidagi moddaga o‘tishi, oxirida esa ammiak bilan binafsha rangli imin
birikmasini hosil qilishida, deb faraz qilish mumkin.
Reaksiyani taxminan quyidagi kimyoviy tenglamalar bo‘yicha ifodalasa
bo’ladi:
8

Drotaverin preparatining chinligini aniqlash uchun uning konsentrlangan
sulfat kislotadagi sariq rangli eritmasiga bir tomchi 2 mol/l nitrat kislota eritmasi
ta’sir ettirilsa, u qo'ng'ir rangga o‘tadi.
Drotaverin gidroxloridning chinligini yana uning eritmadagi optik zichligini
spektrofotometrik usul bo‘yicha aniqlab, bilinadi. Uning maksimum nur yutishi
241, 302 va 353 to'lqin uzunligi sohasida bo'ladi. Preparat tarkibidagi xlor ionini,
odatdagicha, kumush xlorid holida cho‘ktirib aniqlanadi.
I.3 Benzilizoxinolin guruh preparatlari ning miqdoriy tahlil usullari
9

Bu
reaksiyadan papaverin gidroxloridning miqdorini fotokolorimetrik usul bo‘yicha
aniqlashda ham foydalanish mumkin.
Papaverin gidroxloriddagi xlor ioni kumush xlorid holida cho‘ktirib,
aniqlanadi.
Preparatning miqdori boshqa alkaloidlarga o'xshash suvsiz muhitda kislota-
asos titrlash usuli bo‘yicha aniqlanadi. Ma’lum miqdordagi papaverin
gidroxloridning suvsiz sirka kislotadagi eritmasini simob (II) atsetat va kristall
binafsha indikatori ishtirokida perxlorat kislotasining suvsiz sirka kislotadagi 0,1
mol/l eritmasi bilan titrlanadi:
10

Preparatning miqdorini yana undagi gidroxlorid kislota qoldig‘i asosida
neytrallash usuli bo‘yicha ham aniqlash mumkin. Buning uchun ma’lum
miqdordagi papaverin gidroxloridning neytrallangan spirtdagi eritmasini
fenolftalein indikatori ishtirokida natriy gidroksidning 0,1 mol/1 eritmasi bilan
titrlanadi.
Preparatning miqdorini papaverin gidroxloridga o‘xshash suvsiz muhitda
kislota-asos titrlash usuli bo‘yicha aniqlanadi. Uning suvsiz sirka kislotadagi
eritmasini simob (II) atsetat va kristall binafsha indikatori ishtirokida perxlorat
kislotasining suvsiz sirka kislotadagi 0,1 mol/l eritmasi bilan titrlanadi.
Drotaverin gidroxloridning miqdorini uning 0,0005 %li 0,1 mol/1 xlorid
kislotadagi eritmasining optik zichligini 353 nm to‘lqin uzunligida
spektrofotometrda o’lchab ham aniqlanadi.
Drotaverin gidroxloridning miqdorini yana undagi xlorid kislota qoldig’i
asosida atsidimetrik va argentometrik usullar bo‘yicha aniqlash mumkin.
Atsidimetrik usul bo‘yicha aniqlashda ma’lum miqdordagi preparatning suv
spirt aralashmasidagi eritmasini fenolftalein indikatori ishtirokida natriy
gidroksidning 0,1 mol/l eritmasi bilan titrlanadi.Preparatni spazmolitik modda
sifatida 0,04-0, 08 g dan kuniga 2—3 marta ichiriladi yoki 2 ml dan 2 %li eritmasi
holida mushak orasiga yuboriladi.
11

I.4 Benzilizoxinolin guruh preparatlari ning tibbiyotda qo’llanishi
Papaverin gidroxloridni qon tomir va qorin bo‘shlig‘i silliq mushak
spazmasida hamda bronxial astma kasalligida kukun, tabletka va mikstura holida
0,02-0, 05 g miqdorida ichiriladi. Uni inyeksiyada teri ostiga 1-2 %li eritmasini 1-2
ml dan yuboriladi.
Farmakologik ta’siri jihatidan papaveringa o‘xshash va uning o‘mini bosuvchi
modda sifatida qo’llaniladigan ko‘p sonli sintetik dori moddalardan drotaverin
(No-shpa) ayrim o‘rinni egallaydi. Drotaverin kimyoviy tuzilishi bilan papaveringa
birmuncha o‘xshasada, biroq o'zining unga nisbatan tez va uzoq muddat
spazmalitik ta’sir ko‘rsatishi bilan farqlanadi.
No-shpa tabletkalarda 0,04 g dan va 2 %li eritmasi 2 ml dan ampulalarda
chiqariladi.Preparat og‘zi mahkam berkitilgan idishlarda «В» ro‘yxati bo‘yicha
saqlanadi.
12

Benzilizoxinolin guruh preparatlari tahlili

Sotib olish