Bromatometriya, xloryodometriya, nitritometriya usullarini qo’llanishi - Kimyo - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	50000UZS
Hajmi	1.1MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	20 Sentyabr 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Kimyo

Sotuvchi

Zafar Nurullayev

Ro'yxatga olish sanasi 22 May 2023

53 Sotish

Bromatometriya, xloryodometriya, nitritometriya usullarini qo’llanishi

Sotib olish

Bromatometriya,xloryodometriya,nitritometriya usullarini
qo’llanishi
Kirish
I.Asosiy qism
1.1. Titrimetrik analiz
1.2. Bromatometrik usulining qo’llanilishi
1.3.Xloroyodometriya usuli haqida tushuncha
1.4.Nitritometriya usulini qo’llanishili va o’tkazish tartibi
II. TAJRIBA QISMI.
2.1. KBrO3 standart eritmasini tayyorlash
2.2.NaNO
2 eritmasini tayyorlash
2.3. Bromatometriya, xloroyodometriya, nitritometriya
usullarining qo’llanilish sohalari va ahamiyati
III .Xulosa
IV. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
2

Kirish
Kurs ishining dolzarbligi. Analitik kimyo kimyoviy tahlilning nazariy
asoslari va usullarini ishlab chiqadigan fandir. Analitik kimyo fani biologiya,
meditsina, geologiya, minerologiya, atrof muxitning muxofazasi kabi turdosh
tabiiy fanlarini o‘rganishda katta axamiyat kasb etadi. Sanoatda ishlab
chiqariladigan barcha maxsulotlar, qishloq xo‘jalik maxsulotlari, qazilma boyliklar
va xususan dori xom ashyosi, xamda dori preparatlar sifatlarini nazorat etishni
analitik kimyo fanisiz tasavvur etib bo‘lmaydi.
Kurs ishining maqsadi. Analitik kimyo kimyoviy tahlilning nazariy asoslari
va uslublarini o‘rgatadi. Mazkur fanning maqsadi va vazifasi talabalarga hozirgi
zamon analitik kimyosining nazariy asoslari, uning turli aralashmadagi ionlarni
ochish murakkab aralashmaning tarkibiy qismlarini bir-biridan ajratish usullarini
o‘ziga xos tomonlari, imkoniyatlarini ko‘rsatishdan iborat.
Kurs ishining dolzarbligi. Bromatometriya oksidimetrik titrlash usullaridan
biri bo lib, bromat ioni ta’siri natijasida yuzaga chiqadigan oksidlanish‟
reaksiyalaridan foydalanishga asoslangan. Bu usul bilan ko pchilik noorganik
‟
qaytaruvchilar: mishyak (III), surma (III) larni aniqlash mumkin.
Kurs ishining obyekti. Organik moddalarning miqdoriy tahlili asosida esa
bromlanish reaksiyasi yotadi. Aromatik birikmalar guruhiga kirgan dori moddalar
tahlili (fenol, paratsetamol, timol). Aromatik kislota, oksikislota hosilalari tahlili
(salitsil kislota, atsetilsalitsil kislota)da qo`llaniladi.
Kurs ishining hajmi. Kursishi an’anaga ko’ra kirish, I bob adabiyotlar
sharhi, II bob tajriba qismi, III bob olingan natijalar tahlili, xulosa va foydalanilgan
adabiyotlar qismidan iborati bo’lib, Times New Roman bosmataboqda, 14o’lcham
va 1,5intervallarda yozilgan.Kursishining hajmi24 sahifadan tashkil topgan. 10 ta
adabiyotlar ro’yxatidan tashkil topgan.
3

I.Asosiy qism
1.1. Titrimetrik analiz
Miqdoriy analizda aniqlanadigan modda miqdorini aniqlash uchun sarf bo‘ladigan
moddaning konsentratsiyasi aniq bo‘lgan modda eritmasi hajmini o‘lchashga
asoslangan usuliga hajmiy (titrimetrik) analiz usuli deb aytiladi.
Aniqlanadigan A modda eritmasiga oz-ozdan konsentratsiyasi aniq bo‘lgan В
modda eritmasi qo'shiladi. Bunda В moddadan A modda miqdoriga aniqlovchi
modda miqdori ekvivalent bo‘lgan holat ekvivalent nuqta deb ataladi. Ekvivalent
nuqta maxsus asboblar yoki indikatorlar yordamida aniqlanadi. Indikator rangi-
ning o'zgarish holatiga titrlashning oxirgi nuqtasi deyiladi. Konsentratsiyasi yoki
titri aniq bo‘lgan eritma standart (titrlangan) eritma yoki titrant deb aytiladi.
Standart eritmaning konsentratsiyasi, odatda, grammning millilitrga nisbati (g/ml)
yoki (normallik) gramm-ekvivalent/litr birligida ifodalanadi. Aniqlanadigan modda
eritmasiga sekinlik bilan titrantni qo‘shish jarayoni titrlash deyiladi.
Titrimetrik analiz usullari . Analiz qilinadigan modda miqdorini aniqlashda
boradigan asosiy reaksiyalaming turlariga qarab, hajmiy analiz usullari
quyidagilarga bo'linadi:
• neytrallash yoki kislota-asosli titrlash;
• oksidlanish-qaytarilish usullari (oksidimetriya);
• cho'ktirish va kompleks hosil qilish usullari (komplekso- nometriya) ga bo'linadi.
Titrlashni bajarilishiga ko'ra quyidagi usullarga bo'lish mumkin:
• t o ' g ' r i t i t r l a s h , bu usulda aniqlanayotgan modda bilan aniqlovchi modda
(reaktiv) o'rtasida to'g'ridan to'g'ri kimyoviy reaksiya boradi;
• t e s k a r i t i t r l a s h — aniqlanayotgan modda eritmasiga muayyan ortiqcha
(ammo aniq o'lchangan) miqdordagi standart moddaning ma’lum konsentratsiyali
eritmasi qo'shiladi va bu standart moddaning ortiqcha miqdori boshqa standart
eritma bilan titrlanadi;
• « o ' r i n b o s a r » n i t i t r l a s h — aniqlanayotgan modda va biror aniqlovchi
modda o'rtasidagi reaksiya mahsuloti standart eritma bilan titrlanadi.
4

Titrlangan eritmalarni tayyorlash
Konsentratsiyasi (titri) ma’lum bo‘lgan eritmalar titrlangan, titrant yoki standart eri
tmalar deyiladi. Ular quyidagi talablarga javob berishi lozim:
— modda kimyoviy toza bo'lishi;
— moddaning tarkibi uning formulasiga to'la mos kelishi;
— modda quruq holda saqlanganda ham, eritma holda saq- langanda ham barqaror
bo'lishi;
— moddaning gramm-ekvivalent qiymati mumkin qadar katta bo'lishi kerak,
chunki bu eritmaning titrini aniq topishga imkon beradi.
Qayd etilgan talablarga javob beradigan moddalar titrlangan yoki boshlang'ich
moddalar deyiladi, chunki ulardan foydalanib qolgan boshqa moddalarning titri
aniqlanadi. Boshlang'ich moddalar quyidagi usullar bilan tayyorlanadi:
Fiksanal tayyorlash usuli . Fiksanal 1 litr aniq 0,1000 n li eritma tayyorlash uchun
zarur miqdorda aniq tortilib yoki aniq o'lchanib shisha ampulalarga solib
kavsharlangan qattiq modda yoki titrlangan eritmalardir.
Fiksanaldan titrlangan eritma tayyorlash: hajmi 1 litrli kolbaning bo'g'ziga voronka
qo'yiladi, uning ichiga bayok (nayza) qo'yiladi va shu bayok yordamida ampula
yupqa devorining tubi sindiriladi. Ampulaning yuqori qismidagi chuqurcha esa
uchi o'tkir shisha tayoqcha bilan teshiladi. Teshikdan ampula ichiga yuvgich
yordamida suv purkab yuviladi. So'ngra voronka yuviladi va uni olib qo'yib,
kolbadagi suyuqlikning hajmi distillangan suv qo'shib belgisigacha yetkaziladi.
Tortim usuli . Analitik tarozida kerakli modda aniq tortib oli- nib o'lchov kolbasida
eritiladi va eritmaning hajmi kolbaning belgisigacha distillangan suv qo'shib
yetkaziladi. Eritmaning titri quyidagi formula bilan hisoblanadi:
*******
bu yerda: m — erigan modda massasi, g; V — eritmaning hajmi, ml
Bunday eritmalarga birlamchi standart ertmalar yoki tayyorlangan eritmalar
deyiladi. Lekin hamma moddalarning eritmasini (masalan, HC1, NaOH) tayyorlab
bo'lmaydi.
5

Titrlash usuli . Titrlangan eritmalarga qo'yiladigan talablarga (yuqoriga qarang)
javob bera olmaydigan eritmalar titrlash usuli bilan tayyorlanadi. Bunda taxminan
kerakli konsentratsiyali eritma tayyorlanadi, aniq konsentratsiyasi (titri) esa biron
to'g'ri keladigan boshqa birlamchi standart eritma bilan titrlab aniqlanadi. Titri
boshqa eritma yordamida titrlash usuli bilan topilgan eritmalar titri ani qlangan eri
tmalar yoki ikkilamchi standart eritmalar deyiladi.
1.2.Bromatometrik usulining qo’llanilishi
Bromatometriya oksidimetriya usullaridan biri bo‘lib, bromat ioni BrO
3 –
ta’sirida sodir bo‘ladigan oksidlanish reaksiyalaridan foydalanishga asoslangan.Bu
reaksiyalarda bromat ioni quyidagi Agar biz bromid eritmasini titrlayotgan bo‘lsak
shunga o‘xshash hodisa ro‘y beradi.
KbrO3 ning ish eritmasini tayyorlash.KbrO3ning aniq konsentratsiyali 0,1 n
li 1 litr eritmasini tayyorlash uchun 150°C da quritilgan va qayta kristallangan
KbrO3 tuzidan analitik tarozida 2,7833 g tortib olinadi va 1 litrli o‘lchov
kolbasiga solib ozroq distillangan suvda eritilib, hosil bo‘lgan eritmaning hajmini
distillangan suv bilan o‘lchov kolbasining belgisiga qadar yetkaziladi. KbrO3
eritmasning titri:
Bromometriya usuli organik birikmalarni erkin holdagi brom bilan
bromlashga asoslangan. Bunda tekshiriladigan eritma kislotali muhitga keltirilib,
unga biron birbromidning ortiqcha miqdori qo‘shiladi. Eritmaga kaliy bromatning
aniq o‘lchangan miqdori qo‘shilganda u bromid bilan reaksiyaga kirishib,
ekvivalent miqdorda erkin holdagi brom Br2 ni hosil qiladi:
Eritmadagi oq streptotsitning massa ulushini hisoblash (amaliy nazorat
ishi). Oq streptotsitdan 0,4 g tortib olib 100 ml li o‘lchov kolbasiga solinadi,
ustiga 10 ml distillangan suv solib eritiladi va unga 10 ml 2 n HC1 eritmasidan
qo‘shiladi. Hosil bo‘lgan eritmaning hajmi distillangan suv bilan o‘lchov
6

kolbasining belgisigacha yetkaziladi. Konussimon kolbaga byuretkadan 20 ml
kaliy bromat eritmasi quyiladi, ustiga 0,5 g KBr, 10 ml oq streptotsit eritmasi va
10 ml 2 n NC1 eritmasi qo‘shiladi. Kolba shliflangan tiqin bilan bekitiladi va
eritma 10 daqiqa davomida qorong‘i joyda saqlanadi. So‘ngra eritmaga 1 g kaliy
yodid va 5 ml xloroform qo‘shib, yana 10 daqiqa davomida, ya’ni yod to‘liq
ajralib chiqqunga qadar eritma qorong‘i joyda saqlanadi [1]. Ajralib chiqqan yod
xloroform qavati rangsizlangunga qadar 0,1 n li Na2S2O3 eritmasi bilan
titrlanadi.Eritmadagi oq streptotsidning massa ulushi quyidagicha topiladi:
1. Kaliy bromatning massasi quyidagi formula yordamida topiladi:
2.Kaliy bromat bilan kaliy bromi d orasida gi reaksiya natijasida hosil
bo‘lgan bromning massasi topiladi. Reaksiya tenglamasiga ko‘ra, 1 mol
KbrO3reaksiyaga kirishganda 3 mol Br2 hosil bo‘lganligi uchun:
Bunda MBr2 – bromning molar massasi; M KbrO3 –KbrO3 ning molar
massasi.
2. Reaksiyaga kirishmasdan qolgan bromning massasi quyidagi formula bilan
aniqlanadi:
4. Oq streptotsit bilan reaksiyaga kirishgan bromning massasi
quyidagicha topiladi:
7

5. Oq streptotsitning massasi hisoblanadi. 1 mol streptotsidning bromlash
uchun 2 mol brom sarflanadi, shuning uchun hisoblashda quyidagi formula
qo‘llaniladi:
Streptotsidning umumiy massasini aniqlash uchun mstr. Qiymatini 10 ga
ko‘paytiriladi, chunki titrlash uchun eritmaning 1/10 qismi olingan edi [2].
Usul asosida quyidagi reaksiya yotadi.
BrO
3 -
+ 6H +6 e
Br -
+ 3H
2 O
E KbrO
3 = М 28
Usulning titranti. Usulda titrant sifatida 0,1N KbrO
3 eritmasi ishlatiladi.
Tirtantni kimyoviy toza, qayta kristallangan KbrO
3 tuzidan aniq tortim bo’yicha
tayyorlanadi.
Э
KbrO 3 N W a * 1000
a KbrO
3 * 1000 N KbrO 3 * Э W ;
Tizimni oksidlanish – qaytarilish potensiali:
Е 0 BrO
3 -
* 6 H +
= 1,44 в
Br * 3 H
2 O
Bromat ioni, normal oksidlanish – qaytarilish potensiali 1,44 voltdan kichik
bo’lgan birikmalarni oksidlaydi.
0,1n 1000 sm 3
KbrO
3 eritmasini tayyorlash.
Agar olingan KbrO
3 toza bo’lsa, undan tortim olib, titrlangan eritma
tayyorlanadi.
NW
83Э
KBrO

g KbrO 3 * 1000
Tortim bo’yicha normal konsentratsiyasi hisoblanadi:
g / 1000
N KbrO
3 -
Э /W
KbrO
3 eritmasini normal konsentratsiyasini yodometrik usulda aniqlash [3].
KbrO
3 juda ham toza bo’lmasa, u holda uning taxminiy konsentratsiyasi
yodometrik usulda aniqlanadi. Masalan, taxminan 0,1 n. 1000sm 3
KbrO
3 eritmasi
tayyorlanadi, undan 20sm 3
titrlash kolbasiga solinib, 1g KJ + 10 -15 sm 3
2n. HCl,
so’ngra 10 minut qorong’i joyga qo’yib qo’yiladi. Ajralib chiqqan iodni
konsentratsiyasi ma’lum bo’lgan Na
2 S
2 O
3 eritmasi bilan titrlanadi. Reaksiya
sxemasi:
KbrO
3 + 6KJ +6HCl = KBr + 3J
2 +6KCl + 3H
2 O
J
2 + 2Na
2 S
2 O
3 = 2NaJ + Na
2 S
4 O
6 Indikator kraxmal.
Usulning indikatori . Usulda indikator sifatida m.o yoki m.q qo’llanadi t.o.n
da 1 tomchi ortiqcha bromat ionlari bromid ionlari bilan reaksiyaga kirishib, erkin
bch
2 xosil qiladi va metiloranjni rangsizlanadi [4].
KbrO
3 + 5KBr + 6HCI = 3Br
2 + 6KCI + 3H
2 O
usul asosida quyidagi reaksiya yotadi:
Br
2 = 2 e= 2 Br 
Э
Br 2 = M E 0
= 1,09 в
Usulning titranti : brom eritmasi beqaror va zaxarli bo’lib, titrant sifatida
to’g’ridan-to’g’ri qo’llab bo’lmaydi. Uni bromat-bromid (kbro
3 +kbr)
aralashmasidan xosil qilinadi.
9

KbrO
3 + 5KBr + 6HCl = 3Br
2 + 6KCl + 3H
2 O
Reaksiyada ajralib chiqqan Br
2 , ko’pchilik organik moddalar fenol, rezorsin,
timol, salitsil kislotasi va uning natriyli tuzi bilan bromlanish reaksiyasiga
kirishadi. Masalan fenoli bevosita usulda aniqlash: C
6 H
5 OH +3 Br
2 = C
6 H
2 OHBr
3
+ 3HBr
tribromfenol
Efen = M/6
Ishlash texnikasi:
0,1 g. fenol issiq suvda eritiladi va ustiga 10-20 ml 2n.HCl 100-150 ml suv +
10 ml 20% KBr, 2-3 tomchi metiloranj solinadi hamda issiq eritmani 0,1n. KbrO
3
eritmasi bilan titrlanadi. Ekvivalent nuqtada indikator metiloranj rangsizlanadi [5].
Efen NV
KbrO3 100
% fen = -----------------------
1000  a
Davlat Farmakopeyasi bo’yicha, fenol va uning hosilalari qoldiqni titrlash
usulida miqdori aniqlanadi. Masalan natriy salitsilatni massasini aniqlash.
1.KbrO
3 + 5KBr + 3H
2 SO
4 = 3Br
2 + 3K
2 SO
4 + 3H
2 O
2.
3. Br
2 + KJ = J
2 + KBr
4. J
2 + 2Na
2 S
2 O
3 = 2NaJ + Na
2 S
4 O
6 Hisoblash:
Эсал ( НВ KbrO
3 / НВ На
2 С
2 О
2 )
g Сал Na Na 1000 E Cal Na m/6 Ishlash texnikasi:
Salitsilat natriy solingan og’zi berk idishga ma’lum xajmda KbrO
3 , ustiga
0.5 g Kbrva (1:4) konsentrik H
2 SO
4 qo’shiladi hamda bir pastga qo’yib qo’yiladi.
Bu vaqtda ajralib chiqqan brom salitsilat natriy bilan bromlanish reaksiyasiga
10

kirishadi. Ortib qolgan brom ustiga 10% KJ dan qo’shiladi. Bunda ajralib chiqqan
iodni Na
2 S
2 O
3 eritmasi bilan titrlanadi. Indikator xloroform [6].
Usulda quyidagi asosiy reaksiya yotadi:
usulda titrant sifatida 0,1n. k
2 cr
2 o
7 eritmasi ishlatiladi. Titrantni aniq tortim
bo’yicha eritmasi tayyorlanadi.
Xosilbo’lganeritmanistandartlanmaydi,
chunkiK
2 Cr
2 O
7 turg’unvaboshlang’ichmoddagaqo’yilgantalabgajavobberadi.
Usulda indikatorlar sifatida difenilamin, difenilaminosulfo kislota, fenilantranil
kislota va boshqa redoks indikatorlar qo’llaniladi.
Usul asosida quyidagi reaksiya yotadi:
Usulning titranti : brom eritmasi beqaror va zaxarli bo’lib, titrant sifatida
to’g’ridan-to’g’ri qo’llab bo’lmaydi. Uni bromat-bromid (kbro
3 +kbr)
aralashmasidan xosil qilinadi.
KbrO
3 + 5KBr + 6HCl = 3Br
2 + 6KCl + 3H
2 O
Reaksiyada ajralib chiqqan Br
2 , ko’pchilik organik moddalar fenol, rezorsin,
timol, salitsil kislotasi va uning natriyli tuzi bilan bromlanish reaksiyasiga
kirishadi. Masalan fenoli bevosita usulda aniqlash: C
6 H
5 OH +3 Br
2 = C
6 H
2 OHBr
3
+ 3HBr
tribromfenol
Efen = M/6
Ishlash texnikasi:
0,1 g. fenol issiq suvda eritiladi va ustiga 10-20 ml 2n.HCl 100-150 ml suv +
10 ml 20% KBr, 2-3 tomchi metiloranj solinadi hamda issiq eritmani 0,1n. KbrO
3
eritmasi bilan titrlanadi. Ekvivalent nuqtada indikator metiloranj rangsizlanadi.
Davlat Farmakopeyasi bo’yicha, fenol va uning hosilalari qoldiqni titrlash
usulida miqdori aniqlanadi. Masalan natriy salitsilatni massasini aniqlash [8].
1.KbrO
3 + 5KBr + 3H
2 SO
4 = 3Br
2 + 3K
2 SO
4 + 3H
2 O
2. Br
2 + KJ = J
2 + KBr
3. J
2 + 2Na
2 S
2 O
3 = 2NaJ + Na
2 S
4 O
6 Hisoblash:
Эсал ( NV KbrO 3 / NV Na 2 S 2 O 2 )
11

g Сал Na Na 1000 E CalNa m / 6 Ishlash texnikasi:
Salitsilat natriy solingan og’zi berk idishga ma lum xajmda KbrO‟
3 , ustiga 0.5 g
Kbrva (1:4) konsentrik H
2 SO
4 qo’shiladi hamda bir pastga qo’yib qo’yiladi. Bu
vaqtda ajralib chiqqan brom salitsilat natriy bilan bromlanish reaksiyasiga
kirishadi. Ortib qolgan brom ustiga 10% KJ dan qo’shiladi. Bunda ajralib chiqqan
iodni Na
2 S
2 O
3 eritmasi bilan titrlanadi. Indikator xloroform.
1.3.Xloroyodometriya usuli haqida tushuncha
Qaytaruvchilarni titrant yod eritmasi bilan bevosita titrlash yodimetriya
(yodimetrik titrlash) deb ataladi. Oksidlovchilarni J -
bilan reaksiya natijasida hosil
bo’lgan mahsulot yodni titrant natriy tiosulfat standart eritmasi bilan titrlash
yodometriya (yodometrik titrlash) deb ataladi. Ikkala usulni umumlashtirib –
yodimetrik yoki yodometrik titrlash deb nomlanadi. Demak usul oksidlovchi va
qaytaruvchilarni aniqlashda qo’llanadi.
EoS4O6-2/2S2O3-2<EoSO4-2/SO3-2<EoI2/I-<EoIO3-/I2<EoCr2O3-/2Cr+3
0,15 < 0,20 < 0,54 v < 1,19 < 1,33
qaytaruvchi oksidlovchi
Usulda standart modda K
2 Sch
2 O
7 , titrantlar I
2 , Na
2 S
2 O
3 *5H
2 O indikator
kraxmal.
Usulning mohiyati. Usulda yodning titrlangan eritmasi bilan qaytaruvchilarni
bevosita titrlash usulida aniqlashga asoslangan. Usul asosida quyidagi reaksiya
Yod suvda yomon eriydi. Uni KJ ishtirokida eritib, triyodid ioni hosil
qilinadi.
J
2 + KJ
= KJ
3 yoki J
2 + J
= J
3
Shularni hisobga olib, yodimetrik titrlashni o’tkazish uchun yodni KJ dagi
eritmasi qo’llanadi. Yodni standart oksidlanish – qaytarilish potensiali 0,54 v ga
teng bo’lib, KmnO
4 , K
2 Cr
2 O
7 ga qaraganda kuchsiz oksidlovchidir. Yodimetrik
titrlash usulida E˚<0,54v bo’lganda qaytaruvchi-larni to’g’ri va qoldiqni titrlash
usulida aniqlanadi. Ularga: As
2 O
3 , Na
2 S
2 O
3 , SnCl
2 , Na
2 S va boshqalar kiradi.
12

Masalan:As
2 O
3 ni massasini to’g’ri titrlash usulida
aniqlash.
Eslatma: bevosita titrlash usulida kraxmal titrlash
boshida qo’shiladi.
2. Na
2 S ni massa ulushini qoldiqni titrlash usulida
aniqlash.
Na
2 S + J
2 = 2 NaJ + S -
Usulning titranti: Usulda titrant sifatida 0,1 N yod eritmasi qo’llanadi. Yod
eritmasi beqaror bo’lib, u tezda sublimatsiyalanadi. Uni qorong’u joyda, qo’ng’ir
idishda va sovuq sharoitda saqlanadi. Shularni hisobga olib, yod eritmasidan
taxminiy konsentratsiyada eritma tayyorlab, Na
2 S
2 O
3 yoki As
2 O
3 bilan
standartlanadi [9].
Usulni o’tkazish shart-sharoitlari:
Yodimetrik titrlashni olib borish uchun quyidagi
sharoitlarga rioya qilish kerak.
1. Yodimetrik titrlashni sovuq sharoitda olib boriladi.
Bundan tashqari harorat ko’tarilganda kraxmalni
sezgirligi kamayadi.
2. J
2 /2J -
redoks juftlikning standart potensiali kichik bo’lgani uchun
yodimetrik reaksiyalar qaytar va oxirigacha bormasligi mumkin. Reaksiya to’liq
borishi uchun titrlashni barqaror kompleks hosil qiluvchi modda bilan bog’lash
zarur. Masalan:
2Fe 2+
+ J
2 = 2Fe 3+
+ 2J -
Bu reaksiyada Fe 3+
ionlarini komplekson (EDTA) bilan bog’lansa,
muvozanat chapdan o’ngga siljiydi. Ya ni Fe‟ 2+
ionlari Fe 3+
ioniga oksidlanadi.
3. Yodimetrik titrlashni kuchsiz kislotali, neytral yoki juda kuchsiz ishqoriy
sharoitlarda (Rn<8) olib boriladi. Aks holda:
ishqoriysharoitda (Rn>9) gipoyodidionihosilbo’lib,
titrlashnixatoliginioshiradi.
13

J
2 + 2 OH- = JO -
+ J -
= H
2 O
гипойодид
Kuchli kislotali sharoitda esa HJ hosil bo’lib, yorug’lik va O
2 ta sirida‟
parchalanadi
4 HJ + O
2 = 2 H
2 O + 2 J
2
Usulning indikatori . Yodimetriyada indikator sifatida kraxmal qo’llanadi.
Titrlashni oxirgi nuqtasini (TON) aniqlashda 2 xil usuldan foydalaniladi [10].
1. Indikatorsizusul - J
2 eritmasining ortiqcha tomchisi eritmani to’q –sariq
rangga bo’yaydi. Yoki yod SCl
4 , SNCl
3 ga ekstraksiyalanganda ekstrakt binafsha
rangda bo’ladi.
2. Indikatorliusul - 1% kraxmal (maxsus indikator) eritmasi bilan yod ko’k
rang hosil qiladi.
Qo’llanishi. Usulda qaytaruvchilar, suvni K.Fisher usulida aniqlash hamda
farmatsevtik preparatlardan analgin, askorbin kislotasi, penitsillin, formaldegid va
boshqa moddalar aniqlanadi. Masalan qoldiqni titrlash usulida formaldegidni
aniqlash.
CH
2 O +I
2 + 3NaOH → HCOONa +2NaI + 2H
2 O ort
3I
2 +6NaOH → NaIO
3 +5NaI +3H
2 O qold
NaIO
3 +5NaI +N
2 SO
4 → 3I
2 + Na
2 SO
4 + 3H
2 O
I
2 + 2Na
2 S
2 O
3 → 2NaI + Na
2 S
4 O
6
14

1.4.Nitritometriya usulini qo’llanishili va o’tkazish tartibi
Ishdan maqsad: Nitritometrik titrlash usuli va uning aromatik aminlarni
miqdoriy tahlilida qo llanilishi xaqida tushuncha berish. ‟
Mavzuning qo`yilishi: Nitritometrik titrlash usulida ko pgina anorganik
‟
qaytaruvchilar (Sn (II), Fe (II), Sb(III), As(III)) hamda tarkibida aminoguruh
tutgan dorivor preparatlar (streptotsid, sulfatsil, norsulfazol va boshqalar)ning
miqdorini aniqlash mumkin. Dori moddalarining tasvirlanishi, sifat reaksiyalari,
miqdoriy tahlili (NaNO
2 , KBr). Aminokislotalar guruhiga kiruvchi dori moddalar
tahlilida muhim ahmiyatga ega.
Ishni bajarish uchun namuna
Aniq tortim bo’yicha NaNO
2 ning 0,05 N 250,00 sm 3
eritmasini tayyorlash.
NO
2 -
oksidlovchi bo lib, kislotali sharoitda azot (II) oksidigacha qaytariladi:
‟
NO
2 -
+2H +
+1e = NO + H
2 O E 0
NO2-/NO = 0,98 V
Usul noorganik qaytaruvchi moddalarning taxlili bilan birga tarkibida
birlamchi va ikkilamchi aromatik amino guruh saqlagan organik moddalar
tahlilida ham qo llanadi.
‟
R-NH
2 + NaNO
2 + 2HCl = [R-N +
N]Cl + NaCl + 2H
2 O
Э NaNO2= M =69 ; Э R-NH2 = M Tortimni hisoblash:
Э N W
g
NaNO 2 0,86g 1000
Nazorat eritmasidagi streptotsidni massasini aniqlash. Farmatsevtik tahlilda
tarkibida –NH
2 , =NH saqlagan sulfanilamid preparatlari, aromatik aminokislotalar
qatori, diamin va boshqa guruhlarni saqlaydigan preparatlarni aniqlash keng
qo llaniladi. Jumladan streptotsidni aniqlash:
‟
H
2 N NH
2 +NaNO
2 + 2 H Cl
N Cl + NaCl + 2H
2 O
Э str.= M =172
15O
2 S
O
2 SH
2 N N +

Sulfanil kislotasi bilan standartlash.
Qoldiqni titrlash usulida KMnO
4 bo’yicha standartlash
5NaNO
2 + 2KMnO
4 + 3N
2 SO
4 = 5NaNO
3 + 2MnSO
4 +K
2 SO
4 + 3N
2 O
Yodometrik usulda
2KMnO
4 + 10KJ + 8N
2 SO
4 = 2MnSO
4 + 5J
2 +6K
2 SO
4 + 8N
2 O
I
2 + 2Na
2 S
2 O
3 → 2NaI + Na
2 S
4 O
6
Indikator kraxmal (ko’k rangdan → rangsizgacha)
NNaNO2 = NV KMnO4 - NVNa2S2O3 / VNaNO2
Usulning indikatori: Nitritometriyada TON ni aniqlashda ichki va tashqi
indikatorlar qo’llanadi.
a) Tashqi indikator
b) ifatida - kraxmal va kaliy yodid shimdirib, so’ngra quritilgan
yododkraxmal qog’ozi ishlatiladi.
krax 2J -
+ 2NO
2 -
+ 4N +
= J
2 + 2NO + 2N
2 O
ko’k
c) Ichki indikator sifatida - tropeolin “00” yoki tropeolin “00” ning metilen
ko’ki bilan aralashmasidan iborat redoks indikatorlar qo’llanadi.
Qo’llanishi. Usulda kalay (II), mishyak (III), temir (II), kabi qaytaruvchilar
bilan bir qatorda tarkibida birlamchi yoki ikkilamchi aromatik aminoguruh,
aromatik nitroguruh saqlagan organik birikmalar, hamda farmatsevtik preparatlar
anestezin, dikain, levomitsetin, novokain, norsulfazol, paratsetamol, streptotsid,
16

sulgin, sulfadimezin, natriy sulfamil, urotropin, etazol va boshqalar tahlil qilinadi.
Masalan : temir (II) ni nitritometrik aniqlash quyidagi reaksiyaga asoslangan
Fe 2+
+ NO
2 -
+ 2N +
= Fe 3+
+ NO + N
2 O
Reaksiyada muvozanatni chapdan o’nggatomon siljitish uchun titrlashni
EDTA kompleksoni ishtirokida olib boriladi.
Misol 2. Streptotsidni massasini nitritometrik usulda aniqlash.
a = Estr * NV
NaNO2 / 1000
Estr = MM
indikator - treopolin «OO» va metilen ko’ki aralashmasi
( qizil – binafsha rangdan havo ranggacha titrlanadi).
Usul seriy (IV) ionlarini kislotali sharoitda seriy (III) ionlarigacha
qaytarilishiga asoslangan.
Se 4+
+ e -
= Se 3+
E o
= 1,44 v E = MM Usulning titranti . Usulda
titrant sifatida 0,1 N seriy (IV) sulfatning kislotali eritmasi ishlatiladi. Titrantni 2
xil usulda tayyorlanadi.
1- usul : 500 sm 3
suvga 28 sm 3
konsentrik sulfat kislotani aralashtirib unda
40,4 g Ce(SO
4 )
2 ∙ 4N
2 O eritiladi. Eritma sovutilgach, 1000 sm 3
hajmgacha
suyultiriladi.
2-usul : 65 g (NH
4 )
4 [Ce(SO
4 )
4 ] ∙ 2N
2 O 1 mol/dm 3
ekvivalent molyar
konsentratsiyali sulfat kislotada eritilib 1000 sm 3
gacha suyultiriladi.
Tayyorlangan Ce(SO
4 )
2 kislotali eritmasini yodometrik usulda yoki Na
2 C
2 O
4
bilan standartlanadi.
17

a) Yodometrik usulda (mahsulotni titrlash usuli)
N Ce(SO4)2 = NVtio / V Ce(SO4)2
indikator – kraxmal (ko’k rangdan rangsizgacha).
b) 2Se 4+
+ S
2 O
4 2-
= 2Se 3+
+ 2SO
2
N Ce(SO4)2 = NVoks / V Ce(SO4)2
Usulning indikatori : serimetrik titrlash ferroin, orto-fenantrolin, difenilamin
kabi redoks indikatorlar ishtirokida olib boriladi.
Qo’llanishi : usulda ko’pgina qaytaruvchilar: simob (I), kalay (II), mishyak
(III), surma (III), temir (II), yodidlar, nitritlar, tiosulfatlar, vodorod pereoksid,
oksalatlar, askorbin kislota, aminlar, aminokislotalar, fenollar, uglevodlar;
shuningdek aminazin, tokoferol atsetat (vitamin E), vikasol, kabi farmatsevtik
preparatlar aniqlanadi.
18

II. TAJRIBA QISMI.
2.1. KBrO3 standart eritmasini tayyorlash
Ishdan maqsad: Bromatometrik titrlash usuli haqida tushuncha berib,
ko’pgina organik birikmalar (fenol, uning hosilalari, aminlar va boshqalar)
miqdorini aniqlashda qoldiqni titrlash usulining qo’llanilishini tushuntirish.
Mavzuning qo`yilishi: Bromatometriya oksidimetrik titrlash
usullaridan biri bo’lib, bromat ioni ta'siri natijasida yuzaga chiqadigan
oksidlanish reaksiyalaridan foydalanishga asoslangan. Bu usul bilan
ko’pchilik noorganik qaytaruvchilar: mishyak (III), surma (III) larni aniqlash
mumkin. Organik moddalarning miqdoriy tahlili asosida esa bromlanish
reaksiyasi yotadi. Aromatik birikmalar guruhiga kirgan dori moddalar tahlili
(fenol, paratsetamol, timol). Aromatik kislota, oksikislota hosilalari tahlili
(salitsil kislota, atsetilsalitsil kislota)da qo`llaniladi.
Ishni bajarish uchun namuna
Aniq tortim bo’yicha KBrO
3 ning 0,05 N 250,00 sm 3
eritmasini
tayyorlash. Bromatometrik titrlash usuli bir qator qaytaruvchilarni kislotali
sharoitda kuchli oksidlovchi bo’lgan kaliy bromat bilan oksidlashga
asoslangan. Bunda bromat ionining qaytarilishi quyidagi tartibda boradi:
BrO
3 -
+ 6H +
+6e = Br -
+3H
2 O
Э
KBrO3 = M /6 =28 Tortimni hisoblash:
Э N W
g
KBrO 3 0,35g 1000
Nazorat eritmadagi natriy salitsilat massasini bromat-bromid titrlash usulida
aniqlash. Bromat ionlari vodorod ionlari ishtirokida bromid ionlari bilan
ta'sirlashib erkin brom hosil qiladi:
BrO
3 -
+ 5Br -
+ 6H +
= 3Br
2 + 3 H
2 O
19

Hosil bo’lgan brom bilan natriy salitsilat bromlanish reaksiyasiga kirishadi:
OH OH
COONaB r
+3B r
2
r + CO
2
B r
Qoldiq brom kaliy yodid bilan quyidagi reaksiyaga binoan yod hosil qiladi:
Br
2 +2KJ = J
2 + KBr
Yod esa natriy tiosulfatning eritmasi bilan titrlanadi:
x loroform
J
2 + 2 N a
2 S
2 O
3 2N aJ + N a
2 S
4 O
6
Metodni amalga oshirish bosqichlari:
1. KBrO
3 ning 0,05 N 250,00 sm 3
eritmasini tayyorlash. Tayyorlangan
eritmaning aniq konsentratsiyasi va titrini hisoblash.
2. Nazorat eritmasidagi natriy salitsilat massasini bromat-bromid usuli
bilan aniqlash va ishni yodometriya usuli bilan yakunlash.
2.2.NaNO
2 eritmasini tayyorlash
Metodni amalga oshirish bosqichlari:
NaNO
2 ning 0,05 N 250,00 sm 3
eritmasini tayyorlash. Tayyorlangan
eritmaning aniq konsentratsiyasi va titrini hisoblash.
Nazorat eritmadagi streptotsidning massasini aniqlash.
Yodometrik titrlash usuli - Oksidlovchilarni J -
bilan reaksiya natijasida hosil
bo’lgan mahsulot yodni titrant Na
2 S
2 O
3 eritmasi bilan titrlashga asoslangan. Usul
asosida quyidagi reaksiya yotadi.
2 J 
2 e
= J
2 yoki 2 J -
+ OX
= J
2 + R ed
20B r

J -
-samarali qaytaruvchi, ammo KJ-titrant sifatida qo’llanilmaydi. CHunki KJ
eritmasi beqaror, xavodagi kislorod ta sirida oksidlanib ketadi. Amalda‟
oksidlovchi eritmasiga mo’l KJ qo’shiladi. Mahsulot sifatida ajralgan J
2 – Na
2 S
2 O
3
eritmasi bilan titrlanadi. Masalan:2 KMnO
4 10 KJ 8 H
2 SO
4 = 2 MnSO
4 + 5 J
2 + 6 K
2 SO
4 + 8 H
2 O
мўл мах
J 2 + 2 Na 2 S 2 O 3+ крах = 2 NaJ + Na 2 S 4 O
6 мах
Usulning titranti. Usulda titrant sifatida 0,1 N Na
2 S
2 O
3 * 5H
2 O eritmasi
qo’llanadi. Titrant - Na
2 S
2 O
3 * 5H
2 O eritmasi, standart modda talabiga javob
bermaydi:
1. Barqaror emas, kislotali muhitda parchalanadi.
Barqaror qilish uchun Na
2 CO
3 (рН=9-10) qo’shiladi.
2. Suvli eritmada Na
2 S
2 O
3 tiobakteriyalar va yorug’lik ta sirida
‟
parchalanadi. Buning oldini olish uchun 1l eritmaga 10 mg NgJ
2 qo’shiladi.
SHuning uchun tiosulfat eritmasi taxminiy konsentratsiyada tayyorlanadi va
K
2 Sr
2 O
7 bo’yicha standartlanadi.
Usulning indikatori. Yodometriyada indikator sifatida ham kraxmal
qo’llanadi. Faqat shuni e tiborga olish kerakki, mahsulotni titrlash usulida kraxmal
‟
titrlanuvchi eritmaga reaksiyada ajralib chiqqan yodni Na
2 S
2 O
3 eritmasi bilan
yarmisini titrlab bo’lgandan so’ng qo’shiladi. Bunda kraxmal ko’k rangga kiradi va
uni Na
2 S
2 O
3 eritmasi bilan rangsizgacha titrlanadi.
Qo’llanishi. Usulda bir qator oksidlovchilar H
2 O
2 , CuSO
4 , K
2 Cr
2 O
7 , KMnO
4 ,
Na
3 AsO
4 , J
2 va boshqalar aniqlanadi. Masalan:
1. H
2 O
2 ni massasini yodometrik usulda aniqlash
2. Misni massasini yodometrik usulda aniqlash.
2CuSO
4 + 4KJ → ↓Cu
2 J+ 2J
2 + 2K
2 SO
4
mah
21

J2+ 2Na2S2O3 → 2NaJ+Na2S4O6 mah
a = E
Si+2 *N
tio *V / 1000
Eslatma: mahsulotni titrlash usulida kraxmal titrlanuvchi eritmaga reaksiyada
ajralib chiqqan yodni Na
2 S
2 O
3 eritmasi bilan yarmisini titrlab bo’lgandan so’ng
qo’shiladi.
2.3. Bromatometriya, xloroyodometriya, nitritometriya usullarining
qo’llanilish sohalari va ahamiyati
Xloryodimetriktitrlashusuli -titrant monoxloryod eritmasi bilan qaytaruvchilarni
aniqlashga asoslangan. Usul farmakopeyaga kiritilgan. Usul asosida quyidagi
reaksiya yotadi:
JCl + 2e -
= J -
+ Cl -
E 0
= 0,795 V
2JCl + 2e -
= J
2 + 2Cl -
E 0
= 1,19 V
Monoxloryod eritmasi oksidlovchi sifatida yod eritmasiga nisbatan kuchliroq
ancha barqaror hisoblanadi.
Usulning titranti . Usulda titrant sifatida 0,1N monoxloryod eritmasi
qo’llaniladi.
Titrantni tortim bo’yicha tayyorlanmaydi. Uni quyidagi reaksiya asosida
olinadi.
Usulning indikatori . Xloryodimetriyada indikator sifatida kraxmal eritmasi
ishlatiladi.
krax
TON: JCl + J -
→ J
2 + Cl -
ko’k
Xloryodimetrik titrlash sharoiti. Titrlash kislotali, neytral yoki kuchsiz
ishqoriy sharoitda o’tkaziladi. Kuchli ishqoriy muxitda quyidagi qo’shimcha
reaksiya boradi
JCl + 2OH -
= JO -
+ Cl -
+ N
2 O
22

Qo’llanishi . Usulda turli qaytaruvchilar, qator organik dori preparatlar:
sulfanilamid xosilalari, barbituratlar, tiobarbituratlar, novokain, rivanol va boshqa
organik birikmalar aniqlanadi.
Nitritometriyaning mohiyati, titranti, indikatori va qo’llanishi. Usul
nitrit ionlarini kislotali sharoitda azot (II) oksidigacha qaytarilishiga asoslangan.
Usulning titranti : Usulda titrant sifatida 0,1 N NaNO
2 yoki KNO
2 eritmasi
ishlatiladi. Titrantni kimyoviy toza NaNO
2 tuzidan aniq tortim bo’yicha
tayyorlanadi.
N
NaNO2 = E
NaNO2 * N*V
NaNO2 / 1000
Zarur bo’lgan xolatlarda ( toza bo’lmasa ) NaNO
2 eritmasini taxminiy
konsentratsiyada tayyorlab, sulfanil kislotasi yoki KMnO
4 ning standart eritmasi
bilan standartlanadi.
Qo’llanishi: to’g’ri titrlash usulida SO
3 2-
, Fe 2+
, J -
, AsO
3 3-
, CH
3 OH
askorbin kislotasi va boshqalarni N
2 SO
4 sharoitda, indikator difenilaminosulfo
kislota ishtirokida miqdori aniqlanadi.
Masalan: Fe +2
massasini aniqlash.
6FeSO
4 + K
2 Cr
2 O
7 + 7H
2 SO
4 = 3Fe
2 (SO
4 )
3 + Cr
2 (SO
4 )
3 + 7H
2 O + K
2 SO
4
Indikator difenilamin (rangsizdan ko’k-binafsha rang xosil bo’ladi)
Э Fe + NV K 2 Cr 2 O 7
g Fe
1000
Usulda ba’zi hollarda oksidlovchilarni xam aniqlash mumkin. Masalan:
NO
3 -
+ 3Fe +2
+4H +
= 3Fe +3
+ NO + 2H
2 O
ort
23

Fe +2
+K
2 Cr
2 O
7 + 4H
2 SO
4 = Fe +3
+Cr
2 (SO
4 )
3 + 4H
2 O + K
2 SO
4 ortiqcha
Indikator – difenilamino sulfokislota + H
3 PO
4 ishtirokida (yashil rangdan
ko’kka o’tadi).
g окс Эокс ( NV Fe + 2 NV K 2 Cr 2 O 7 )
1000
EKAgBr <EKAg
2 CrO
4 bo‘lgani uchun avval AgBr hosil bo‘ladi va AgBr
to‘liq cho‘kkandan so‘nggina titrlanayotgan aralashmaning rangini o‘zgartiruvchi
Ag
2 CrO
4 cho‘kmasi hosil bo‘ladi. Kumush xromat Ag
2 CrO
4 ning o‘zi qizil g‘isht
rangda. Ammo bu rangni ancha ortiqcha titrlangan eritmada ham ko‘rish mumkin.
Amalda och-sariq rangning sariq pushti rangga aniq sezilarli ravishda
o‘zgarguncha titrlash kerak. Titrlash oxirini yaxshi aniqlash uchun «guvoh»
eritma ishlatish mumkin.Mor usulini qo‘llash quyidagi shartlar bilan
chegaralanadi:
1. Analizni faqat neytral sharoitda olib borish mumkin, chunki kislotalarda
kumush xromat eriydi va titrlashning oxirini aniqlay olmaymiz. Ishqoriy
sharoitda titrlash mumkin emas, chunki kumush oksid cho‘kmaga tushib qoladi:
2Ag++2OH -
→Ag
2 O↓+H
2 O
2. Aniqlashni Ba +2
, Bi +3
,Pb +2
ionlari ishtirokida o‘tkazib bo‘lmaydi, chunki ,
bu ionlar CrO
4 -2
- ionlari bilan cho‘kma hosil qiladi, yana Ag+ bilan qiyin
eriydigan cho‘kmalar hosil qiladigan anionlar (PO
4 3-
, CO
3 2-
va boshqalar )
ishtirokida ham aniqlashni bajarib bo‘lmaydi.
3. Titrlash hamma vaqt galogendan AgNO
3 ga qarab olib boriladi (ya’ni
galogen AgNO
3 eritmasi bilan titrlanadi, aksincha emas), faqat shu sharoitdagina
Ag
2 CrO
4 ning qizil g‘isht rangli cho‘kmasi ekvivalent nuqtasida hosil bo‘ladi. Mor
usuli oziq-ovqat mahsulotlarini analiz qilishda keng ishlatiladi. Osh tuzining
kolbasa, sho‘r baliq, yog‘ va boshqa mahsulotlardagi miqdorini Mor usuli bilan
argentometrik usulida aniqlanadi. Bu usul suvdagi xloridni aniqlashda ham
ishlatiladi.
24

III .Xulosa
Kurs ishini o’tganishda quyidagi xulosalarga keldim.
Bromatometriya oksidimetriya usullaridan biri bo‘lib, bromat ioni BrO
3
ta’sirida sodir bo‘ladigan oksidlanish reaksiyalaridan foydalanishga
asoslangan.Yodometriya bilan oksidlovchilarni ham, qaytaruvchilarni
ham aniqlash mumkin. Yodometriya usuli bilan J -
ni erkin J
2 gacha to‘liq
oksidlaydigan oksidlovchilarni aniqlash mumkin. Ko‘pincha
permanganatlar, bixromatlar, mis (II) tuzlari, temir (III)tuzlari, erkin
galogenlar va boshqalar aniqlanadi. Oksidlovchi kislotali muhitda
ortiqcha kaliy yodid KJ bilan reaksiyaga kirishadi. Bunda oksidlovchi
miqdoriga ekvivalent miqdorda yod ajralib chiqadi. Ajralib chiqqan yod
normalligi aniq bo‘lgan natriy tiosulfat eritmasi bilan titrlanadi Shunday
qilib, aniqlanayotgan oksidlovchining yodni titrlashga ketgan tiosulfat
miqdoriga ekvivalent bo‘lgan miqdorini hisoblash mumkin. Demak, bu
usulda natriy tiosulfat Na2S2O3 eritmasi ishchi eritma bo‘ladi,
Na2S2O3ning titrini aniqlashda kaliy bixromat K2Sr 2O7 boshlang‘ich
modda bo‘lib xizmat qiladi. Ko‘pchilik oksidlovchilarni natriy tiosulfat
bilan bevosita titrlab bo‘lmaydi, chunki ekvivalent nuqtasini aniqlash
mumkin emas. Nitritlar kam miqdorda bo‘lsa ham eritmada ishtirok
etsa, Griss-Lunge reaktivi ta’sirida eritma qizil rangga kiradi. Nitritlar
ko‘p miqdorda bo‘lganda qizil cho‘kma tushadi. Reaksiya juda
seziluvchan va nitritlarni ichimlik suvlarda ochishda ishlatilishi mumkin.
25

IV .Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.
1. Aналитическая химия. проблемы и подходы. том 1. Р. Кельнера, Ж.-М.
Мерме, М. Отто, Г.М. Видмер. - М. Мир, Издательство АСТ, 2004
2. Aналитическая химия. проблемы и подходы. том 2. Р. Кельнера, Ж.-М.
Мерме, М. Отто, Г.М. Видмер. - М. Мир, Издательство АСТ, 2004
3. Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D.
« Analitikkimyo . Analitika». Fan. T. 2008. 1 - jild (lotinda)
4. Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D.
« Analitikkimyo . Analitika». Fan. T. 2013. 2 - jild (lotinda)
5. Fayzullaev O. «Analitik kimyo asoslari» Yangi asr avlodi, 2006.
6. Mirkomilova M. «Analitik kimyo». O’zbekiston, Toshkent. 2001.
7. Analitik kimyo” sanoat farmatsiya fakulteti 2 kurs talabalari uchun
o’quvuslubiy qo’llanma (rus va o’zbek tillarida), T. 2011 y.
8. Urazova M.B. Bo’lajak kasbiy ta lim pedagogini loyihalash faoliyatiga‟
tayyorlash texnologiyasini takomillashtirish: Avtoref. dis. … doktora ped. nauk. –
Tashkent: TGPU, 2015. – 80 s
9. Omonov H.T., Xo’jaev N.X., Madyarova S.A., Eshchonov E.U. Pedagogik
texnologiyalar va pedagogik mahorat. -T.:Moliya, 2012.- 199 b.
10. Ganieva M.A., Fayzullaeva D.M. Keys-stadi o’qitishning pedagogik
texnologiyalari to’plami. Metodik qo’llanma / Seriya “O’rtamaxsus, kasb- hunar
ta limi tizimida innovatsion texnologiyalar”. – T.: TDIU, 2013. – 95 bet.
‟
11. Fayzullaeva D.M., Ganieva M.A., Ne matov I. Nazariy va amaliy o’quv
‟
mashg’ulotlarda o’qitish texnologiyalari to’plami. Metodik qo’llanma / O’rta
maxsus, kasb-hunar ta limida innovatsion ta lim texnologiyalari seriyasidan – T.:
‟ ‟
TDIU, 2013. – 137 b.
Internet saytlari
1 . http://www.ziyonet.uz:kimyo/analitikkimyo .
2 . http://www.ximiki.ru
3 . www.ziyonet.uz
26

4 .dl.urdu.uz
MUNDARIJA
27

KIRISH 3
I BOB Asosiy qism 4
1.1. Titrametrik analiz 4
1.2. Bromatometrik usulning qo`llanilishi 6
1.3. Xloryodometriya usuli haqida tushuncha 12
1.4. Nitrometriya usulini qo`llanilishi va o`tkazish tartibi 15
II.BOB TAJRIBA QISMI 19
2.1. KBrO
3 standart eritmasini tayyorlash 19
2.2. NaNO
3 eritmasini tayyorlash 20
2.3. Bromatometriya, xloryodometriya, nitrometriya
usullarining qo`llanilish sohalari va ahamiyati 22
XULOSA 25
Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati 26
28

Bromatometriya, xloryodometriya, nitritometriya usullarini qo’llanishi 24 bet

Sotib olish