Byudjet tashkilotlari moliya-xo’jalik faoliyatida nazoratning ahamiyati

Byudjet tashkilotlari 
moliya-xo’jalik 
faoliyatida nazoratning 
ahamiyati   РЕЖА :
1.   НАЗОРАТ-ТАФТИШ ТАДБИРЛАРИНИ АСОСИЙ ВАЗИФАЛАРИ
2.   ТАФТИШ ТУРЛАРИ
3.   ТАФТИШНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ВА  ЎТКАЗИШ   N azorat-taftish  moliyaviy 
nazoratni  o’zining  maqsadi  va 
obyektlari  nuqtai  nazaridan  ham, 
moliya  intizomini  samarali 
ta’minlay  olishi  jihatidan  ham  eng 
muhim  nazorat  usuli  hisoblanadi. 
N azorat-taftish  –  korxona, 
tashkilot  va  muassasalarning 
moliyaviy-xo’jalik  faoliyatining, 
shuningdek  moliya  organlarining 
byudjetni  tuzish  va  ijro  etish 
bo’yicha  ishlarining  o’zaro 
bog’langan  tekshiruvlari 
majmuidir    Nazorat tadbirlarini o’tkazishning asosiy 
vazifalari:
--     nazorat obyekti tomonidan amalga oshirilayotgan faoliyatining ta’sis hujjatlariga muvofiqligi;
- byudjetlar va xarajatlar smetalarini asoslangan hisob-kitoblarga muvofiq tuzilganligi va 
ularning ijrosi;
- davlat byudjeti va byudjet tashkilotlarining byudjetdan tashqari hamda Moliya vazirligi 
huzuridagi jamgarmalar mablag’larining maqsadli ishlatilishi; byudjet intizomiga rioya etilishi;
- pul mablag’lari va moddiy qiymatliklar saqlanishi, xarakati asosliligi hamda kassa 
operatsiyalari yuritish qoidalariga amal qilinishi;
- davlat xaridlari buyicha tender (tanlov) savdolari tugri o’tkazilishi; tovar va xizmatlar 
etkazib berish bo’yicha tuzilgan shartnomalar ro’yxatdan o’tkazilishi va to’lovlarni o’z vaqtida 
amalga oshirilishi;
- tovarlar etkazib beruvchilar, byudjet va byudjetdan tashqari jamgarmalar hamda xodimlar 
bilan hisob-kitoblarning qonuniyligi;
- fuqarolarning moliya va byudjet intizomining buzilishi holatlari tug’risidagi xatlari, 
shikoyatlari va arizalari bilan tanishish. Byudjet tashkilotlari moliya-xo’jalik 
faoliyatini nazorat etishdan maqsad:
•
Byudjet tashkilotlari moliya-byudjet intizomi buzilishlarini oldini 
olish;
•
birinchi darajali mablag’larni o’z vaqtida berilishini ta’minlash;
•
aniqlangan kamchiliklarni yana yuz bermaslik uchun taklif va 
tavsiyalar berish;
•
  byudjet mablag’larini o’zlashtirish va suiste’mol qilinishini oldini 
olish. Тафтиш
•
Иш учун аҳамиятли бўлган ҳолатлар ҳақидаги маълумотларни 
текширилаётган субъектларнинг бухгалтерия, молия, статистика, банк 
ҳужжатларини ва бошқа ҳужжатларини  ўрганиш  ҳамда  таққослаб 
кўриш  йўли билан амалга ошириш тафтиш ҳисобланади. Тафтиш 
нима?
•
молия-хўжалик фаолиятини тафтишдан ўтказиш  терговга қадар 
текширув  ва қўзғатилган  жиноят ишлари  доирасида амалга 
оширилади. Ўтказиш 
шартлари
•
Тафтиш тайинлаш ва ўтказиш тартиби  бюджет қонунчилиги ва  жиноят-
процессуал қонун ҳужжатлари билан тартибга солинади.Ҳуқуқий 
асослари       Nazorat tadbirlari quyidagi hollarda rejadan tashqari tartibda amalga oshiriladi
Nazorat 
tadbirlari 
rejadan tashqari 
tartibda amalga 
oshiriladi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining yoki O’zbekiston 
Respublikasi Hukumatiniig qarorlari
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi rahbariyati topshirigi
Huquqni muhofaza qilish organlarining talablari
byudjet qonunchiligi buzilganligi to’g’risida kelib 
tushgan qo’shimcha ma’lumotlar asosida o’tkaziladi            Mazmuni bo’yicha taftishlar hujjatli va faktik taftishlarga bo’linadi . 
Hujjatli  nazorat  birlamchi  hujjatlar,  buxgalteriya  hisobi  registrlari,  byudjet  tashkilotlari 
xarajatlar  smetalari  va  unga  qo’shimcha  hisob-kitoblar  va  boshqalar  asosida  amalga 
oshiriladi. 
Uning asosiy usuli hujjatlarni formal va arifmetik tekshirish;
-hujjatlar va yozuvlarning qarama-qarshi tekshiruvi;
-amalga oshirilgan xo’jalik operasiyalarini yuridik, iqtisodiy va moliyaviy baholash;
-yalpi va tanlab nazorat qilish;
-teskari hisoblash usuli;
-iqtisodiy tahlil usullari (taqqoslash, balansli bog’lash va boshqalar);
-texnik-iqtisodiy hisoblar. •
Hujjatli taftishning etakchi usuli – 
hujjatlarni formal va arifmetik 
tekshirishda blanklar va hisob 
registrlarining aniq to’ldirilishi, ularda 
zarur bo’lgan rekvizitlarning mavjudligi 
va summalar hisoblanadi, ya’ni 
hujjatlarning va ularda aks ettirilgan 
xo’jalik operasiyalarining to’g’riligi 
aniqlanadi. 
•
Bunda tekshirilayotgan tashkilotning 
hujjatlaridagi ma’lumotlar ushbu 
tashkilot xo’jalik faoliyatiga kirishgan 
boshqa tashkilotlardagi hujjatlarning 
ma’lumotlari bilan solishtiriladi. Faktik taftishda nafaqat hujjatlar, balki pul mablag’lari va moddiy 
boyliklarning mavjudligi ham tekshiriladi.
Faktik nazorat usullariga quyidagilar kiradi:
-tovar-moddiy zaxiralarini va pul mablag’larini inventarizasiya 
qilish;
-mutaxassislar tomonidan bajarilgan ish va xizmatlarning faktik 
hajmi va sifatini, xom ashyo, material va pul mablag’lari hisobdan 
chiqarilishining to’g’riligini, moddiy va pul mablag’lari kirimini 
rasmiylashtirishni ekspertiza usulida baholash;
-nazorat o’lchovi (ekspertiza usulida baholashning tarkibiy qismi 
sifatida);
-bino va ishlab chiqarish bo’linmalarini ko’z bilan kuzatib tekshirish 
(masalan, maktabda isitilayotgan maydonning nazorat o’lchovi va 
boshqalar);
-mehnat va moliyaviy intizomga rioya qilinishini tekshirish. Тафтиш тайинлаш учун асослар
Иш учун аҳамиятли бўлган ҳолатларни 
юридик шахслар ва якка тартибдаги 
тадбиркорларни тафтиш қилиш йўли билан 
олиш мумкин бўлган ҳолларда тафтиш 
тайинланади. 
Тадбиркорлик субъектини тафтиш қилиш 
фақат унинг қонун ҳужжатларини 
бузганлиги фактлари бўйича қўзғатилган 
жиноят иши доирасида амалга 
оширилади.    Тафтиш тайинлаш ҳуқуқига эга бўлган 
шахслар
тафтиш 
тайинланадитерговга қадар 
текширувни 
амалга оширувчи 
орган мансабдор 
шахси суриштирувчи, 
терговчи прокурор
суд ажрими Тафтишни тайинлаш тўғрисидаги қарор (ажрим)
текшириладиган субъектнинг тўлиқ номи ва унинг ташкилий-ҳуқуқий шакли, солиқ 
тўловчининг идентификация рақами ва юридик манзили;
жиноят ишининг рақами ёки тафтишни тайинлаш учун терговга қадар текшириш 
жараёнида юзага келган асослар ёхуд қўшимча ёки қайта тафтиш тайинлаш учун асослар;
тафтиш ўтказиш чоғида ўрганиладиган масала ёки масалалар доираси;
молия-хўжалик фаолиятининг тафтиш қилиниши лозим бўлган даври;
тафтиш ўтказиш топширилган ваколатли органнинг номи, шу жумладан қўшимча равишда 
жалб этиладиган давлат органлари ва ташкилотлар Қарор (ажрим)да қуйидагилар кўрсатилган бўлиши керак: Тафтиш ўтказиш учун тайинланадиган шахслар
кўрсатилган 
ташкилотлар 
тафтишни 
тайинлаш 
тўғрисидаги қарор 
(ажрим) олинган 
пайтдан 
эътиборан  икки иш 
кунидан 
кечиктирмай  тафтишни 
ўтказиш учун 
тайинланган 
шахсларни 
албатта кўрсатган 
ҳолда  тафтиш 
ўтказиш ҳақида 
буйруқ 
чиқарадиИқтисодий 
жиноятларга қарши 
курашиш 
департаменти Давлат солиқ 
хизмати Молия вазирлиги ва 
ҳудудий молия 
органлари Зарур бўлган 
ҳолларда бошқа 
давлат органлари ва 
ташкилотларнинг 
ходимлари 
м у т а х а с с и с л а р и
суриштирувчи, терговчи, 
прокурорнинг қарори ёхуд 
суднинг ажримига асосан тафтишдан ўтказишда мавжуд бўлиши мажбурий 
шарт бўлган ҳужжатлар
тафтиш тайинлаш тўғрисидаги қарор ёки ажрим;
ваколатли органнинг тафтиш ўтказиш тўғрисидаги буйруғи;
тафтиш ўтказувчи шахснинг хизмат гувоҳномаси;
тафтишга рухсат бериш тўғрисидаги махсус гувоҳнома. Қарор
тафтиш ўтказиш тўғрисида       Тафтиш ўтказишни бошлаш тартиби
Тафтиш ўтказиш 
учун тайинланган 
шахслар тафтиш 
ўтказиш 
бошлангунига қадар   текширилаётган 
субъектнинг 
мансабдор 
шахсларини ёки 
вакилларини  тафтиш ўтказиш учун 
асос бўлган 
ҳужжатлар билан 
таништириши
текширувларни 
рўйхатдан ўтказиш 
китобига ёзув 
киритиши шартТекширилаётган субъект мансабдор шахси ёки 
вакилининг тафтиш ўтказиш учун асос бўлган 
ҳужжатларни олиш ва улар билан танишишдан 
бош тортиши тафтишни бекор қилиш учун асос 
бўлмайди. Тафтиш ўтказишни бошлаш
Тафтиш ўтказиш 
ҳақидаги ҳужжатлар
) Тафтиш тайинлаш 
тўғрисидаги қарор 
(ажрим);
2) ваколатли органнинг 
тафтиш ўтказиш 
ҳақидаги буйруғининг 
кўчирма нусхалари текширилаётган 
субъектнинг мансабдор 
шахси (вакили)га имзо 
қўйдириб топширилган улар хизмат 
гувоҳномаси ва 
тафтишга рухсат 
бериш тўғрисидаги 
махсус гувоҳнома 
билан таништирилган 
пайт тафтиш ўтказиш 
бошланган пайт 
ҳисобланади Тафтиш ўтказиш учун зарур бўлган ҳужжатлар ва 
материалларни тақдим этиш
Текширилаётган 
субъектнинг мансабдор 
шахси ёки вакили тафтиш ўтказиш учун 
асос бўлган ҳужжатлар 
олинганидан ва улар 
билан танишиб 
чиқилганидан кейин тафтиш ўтказиш учун 
зарур бўлган 
ҳужжатларни, 
ахборотни ва 
материалларни тақдим 
этиши шарт.
Текширилаётган субъектнинг 
мансабдор шахси ёки вакили 
ҳужжатларни, ахборот ва 
материалларни тақдим 
этишдан бош тортганда тафтиш ўтказувчи шахс бундан 
буёнги процессуал ҳаракатларни 
ўтказиш тўғрисида қарор қабул 
қиладиган суриштирувчи, 
терговчи, прокурор ёки судга бу 
ҳақда дарҳол хабар қилади Ҳужжатларни олиб қўйиш 
зарур бўлган тақдирда, 
суриштирувчи, терговчи, 
прокурор ёки суд олиб 
қўйиш тўғрисида қарор 
(ажрим) чиқаради.  Тафтиш ўтказиш тартиби
•
солиқ
•
валюта
•
бухгалтерия
•
бошқа қонун 
ҳужжатларига мувофиқ 
амалга оширилади
Тафтиш 
тайинланган 
масалаларни 
ўрганиш тартиби •
Зарур бўлган тақдирда 
тафтиш ўтказувчи шахс 
текширилаётган 
субъектнинг ҳудуди ва 
биноларини 
текширув дан
•
мол-мулкини 
инвентаризация дан 
ўтказиши мумкин
Тафтиш 
ўтказувчи шахс  
ваколатлари  •
Тафтиш ўтказиш чоғида 
тафтишни тайинлаш 
тўғрисидаги қарор 
(ажрим)да 
кўрсатилмаган:
- масала(лар)ни,
- молия-хўжалик 
фаолияти даврини 
ўрганиш
ТАҚИҚЛАНАДИ       Касса ва унга боғлик бўлган банк операциялари устидан 
утказиладиган назорат тадбири, кассада олдинги инвентаризация 
утказилган кунидан бошлаб жорий назорат тадбири бошланган кунга 
кадар булган даврдаги хужжатлар куйидагича камраб олинади
назорат тадбири 
дастурида 
курсатилган давр 
ёки кетма-кет уч 
ойдан кам булмаган 
муддат;Хужжатлар 
куйидаги ларни  
камраб олади: тулик усулда  танлов усули 
-назорат гурухи рахбари 
хохишига кура назорат   
даври танланади,   жорий 
назорат       утказилаётган 
ойнинг 1 санасидан 
кассадаги пул маблагларини 
инвентаризация утказилган 
кунгача булган давр 
мажбурий тартибда камраб 
олинади   Kassaga naqd pullarni kirimini tekshirish:
• chek daftarchasi bilan kassa kitobini solishtirib 
tekshirish;
• chek daftarchasi bilan kassa kirim orderlaridagi 
imzolar mavjudligini tekshirish;
• chek daftarchasi bilan kassa kirim orderlaridagi 
ko’rsatilgan maqsadlarning mosligini tekshirish;
• kassa kitobidagi kirim qilingan naqd pullarni 
jamisini birlamchi hujjatlarga mosligini tekshirish;
• kassaga mahsulot sotish va xizmatlardan tushgan 
mablag’larni kirim qilinish asosini tekshirish;
• kassaga kirim qilingan mablag’larni bosh kitob va 
balans bilan mosligini tekshirish. Kassaga naqd pullarni chiqimini tekshirish:
• kassa kitobidagi summalarni qo’shib chiqib 
jamisini to’g’riligini tekshirish;
• kassa chiqim orderlarini mavjudligini va 
imzolanganligini tekshirish;
• kassa chiqim orderi bilan to’lov qaydnomalari 
summalarini bir-biriga mosligini tekshirish;
• kassaga mahsulot sotish va xizmatlardan tushgan 
mablag’larning bankga to’liq va o’z vaqtida 
topshirilishini tekshirish;
• kassadan chiqim qilingan mablag’lar bo’yicha 
buxgalteriya pravodkasining to’g’ri berilishini tekshirish;
• kassadan chiqim qilingan mablag’larning bosh 
kitob va balans bilan mosligin tekshirish;
• kassadagi mavjud naqd pullarning sanoqdan 
o’tkazish.  Текширилаётган 
субъектнинг мансабдор 
шахси (вакили) тегишли 
ҳужжатларни олиш ва улар 
билан танишишдан  бош 
тортганда тафтиш ўтказиш учун 
тайинланган шахс 
томонидан  баённома  
тузилади ва уни 
томонлар имзолайди  Текширилаётган субъект 
мансабдор шахси (вакили) 
баённомани имзолашдан 
бош тортганда, унга 
тегишли ёзув ёзиб 
қўйилади.  Мазкур ҳолда баённома 
имзоланган пайт тафтиш 
ўтказиш бошланган пайт 
ҳисобланади
Текширилаётган субъектнинг 
мансабдор шахси (вакили)  турган 
жой номаълум бўлганда  тафтиш 
ўтказиш ҳақидаги ҳужжатларнинг 
кўчирма нусхалари текширилаётган субъектнинг 
юридик манзилига ва унинг 
мансабдор шахсининг яшаш жойи 
манзилига  уч иш  куни ичида 
буюртма хат билан юборади  Бундай ҳолда буюртма хат 
юборилган сана тафтиш 
ўтказиш бошланган сана 
ҳисобланадиАйрим ҳолларда тафтиш ўтказишни бошлаш
Текширилаётган субъект мансабдор шахсининг ёки вакилининг йўқлиги 
тафтишни бекор қилиш учун асос бўлмайди.
! Айрим ҳолларда тафтиш ўтказиш тартиби
•
тафтиш текширилаётган субъектнинг молия-хўжалик фаолияти 
тўғрисидаги ишда мавжуд бўлган ҳужжатлар, ахборот ва 
материаллар асосида ўтказилади. Текширилаётган субъект 
мансабдор шахси (вакили) 
турган жой номаълум 
бўлганда ёки улар йўқ 
бўлганда 
•
тафтиш ўтказувчи шахс тафтишни тайинлаш тўғрисидаги қарор 
(ажрим)да кўрсатилган масалаларни ўрганишни солиқ, валютага 
оид, бухгалтерия тўғрисидаги қонун ҳужжатларига ва бошқа 
қонун ҳужжатларига мувофиқ ўтказиши мумкин.Текширилаётган 
субъектнинг ҳужжатлари, 
ахбороти ва материаллари 
йўқотилган, йўқ 
қилинган ёки мавжуд 
бўлмаганда  
•
Тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатнома текширилаётган 
субъектнинг юридик манзилига ва далолатноманинг кўчирма 
нусхаси текширилаётган субъект мансабдор шахсининг яшаш 
жойига буюртма хатлар билан юборилган кун деб ҳисобланади.Тафтиш ўтказиш 
тугалланган кун       Тафтиш ўтказувчи шахслар фаолиятига тўсқинлик қилиш
Тафтиш ўтказувчи шахснинг текширилаётган субъектнинг ҳудудига ва биноларига 
(турар жойлар бундан мустасно) киришига тўсқинлик қилинган, 
тафтишни амалга ошириш учун унинг мол-мулкини инвентаризациядан ўтказиш 
рад қилинган тақдирда, 
тафтиш ўтказувчи шахснинг ўзи ва текширилаётган субъектнинг мансабдор шахси 
ёки вакили томонидан имзоланадиган  баённома  тузилади. 
Текширилаётган субъектнинг мансабдор шахси ёки вакили баённомани 
имзолашдан бош тортган тақдирда, унга тегишли ёзув ёзиб қўйилади. 
Баённома бундан буёнги процессуал ҳаракатларни ўтказиш тўғрисида қарор 
қабул қиладиган суриштирувчи, терговчи, прокурор ёки судга тақдим этилади. тафтиш ўтказувчи 
шахснинг ўз хизмат 
мажбуриятларини 
бажаришига тўсқинлик 
қилинганлиги
жавобгарликка сабаб 
бўлади
(МЖТК 198-модда)
Тафтиш ўтказувчи шахслар фаолиятига тўсқинлик қилинганлиги учун 
жавобгарликка тортиш тафтишни бекор қилиш учун асос бўлмайди.    Зарур бўлганда Илтимоснома Қарор (ажрим)
      текширилаётган 
субъектнинг ҳужжатлари 
ҳажми, 
       фаолиятининг тури
       фаолият кўламлари 
ҳисобга олинган ҳолда тафтишини ўтказувчи 
шахснинг асослантирилган 
илтимосномаси бўйича  суднинг ажрими билан
     суриштирувчи
     терговчи           
қарори
     прокурор Бош прокурор ёки унинг 
ўринбосарининг 
розилигига   асосанТафтиш ўтказиш муддатини узайтириш 30 календарь кунТафтиш ўтказиш муддати Тафтиш ўтказиш муддатлари
тадбиркорлик субъектларига
) давлат органлари ва ташкилотларига, 
2) устав фондидаги давлат улуши 50 фоиз ва ундан ортиқ 
миқдорда бўлган хўжалик юритувчи субъектларга •
30  календарь кунга
•
Суриштирув (1 ой), дастлабки тергов  (3 ой) ва суд 
мажлисида жиноят ишини муҳокама қилиш (2 ой) 
муддатларидан ошмайдиган  муддатга              Тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатнома
Тафтиш ўтказувчи шахслар ўтказилган тафтиш натижаларига кўра далолатнома тузади.
Далолатномада 
қуйидагилар кўрсатилади:) тафтиш ўтказилган жой, 
далолатнома тузилган сана
2) тафтиш ўтказиш учун асослар;
3) тафтиш ўтказилган муддат;
4) тафтиш ўтказган шахсларнинг 
Ф.И.Ш.;
5) юридик шахснинг тўлиқ номи, 
текширилаётган даврда унинг раҳбарлик 
вазифаларини ёки бухгалтерия ҳисоби ва 
молиявий бошқарув вазифаларини амалга 
оширган мансабдор шахсларининг Ф.И.Ш. 
(якка тартибдаги тадбиркорнинг Ф.И.Ш.); 6) текширилаётган субъектнинг жойлашган 
манзили, банк реквизитлари, солиқ 
тўловчининг идентификация рақами;
7) илгари ўтказилган молия-хўжалик 
фаолиятининг текширувлари 
тўғрисидаги маълумотлар;
8) текширилаётган давр ҳамда тафтиш 
ўтказиш учун тақдим этилган 
ҳужжатлар, ахборот ва материаллар 
тўғрисидаги умумий маълумотлар;
9) аниқланган қонун бузилишларнинг 
(мавжуд бўлганда) батафсил тавсифи 
қонун ҳужжатлари нормаларига ҳавола 
қилинган ҳолда;
-) ўтказилган тафтиш натижалари, қонун 
ҳужжатларининг бузилишлари мавжуд эмаслиги 
тўғрисидаги хулосалар.              Тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатномани расмийлаштириш
Тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатнома камида 
уч нусхада  тузилади ва барча нусхалари тафтиш 
ўтказувчи шахслар томонидан  имзоланади .  Тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатноманинг 
бир нусхаси текширилаётган субъектнинг мансабдор 
шахси (вакили)га  топширилади . У далолатноманинг 
барча нусхаларига олганлиги тўғрисида олиш 
санасини кўрсатган ҳолда  имзо  қўйиши   шарт. 
Тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатноманинг 
қолган нусхалари тафтиш материалларига қўшиб 
қўйилади. Текширилаётган субъект мансабдор шахсининг ёки 
вакилининг тафтиш натижалари тўғрисидаги 
далолатномадаги имзоси унинг тафтиш 
натижаларидан  рози  эканлигини билдирмайди. Тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатномани
тақдим этиш (юбориш)
Тафтиш материаллари тафтиш тугалланган кундан 
эътиборан  кейинги иш кунидан кечиктирмай
тафтиш ўтказиш ваколатига эга бўлган органда 
белгиланган тартибда рўйхатдан ўтказилади
тафтишни тайинлаган суриштирувчи, терговчи, 
прокурор ёки судга тақдим этилади.
Тафтиш ўтказган орган тафтиш натижалари тўғрисидаги 
далолатноманинг тасдиқланган кўчирма нусхасини қонуний 
чоралар кўрилиши учун тегишли ваколатли органга ҳам 
юборади. Тафтиш натижалари тўғрисидаги 
далолатномага қуйидагилар қўшиб 
қўйилиши керак
•
тафтишни тайинлаш тўғрисидаги қарор 
(ажрим) кўчирма нусхаси
•
ваколатли органнинг тафтиш ўтказиш 
ҳақидаги буйруғининг кўчирма 
нусхалари 
•
тафтиш доирасида содир этилган 
ҳаракатлар тўғрисидаги баённомалар 
•
инвентаризация далолатномалари
•
тафтиш ўтказиш чоғида олинган 
материаллар
•
тафтиш доирасида содир этилган 
ҳаракатларни тасдиқловчи бошқа 
ҳужжатлар         Тафтиш ўтказиш тугалланган кун
тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатнома 
топширилган кун
тафтиш натижалари тўғрисидаги 
далолатномани олишдан бўйин 
товлаган тақдирда тафтиш ўтказувчи шахс тафтиш 
натижалари тўғрисидаги 
далолатномага бу ҳақда тегишли 
ёзув киритган пайтТекширилаётган 
субъектнинг мансабдор 
шахси ёки вакили тафтиш ўтказиш 
тугалланган кун 
ҳисобланади1.
2.
Мазкур ҳолда тафтиш натижалари 
тўғрисидаги далолатноманинг бир нусхаси 
текширилаётган субъектга почта орқали 
буюртма хат билан юборилади.   Қўшимча ёки қайта тафтиш
Қўшимча тафтиш 
тафтиш натижалари 
тўғрисидаги далолатномада 
мавжуд бўлган камчиликларни 
тўлдириш
иш бўйича янгидан аниқланган 
ҳолатларни аниқлаштириш 
учун тайинланади. Қайта тафтиш
текширилган субъект, айбланувчи ёки судланувчи 
томонидан тафтиш хулосалари ва натижаларига рози 
эмаслик тўғрисида тақдим этилган эътирозлар асосли деб 
топилганда;
тафтиш далолатномасида тафтиш материаллари ва 
жиноят ишининг бошқа материаллари билан қарама-
қаршиликлар мавжуд бўлганда
тафтиш далолатномасидаги хулосаларга асос 
бўлган ҳужжатлар, ахборот ва материаллар нотўғри 
деб топилганда;
тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатномада 
кўрсатилган хулосалар асоссиз бўлганда ёки уларнинг 
тўғрилиги шубҳа туғдирганда тайинланади. Ўтказиш тартиби ва 
шартлари
Дастлабки тафтишни 
ўтказган шахслар қайта 
тафтиш ўтказиш учун 
тайинланиши мумкин эмас.
Қўшимча тафтиш ёки қайта 
тафтиш тафтиш ўтказиш 
учун белгиланган тартибда 
ва муддатларда ўтказилади.                 Текширилаётган субъект мансабдор шахслари 
(вакиллари)нинг ҳуқуқлари
текширувчилардан тафтиш ўтказиш учун асос бўлган ҳужжатларни талаб қилиш, хизмат гувоҳномаси, шунингдек тафтишга 
рухсат бериш тўғрисидаги махсус гувоҳнома билан  танишиш ;
ўз фаолияти тафтишдан ўтказилиши тўғрисида тегишли ахборотга эга бўлиш, тафтиш ўтказувчи шахслар томонидан 
тадбирлар ўтказилиши чоғида тушунтиришлар бериш ва уларда ҳозир бўлиш;
тафтиш ўтказувчи шахсларнинг ўз ваколатига кирмайдиган масалаларга доир  талабларини бажармаслик  ва ушбу 
шахсларни тафтиш мавзуига тааллуқли бўлмаган ҳужжатлар, ахборот ва материаллар билан  таништирмаслик ;
хизмат гувоҳномаси, тафтишга рухсат бериш тўғрисидаги махсус гувоҳнома, тафтишни тайинлаш ҳақидаги қарор 
(ажрим), тафтиш ўтказиш тўғрисидаги буйруқнинг кўчирма нусхаларини тақдим этмаган шахсларни тафтиш ўтказиш 
учун  ҳудудга ва биноларга киритмаслик
тафтиш муддатлари бошланмаган ёки ўтиб кетган ёхуд тафтиш ўтказувчи шахс текширувларни рўйхатдан ўтказиш 
китобини тўлдиришни рад этган тақдирда,  ҳудудга ва биноларга киритмаслик ;
тафтиш тугалланган кунда тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатноманинг бир  нусхасини  тафтиш ўтказувчи 
шахслардан  олиш ;
тафтиш натижалари устидан  шикоят қилиш , шу жумладан суриштирувчи, терговчи, прокурор ёки судга қўшимча ёки қайта 
тафтиш тайинлаш тўғрисида илтимоснома киритиш йўли билан шикоят қилиш. Текширилаётган субъект мансабдор шахслари 
(вакиллари)нинг мажбуриятлари
тафтиш ўтказувчи шахсларни 
тафтиш ўтказиш учун ҳудудга ва 
биноларга киритиш тафтиш ўтказиш учун зарур бўлган 
ҳужжатлар, ахборот ва материалларни 
тафтиш ўтказувчи шахсларнинг қонуний 
талабига кўра тақдим этиш
тафтиш ўтказувчи шахсларнинг ўз 
мажбуриятларини бажаришида 
уларга кўмаклашиш Тафтиш ўтказувчи шахсларнинг ҳуқуқлари
текширилаётган субъектнинг 
ҳудудини ва биноларини 
текшириш, унинг мол-
мулкини инвентаризациядан 
ўтказиш
тафтиш ўтказиш учун зарур 
бўлган ҳужжатларни, 
ахборотни ва материалларни 
талаб қилиб олиш
текширилаётган субъектнинг 
раҳбар ва ходимларидан 
тушунтиришлар олиш; аниқланган қонун 
бузилишларни бартараф 
этилишини талаб қилиш;
объектив асослар мавжуд 
бўлганда тафтиш ўтказиш 
муддатини узайтириш тўғрисида 
илтимоснома киритиш
Тафтиш ўтказувчи шахсларнинг қонуний 
талаблари текширилаётган субъектнинг 
мансабдор шахслари ва вакиллари 
томонидан ижро этилиши шарт.   Тафтиш ўтказувчи шахсларнинг мажбуриятлари
хизмат гувоҳномаси, тафтишга рухсат бериш 
тўғрисидаги махсус гувоҳномани тақдим этиши; тафтишни тайинлаш тўғрисидаги қарор (ажрим) ва 
ваколатли органнинг буйруғининг кўчирма нусхаларини 
текширилаётган субъектнинг мансабдор шахси (вакили)га 
имзо қўйдириб топшириши;
текширилаётган субъектлар фаолиятининг амалга 
оширилишига тўсиқларни юзага келтирмаслиги ва 
фаолиятининг тўхтатиб қўйилишига йўл қўймаслиги 
(қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳоллар мустасно) давлат сирларини ёки қонун билан 
қўриқланадиган бошқа сирни ташкил этувчи 
маълумотларни ошкор этмаслиги
юридик хизмат вакилларининг ва (ёки) жалб этилган 
адвокатларнинг тафтишнинг исталган босқичида 
иштирок этишга бўлган ҳуқуқи тўғрисида ҳамда 
бошқа ҳуқуқлар ҳақида текширилаётган субъектнинг 
мансабдор шахсини ёки вакилини хабардор қилиши; текширувларни рўйхатдан ўтказиш китобини 
қонун ҳужжатларида белгиланган ҳолларда ва 
тартибда тўлдириши;
тафтиш натижалари тўғрисидаги далолатномани 
расмийлаштириши, унинг бир нусхасини 
текширилаётган субъектда тафтиш тугалланган куни 
қолдириши; ҳуқуқбузарлик фактлари аниқланган тақдирда, 
қонун ҳужжатларида назарда тутилган таъсир 
чораларини кўриши шарт.