Dokument ma'lumotlari

Narxi 9000UZS
Hajmi 328.5KB
Xaridlar 2
Yuklab olingan sana 25 Avgust 2023
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Iqtisodiyot

Sotuvchi

Bohodir Jalolov

Byudjet tashkilotlarida mol yetkazib beruvchilar va xaridorlar bilan hisoblashuvlar hisobi

Sotib olish
O ZBEKISTON RESPUBLIKASI ʻ OLIY TA’LIM , FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI SIRTQI FAKULTET “________________________________________________________” KAFEDRASI “ _______________________________________________________________ ” fanidan KURS ISHI МАVZU: Byudjet tashkilotlarida mol yetkazib beruvchilar va xaridorlar bilan hisoblashuvlar hisobi Bajardi:_______________________________ Qabul qildi:____________________________ RO’YXATGA OLINDI “ ____ ” _______20 23 y. №_________ Imzo _________ Kurs ishi himoya ga tavsiya qilingan sana “____” _______20 23 y. Ilmiy rahbar __ ________ Imzo _______________ Kurs ishi himoya qilingan sana «____» _______202 3 y . Baho « _____ » _________ ___________ ( imzo ) _ _ _________ ( imzo ) ___________ ( imzo ) Komissiya a’zolari : __________________ _________________ _ _________________ Reja : Kirish 3 1. Byudjet tashkilotlarida mol yetkazib beruvchilar majburiyatlar hisobini tashkil etishning nazariy - uslubiy asoslari . 6 2. Turli debitor va kreditorlar va xaridorlar bilan hisoblashuvlar hisobini yuritish tartibi. 12 3. Byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalar bilan hisoblashuvlar hisobi. 19 Xulosa 29 Foydalanilgan adabiyotlar ro ’ yxati 32 2 Kirish Byudjet tizimida amalga oshirilayotgan isloxotlar natijasida iqtisodiyotni erkinlashtirish va bozor munosabatlarini rivojlantirish talablariga mos hisob tizimini yaratish muhim o’rin tutadi. Jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy hayotida yuz bergan va berayotgan tub o’zgarishlar, ularni miqdor jihatdan ifodalash va sifat jihatdan tavsiflash, nazorat va tahlil qilish hamda boshqaruv qarorlarini qabul qilish va zarur bo’lgan axborotlar olishda asosan hisob tizimiga murojat qilinadi. Shu o’rinda alohida ta’kidlash lozimki, davlat byudjetidan moliyalashtiriladigan byudjet tashkilotlarining hisob yuritish tizimi va moliyaviy hisobotlarni tayyorlash tartibini xalqaro standartlar talablari asosida qayta ko’rib chiqish, rivojlantirish va takomillashtirib borish davlat byudjeti tizimida amalga oshirilayotgan islohotlarning bosh maqsadidir. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 9.12.2019 yildagi “2020 yil uchun O zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to g risida”gi O RQ-589-sonʻ ʻ ʻ ʻ Qonunni imzoladi. “Bu kabi hujjat O zbekistonda birincha marta qabul ʻ qilinmoqda. U barcha darajadagi davlat boshqaruvi sektorlarining byudjet javobgarligini oshirish, byudjet ijro intizomini mustahkamlash, byurokratiyani qisqartirish imkonini beradi, shuningdek mahalliy hokimiyatlarga ko proq erkinlik ʻ beradi” 1 Mamlakatimiz byudjet tizimida mablag’lardan oqilona va samarali foydalanish borasida amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar va davlat sektori buxgalteriya hisobi xalqaro standartlari talablaridan kelib chiqib byudjet tashkilotlarida debitor va kreditor majburiyatlar hisobini bosqichma-bosqich isloh qilib borish zamon talabi hisoblanadi. Respublikamiz byudjet tizimida olib borilayotgan islohotlarda belgilangan ustuvor vazifalarni ro’yobga chiqarishda byudjet mablag’laridan yanada maqsadli va oqilona foydalanishni ta’minlash uchun byudjet tashkilotlarida debitor va kreditor majburiyatlar hisobini takomillashtirish masalasini yaxlit o’rganish lozimligini bildiradi. 1 9.12.2019 yildagi “2020 yil uchun O zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to g risida”gi O RQ-589-son ʻ ʻ ʻ ʻ Qonuni, “ Xalq so ’ zi ” gazetasida e ’ lon qilingan va 10.12.2019 yildan kuchga kirgan 3 Hozirgi paytda davlat byudjeti jahondagi har bir davlatning eng muhim institutlaridan biri hisoblanadi. Uning samarali faoliyat ko’rsatishi iqtisodiy o’sishning sifatiga va ijtimoiy farovonlikning darajasiga bevosita ta’sir ko’rsatadi. Xuddi shuning uchun ham keyingi yillarda davlat byudjeti masalalariga (muammolariga) katta e’tibor bilan qaratilyapti. Byudjet tashkilotlarida debitorlik va kreditorlik majburiyatlar hisobi mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan ular yetkazib bergan tovar moddiy qimmatliklari, bajargan ishlari va ko’rsatilgan xizmatlari uchun olib boriladigan hisob-kitoblar, byudjet hamda ijtimoiy sug’urta to’lovlariga ajratmalar bo’yicha, kasaba uyushmasi tashkilotlari, hisobdor shaxslar, xodimlar, stipendiya oluvchilar, deponent qilingan summalar, ta’lim muassasalarida bolalarni saqlaganlik uchun ularning ota-onalari, shuningdek boshqa debitor va kreditorlar bilan hisob- kitoblardan iborat. Ushbu mavzu bu sohada o’z yechimini kutib turgan bir qancha masalalar o’rganilmaganligi uchun mavzuning dolzarbligini bildiradi. Davlat moliyasi statistikasi bo’yicha mamlakatimizda barcha sohalarni qamrab olgan holda amalga oshirib kelinayotgan strategik islohotlar o’z samarasini bermoqda, jumladan byudjet tizimida ham. Har istiqbolli islohotlarning amalga oshirilayotganligi mazkur sohada normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish, xorij tajribasini chuqurroq o’rgangan holda ilmiy iqtisodiyotimizda xalqaro standartlar talablarini joriy etishini taqozo etmoqda. Zero, mamlakatimiz rahbari ta’kidlab o’tganlaridek: “Davlat moliyasini boshqarishda iqtisodiy islohotlar va ijtimoiy o’zgarishlarni muvaffaqiyatli amalga oshirish, eng avvalo iqtisodiyot moliyaviy organlarini faoliyati samaradorligiga bog’liqligini shundan kelib aytish mumkinki, davlat moliyasini boshqarish, byudjet intizomini ta’minlashi, davlat byudjet mablag’larining shakllantirilishi hamda samarali va maqsadlin sarflanishida buxgalteriya hisobi va moliya hisoboti tizimi alohida ahamiyat kasb etadi” 2 Byudjet tizimi ko’p tarmoqli bo’lib, unda byudjet tizmi byudjetlar alohida ahamiyatga ega. Byudjet tizimi byudjetlarni ijro etishda hisobga olinadigan, pulda 2 O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2016-yil yakunlari va 2017-yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo‘nalishlariga bag‘ishlangan ma’ruzasi. 4 ifodalangan aktivlar va majburiyatlarning, shuningdek, mazkur aktivlar va majburiyatlari o’zgartiruvchi operatsiyalarning holati to’g’risidagi axborotlarni to’g’irlash, ro’yxatdan o’tkazish va umumlashtirishning tartibga solingan tizimidir. 3 O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning ustuvor vazifalarini bajarish, iqtisodiyotni barqaror va mutanosib rivojlantirish, jahon bozorlarida mustahkam o’rin egallash, shular asosida izchil iqtisodiy o’sishni ta’minlash, xalqimizning hayot darajasi va farovonligini yanada oshirish borasidagi vazifalarni to’liq va samarali amalga oshirish sharoitida davlat byudjetining amal qilish mexanizmlarini puxta o’rganish har qachongidan ham dolzarbdir. 3 Mirziyoyev Sh.M. “Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi”-Toshkent. “O‘zbekiston”, 2017y, 48- bet 5 1.Byudjet tashkilotlarida mol yetkazib beruvchilar majburiyatlar hisobini tashkil etish. Byudjet tashkilotlari tomonidan daromadlar va xarajatalar smetalarini ijrosini amalga oshirish jarayonida jismoniy va yuridik shaxslar bilan hisoblashuvlarni amalga oshiradi. Bu hisoblashlarning pirovard natijasi debitorlik va kreditorlik majburiyatlar bo’yicha hisoblashuvlarni yuzaga kelishiga sabab bo’ladi. Debitorlik majburiyat – bu boshqa korxonalarni, (xaridorlarga sotilgan mahsulot (ish va xizmatlar), mol yetkazib beruvchilarga oldindan to’langan mablag’lar va boshqalar bo’yicha), byudjet, byudjetdan tashqari jamg’armalarni (soliqlar, majburiy ajratma va ushlanmalar bo’yicha oldindan to’langan mablag’lar bo’yicha) xodimlarni (hisobini berish sharti bilan olingan mablag’lar va boshqalar bo’yicha) tashkilot oldidagi qarzdorligidir. Kreditorlik majburiyat– bu tashkilotning boshqa korxonalardan (xaridorlarga sotilgan mahsulot (ish va xizmatlar) uchun olingan avanslar, mol yetkazib beruvchilardan olingan mahsulot(ish va xizmatlar) va boshqalar bo’yicha), byudjet, byudjetdan tashqari jamg’armalardan (soliqlar, majburiy ajratma va ushlanmalar bo’yicha), xodimlardan (ish haqi va unga tenglashtiriladigan to’lovlar va boshqalar bo’yicha) qarzdorligidir. Kreditorlik majburiyatlari qarshi tomonga korxonaning to’laydigan majburiyatlarini xarakterlaydi. Biz yuqorida uning tarkibiga nimalar kirishini va ularning yuzaga kelish sabablarini tarkiblab o’tgan edik. Kreditorlik majburiyatlarining yuzaga chiqishining asosiy sababi sifatida bevosita debitorlik majburiyatlarining vaqtida kelib tushmasligini ham tarkiblash mumkin. Kreditorlik majburiyatlarining tarkibi tahlilida qarzdor bo’lgan tomonlar bo’yicha majburiyatlarning qatorlanishi, ularni to’lash muddatlari bo’yicha tarkiblanishiga baho beriladi. Shuningdek, debitorlik majburiyatlarining aylanish koeffitsiyenti va aylanish davrini aniqlashdagi kabi bunda ham kreditorlik 6 Majburiyatlar taraflarning kelishuviga binoan pul bilan aks ettiriladi. “Buxgalteriya hisobi to‘g ‘risida”gi qonun, 12-modda majburiyatlarining aylanishi koeffitsiyenti va davri aniqlanadi. Lekin, bunda qatnashuvchi ko’rsatkichlar farqlanadi. Kreditorlik majburiyatlari aylanishini o’rganishda assosiy ko’rsatkichlar sifatida nasiyaga olingan yoki hali puli to’lanmagan mollar, ashg’lar, ish va xizmatlar summasiga hamda kreditorlik majburiyatlarining haqiqiy ko’rsatkichlariga murojaat qilinadi. Kreditorlik majburiyatlarining to’lash muddatlari bo’yicha quyidagi tarkibini berib o’tish mumkin: -To’lash muddati kelgan majburiyatlar; -To’lash muddati o’tib ketgan majburiyatlari. Yil kalendar davrining taqsimi bo’yicha kreditorlik majburiyatlarining quyidagi shakllarini berish mumkin: - 1 oygacha bo’lgan majburiyatlar; - 1 oydan 2 oygacha bo’lgan majburiyatlar; - 2 oydan 3 oygacha bo’lgan majburiyatlar; - 3 oydan 6 oygacha bo’lgan majburiyatlar; - 6 oydan 1 yilgacha bo’lgan majburiyatlar; - 1 yildan ortiq mududatga bo’lgan majburiyatlar. Korxonalar o’rtasida bo’ladigan, shuningdek, kredit tashkilotlari va nazorat tashkilotlari o’rtasidagi hisob kitoblarda to’lovlar bo’yicha kechiktirilgan vaqt bo’yicha farqlanishlar kelib chiqadi. Bunda korxona tomonidan to’lanishi lozim bo’lgan majburiyatlar kreditorlik majburiyatlari, olinishi lozim bo’lgan majburiyatlar esa debitorlik majburiyatlar hisoblanadi. Debitorlik va kreditorlik majburiyatlariga quyidagicha sharx berish mumkin. Qarshi tamonga to’lanishi lozim bo’lgan majburiyatlar kreditorlik majburiyatlari, qarshi tamondan olinishi lozim bo’lgan majburiyatlar debitorlik majburiyatlari deyiladi. Debitorlik va kreditorlik majburiyatlari hisob kitoblarning doimiy yo’ldoshi hisoblanadi. Lekin ularning to’lov muddatining oshib ketishi korxonalar moliyaviy ahxvoliga katta ta’sir o’tkazadi. Shu maqsadda korxonalar faoliyatini yuritishda debitorlik va kreditorlik majburiyatlarini to’g’ri boshqarish masalasiga alohida ahamiyat beriladi. 7 Tahlil etishning asosiy maqsadi – debitorlik va kreditorlik majburiyatlari aylanish davrini tezlashtirish asosida korxonaning moliyaviy holatini yaxshilash borasida chora-tadbirlar belgilashdan iborat. Debitorlik va kreditorlik majburiyatlari bo’yicha hisobot, ma’lumotnoma har oyning 1-sanasida tuzilib, tegishli tashkilotlarga topshiriladi. Ushbu ma’lumotnomadan korxonaning majburiyatlar balansini ham tuzish mumkin. Tahlil etishda korxonalarning muayyan davrga bo’lgan o’zaro debitorlik va kreditorlik majburiyatlarining holatiga, tarkibiga, tashkil topish muddatlariga, yuzaga chiqish sababalariga, debitorlik va kreditorlik majburiyatlarning oqlanuvchanligiga, debitorlik va kreditorlik majburiyatlari bo’yicha dargumon qarzlarning yuzaga chiqishiga baho beriladi. Debitorlik va kreditorlik majburiyatlari bevosita korxona bilan qarshi tamon o’rtasidagi o’zaro hisob kitoblarda kelib chiqadigan majburiyatlardir. Bu majburiyatlar korxona bilan mol yetkazib beruvchilar yoki xaridorlar o’rtasidagi munosabatlarda, korxona bilan bank tashkilotlar o’rtasida, korxona bilan soliq organlari o’rtasidagi, korxona bilan ijtimoiy taminot bo’limlari va turli jamoat tashkilotlari, shuningdek, xodimlar, mulk egalari, aksionerlar va investorlar bilan bo’ladigan munosabatlarda yuzaga keladi. Ularning yuzaga kelishining asosiy sababi hisob kitoblarda vaqtning o’zgaruvchanligidir. Ya’ni bugun ortilgan mahsulot ham puli to’langunga qadar debitorlik va kreditorlik majburiyatlar qatoriga kiritiladi. Bunda daromad va xarajatlarning yuzaga chiqishi bilan ular bo’yicha hisob kitoblarning amalga oshishi orasida farqlanish kelib chiqadi. Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan ular yetkazib bergan tovar moddiy qimmatliklari, ajargan ishlari va ko’rsatgan xizmatlari uchun olib boriladigan hisob-kitoblar, byudjet hamda ijtimoiy sug’urta to’lovlariga ajratmalar bo’yicha, kasaba uyushma tashkilotlari, hisobdor shaxslar, xodimlar, stipendiya oluvchilar, deponent qilingan summalar, ta’lim muassasalarida bolalarni saqlaganlik uchun ularning ota-onalari, shuningdek boshqa debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar hisobi byudjet tashkilotlarida debitorlar va kreditorlar hisobi ko’rinishida yuritiladi. 8 Qonunchilikka muvofiq debitorlik va kreditorlik majburiyatlarini muddati 90 kun etib belgilangan. Bu muddatda tugatilmagan debitorlik va kreditorlik majburiyatlari bo’yicha tashkilot ma’sul shaxslariga qonunchilikka muvofiq choralar ko’riladi. Buxgalteriya hisobida undirish imkoni bo’lmagan debitorlik majburiyatlar balansdan tashqari schyotlarda aks ettiriladi. Mamlakatimizda Davlat byudjeti g’azna ijrosiga o’tishi munosabati bilan byudjet tashkilotlarining yuridik va moliyaviy majburiyatlari G’aznachilik va uning xududiy bo’limlarida ro’yxatga olinmoqda. Yuridik majburiyat - yuridik (jismoniy) shaxslarning ikkinchi tomon oldidagi tuzilgan shartnomalar, kelishuvlar va tegishli hokimiyat organlarining qarorlari bo’yicha yuzaga kelgan majburiyatlari; Moliyaviy majburiyat - yuridik (jismoniy) shaxslarning ikkinchi tomon, tovar (ish va xizmat)lar yetkazib beruvchilar oldidagi yetkazib berilgan tovar (ish va xizmat)lar uchun xaq to’lashni tasdiqlovchi hujjatlar, jumladan hisob-to’lov hujjatlarida hisoblangan, ishchilarga ish haqi, to’lov hujjatlari, sud qarorlari, hamda byudjetdan mablag’ oluvchilarni mol yetkazib beruvchi yoki to’lovni qabul qiluvchiga mablag’larning o’tkazilish majburiyatini yuklovchi hujjatlar.Byudjet tashkilotlarining Davlat byudjeti hisobidan mahsulot yetkazib beruvchilar bilan tuzgan shartnomalari, shuningdek kapital qurilish buyurtmachilarining shartnomalari g’aznachilik bo’linmalarida majburiy tartibda ro’yxatga olinadi. Bunda, byudjet tashkilotlarining tovar (ish, xizmat)lar yetkazib berish bo’yicha tuzadigan shartnomalarida, 15 foiz miqdorda oldindan to’lov amalga oshirilishi belgilanadi. Byudjet tashkilotlarining ikkinchi tomon oldidagi yuridik majburiyatlari tuzilgan shartnomalar (kontraktlar), qonun hujjatlari (misol uchun yig’imlar, badallar, soliq va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha yuridik majburiyatlar) asosida yuzaga keladi. Byudjet tashkilotlari tomonidan qabul qilinadigan yuridik majburiyatlar hajmi, belgilangan tartibga ko’ra, ular iqtisodiy tasnifning tegishli moddalari bo’yicha xarajatlar smetalarida nazarda tutilgan, ajratilgan byudjet mablag’lari bilan, kapital qo’yilmalar xarajatlari bo’yicha esa - har bir ob’ekt bo’yicha o’rnatilgan tartibda tasdiqlangan kapital qo’yilmalar bilan 9 chegaralanadi.G’aznachilik bo’limlarida I va II guruh xarajatlari bo’yicha yuridik majburiyatlar ish haqi va unga tenglashtirilgan xarajatlarni to’lash uchun naqd pul olishga so’rovnomalar asosida ro’yxatga olinadi.III va IV guruh xarajatlari bo’yicha yuridik majburiyatlar belgilangan tartibda tuzilgan shartnomalar asosida ro’yxatga olinadi.Byudjet tashkilotlarini byudjet mablag’lari hisobidan shartnomalari faqat xarajatlarni qoplashga manbaning mavjudligi to’g’risidagi tasdiqnoma va ushbu maqsadlarga ajratilgan byudjet mablag’lari (limitlari) mavjud bo’lgan xarid hajmigagina tuzilishi mumkin. Debitorlik va kreditorlik qarzlar bo’yicha kelishmovchiliklar mavjud bo’lgan taqdirda tashkilot ularni bartaraf etish maqsadida tushunmovchiliklar haqidagi materiallarni tegishli idoralarga taqdim etishi shart.Qarzdorning undiruv qaratilishi mumkin bo’lgan mol-mulki yoki daromadlari yo’qligi tufayli ijro hujjatlari tashkilotga qaytarilgan taqdirda, ushbu qarzlar tashkilot rahbari ruxsati bilan belgilangan tartibda hisobdan chiqariladi.Da’vo muddati o’tgan debitorlik qarzlar tashkilot rahbarining ruxsati bilan amaldagi xarajatlarni oshirish bo’yicha hisobdan chiqariladi va bu haqda 10 kun muddatda tegishli moliya organiga xabar qilinadi.Da’vo qilish muddati tugagan byudjet mablag’lari bo’yicha yuzaga kelgan deponent qilingan qarz summalari tashkilot moliyalashtiriladigan (xarajatlari amalga oshiriladigan) tegishli byudjet daromadiga da’vo qilish muddati tugagan oydan keyingi oyning 10-kunidan kechiktirmay kiritilishi kerak.Bunda, da’vo qilish muddati tugagan, byudjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha yuzaga kelgan deponent qilingan daromad sifatida aks ettiriladi.Da’vo qilish muddati tugagan boshqa kreditorlik qarzlar O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan belgilangan tartibda hisobdan chiqariladi. Tashkilotlar o’rtasida avans to’lovlarini amalga oshirish, shuningdеk, dеbitorlik va krеditorlik qarzlarni hisobdan chiqarish qonunchilikka muvofiq amalga oshiriladi. Dеbitorlik va krеditorlik qarzlar bo’yicha kеlishmovchiliklar mavjud bo’lgan taqdirda tashkilot ularni bartaraf etish maqsadida tushunmovchiliklar haqidagi matеriallarni tеgishli idoralarga taqdim etishi shart. 10 Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob-kitoblar nazoratining asosiy vazifasi hisob-kitob holati to’g’risidagi ma’lumotlar haqiqiy va qonuniyligi, moliyaviy intizomga rioya qilinishi, tashkilotni smetalari doirasida to’lov qobiliyatiga ta’sirini tekshirish, qarzlarni haqiqiyligini aniqlashdan iborat. Yuqorida qayd etilgan hisob-kitoblarni tekshirish uchun ma’lumot manbasi bo’lib mahsulotlar (ishlar, xizmatlar) ni etkazib berishga oid shartnomalar, hisobkitoblar bo’yicha o’zaro solishtiruv dalolatnomalari, hisob-kitoblarni inventarlash dalolatnomalari, to’lov hujjatlarining nusxalari, sotib olish daftarlari bo’yicha hisob registrlari (ro’yxatlar, memorial-orderlar), bosh kitob, buxgalteriya hisoboti va boshqalar. Nazoratchining ixtiyoriga qarab mazkur tekshiruvlar yozma va og’zaki testlarni o’tkazish, ichki nazorat tizimini kuzatish va boshqa usullar yordamida amalga oshiriladi. Mol etkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblarni tekshirishda tekshiruvchi, avvalambor, tovar-moddiy zaxiralar (tovar moddiy zahiralari) sotib olinishi uchun asos bo’lgan dastlabki hujjatlar mavjudligi va to’g’ri rasmiylashtirilganligini aniqlaydi. Masalan, mol etkazib berish, ishlarni bajarish, xizmatlarni amalga oshirish bo’yicha tuzilgan shartnomalar O’zbekiston Respublikasi me’yoriy-huquqiy xujjatlariga muvofiq amalga oshirilganligi tekshiriladi. So’ngra mol etkazib beruvchilar o’z majburiyatlarini to’liq va o’z vaqtida bajarganliklari, mol etkazib beruvchilarga yoki ular tashkilot oldida qarzi vujudga kelgan sanasi tekshiriladi. Tashkilotlar tomonidan O’zbyokiston Respublikasi me’yoriy huquqiy xujjatlar talablariga to’liq xajmda va belgilangan muddatlariga atayin rioya etmagan holda amalga oshirgan kelishuvlar haqiqiy emas deb hisoblanadi. Bundan keyin nazoratchi va uning yordamchilari 6-sonli memorial-order, 150-sonli "Turli debetor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar" schyoti va birlamchi yig’ma hisob hujjatlari ko’rsatkichlari bo’yicha bevosita har bir mol etkazib beruvchi bilan (yoki tanlab olib) amalga oshirilgan hisob-kitob muomalalarini tekshiradilar. Amalga oshirilgan muomala sanasi va tavsifi, olingan tovar moddiy 11 zahiralari bo’yicha narx-navolar to’g’ri qo’llanilganligi va ular to’liq kirim qilinganligi, mol etkazib beruvchilarning hisobvaraqfakturalari asosli ravishda ko’rsatilganligi aniqlanadi. 2.Turli debitor va kreditorlar va xaridorlar bilan hisoblashuvlar hisobini yuritish tartibi. Byudjet tashkilotlarida turli debitor va kreditorlar bilan hisoblashuvlarda mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan maxsulot (ish va hizmatlar) yetkazib berish bo’yicha, xaridor va buyurtmachilar bilan mahsulot (ish va hizmatlar)ni sotish bo’yicha, sug’urta tashkilotlari bilan majburiy yoki ihtiyoriy sug’urta to’lovlari bo’yicha, jismoniy va yuridik shahslar bilan tashkilotning ixtiyoriga vaqtinchalik tushgan va ma’lum shartlar bajarilgandan keyin qaytarilishi lozim bo’lgan summalar bo’yicha, to’lovlarning maxsus turlari bo’yicha hisoblashishlar aks ettiriladi. Buxgalteriya hisobida turli debetor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar hisobi tegishli buxgalteriya dastlabki hujjatlari(yuk xati, bajarilgan ishlami topshirish qabul qilish dalolatnomalari, buxgalteriya ma’lumotnomalari, to’lov topshiriqnomasi va boshqalar)ga asosan yig'ma qaydnomalar, 6-memorial order - turli tashkilotlar va muassasalar bilan olib boriladigan hisob-kitoblar bo'yicha jamlanma qaydnoma 408-son shakl, 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob- kitoblar daftari , 308-son shakldagi bosh jumal kitobi va hisobot rasmiylashtiriladi. Buxgalteriya hisobida turli debetor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar hisobi 15 “Turli debetor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar” schyoti quyidagi subschyotlarga boiingan holda yuritiladi: 150 “Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar” analitik hisobvarag’ida mol yеtkazib bеruvchilar bilan yеtkazib bеrilgan moddiy va nomoddiy qimmatliklar, shuningdеk kapital qo’yilmalar hisobiga xarid qilinadigan qurilish matеriallari, konstruktsiyalar va dеtallar, o’rnatish uchun jihozlar, yеtkazib bеrilgan boshqa tovar-moddiy qimmatliklar qiymati va shu kabilar, pudratchilar bilan ularga qurilish va montaj uchun bеrilgan konstruksiyalar va dеtallar, bajarilgan qurilish-montaj ishlari uchun hisob-kitoblar olib boriladi. 12 Pudratchilar bilan hisob-kitoblarda 150 «Mol yеtkazib bеruv- chilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar» analitik hisobvarag’i dеbеtiga bajarilgan qurilish-montaj va boshqa ishlar uchun o’tka- zilgan summalar va pudratchiga qurilish-montaj ishlari uchun bеrilgan konstruksiya va dеtallar, qurilish matеriallarining summalari yoziladi. Bunda, 060 «Qurilish matеriallari» va boshqa tеgishli analitik hisobvaraqlar krеditlanadi. Pudratchilarning bajargan qurilish-montaj ishlari summasiga yozuvlar 071 «Tugallanmagan qurilish» analitik hisobvarag’ning dеbеti va 150 «Mol yеtkazib bеruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar» analitik hisobvarag’ning krеditi bo’yicha yoziladi. 152 “Xaridor va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar” analitik hisobvarag’ida tashkilotlar tomonidan bajarilgan ishlar, ko’rsatilgan xizmatlar va ishlab chiqargan mahsulotlarini (ish, xizmatlarini) sotish jarayonida xaridorlar va buyurtmachi tashkilotlar bilan olib boradigan hisob-kitoblari aks ettiriladi. Xaridor va buyurtmachilardan o’zaro tuzilgan shartnomada bеlgilangan to’lovlar kеlib tushganda pul mablag’larini hisobga oluvchi tеgishli analitik hisobvaraqlar dеbеtlanadi va 152 «Xaridor va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar» analitik hisobvarag’i krеditlanadi. Bajarilgan ishlar, ko’rsatilgan xizmatlar xaridor va buyurtmachilar tomonidan qabul qilinib olinganda (tеgishli tasdiq- lovchi hujjatlarga asosan) hamda ishlab chiqarilgan mahsulotlar xaridorlar va buyurtmachilarga yuklab jo’natilganda 152 «Xaridor va buyurtmachilar bilan hisob-kitoblar» analitik hisobvarag’i dеbеti va 200 «Mahsulot (ish, xizmat) lar rеalizatsiyasi» analitik hisobvarag’i krеditi bo’yicha aks ettiriladi. Analitik hisob har bir xaridor va buyurtmachilar bo’yicha alohida holda yuritiladi. 154 “Sug’urta bo’yicha to’lovlar” analitik hisobvarag’i sug’ur- ta bo’yicha to’lovlarga doir hisob-kitoblarni, jumladan, ish bеruv- chining fuqarolik javobgarligini majburiy sug’urta qilish bo’yicha muomalalarni buxgaltеriya hisobida aks ettirish uchun qo’llaniladi. Ushbu analitik hisobvaraqning krеdit tomonida tashkilotlar tomonidan majburiy sug’urta qilish shartnomasi bo’yicha sug’ur- ta mukofoti summasi hamda 13 sug’urta majburiyatlari bilan bog’- liq boshqa majburiyatlarni hisoblanishi, dеbеt tomonidan esa hisoblangan majburiy sug’urta qilish shartnomasi bo’yicha sug’urta mukofoti summalarini, shuningdеk, boshqa sug’urta majburiyat- larining to’lanishi (bajarilishi) aks ettiriladi. Jumladan, ish bеruvchining (tashkilotning) fuqarolik javobgar- ligini majburiy sug’urta qilish shartnomasi bo’yicha sug’urta mukofoti summasi haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 va 271 analitik hisobvaraqlarning tеgishlisini dеbеtida va 154 «Sug’urta bo’yicha to’lovlar»analitik hisobvaraqning krеditida aks ettiriladi. O’tkazib bеrilgan summalar esa 154 «Sug’urta bo’yicha to’lov- lar» analitik hisobvarag’ning dеbеtida va tеgishli pul mablag’larini hisobga oluvchi analitik hisobvaraqlar krеditida aks ettiriladi. 155 «Budjеt tashkilotining ixtiyorida vaqtincha bo’ladigan mablag’lar bo’yicha hisob-kitoblar» analitik hisobvaraqning krеditiga tashkilotning ixtiyoriga vaqtinchalik tushgan summalar yoziladi, bunda 114 «Budjеt tashkilotining vaqtincha ixtiyorida bo’ladigan mablag’lar «analitik hisobvarag’i dеbеtlanadi, bu analitik hisobvaraqning dеbеtiga esa bеlgilangan shart uchun bеrilgan yoki o’tkazib bеrilgan summalar yoziladi, bunda 114 «Budjеt tash- kilotining vaqtincha ixtiyorida bo’ladigan mablag’lar» analitik hisobvaraq krеditlanadi.Dеpozit summalar analitik hisobi har bir oluvchi bo’yicha 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob-kitoblar daftarida (kartochkasida) olib boriladi. To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar 156 «To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar» analitik hisobvarag’ida quyidagilar hisobga olinadi: – bolalarni maktabgacha ta’lim muassasalarida (bolalar bog’chalari va yaslilarda) saqlanganligi; – bolalarni musiqa va san’at maktablarida o’qitilganligi; – tarbiyalanuvchilarni maktab-intеrnatlarda va boshqa ta’lim muassasalarida saqlanganligi uchun ota-onalar bilan olib borila- digan hisob-kitoblar; 14 – ish joyida ovqat bilan ta’minlanganligi uchun xodimlar bilan olib boriladigan hisob-kitoblar va boshqa shu kabi hisob-kitoblar hisobi yuritiladi. To’lovlar hisoblanganda 156 «To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob- kitoblar» analitik hisobvaraqning dеbеtida va 242 «Ta’lim muassasalarida hisoblangan ota-onalarning mablag’lari» analitik hisobvaraqning krеditida aks ettiriladi. Ota-onalardan kеlib tushgan mablag’larga 156 «To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitob- lar»analitik hisobvaraq krеditlanadi va 110 «To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblardan tushgan mablag’lar» analitik hisob- varaq dеbеtlanadi. Qaytariladigan summa g’azna orqali bеriladi yoki pochta orqali jo’natiladi, shuningdеk, naqd pulsiz hisob-kitoblar yo’li bilan ham qaytarilishi mumkin. Qaytarilgan summa 156 «To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar» analitik hisobvaraqning dеbеtiga va 120 «Milliy valutadagi naqd pul mablag’lari» analitik hisobvaraqning krеditiga yoki 110 «To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblardan tushgan mablag’lar» analitik hisobvaraq krеditiga yoziladi. Bir vaqtning o’zida 156 «To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar» analitik hisobvaraqning dеbеti va 242 «Ta’lim muassasalarida hisoblangan ota-onalarning mablag’lari» analitik hisobvaraqning krеditi bo’yicha storno provodkasi bеriladi. 159 “Boshqa debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar” analitik hisobvarag’ida yuqorida kеltirilmagan barcha hollar bo’yicha dеbitor va krеditorlar bilan hisob-kitoblar hisobi olib boriladi.Shuningdеk, ushbu analitik hisobvaraqda shtatda turmagan tarkibga (kompozitorlarga, artistlarga, mualliflarga) shartnoma bo’yicha bajargan ishlari va chiqimlari uchun, tеlеvizor va radio- eshittirishlarda bir marta chiqish uchun qilingan buyurtmalarga bеriladigan qalam haqi summalari bo’yicha hisob-kitoblar, shuningdеk, uyda nogiron bolalarni o’qitadigan pеdagoglarga to’lanadigan kompеnsatsiya to’lovlari hisobga olinadi.Boshqa d е bitorlar va kr е ditorlar bilan olib boriladigan hisob- kitoblarning analitik hisobi 408-son shakldagi (6-son m е morial ord е r) jamlanma qaydnomasida, shuningd е k, 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob-kitoblar daftarida (kartochkasida) olib boriladi.Byudjet tashkiloti ishchi schyotlar rejasini tasdiqlayotganda 15 “Turli 15 debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar” schyotining tegishli subschyotlarini mablag’lar manbaalari bo’yicha alohida shakllantirib olishi mumkin. Masalan 150/1 “Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob-kitoblar (budjet mablag’i hisobidan)”, 150/2 “Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan hisob- kitoblar (rivojlantirish jamg’armasi mablag’i hisobidan)” va hokazo.Ushbu subschyotlar bo’yicha analitik hisob budjet va budjetdan tashqari mablag’lar bo’yicha hisob-kitoblarni alohida ajratgan holda 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob- kitoblar daftari (kartochkasi)da, 285-son shakldagi aylanma qaydnomada va boshqa tegishli hisob registrlarida yuritiladi.Budjet tashkilotlari yetkazib beriladigan mahsulot (ish va xizmatlar) bo’yicha mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan tuzilgan shartnomaga muvofiq hisoblashuvlarni amalga oshiradi.Budjet tashkilotlari yetkazib beriladigan mahsulot (ish va xizmatlar) bo’yicha mol yetkazib beruvchilar va pudratchilar bilan tuzilgan shartnomaga muvofiq hisoblashuvlami amalga oshiradi. Byudjet tashkilotlari belgilangan tartibda mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan tuzilgan shartnomalarni ro’yxatdan o’tkazish uchun g’aznachilik bo’limlariga taqdim etadi.Belgilangan tartibga muvofiq budjet tashkilotlarining mahsulot yetkazib beruvchilar bilan tuzgan shartnomalari majburiy tartibda ularning yuridik xizmatlari (shartnoma asosida jalb qilingan advokatlar) tomonidan qonun hujjatlariga muvofiqligiga tekshirilishi shart. Agar shartnomaning summasi qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqining 200 baravari miqdoridan oshmasa, shartnomalarga tomonlarning yuridik 16 xizmati yoki jalb etilgan advokatlar imzosi qo’yiladi. Agar shartnoma summasi, qonun hujjatlarida belgilangan eng kam ish haqining 200 baravaridan ortiq bo’lsa, tomonlar yuridik xizmat yoki jalb etilgan advokatlarning xulosasini ilova qilishi lozim. Shartnomalar, shuningdek ularga qo’shimcha kelishuvlar aniq va ravshan siyoh yoki sharikli ruchka yoki yozuv (hisoblash) mashinasida yozilgan holda to’ldirilishi lozim. Hech qanday tuzatishlar, o’chirib yozishlar yoki to’g’rilashlar, hattoki tomonlar kelishuviga ko’ra ham yo’l qo’yilmaydi. Ota-onalar bilan olib boriladigan hisob-kitoblarning analitik hisobi 327-son shakldagi ta’lim muassasalarida bolalar saqlanganligi uchun ularning ota-onalari bilan olib boriladigan hisob-kitoblar qaydnomasida yuritiladi. Bolalarni bolalar musiqa va san’at maktablarda, shuningdek boshqa ta’lim muassasalarida o’qitganlik uchun hisoblangan to’lov summalariga 156 “To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar” subschyot debetlanadi va 242 “Ta’lim muassasalarida hisoblangan ota-onalarning mablag’lari” subschyot kreditlanadi. Kelib tushgan summalarga tegishli pul mablag’larini hisobga oluvchi subschyotlar debetlanadi va 156 “To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob- kitoblar” subschyot kreditlanadi.Analitik hisob har bir badal to’lovchi ota-onalar bo’yicha alohida holda yuritiladi.Xodimlar bilan ularning ish joylaridan ovqatlanish uchun olib boriladigan hisob-kitoblarda qonunchilikka ko’ra kasalxonalar, maktabgacha ta’lim muassasalari, nogironlar, shuningdek qariyalar uylari va boshqa tashkilotlar joylashgan yerda umumiy ovqatlanish korxonalari bo’lmagan hollarda ularning xodimlariga to’lov hisobiga ovqatlanish ruxsat etilgan bo’lib, ana shu tashkilotlarning xodimlari bilan ovqatlanganlik uchun hisob-kitob olib boriladi. Xodimlar bilan ular olgan ovqatlar uchun hisob-kitob yuritganda 156 “To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblar” subschyotning debetiga sarf qilingan oziq-ovqat mahsulotlarining qiymati yoziladi, bunda, 061 “Oziq-ovqat mahsulotlari” subschyot kreditlanadi. Kreditiga esa, xodimlardan ovqat uchun olingan summalar, shuningdek oldindan to’langan avans summalari yozib boriladi, bunda tegishli pul 17 mablag’larini hisobga oluvchi subschyotlar (120 “Milliy valyutadagi naqd pul mablag’lari” yoki 110 “To’lovlarning maxsus turlariga doir hisob-kitoblardan tushgan mablag’lar” subschyotlar) debetlanadi. Ovqatlanish uchun olib boriladigan hisob-kitoblarning hisobi 285-son shakldagi aylanma qaydnomada yuritiladi. Bu qaydnomada xodimlarning familiyasi va ismi ko’rsatiladi. Shtatda turmagan tarkibga shartnoma bo’yicha bajargan ishlari va chiqimlari uchun, televizor va radioeshittirishlarda bir marta chiqish uchun qilingan buyurtmalarga beriladigan qalam haqi summalari bo’yicha hisob-kitoblar, shuningdek, uyda nogiron bolalami o’qitadigan pedagoglarga to’lanadigan kompensatsiya to’lovlari va boshqa barcha debetorlar va kreditorlar bilan hisoblashuvlar buxgalteriya hisobida 159 “Boshqa debetor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar” subschyotida yuritiladi. Bu subschyotning kredit tomonida kreditorlik majburiyatlari, debet tomonida kreditorlik majburiyatlarini to’lanishi yoki debetorlik majburiyatlar aks ettiriladi. Boshqa debetorlar va kreditorlar bilan olib boriladigan hisob- kitoblaming analitik hisobi 408-son shakldagi (6-son memorial or der) jamlanma qaydnomasida, shuningdek, 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob-kitoblar daftarida (kartochkasida) olib boriladi. 18 3. Byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalar bilan hisoblashuvlar hisobi. Byudjet tashkilotlari tomonidan qonunchilikka muvofiq byudjet bilan, shuningdek, byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga ajratmalarga doir, jamg’arib boriladigan pensiya tolovlari bo’yicha va boshqa byudjetdan tashqari jamg’armalar bilan hisob-kitoblar olib boriladi. Davlat maqsadli jamg’armalari va boshqa byudjetdan tashqari jamg’armalarga byudjetdan tashqari pensiya jamg’armasi, Respublika yo’l jamg’armasi, ta’lim hamda tibbiyot muassasalarini rekonstruksiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash jamg’armasi, O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Sug’oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash jamg’armasi, O’zbekiston Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg’armasi va boshqa jamg’armalar kiradi. Byudjet bilan soliqlar va boshqa to’lovlar bo’yicha hisoblashuvlami amalga oshiradi. Ma’lumki, 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999-yil 3-sentabrdagi 414-sonli “Budjet tashkilotlarini mablagmbilan ta’minlash tartibini takomillashtirish to’g’risida”gi qaroriga muvofiq 2015-yil 1-yanvargacha byudjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag'lari davlat byudjetiga undiriladigan soliqlar va yig’imlaming barcha turlaridan ozod qilinishi, bo’shab qolgan mablaglar moddiy-texnika va ijtimoiy bazani mustahkamlashga, shuningdek, ulaming xodimlarini moddiy rag’batlantirishga maqsadli yo’naltirilishi belgilangan. Shuning uchun byudjet tashkilotlarida soliqlar bo’yicha faqat xodimlrni ish haqidan qonunchilikda belgilangan miqdorda daromad solig’i ushlanmalari amalga oshiriladi va budjetga o’tkazib beriladi. Lekin buxgalteriya 19Davlat maqsadli jamg'armalari - Davlat budjeti tarkibida jamlantiriladigan jamg'armalar bo'lib, ulaming har biri uchun mablag‘lar manbalari, har bir manbadan mablag ‘ tushishi normalari va shartlari, shuningdek shu mablag 'laridan foydalanilishi mumkin bo ‘Igan maqsadlar qonun hujjatlari bilan belgilanadi “Budjet tizimi to‘g ‘risida”gi qonun, 3-modda hisobida soliqlar bo’yicha imtiyozlar hisobi alohida aks ettiriladi. Majburiy ajratmalar bo’yicha yagona ijtimoiy to’lov qonunchilikda belgilangan tartibda hisoblanadi va o’tkazib beriladi. Xodimlami ish haqiga nisbatan belgilangan tartibda shaxsiy jamg’arib boriladigan Pensiya hisobvaragi badallari Xalq banki bo’limlarida ochilgan shaxsiy hisobvaraqlarga olkazilib boriladi. Bundan tashqari xodimlaming ish haqiga nisbatan Pensiya jamg’armasiga ushlanma (badal) amalga oshirilib olkazib beriladi. Shuningdek, Pensiya jamg’armasi mablag’lari hisobidan xodimlarning ijtimoiy to’lovlarini (qonunchilikda belgilangan miqdorda ishlovchi xodimlarga nafaqalar va boshqalar) qoplash uchun ajratiladigan mablag’lar bo’yicha Pensiya jamg’armasi bilan hisoblashuvlar amalga oshiriladi. Bulardan tashqari, qonunchilikda belgilangan tartibda Davlat maqsadli jamg’armalari (Respublika yol jamg’armasi va boshqalar) bilan hisoblashuvlar amalga oshirilib hisoblangan ajratmalar imtiyoz ko’rinishida aks ettiriladi. Byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalarga hisoblangan majburiy ajratma va ushlanmalar bo’yicha buxgalteriya ma’lumotnomalari, raschyotlari tuzilib 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob- kitoblar daftarida (kartochkasi) aks ettiriladi va bir vaqtni o’zida tegishli buxgalteriya yozuvlari berilib tegishli memorial order - jamlanma qaydnomalariga tushiriladi. Memorial order - jamlanma qaydnomalar asosida 308- son shakldagi Bosh jurnal kitobi va hisobot shakllari toldiriladi. Buxgalteriya hisobida yuqorida keltirib o’tilgan byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalarga majburiy ajratmalar, ushlanmalar va boshqalar bo’yicha hisoblashuvlar hisobi kiradi. 16 “Byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalar bilan hisob- kitoblar” schyotida quyidagi subschyotlarga bo’lingan holda yuritiladi: 160 “Byudjetga to’lovlar bo’yicha byudjet bilan hisob-kitoblar”; 161 “Yagona ijtimoiy to’lov bo'yicha hisob-kitoblar”; 162 “Shaxsiy jamg’arib boriladigan Pensiya hisobvarag’I badallari bo’yicha hisob-kitoblar”; 163 “Byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi bilan hisob-kitoblar”; 20 169 “Boshqa byudjetdan tashqarijamg’armalar bilan hisob-kitoblar”. 160 “Byudjetga to’lovlar bo’yicha byudjet bilan hisob-kitoblar” subschyotida byudjet bilan quyidagilar bo’yicha qilinadigan hisob- kitoblar hisobi yuritiladi: ish haqi va boshqa to’lovlardan ushlab qolingan soliqlar, aybdor shaxs hisobiga olib borilgan va budjetga o’tkazilishi lozim bo’lgan kamomadlar summalari, moddiy qimmatliklami sotishdan tushgan va qonunchilikka ko’ra byudjet daromadiga o’tkazilishi kerak boigan summalar va boshqa byudjet bilan hisob-kitoblar aks ettiriladi. Bu subschyotning kredit tomonida hisoblangan soliqlar summasi, debet tomonida hisoblangan soliqlami o’tkazilishi yoki hisobdan chiqarilishi aks ettiriladi. Byudjetga to’lovlar bo’yicha byudjet bilan hisob-kitoblar buxgalteriya o’tkazmalarida quyidagicha aks ettiriladi. 21 Analitik hisob har bir hisob-kitoblar turlari bo'yicha 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob-kitoblar daftarida (kartochkasi)da olib boriladi. 161 “Yagona ijtimoiy to’lov bo’yicha hisob-kitob subschyotida mehnatga haq to’lash jamg’armasidan hisoblangan yagona ijtimoiy to’lovlaming hisobi olib boriladi. Bu schyotning kredit tomonida belgilangan tartibda xodimlaming ish haqiga nisbatan hisoblangan yagona ijtimoiy to’lov summasi, debet tomonida hisoblangan yagona ijtimoiy to’lov summasining o’tkazib berilishi aks ettiriladi. 161“Yagona ijtimoiy to’lov bo’yicha hisob-kitoblar” subschyot bo’yicha analitik hisob 292-son shakldagi joriy hisoblar va hisob-kitoblar daftarida (kartochkasida) olib boriladi. 162 “Shaxsiy jamg’arib boriladigan Pensiya hisobvarag’i badallari bo’yicha hisob-kitoblar” subschyotida tashkilotlar xodimlarining jamg’arib boriladigan pensiya to’lovlari bo’yicha badallari hisobi yuritiladi. Bu subschyotning kredit tomonida xodimlar ish haqiga nisbatan hisoblangan shaxsiy jamg’arib boriladigan Pensiya hisobvarag’i badallari summasi, debet tomonida hisoblangan badallami o’tkazib berilishi aks ettiriladi. Analitik hisob har bir shaxsiy jamg’arib boriladigan pensiya hisobvaraqlariga majburiy badallarni o’tkazuvchi xodimlar bo’yicha alohida holda yuritiladi. 163 “Byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi bilan hi kitoblar” subschyotida tashkilotlaming xodimlariga hisoblangan ish haqlaridan byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga ajratma qilinadigan badallari, qonunchilikka muvofiq sotilgan mahsulot (ish, xizmat)laming haqiqatdagi hajmidan majburiy ajratmalaming hisobi, shuningdek, davlat ijtimoiy sug’urtasi va boshqa byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi hisobidan amalga oshiriladigan to’lovlar bo’yicha byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi bilan olib boriladigan hisob-kitoblari hisobi yuritiladi. Bu schyotning kredit tomonida xodimlariga hisoblangan ish haqlaridan byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga hisoblangan badallar qonunchilikka muvofiq sotilgan mahsulot (ish, xizmat) larning haqiqatdagi hajmidan Pensiya jamg’armasiga majburiy ajratmalar summasi, shuningdek, 22 Pensiya jamg’armasi hisobidan amalga oshiriladigan to’lovlaming kelib tushishi aks ettiriladi. Debet tomonida Pensiya jamg’armasiga hisoblangan badallar va ajratmalaming o’tkazib berilishi va Pensiya jamg’armasi hisobidan amalga oshiriladigan to’lovlarning hisoblanishi aks ettiriladi. Byudjetdan tashqari Pensiya jamg'armasi hisobidan amalga oshiriladigan Davlat ijtimoiy sug’urtasi bo'yicha toiovlar va boshqa to’lovlar hisoblanganda 163 “Byudjetdan tashqari Pensiya jamg'armasi bilan hisob-kitoblar” subschyotning debetida va 171 “Xodimlar bilan ijtimoiy nafaqalar bo'yicha hisob-kitoblar” subschyotning kreditida aks ettiriladi. Byudjetdan tashqari Pensiya jamg'armasining tuman (shahar) bo'limlaridan tashkilot hisobvarag'iga kelib tushgan summalarga pul mablag'larini hisobga oluvchi tegishli subschyotlar debetlanadi va 163 “Byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi bilan hisob- kitoblar” subschyot kreditlanadi. Analitik hisob byudjetdan tashqari Pensiya jamg'armasi hisobidan amalga oshiriladigan to’lovlarni oluvchilar bo'yicha alohida holda yuritiladi. 169 “Boshqa byudjetdan tashqari jamg’armalar bilan his kitoblar” subschyotida tashkilotlaming 0 ‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi Ta’lim, tibbiyot muassasalarini rekonstruksiya qilish, mukammal ta’mirlash va jihozlash bo'yicha byudjetdan tashqari jamg’arma, Respublika yo’l jamg’armasi va boshqa byudjetdan tashqari jamg’armalar bilan qonunchilikka muvofiq olib boriladigan hisob-kitoblari yuritiladi. Bu schyotning kredit tomonida byudjetdan tashqari jamg’armalarga hisoblangan ajratmalar summasi, debet tomonida hisoblangan ajratmalar summasining o'tkazib berilishi yoki hisobdan chiqarilishi aks ettiriladi. Byudjet tashkilotlarida daromadlar va xarajatlar smetalari ijrosini amalga oshirish jarayonida kamomadlar, xizmat safarlari, ish haqi va unga tenglashtirilgan to'lovlar bo'yicha xodimlar bilan, stipendiya to'lovlari bo'yicha talabalar bilan hisoblashuvlar amalga oshiriladi. Material javobgar shaxslar bilan yo'l qo'yilgan kamomadlar bo'yicha hisoblashuvlar amalga oshiriladi. Bunda mulkiy qiymatliklar bo'yicha kamomadlar 23 undirish vaqtida bozor qiymatida undiriladi. Yo'l qo'yilgan kamomadlar inventarizatsiya dalolatnomalari orqali aks ettiriladi va mehnat qonunchiligi talablari asosida undiriladi. “Inventarizatsiya jarayonida aniqlangan mol-mulk kamomadi va ortiqchasining buxgalteriya hisobi va soliqqa tortish tartibi to'g'risidagi Nizom”ga asosan ish beruvchining mulkiga yetkazilgan zarar hajmi, zarar uchun xodimning moddiy javobgarlik chegaralari va tartibini aniqlash O'zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi bilan tartibga solinishi ko'rsatilgan. Bir oylik o'rtacha ish haqidan oshmaydigan yetkazilgan zarar summasini aybdor xodimdan undirish ish beruvchining farmoyishiga muvofiq amalga oshiriladi. Farmoyish yetkazilgan zarar aniqlangan kundan boshlab bir oydan kechikmasdan chiqarilishi mumkin. Bunda zarar hajmi inventarizatsiya o'tkazish davrida mazkur joyda amal qilayotgan bozor baholari bo'yicha hisoblanadi. Agar xodimdan undirilishi lozim bo'lgan yetkazilgan zarar summasi uning o'rtacha oylik ish haqidan yuqori yoki zarar aniqlangan kundan boshlab bir oylik muddat o'tgan bo'lsa, undirish sud orqali amalga oshiriladi. Xizmat safari xarajatlari bo'yicha hisobdor shaxslar bilan hisoblashuvlar amalga oshiriladi. Byudjet tashkilotlarida xizmat safari xarajatlarini amalga oshirish “0 ‘zbekiston Respublikasi hududidagi xizmat safarlari to’g’risida Yo’riqnoma” (0’z.R AV. tomonidan 2003-yil 29- avgustda 1268-son bilan ro’yxatdan o’tgan) va Xorijiy mamlakatlarga xizmat safarlari “Vazirliklar, idoralar, korxonalar va tashkilotlar xodimlari 0 ‘zbekiston Respublikasi tash- qarisiga xizmat safariga yuborilganda xizmat safari xarajatlari uchun mablag’lar berish Tartibi” ( 0 ‘z.R AV. tomonidan 2000-yil 5 iyun- da No 932-son bilan ro’yxatdan o’tgan)ga asosan amalga oshiriladi. Avans summalarining sarflanganligi haqida hisobdor shaxslar 286-son shakldagi avans hisobotini tashkilot buxgalteriyasiga topshiradilar. Ular ushbu hisobotga qilingan xarajatlarni tasdiqlovchi hujjatlami ilova qilib topshiradilar. Avans hisobotiga ilova qilingan hujjatlar hisobdor shaxs tomonidan ularning hisobotda yozilish tartibiga qarab raqamlab chiqiladi. 24 Foydalanilmagan avans qoldig’i hisobdor shaxs tomonidan avans hisoboti topshirilgandan so’ng uch kundan kechiktirmasdan tashkilot kassasiga qaytarilishi lozim. Hisobdor shaxsga oldin berilgan avans summasi to ‘liq qaytarilgandan so’ng yangidan avans beriladi. Hisobi beriladigan summalaming sarflanganligi haqida belgilangan muddatda avans hisoboti topshirilmagan yoki foydalanilmagan avans qoldiq1i kassaga qaytarilmagan hollarda tashkilotlar bu qarzlami avans olgan shaxslaming ish haqlaridan qonunchilikda belgilangan tartibda ushlab qolish huquqiga ega. Ma’lumki ish haqi, o’z navbatida, asosiy va qo’shimcha ish haqiga bo’linadi: 25 1- Asosiy va qo’shimcha ish haqi tartibi Asosiy ish haqiga xodimlarni ishlagan vaqti, bajargan ishining miqdori va sifatiga asosan hisoblangan ish haqi, tarif stavkalari, okladlar, mukofotlar, asosiy ish vaqtidan tashqari ishlagan ish vaqtiga hisoblangan qo’shimcha ish haqi, ishchi aybiga bog’liq bo’lmagan holda turib qolishlarga hisoblangan ish haqi va shu kabi boshqalar kiradi. Qo’shimcha ish haqi, bu mehnat qonunchiligida ko’zda tutilgan ishchining ishlamagan ish vaqti uchun hisoblangan ish haqidir. Bunga ishchining mehnat ta’tili uchun hisoblangan ish haqi, voyaga yetmaganlar, o’smir yoshlar, ayollar va boshqalar uchun imtiyozli ish vaqti uchun hisoblangan ish haqi, ishdan bo’shashi munosabati bilan hisoblangan nafaqa va boshqalar kiradi Mehnatga haq to’lashning ikkita shakllari mavjud: ishbay va vaqtbay. Mehnat haqini hisoblashning ishbay shaklida ish haqi ishlab chiqarilgan mahsulotning hajmi, sifati, bajarilgan ishlar va ko’rsatilgan xizmatlar hajmiga ko’ra hisoblanadi. Mehnat haqini hisoblashning vaqtbay shaklida mehnat haqi ishlangan ish soatlariga muvofiq, shtatlar jadvalidagi tarif stavkalariga asoslangan holda hisoblanadi. Tarif setkasi - bu razryadlar va ularga tegishli bo'lgan tarif koeffitsientlari ko’rsatiladigan hujjatlardir. Bunda razryad ortgan sari tarif koeffitsienti ham ortib boradi. Tarif stavkasi-ishchining razryadga muvofiq unga ma’lum vaqt birligi (soat, kun) uchun to’lanadigan haq miqdorini aniqlaydi. Odatda tarif stavkasi birinchi razryad uchun belgilanadi, qolgan razryadlar uchun esa birinchi razryad tarif stavkasini qolgan razryadlar tarif koeffitsientiga yo'naltirish yo’li bilan aniqlanadi. Xodimning mehnat haqini topish uchun razryad bo'yicha tarif koeffitsientini eng kam ish haqi miqdoriga ko'paytirish orqali aniqlanadi. Mehnatga haq to'lashning yagona tarif setkasi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlanadi. Byudjet tashkilotlarida asosan vaqtbay asosida ish haqi to'lanadi. Bunda har qaysi byudjet tashkiloti namunaviy shtatlar jadvaliga asoslanib shtat birliklarini shakllantiradi va belgilangan tartibda razryadlarini qo'yib oylik ish haqini (okladlarini) hisoblaydi va shtatlar jadvalini shakllantiradi. Hozirda byudjet tashkilotlarida shtatlar jadvaliga kiritilgan ba’zi 26 lavozimlar bo'yicha qonunchilikka asosan belgilangan oylik ish haqlari tayinlanadi. Byudjet tashkilotlarida “Byudjet tashkilotlari xodimlarini moddiy rag'batlantirish maxsus jamg'armasi to'g'risida yo'riqnoma” (O'z.R AV. tomonidan 1995-yil 20- sentabrda No 177-son bilan ro'yxatdan o'tgan) asosan oylik ish haqiga nisbatan 15 foiz miqdorida xodimlarini moddiy rag'batlantirish maxsus jamg'armasi tashkil etiladi va ushbu nizom talablari bo'yicha mukofot, moddiy rag'batlantirish ko'rinishida sarflanadi. Mehnat qonunchiligiga asosan byudjet tashkilotlari xodimlari har yili mehnat ta’tiliga chiqish huquqiga ega. Bunda mehnat ta’tiliga chiqish bo’yicha buyruq rasmiylashtirilgandan so’ng buxgalteriya tomonidan o’matilgan tartibda mehnat ta’tili uchun ish haqi hisoblanadi. Mehnat ta’tili uchun ish haqi hisoblashda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11- martdagi 133-son qarori bilan tasdiqlangan “O’rtacha oylik ish haqini hisoblab chiqarish tartibi”ga ko’ra o’rtacha oylik ish haqi hisoblab topiladi. Unga ko’ra hisoblanayotgan vaqtdagi shtatlar jadvali bo’yicha belgilangan oylik ish haqiga bir yil davomida oylik ish haqidan tashqari byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga ajratma qilinadigan qo’shimcha olgan mukofotlar, boshqa tolovlami 12/1 qo’shilib chiqqan natija 25. 4 koeffitsentga bolish yo’li bilan bir kunlik mehnat ta’tili uchun ish haqi topiladi. Bir kunlik mehnat ta’tili uchun ish haqini ta’til kunlariga ko’paytirish yo’li bilan mehnat ta’tili uchun ish haqi topiladi. Shartli misol: Byudjet tashkiloti bosh hisobchisi 2012-yil 2- avgustdan 24 ish kunidan iborat mehnat ta’tiliga chiqdi. Bu xodimning oylik ish haqi miqdori shtatlar jadvali bo'yicha 650000 so’mga teng bo’lgan. Bir yil davomidagi mukofot ko'rinishida olingan ish haqi 3 600 000 so ‘mga teng bo’Iganligi aniqlandi. Mehnat ta’tili uchun ish haqi = 650000+300000(3600000/12)/25.4 *24=897637.8 so’mga teng bo ‘ladi. Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqalarini hisoblash “Davlat ijtimoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqalar tayinlash va tartibi to’g’risida Nizom” (0’z. R AV. tomonidan 2002-yil 8 mayda No 1136-son bilan ro’yxatdan olgan) talablari asosida 27 amalga oshiriladi. Unga ko’ra, kasallik varaqasiga asosan xodimning haqiqatda vaqtincha mehnat qobiliyatini yo’qotgan ish kunlari uchun yuqorida keltirib o’tilgan tartibda o’rtacha ish haqi aniqlanib, mehnat stajidan kelib chiqib miqdori aniqlanadi. Nizomga ko’ra quyidagi tartib belgilangan: Vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik nafaqasi ish stajining davomiyligidan qat’i nazar ish haqining 100 foizi miqdorida quyidagilarga to’lanadi: -ishlayotgan Ikkinchi jahon urushi qatnashchilariga; -baynalminal jangchilarga va ularga tenglashtirilgan boshqa shaxslarga; -qaramog’ida 16 yoshga (o'quvchilar 18 yoshga) yetmagan uch yoki undan ortiq bolalari bo'lgan xodimlarga; -Chemobil AESdagi avariya oqibatlarini tugatishda qatnashgan xodimlarga; -Chemobil AESdagi avariya natijasida radioaktiv ifloslanish zonasidan evakuatsiya qilingan va ko’chirilgan, qon hosil qiluvchi organlar kasalliklari (o’tkir leykoz), qalqonsimon bez (adenoma, rak) va xavfli o’smalar bilan bog’liq kasalliklarga chalingan xodimlarga; - mehnatda mayiblanish va kasb kasalligi natijasi vaqtincha mehnatga qobiliyatsiz bo'lgan xodimlarga. Tashkilotda mehnatga layoqatsizlik nafaqalarini tayinlanishi bo’yicha ijtimoiy sug’urta komissiyasi tarkibi kadrlar bo’limi, kasaba uyushmasi, buxgalteriya bo’limi xodimlaridan iborat tasdiqlanadi. Har oyda ushbu komissiya tomonidan bir marta yig’ilish o’tkazilib, bayonnoma asosida tushgan kasallik varaqalari bo’yicha mehnatga layoqatsizlik nafaqalari va boshqa ijtimoiy sug’urta nafaqalari tayinlanadi. 28 Xulosa Byudjet tashkiloti o’z vazifalarni bajarish bilan bog’liq bo’lgan o’z faoliyatini amalga oshirishi uchun davlat byudjetidan mablag’ ajratishni nazarda tutilgan va bu mablag’ moliyalashtirishning asosiy manbai hisoblanadigan davlat tashkilotidir. Byudjet tashkilotlari davlat funktsiyalarini bajaruvchi, davlat tomonidan nazorat qilinadigan va davlat byudjetdigan moliyalashtiriladigan institutsional birliklar hisoblanadi. Byudjet tashkilotlarida majburiyatlar hisobi asosiy hisob ob’ektlaridan biri hisoblanadi. Moliya vazirligi tomonidan byudjet tashkilotlarida debitorlik va kreditorlik qarzlarni vujudga kelishini oldini olish maqsadida bir qator meyo’riy hujjatlar ishlab chiqmoqda. Bundan maqsad byudjet tashkilotlarida debitorlik va kreditorlik qarzdorlikni hisobini to’g’ri yuritishdan iboratdir. Byudjet tashkilotlari smetalar ijrosi jarayonida yuridik va jismoniy shaxslar bilan o’rnatilgan tartibda hisoblashuvlarni amalga oshiradi. Davlat byudjeti g’azna ijrosi sharoitida byudjet tashkilotlarida debitor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar hisobini tashkil qilishning hozirgi holatini o’rganish va ularni takomillashtirish bo’yicha ilmiy takliflarni shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Kurs ishini bajarishga qo’yilgan maqsaddan kelib chiqib, belgilangan vazifalarni bajarish natijasida quyidagi xulosaga ega bo’lindi: Birinchidan, tashkilotga moddiy qiymatliklarini o’z vaqtida yetib kelishini ta’minlash maqsadida moddiy qiymatlarni olib kelish uchun ishonchlarni to’g’ri rasmiylashtirish, belgilangan kungacha amal qilishini nazorat qilish zarur. Ikkinchidan, «O’zASBO» elektron dasturida ishlashni yaxshi o’zlashtirish. Bosh hisobchi buxgalteriya oid barcha ma’lumotlarni o’z vaqtida to’liq kiritish, ma’lumotlarni olish va ma’lumotlar aylanishini yaxshi o’zlashtirish kerak: Uchinchidan, tashkilotda o’tkazilgan yo’qlama natijalarini o’z vaqtida yuritish, kamomadaga aloqador bo’lgan aybdor shaxslardan belgilangan tartibda undirish, agar undirish imkoni bo’lmasa boshqa chora-tadbir ko’rish va o’tkazilgan yo’qlama natijalarini buxgalteriya hisobida o’z vaqtida aks ettirish kerak. 29 To’rtinchidan, byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalarga to’lovlarni to’g’ri hisob-kitob qilish zarur: Beshinchidan, rivojlantirish jamg’armasiga kelib tushgan mablag’larni avvalo tashkilotni mavjud majburiyatlarini to’lashga yo’naltirish zarur. Oltinchidan, tashkilotning xodimlariga ish haqi va unga tenglashtirilgan to’lovlarni to’g’ri belgilashi kerak: Yettinchidan, Rivojlantirish maxsus jamg’armasi hisob raqamiga mablag’lari tushirish uchun tashkilotning bo’sh turgan binolarni uch tomonlama shartnomaga asosan ijara berish kerak. Bundan tashqari, byudjet tashkilotlarida debitor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar hisobini xususiyatlari alohida ahamiyat kasb etib, ular yuridik va moliyaviy majburiyatlar g’aznachilik va uning hududiy bo’limlarida ro’yxatga olinishi, tovar (ish, xizmat) lar yetkazib berish bo’yicha mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan tuziladigan shartnomalarida oldindan to’lov 15% miqdorida belgilanishi, tovar (ish, xizmat) lar yetkazib berish bo’yicha mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan tuziladigan shartnomalar summasi 300 AQSH dollari miqdoriga yaqin bo’lsa tanlov o’tkazilmasdan to’g’ridan-to’g’ri shartnomalar tuzilishi, byudjet tashkilotlarida debitor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar tartibi va hisobini tashkil etishni tartibga soluvchi qonuniy me’yoriy va qonuniy hujjatlar mavjudligi, byudjet tashkilotlaring yuridik va moliyaviy majburiyatlari g’aznachilik bo’limlari tomonidan ro’yxatga olinishi va to’lab berilishi va boshqalar. Yuqoridagilar asosida byudjet tashkiloti hisob tizimida amalga oshirilayotgan isloxatlar talablaridan kelib chiqib, mavjud debitorlik va kreditorlik qarzdorliklar hisobini takomillashtirishda quyidagilarga e’tibor qaratish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz quyidagi ntakliflarni berib o’tamiz: Birinchidan, byudjet tashkilotida hisob siyosatini ishlab chiqish: Ikkinchidan, byudjet tashkilotlarida buxgalteriya hisobining milliy standartlarini ishlab chiqish: 30 Uchinchidan, «O’zASBO» elektron dasturida ishlashni yaxshi o’zlashtirish uchun tashkilotning barcha hisobchilarini dastur bo’yicha qayta o’qitish kerak: To’rtinchidan, byudjet tashkilotlarida material qiymatliklarni hisobdan chiqarish bo’yicha alohida yo’riqnoma ishlab chiqish va tasdiqlash; Beshinchidan, ta’mirlash xarajatlari uchun ajratilgan mablag’lardan maqsadli va oqilona foydalanishni ta’minlash; Oltinchidan, byudjet tashkilotlarida ichki audit shtatini kiritish; Debitor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar hisobini tashkil etish majburiyatlarini o’z vaqtida tugatilishi bo’yicha monitoring qilib borish, debitor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar hisobini yuritishda mablag’lar manbaalari bo’yicha yuzaga keshini alohida buxgalteriya schetlarida aks ettirish, ya’ni schyotlar rejasida aniq belgilanib olinishi, mol yetkazib beruvchi va pudratchilar amaldagi qonunchilik talablari darajasida tashkil etish va muddati o’tgan holatlarga kelishini oldini olish bo’yicha chora-tadbirlarni amalga oshirib borish, ularni hujjatlarida to’g’ri aks ettirish bo’yicha hisob siyosatini belgilab olish, debitor va kreditorlar bilan hisoblashuvlar hisobi bo’yicha asoslangan buxgalteriya axborotlarini shakllantirish va boshqalar. Yuqoridagi keltirilgan takliflar nazariy hamda amaliy ahamiyatga ega bo’lib, amalioyotda o’z yechimini topishi hamda qo’llanilishi byudjet tashkilotlarida majburiyatlar hisobini yaxshilash imkoniyatini va o’zining ijobiy samarasini beradi. 31 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. Normativ-huquqiy hujjatlar 1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi “Xalq so’zi” gazetasi, 1992 yil 15 dekabr, 243 (494)-son (o’zgartirish va qo’shimchalar bilan); 2. O’zbekiston Respublikasining Byudjet Kodeksi. //O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to’plami, 2013 y., 52-I-son (o’zgartirish va qo’shimchalar bilan); 3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 9.12.2019 yildagi “2020 yil uchun O zbekiston Respublikasining Davlat byudjeti to g risida”gi O RQ-589-sonʻ ʻ ʻ ʻ Qonuni, “Xalq so’zi” gazetasida e’lon qilingan va 10.12.2019 yildan kuchga kirgan 4. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 24-iyuldagi “O’zbekiston Respublikasida loyiha boshqaruvi tizimini joriy etish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PF-5120 sonli Farmoni; 5. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 23-avgustdagi “Tovarlar (ishlar, xizmatlar) ning davlat va korporativ xaridlarini amalga oshirishning zamonaviy shakl va uslublarini yanada joriy etish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PF-3237 sonli Qarori; 4.Internet saytlari 29. www.lex.uz (O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi) 30. www.treasury.uz (O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi G’aznachiligi) 31. www.stat.uz (O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasining rasmiy veb-sayti) 32. www.tfi.uz (Toshkent Moliya Instituti veb-sayti). 33. www.mf.uz (O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi veb-sayti) 34. www.ach.gov.uz (O’zbekiston Respublikasi Hisob Palatasining rasmiy veb- sayti) 32

Byudjet tashkilotlarida mol yetkazib beruvchilar va xaridorlar bilan hisoblashuvlar hisobi

Sotib olish