Davlat byudjetining harajatlari tizimi - Iqtisodiyot - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	15000UZS
Hajmi	1.7MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	18 Yanvar 2025
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Fazilat Matyoqubova

Ro'yxatga olish sanasi 12 May 2024

7 Sotish

Davlat byudjetining harajatlari tizimi

Sotib olish

D A V L A T B Y U D J E T I N I N G
X A R A J A T L A R I T I Z I M I .
M U N I R A S O B I R O V A Z O H I D J O N Q I Z I

Kirish
Davlat byudjeti mamlakat iqtisodiyotini
boshqarishda muhim vositalardan biri bo‘lib, u
orqali davlat o‘zining ijtimoiy-iqtisodiy vazifalarini
amalga oshiradi. Davlat byudjeti xarajatlari tizimi
esa ushbu jarayonning ajralmas qismi hisoblanadi.
Xarajatlar tizimi davlatning moliyaviy resurslarini
qanday taqsimlashini va ulardan qanchalik samarali
foydalanishini belgilaydi. Ushbu tizimni to‘g‘ri
tashkil etish iqtisodiy barqarorlikni ta'minlash va
aholining turmush darajasini oshirishda asosiy omil
hisoblanadi.

• Moliya tizimi - moliyaviy munosabatlarning turli sohalarini
o’z ichiga olib, har qaysi sohalar pul mablag’lari fondlarini
shakllantirish va ulardan foydalanish xususiyatlari bilan
tavsiflanadi. Moliya tizimi bir tomondan moliya
munosabatlarining yig’indisi sifatida, ikkinchi tomondan
moliya organlarining yig’indisi sifatida olib qaraladi.
Moliyaning mohiyatidan kelib chiqib, moliya tizimini
o’rganishda uni moliya munosabatlari yig’indisi sifatida
yondashish maqsadga muvofiq. Moliyaviy munosabatlar o’z
xususiyatiga ko’ra taqsimlovchi hisoblanadil ar, shu bilan birga
qiymatni taqsimlash, avvalo, subyektlar bo’yicha amalga oshiriladi.
Subyektlar ijtimoiy ishlab chiqarishdagi ahamiyatidan kelib chiqib,
maqsadli pul fondlarini shakllantiradilar. Aynan subyektning ijtimoiy
ishlab chiqarishdagi roli moliyaviy munosabatl arni
turkumlashning birlamchi obyektiv belgisi hisoblanadi.
Bunga asosan moliyaviy munosabatlarning yig’indisida
uchta yirik sohalar ajratilishi mumkin: korxonalar,
tashkilotlar va muassasalar moliyasi; sug ’ urta; davlat
moliyasi. Har bir sanab o’tilgan soha ichida bo’g’inlar
ajraladi, shu bilan birga moliyaviy munosabatlarni
guruhlashtirish subyekt faoliyatining maqsadli pul fondlarini
tarkibi va yo’nalishiga hal qiluvchi ta’sir ko’rsatuvchi
xarakteridan kelib chiqib amalga oshiriladi. DAVLATYOR SAMATOV

• Davlat moliyasi sohasida – davlat byudjeti,
byudjetdan tashqari fondlar, davlat krediti
hisoblanadi. Moliya munosabatlarining soha va
bo’g’inlari o’zaro uzviy bog’langan bo’lib,
ularning yig’indisi moliya tizimini tashkil qiladi.
Moliya tizimi moliya organlari va muassasalari
yig’indisi sifatida ham ishlatiladi. Moliya
tizimining barcha bo’g’inlari o’z navbatida ichki
moliyaviy munosabatlar tarkibidan kelib chiqib
quyi bo’g’inlarga bo’linadi. Demak, tijorat
asosida faoliyat ko’rsatuvchi korxonalar moliyasi
tarkibida, tarmoq yo’nalishidan kelib chiqib,
sanoat korxonalari moliyasi, qishloq xo’jaligi
korxonalari moliyasi, savdo korxonalari moliyasi,
transport korxonalari moliyasi va boshqa
mulkchilik shaklidan kelib chiqib, davlat
korxonalari moliyasi, shirkat korxonalari moliyasi,
aksionerlik jamiyatlari moliyasi, xususiy
korxonalar va boshqalar moliyalariga bo’linishi
mumkin.

O ‘ Z B E K I S T O N R E S P U B L I K A S I N I N G D AV L AT B U D J E T I
( D AV L AT B U D J E T I ) — D AV L AT N I N G D AV L AT VA Z I FA L A R I
VA
F U N K S I YA L A R I N I M O L I YAV I Y J I H AT D A N TA’ M I N L A S H
U C H U N
M O ‘ L J A L L A N G A N M A R K A Z L A S H T I R I L G A N P U L
J A M G ‘ A R M A S I ;
•
Daromadlar •
Xarajatlar

nodavlat notijorat
tashkilotlarini va
fuqarolik
jamiyatining
boshqa
institutlarini
davlat tomonidan
qo‘llab-quvvatlash
xarajatlari;ijtimoiy soha
va aholini
ijtimoiy
qo‘llab-
quvvatlash
xarajatlari;
iqtisodiyot
xarajatlari;Xarajatla
r tarkibi markazlashtiril
gan
investitsiyalarni
moliyalashtirish
xarajatlari;
sudlarni saqlab
turish xarajatlari;
fuqarolarning
o‘zini o‘zi
boshqarish
organlarini saqlab
turish xarajatlari; Davlat budjetining xarajat qismi
tarkibida O‘zbekiston Respublikasi
Vazirlar Mahkamasining,
Qoraqalpog‘iston Respublikasi
respublika budjetining, viloyatlar
viloyat budjetlarining va Toshkent
shahri shahar budjetining tumanlar
va shaharlar budjetlarining zaxira
jamg‘armalari hisobga olinadi.davlat
hokimiyati va
boshqaruvi
organlarini,
adliya va
prokuratura
organlarini
saqlab turish
xarajatlari;

Ijtimoiy soha xarajatlari
Boshqa xarajatlar
Rivojlantirish dasturlari uchun xarajatlar
Iqtisodiy xarajatlar
Tabiiy gazni sotib olish va sotish o'rtasidagi zararlarni qoplash uchun subsidiyalar
Davlat boshqaruvi, adliya, prokratura va sud organlarini saqlash xarajatlari
Davlat qarziga xizmat ko'rsatishning foiz xarajatlari
Vazirlar Mahkamasi va mahalliy budjetlarning zaxira jamg'armalari
O'zini o'zi boshqarish organlarini saqlash hamda Davlat tomonidan NNT va fuqorolar jamiyatining boshqa institutlarini qo'llab-quvvatlash xarajatlari
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
129891
36992
30045
22480
14200
13788
6878
2006
1453
X a r a j a t t a r k i b i

suv xo'jaligi
ekspluatatsiyasi
xarajatlari
Geologik qidiruv
ishlari
Aholi punktlarini
obodonlashtirish
ishlarini amalga
oshirish
Umumiy
foydalanishdagi
avtomobil yo’llarini
saqlash
Issiqlik ta’minoti
korxonalari
xarajarlarini bir
qismini qoplash
xarajatlari
Eksportni
rag’batlantirish
agentligiga
xarajatlar
Tadbirkorlikni
qo’llab quvvatlash
jamg’armasiga
transfertlar
Eksportchilar
uchun sug’urta
badallarini qoplash
uchun xarajatlar
Boshqa xarajatlar7959.
8
5564.
81090.
0
2680.
4
1850.
0
178.8
460.5900.0
1795.
7

O ’ Z B E K I S T O N R E S P U B L I K A S I
V A Z I R L A R M A H K A M A S I V A
M A H A L L I Y H O K I M Y A T
O R G A N L A R I N I N G Z A X I R A
J A M G ’ A R M A L A R I - 2 0 0 6 M L R D•
Elchixona va konsulliklarni saqlash xarajatlari;
•
A’zolik
badallari to’lovi va xalqaro tashkilotlar tomonidan
moliyalashtirishda
O’zbekiston Respublikasining ishtirok
etishi
(BMT, Yunesko va b);
•
Statistika
ishlarini bajarish uchun davlat buyurtmasi;
•
Qabul
uylarini saqlash;
•
Advokatlar
xizmatlari;
•
Siyosiy
partiyalarning ustav faoliyatini moliyalashtirish;
•
Boshqaruv
organlarining boshqa tashkilotlari;
•
Boshqa
xarajatlar.

X ulosa
Davlat byudjeti xarajatlari tizimi
mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy
rivojlanishini ta'minlashda muhim
ahamiyatga ega. Ushbu tizimning
samarali faoliyat yuritishi uchun
byudjet mablag‘larining maqsadli,
shaffof va oqilona taqsimlanishi zarur.
Shuningdek, iqtisodiy barqarorlikni
ta'minlash uchun davlat xarajatlarini
ustuvor yo‘nalishlarga yo‘naltirish va
ularning natijadorligini muntazam
nazorat qilish talab etiladi.

Foy dalanilgan adabiy ot lar
1. O‘zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti
to‘g‘risidagi qonun hujjatlari.
2. Musayev O. I. “Moliya” darsligi. Toshkent:
2020.
3. Xalqaro valyuta jamg‘armasi (IMF)
tomonidan e'lon qilingan byudjet siyosati
bo‘yicha tavsiyalar.
4. Vahobov A., G‘ulomov S. “Davlat
moliyasi”. Toshkent: 2019.
5. Jahon banki hisobotlari: davlat
xarajatlarini tahlil qilish bo‘yicha tajribalar.

20

Sotib olish