Diatom suvo’tlar bo’limi – diatomeae, bacillariophyta - Ботаника - Презентации

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	1.6MB
Покупки	2
Дата загрузки	20 Ноябрь 2023
Расширение	pptx
Раздел	Презентации
Предмет	Ботаника

Diatom suvo’tlar bo’limi – diatomeae, bacillariophyta

Купить

Diatom suvo’tlar bo’limi – diatomeae,
bacillariophyta

Reja:

1 Diatom suvo’lariga umumiy tavsif

2 Diatom suvo’tlarining turlari haqida

3 Diatom suvo’tlarining ahamiyati

Diatom suvo’tlar tuban o’simliklar orasida
katta bo’limni tashkil etib, 10 000 dan ortiq
turni o’z ichiga olgan. Ular bir xujayrali yosh
koloniyali mikroskopik organizmlar bo’lib,
harorati va kimyoviy tarkibi har xil bo’lgan
dengiz va okean suvlarida, shuningdek,
chuchuk suvlarda bentos va plankton
xolda ,hayot kechiradi.

Xujayra po’sti ikki palladan iborat bo’lib,
zichlashgan protoplastning tashqi qismi
sovut bilan o’ralgan. Sovut
kremnezyomli, qumtuproqli, shisha- ga
o’xshash toshdan tashkil topgan. Sovut
ikki palladan iborat, qopqoqli qutichaga
o’xshab biri ikkinchisini yopib turadi.
Ostki kichik palla — gipoteka, uni o’rab
turgan ustki palla epiteka deb ataladi.

Xujayra po’sti ikki palladan iborat bo’lib,
zichlashgan protoplastning tashqi qismi
sovut bilan o’ralgan. Sovut
kremnezyomli, qumtuproqli, shishaga
o’xshash toshdan tashkil topgan. Sovut
ikki palladan iborat, qopqoqli qutichaga
o’xshab biri ikkinchisini yopib turadi.
Ostki kichik palla — gipoteka, uni o’rab
turgan ustki palla epiteka deb ataladi.

Xromatoforasi xujayra p o’ stiga yopishgan bo’lib,
soni bitta, ikkita va ba’zan ko’p bo’ladi. Shakli
plastinkasimon yoki donachasimon, ba’zi
turlarida pirenoid bo’ladi. Xromatoforaning rangi
sariq yoki sargish-qo’ng’ir tusda bo’lib, tarkibida
xlorofill «a», «s» va korotin hamda beshta
ksantofill pigmentlar bo’ladi.

Diatom suvo’tlarning vegetativ ko’payishi bahorda
va yozning boshlarida ro’y beradi. Bo’linish
olddiy.xujayra protoplasti bo’kib, hajmi kattalashadi
va ikkala palla sovuti bir-biridan ajraladi. Shundan
keyin xujayra yadrosi mitoz yo’li bilan ikkiga
bo’linadi, so’ng protoplast xam ikki qismga ajraladi.
Har qaysi protoplast yarimtadan sovutga ega bo’lib,
birida onadan o’tgan epiteka, ikkinchisida gipoteka
bo’ladi. Ularning ikkinchi yetishmagan tomoni o’sib
tiklanadi; ammo, ikkala bola xujayralarning gavdasi
gipotekadan kichik bo’ladi Vegetativ ko’payishi

Jinsiy ko’payishi

. Jinsiy jarayon sodir bo’lishidan oldin ikkita
xujayra bir-biriga yaqinlashadi va o’zlaridan
shilimshiq modda ajratadi. Yaqinlashgan har
bir xujayra yadrosi reduksion bo’linib, to’rtta
gaploid yadro hosil qiladi. Ba’zi turlarida hosil
bo’lgan gaploid yadrolarning uchtasi, ayrim
turlarda ikkitasi degeneratsiyaga uchraydi.
Xujayra ichidagi gametalarning bittasi
amyobasimon harakatlanib, joyida saqlangan
ikkinchi xujayra gamega t si bilan qo’shiladi.

Bir necha minut davom etadigan bu jinsiy jarayon
hujayrasida bitta yoki ikkita zigota taraqqiy etadi.
Zigota keyinchalik kattalashib, auksosporaga
aylanadi. (yun. aukso — kattalashish, o’saman).
Auksospora xosil bo’lgandan keyin zigotaning yupqa
po’sti yoriladi va uning qoldig’i auksosporada
saqlanadi. Voyaga yetgan auksospora po’st bilan
o’ralib, vegetativ hujay- raga aylanadi. Ba’zi bir tur
diatom suvo’tlarda auksospora bitta hujayraning
o’zidan ham hosil bo’lishi mumkin

SENTRIKSIMONLAR SINFI —
CENTROPHYCEAE
Bu sinf vakillari dengiz va okeanlarda keng
tartsalgan, plankton xolda xayot kechiradi va
organik modda xosilida asosiy manba
xisoblanadi. Ular bir xujayrali va kolo- niyali
organizmlar bulib, xujayrasi radial simmetrik
tuzi- lishligi bilan xarakterlanadi.
Sentriksimoilarda chok, tu- guncha bo’lmasligi
sababli, aktiv xarakat ololmaydi. Jinsiy
kupayishi oogamiya.
Bu sinf vakillari sovutining shakli va tanalarining
maxsus belgilari bo’yicha beshta tartibga
bo’linadi.

PATSIMONLAR SINFI —
PENNATOPHYCEAE
Tallomi bir hujayrali yoki kolonial shaklda
bo’lib, ko’pincha chuchuk suv xavzalarida,
ayrim vakillari dengizlarda keng tarqalgan.
Hujayralari cho’ziq yoki lantsetsimon,
ellipssimon, duksimon yoki to’nog’ichsimon, ikki
tomoni simmetrik tuzilgan. Sovuti patsimon
shaklda. Ular orasida choklilari ham bo’lib,
harakat qiladi, choksiz vakillari xaryakatsiz.
Jinsiy ko’payishi konyugatsiyaga o’xshash. Bu
sinf vakillari choklarining tuzilish xususiyatiga
qarab to’rtta tartibga bo’linadi.

Choklilar (Raphinales) tartibining tipik vakili
pinnulya- riya (Pinnularia) dir. Ular chuchuk suv
xavzalari ostida keng tarqalgan. Oxak moddasi
ko’p bo’lgan suvlarda o’sadi. Pinnulariya bir
xujayrali suvut, ellips yoki chuzinchoq shaklda.
Xujayra markazida sitoplazmadan xosil bo’lgan
kiprikcha bo’lib, unda yadro osilib turadi.
Kiprikchaning ikki tomonida vakuola, yog’
tomchilari va valyutin donachalari bo’ladi. Xujayra
belbog’chasi rangi sargish qo’ng’ir, to’g’ri
burchakli yoki cho’ziq qutichaga o’xshaydi.

Navikula (Navicula) turkumi vakillari
pinnulyariyaga o’xshash turli chuchuk suv
xavzalarida, ayniqsa, dengiz suvlarida ko’p
tarqalgan. Ularning ko’pchiligi tuzilishi
jihatidan pinnulyariya turlariga o’xshab
ketadi, lekin tabaqalarida xonalarning
bo’lmasligi, xujayrasining uch tomonlari
ingichkalashganligi bilan farq qiladi.
Xujayrasining uchlari ingichkalashib,
qaychichaga o’xshab ketadi.

Fragillyariya xujayrasi senedraga
o’xshab ketadi, lekin tavaqalari bilan
birikib, uzun lentasimon koloniya xosil
qiladi. Chuchuk yoki shurlangan suv
xavzalarida tarqalgan, aynan plankton
xisoblanadi
Tabellyariya (Tabellaria) turkumiga oid
suvo’tning hujayrasi tabletka shaklida
bo’lib, shilimshiq modda yordamida
tavaqalari tomoni bilan birlashadi va egri
bugri zanjirsimon koloniya xosil kiladi.
Ular chuchuk suvlarda tarkalgan aynan
plankton.

Diatom suvo’tlarning tarqalishida suv
tarkibidagi azot va fosfor tuzlari ham muxim
ahamiyatga ega. Suvo’tlar o’sadigan
havzalarga oziq sifatida suvga azot yoki fosfor
tuzlari solinsa, ularning rivojlanishi tezlashadi.
Daryo suvlari quyiladigan dengiz qirg’oqlarida
plankton diatom suvo’tlar juda ko’p miqdorda
to’planadi. Buniig sababi, daryolardan oqib
keladigan suvlarniig tarkibida azot va fosfor
tuzlari ko’p bo’ladi. Tropik iqlim zonasidagi
o’rmon daraxtlari bargi ustida diatom suvo’tlar
bilan birgalikda ko’k-yashil suvo’tlar yashab,
ular atmosferadan azotni o’zlashtirishda
qatnashadi.

Tabiatda plankton holda tarqalgan diatom
suvo’tlarning axamiyati ayniqsa katta. Planktonda
diatom suvo’tlari o’simlik biomassasining asosiy
qismini tashkil etib, oziqlanish zanjiriniig
boshlanishi hisoblanadi. Ularni suvdagi juda
mayda umurtqasiz hayvonlar iste’mol qiladi.
Diatom suvo’tlari bilan seld, xamsa, sardina kabi
bir qancha baliqlar oziqlanadi.

Darsni mustahkamlash uchun
Test
1 Mikroskopik mayda bir hujayrali ipsimon, kolonial tuzilishga ega bo’lgan
suvo’tlar qaysi bo’limga mansub ?
A Qo’ng’ir suvo’tlar bo’limi B Diatom suvo’tlar bo’limi
C Sarg’ish-yashil suv o’tlar bo’limi D Yashil suvo’tlar bo’limi
2 Diatom suvo’tlari po’stida qanday modda bor va bu modda necha % ni
tashkil etadi?
A Kremnezyom 45-50% B Kremnezyom 32-34 %
C Kraxmal 4-50 % D Kremnezyom 4-50 %
3 Diatomsuvo’tlarining hujayrasida qaysi organoidlar bor ?
A Yadro, mikrosoma B Yadro, peroksisoma
C Peroksisoma, xromatofar D Yadro, xromatofor
4 Diatom suvo’tlariga sarg’ish rangni qaysi pegmant beradi ?
A Fikoksanten B Fukoeritrin
C Karotinoid D Ksantofil

5 Butacha shakldagi diatom suvo’tlarini belgilang ?
A Pinullariy B Tabellariya
C Navicula D Fragillariya
6 Auksospora tez o’sib nimani hosil qiladi ?
A Ikkita palla B Yangi o’simlik
C Tasma shakilidagi koloniya D Zigota
7 Diatom suvo’tlarini xrizomonadlarga yaqinlashtiradigan belgilarni toping ?
A Harakatchan stadiyaning bo’lmasligi B Zapas oziq modda
kraxmal ekanligi
C Po’stida kremnezyom moddasining mavjud D Xivchinlarning bo’lishi
8 Pinullariyaning Xramotofori qanday rangda ?
A Ko’k rangda B To’q kulrang rangda
C Och kulrang rangda D Sarg’ish yashil rangda

E’tiboringiz uchun
rahmat !

Diatom suvo’tlar bo’limi – diatomeae, bacillariophyta

Купить