Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	12000UZS
Размер	445.4KB
Покупки	2
Дата загрузки	14 Февраль 2024
Расширение	docx
Категория	Информатика и ИТ

Elektron o'quv-uslubiy majmualar va ulardan foydalanish metodikasi

4. Yaxlitlik tamoyili.
5. Ochiqlik tamoyili.
Elektron darslik – kompyuter texnologiyalariga asoslangan o’qitish
metodlaridan foydalanishga mo’ljallangan o’qitish vositasi bo’lib, undan
mustaqil ta’lim olishda va o’quv materiallarini har tomonlama samarali
o’zlashtirishda foydalanish mumkin.
Elektron darslikda fanning o’quv materiallari talabaga interaktiv usullar
bilan, psixologik va pedagogik jihatlar, zamonaviy axborot texnologiyalari,
audio va video animatsiyalar imkoniyatlaridan o’rinli foydalaniladi.
Elektron darsliklar quyidagi qismlardan iborat bo’lishi zarur:
1. O’rgatuvchi qism – gipertekstga asoslangan va statik, dinamik
rasmlardan iborat.
2. Mashq qildiruvchi qism – xatolarni ko’rsatib beruvchi va to’g’ri
xulosaga olib keluvchi.
3. Nazorat qiluvchi – testlar orqali nazorat qiluvchi tizim asosida
shakllanadi.
Elektron darsliklar quyidagi asosiy xossalari bilan ajralib turadi:
 ta’limni va o’quv mashg’ulotlarini yuqori sifatli darajada olib
borilishini ta’minlashi;
 mustaqil ta’lim olish va egallangan bilimlarni mustaqil baholash
imkoniyatining berilishi;
 ma’ruza va amaliy mashg’ulotlarning uyg’unligi;
 axborot-ta’lim resurslarini rivojlantirish va tezkor yangilab borish
imkoniyatining mavjudligi;
 matn, shuningdek, boshqa axborot materiallarini maxsus
navigatsiya (gipermatn) va illyustratsiya (multimedia vositalari, rasmlar,
diagrammalar va jadvallar) orqali taqdim etilishi.
Elektron darsliklarning quyidagi belgilariga ko’ra o’zaro farqlash
mumkin:
22

tarbiya uchun yo’naltiradi.
3. O ’ rganilayotgan fan mazmuni , bitiruvchilarning bilim va
ko ’ nikmalariga bo ’ lgan talablarini ochadi va shu asosida uni amalga oshirish
imkonini beradi .
4. yangi bilimlar , novatorlik g ’ oyalari va ishlanmalarni to ’ plash uchun
xizmat qiladi , pedagogning ijodiy potensiallarini oshiradi . [3].
Shuni ta ’ kidlash joizki , o ' quv - uslubiy majmuani ishlab chiqarishga
modulli yondashuv kafedra va fakultetlarga o ’ zlarining o ’ quv va o ' quv - uslubiy
vositalari korpusini yaratish imkonini beradi .
O ’ quv - uslubiy majmuaning strukturasi
O ' quv - uslubiy majmua bir qancha o ’ quv modullaridan tashkil topgan
bo ’ ladi va bu modullar muayyan predmet kursining asosiy bo ’ limlariga mos
keladi . [2].
O ’ quv modullarini ajratish qonuniyatlari o ’ quv kursini o ’ qitish
qonuniyatlari bilan mos keladi . Bunda talabaning fan bo’limini o’zlashtirish va
qayta ishlashga sarflaydigan vaqti hisobga olinadi.
O'quv-uslubiy majmuaning eng umumiy strukturali blok-sxemasi
quyidagicha tasvirlanishi mumkin:
Turli xil o ’ quv modullari ( va o ' quv - uslubiy majmuaning o ’ zi ) yangi
o ' quv - uslubiy majmualarga jamlanishi yoki boshqa o ' quv - uslubiy majmuaga
5

tashkil etish hisobiga erishiladi.
Talabaning bilim olish faoliyatini tashkil etish maqsadiga qaratilgan har
bir o’quv moduli quyidagi struktura birliklarini o’z ichiga olishi mumkin: kirish,
axborot matnli modul, ilova va b. Bevosita o’quv axborotlaridan farqli bu
birliklarning har biri o’ziga xos didaktik elementlar, masalan, materialning
ketma- ketligi bo’yicha ko’rsatmalar, masofaviy o’qitish texnologiyalari
bo’yicha maslahatlar, turli xil mashq va testlar bilan boyitilgan.
3. O’quv-uslubiy majmua va kompyuterli o’qitish muhiti
Tarmoq axborot texnologiyalarining rivojlanishi kompyuter
texnologiyalarining ta’lim jarayonida qo’llanilishiga turtki berdi.
WorldWideWeb texnologiyasi asosida yaratilgan maxsus kompyuterli o’qitish
muhitlari paydo bo’ldi. Bunday muhit ishlab chiqaruvchilari tomonidan ulardan
foydalanishning turli yo’nalishlari taklif etilmoqda: real kursni o’qitishdan tortib
masofaviy ta’limning avtonom tizimlarigacha. Bu turdagi muhit asosida
kommunikatsiya va hamkorlik go’oyalari o’rnatilgan bo’lib, o’quvchi va
o’qituvchi, o’quvchi va
o’quvchi o’rtasidagi bevosita muloqotni ta’minlaydi.
Kompyuterli o’qitish muhitlari o'quv-uslubiy majmuaning instrumental
komponenti sifatida qaraladi hamda o’quv jarayonini tashkil etish va o’tkazish
samaradorligini oshiradi. Buning natijasida kompyuterli o’qitish muhitlari
quyidagilarni ta’minlashi kerak:
- o’quv jarayonining mazmunli qismlarini aniqlaydigan axborot
materiallarini tayyorlashning yagona qoidalari va ma’lumotlarning
elektron formatlari;
- talabaning mustaqil ishlashini kuchaytirish va oshirish hisobiga o’quv
jarayonini o’tkazishda o’qituvchiga bo’lgan yuklanishni kamaytirish;
- o’quv kurslarini aktuallashtirishning samarali mexanizmlari;
- talabalar va o’qituvchilar mustaqil ishlarini nazorat qilishning amaliy
mexanizmlari.
7

qilishimiz va saqlangan xujjatni chaqirib olishimiz mumkin bo ' lgan oyna
ochiladi .
«Создать новый проект» bandidan yaratayotgan platformamizning
shablonini tanlaymiz .
Shablonni tanlaganimizdan so ' ng , sahifamizning fonini o ' zgartirish
uchun , uning ustiga sichqonchaning chap tugmachasini ikki marta bossak
quyidagi oyna ochiladi . Bunda rasm joylashgan manzilni ko'rsatamiz.
14

vositalari
Elektron o’quv uslubiy majmualarni yaratish vositalarini maqsadi va
bajaradigan funksiyalari, texnik ta’minotga bo’lgan talablar, qo’llash
xususiyatlarini o’z ichiga olgan kompleks mezonlar bo’yicha guruhlarga ajratish
mumkin. Bu mezonlarga mos ravishda elektron o’quv uslubiy majmualarni
yaratish vositalarini quyidagicha sinflarga ajratish mumkin:
- an’anaviy dasturlash tillari;
- umumiy maqsadlarga mo’ljallangan instrumental vositalar;
- multimedia vositalari;
- gipermatn va gipermedia vositalari;
Quyida bu sinflarning xususiyatlari va qisqacha tavsiflarini keltiramiz.
Texnik asos sifatida hozirda keng tarqalgan IBM PC ga muvofiq kompyuterlar
nazarda tutiladi.
Elektron majmuani lo y ihalash
Bu bobda “AutoPlay” dasturida multimediali elektron o’quv majmua
komponentlarini yaratish jarayonini loihalashni ko’rib chiqishni lozim deb
topdik.
Hozirgi kunda oliy ta’lim tizimida zamonaviy talablarga javob beradigan
va davlat ta’lim standartlariga to’g’ri keladigan o’quv uslubiy majmualar
quyidagi tartibda joylashgan elementlarning ketme-ketligidan iborat shaklda
tashkil qilinmoqda:
1. O’quv dasturi
2. Ishchi dasturi
3. Kalendar reja
4. Baholash me’zonlari va texnalogik xarita
5. Ta’lim texnologiyalari
6. Tarqatma materiallar
7. Nazorat uchun savollar (jn, on, yan)
8. Testlar
9. Referat mavzulari
12

tarkibiy qism sifatida kirishi mumkin .
O ' quv - uslubiy majmuaning yadroviy birligi sifatida o ’ quv moduli , ya ’ ni
talabaning mustaqil o ’ quv faoliyatini boshqarish uchun zarur va yetarli
ma ’ lumotlarga ega qo ’ llanma olinadi .
2. O’quv moduli strukturasi tavsifi
a) dastlabli mulohazalar
Bu tavsif o’quv modulini ishlab chiqish va foydalanishning dinamik
modelini ifodalaydi. Uning strukturasiga o’quv jarayonini amalga oshirish va
tashkil qilish uchun zarur va yetarli bo’lgan elementlar, matnli shaklda ifodalash
qiyin yoki ifodalash mumkin bo’lmagan axborotlarni uzatish uchun
foydalaniladigan qo’shimcha elementlar kiradi.
ko’ra o’quv kursining qismiga (bo’lim, bob va sh.k.) mos keladi va talaba
egallashi zarur bo’lgan axborotlarni ifoda etadi.
Agarda kurs materiali qat’iy strukturali va umumlashgan ko’rinishda
mazmuniga zarar yetkazilmagan holda taqdim qilingan bo’lsa u holda,
ko’pincha o’quv modulidagi axborot hajmi an’anaviy o’qitish shaklida talabaga
tavsiya qilinadigan axborot hajmidan kam bo’ladi. Bu o’quv materialini maxsus
6

I. Foydalanish maqsadlariga ko’ra: jamoa bo’lib va individual
foydalaniladigan elektron darsliklar.
Jamoa bo’lib foydalaniladigan elektron darsliklar kompyuterning katta
tizim resurslarini talab qilmaydigan bo’lishi maqsadga muvofiq bo’lib, ular
server kompyuterga joylashtiriladi va ulardan kompyuter tarmoqlari (Internet
yoki Intranet) orqali foydalanish mumkin.
Individual foydalaniladigan elektron darsliklar o’quv materiallarini
o’qituvchining ishtirokisiz o’rganishga mo’ljallangan bo’ladi.
Elektron darsliklarning bu ikki turidan auditoriya mashg’ulotlarida ham
foydalanish mumkin.
II. O’quv materiallarini taqdim etishi bo’yicha: tartibli va ixtiyoriy.
Tartibli elektron darsliklar ma’lum bir bo’lim o’quv materiallarini
o’zlashtirmasdan keyingi bo’limga o’tishga imkoniyat bermaydi.
III. O’quv materiallari va axborotlarni yangilash bo’yicha: uzluksiz va
davriy yangilanuvchi. Uzluksiz ravishda yangilanadigan elektron darsliklar
odatda elektron o’quv bazalar (portallar, veb-saytlar va boshqalar)ga va elektron
kutubxonalarga joylashtiriladi. Davriy yangilanadigan elektron darsliklar asosan
elektron axborot eltuvchilar (disketa, CD-disk va boshqa) kabilar bilan taqdim
etiladi.
O’quv jarayonlarini axborotlashtirish maqsadlariga ko’ra elektron
darsliklar quyidagi tamoyillarga javob berishi kerak:
1. Kvantlash tamoyili: o’quv materiallarini mazmunan yopiq, minimal
hajmga ega modullarga ajratish. Modullar bir necha tashkil etuvchidan iborat
bo’ladi.
2. To’laqonlilik tamoyili: o’quv materiallarining asosiy mazmunini
qamrab olgan har bir modul o’zida quyidagilarni mujassamlashtirgan bo’lishi
kerak:
gipermurojaatga ega kalit so’zlar;
nazariy materiallar;
nazariy materiallar bo’yicha nazorat savollari;
23

ishlab chiqilgan senariylarni rasmlar, grafiklar, animatsiyalar yordamida amalga
oshiriladi.
Shu bilan elketron darslikni ishlab chiqarish tugaydi va uni foydalanish
uchun tayyorlash boshlanadi.
Elektron o’quv uslubiy majmuani foydalanish uchun tayyorlash quyidagi
bosqichlarda amalga oshiriladi:
1. Testdan o’tkazish
2. Foydalanish uchun ko’rsatmalar yozish
3. Metodik ta’minotni ishlab chiqish
4. Ro’yxatdan o’tkazish uchun materiallarni tayyorlash
5. Elektron o ’ quv uslubiy majmuani ro ’ yxatdan o ’ tkazish va grif olish
6. Elektron o ’ quv uslubiy majmuani himoyalash va tarqatish [12-13]
Elektron o ’ quv uslubiy majmualarni yaratish tamoyillari quyidagilarni o ’ z
ichiga oladi:
1. Kvantlash tamoyili : ma ’ lumotlarni hajmiga ko ’ ra kichik ammo
mazmunan tugallangan modullardan iborat qismlarga ajratish .
2. To’liqlik tamoyili: har bir modul quyidagi komponentlarga ega bo’lishi
kerak:
- nazariy yadro
- nazariya bo’yicha nazorat savollari
- misollar
- mustaqil bajarish uchun masala va mashqlar
- butun modul bo’yicha nazorat savollari
- nazorat ishi
- kontekst yordam (Help)
- tarixiy izohlar
3. Ko ’ rgazmalilik tamoyili : har bir modul yangi tushuncha , fikr va
usullarni tushunish va eslab qolishni yengillashtirish imkonini beradigan
minimal darajadagi matn va visualizatsiyaga ega kadrlar kolleksiyasidan iborat
bo ’ lishi kerak .
10

ELEKTRON O'QUV-USLUBIY MAJMUALAR VA ULARDAN
FOYDALANISH METODIKASI
MUNDARIJA:
I.Kirish
I.Bob. O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi
1.1 O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi va asosiy xarakteristikalari
1.2 O’quv-uslubiy majmuaning funksional xarakteristikalari.
II. Bob. Elektron o’quv-uslubiy majmua yaratish bosqichlari va
dasturiy vositalari
2.1 Elektron o’quv uslubiy majmualarni yaratish bosqichlari va tamoyillari
2.2 O’quv maqsadli elektron vositalar va ularning turlari.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar
1

Biz har bir bandni yaratib olganimizdan so'ng, quyidagicha oyna hosil
bo'ladi.
Bugungi kunda oliy ta’lim muassasalaridagi axborot ta’lim muhitiga
o‘zaro axborotli ta’sir muhiti sifatida qaralib, talabalar, magistrantlar hamda
ilmiy izlanuvchilarning axborotga, maxsus apparat va dasturiy vositalarga
bo‘lgan talab-ehtiyojlarini qondirish maqsadi ko‘zda tutiladi.
Mazkur axborotli o‘zaroaloqa tarkibiga: insonlararo kommunikatsiya
vositalari (elektron pochta, telefon aloqasi, chatlar, forumlar,
videokonferensiyalar va boshqalar), tashqi va ichki axborot resurslariga ulanish,
shuningdek, o‘quvchilarga taqdim etiladigan axborot resurslarining o‘zi kiradi.
16

tashlanadi , manbalarda yo ’ qlari esa yoziladi ; kontekst yordam tizimi ( Help )
ishlab chiqiladi ; modullar orasidagi bog ’ lanishlar va boshqa gipermatnli
bog ’ lanishlar o ’ rnatiladi ;
Shu tarzda gipermatn loyihasi kompyuterda amalga oshirish uchun
tayyorlanadi.
Beshinchi bosqichda gipermatn elektron shaklda amalga oshiriladi.
Natijada o’quv maqsadlarida foydalanish mumkin bo’lgan oddiy elektron nashr
yaratiladi.
Oltinchi bosqichda har bir muayan holatda kompyuterga qanday
matematik amallar yuklatilishi va kompyuter beradigan javob qanday shaklda
bo’lishi aniqlanadi; intellektual yadro loyihalanadi va amalga oshiriladi;
matematik masalalarni yechishda intellektual yadodan foydalanish bo’yicha
ko’rsatmalar ishlab chiqiladi.
Natijada talaba va o’qituvchilar uchun muhim va kerakli bo’lgan elektron
o’quv uslubiy majmua yaratiladi. Intellektual yadroni shunday yaratish kerakki
uni quvvatli kompyuter paketlari masalan Derive, Reduse, Maple, Matlab va
h.k. larga almashtirish mumkin bo’lsin. Shu tarzda elektron o’quv uslubiy
majmua multimedia vositalari yordamida takomillashtirishga tayyor holga
keladi.
Yettinchi bosqichda alohida tushuncha va tasdiqlarni tushuntirish usullari
o’zgartiriladi va multimedia ma’lumot’lumotlari bilan almashtiriladigan matnlar
tanlab olinadi.
Sakkizinchi bosqichda ekranni matnli ma’lumotlardan xolos qilish va
o’rganilayotgan ma’lumotlarni tushunish hamda eslab qolishni yengillashtirish
maqsadida ovozli ma’lumotlar uchun matnlar ishlab chiqiladi.
To’qqizinchi bosqichda ovozli ma’lumotlar uchun ishlab chiqilgan
matnlar diktofonga yoziladi va kompyuterga joriy qilinadi.
O’ninchi bosqichda yuqori darajada ko’rgazmalilikka erishish uchun
modullarni visuallashtirish senariyalari ishlab chiqiladi.
O’n birinchi bosqichda matnlarni visuallashtirish amalga oshiriladi, ya’ni
9

5 Talabalar maqsadini tayyor
holda oladilar O’zining huquqiy maqsadlarini
qo’yishi va unga erishish yo’llarini tanlash
6 Talabalar nazorat turlaridan
qochadilar Ob’ektiv va o’z vaqtda nazoratga
intilish
7 O’quv muassasalari o’zaro
o’xshash Har bir o’quv muassasasi yuksalish
sari intiladi.
8 Aniq o’qituvchi O’qituvchi tanlash imkoniyati
Elektron o’quv-uslubiy majmua – zamonaviy AKT muhitida fanning
asosiy komponenti hisoblanadi, chunki unda fanning maqsad va vazifalari,
mazmuni, o’qitishning zamonaviy shakl, usul va vositalari hisobga olingan.
O’quv maqsadli elektron vositalarni yaratish quyidagi uchta muhim
bosqichning o’zaro bog’liqligini ta’minlaydi:
 mazmun bosqichi – bu bosqichda elektron vositalarning axborot-ta’lim
resurslarini shakllantirish va uning axborot ta’minoti mazmuni yaratiladi;
 tashkiliy bosqich – bu bosqichda elektron vositalar yaratishning texnik
jihatlari bilan bir qatorda, foydalanuvchilarning toifalarini aniqlashtirish,
mavjud resurslarni tizimlashtirish va yangilab borish mexanizmlarini ishlab
chiqish, ta’lim muassasalaridagi mavjud resurslarni integratsiyalash, elektron
ta’limni tashkil etish, axborot-ta’lim resurslariga bo’lgan talabni aniqlash
maqsadida foydalanuvchilar bo’yicha statistik ma’lumotlarni yig’ish va tahlil
etish amalga oshiriladi;
 metodik ta’minot bosqichi – bu bosqichda elektron vositalardan o’quv
jarayonida foydalanish metodikasini ishlab chiqish, maslahat xizmatlarini
bajarish yo’lga qo’yiladi.
O’quv maqsadli elektron vositalarni yaratish quyidagi kontseptual
tamoyillarga ega bo’lishi lozim:
1. Maqsadga yo’naltirilganlik tamoyili.
2. Integratsiya tamoyili.
3. To’laqonlilik tamoyili.
21

Oliy ta’lim muassasa lari (OTM) asosiy axborot resurslarini turli fanlarni
o‘rganishga oid elektron o‘quv-metodik majmualar (EO‘MM) tashkil etadi.
EO‘MM deyarli barcha axborotli materiallarni yagona axborot majmuasiga
jamlash imkonini beradi. Bundan tashqari, unda hozirgi kunda talab etiladigan
zarur interaktivlik, ko‘rgazmalilik, mobillik, ixchamlik va ularni ko‘paytirishda
kam xarajat sarflash, ko‘p variantlilik, ko‘p bosqichlilik hamda tekshirish uchun
topshiriqlar va testlar hajmi ning ko‘p bo‘lishini ta’minlaydi. Zamonaviy
elektron o‘quv-metodik majmualarining afzalligi, avvalo, o‘quv jarayonida
o‘quvchilarning mustaqillik va faollik rolini samarali tashkil etishdan iborat.
Ta’lim jarayoniga EO‘MMni joriy etish talabalarga fan bo‘yicha axborotning
to‘liq manzarasini namoyish etish, o‘quv materialini mustaqil o‘zlashtirishini
ta’minlash, o‘qitishni individuallashtirish, nazorat va o‘z-o‘zini nazoratni
takomillashtirish, o‘quv jarayonini natija viy ligini oshirishga yordam beradi.
Bundan tashqari, zamonaviy elekt ron o‘quv-metodik majmualarning afzalligiga
dars jarayonining yanada qiziqarli o‘tishini ta’minlash xususiyatini kiritish
mumkin.
Talabalar mustaqil tayyorgarligi jarayonida mazkur vositalardan
foydalanish ta’lim tizimidagi odatiy bo‘lgan o‘qitish vazifasi faqat o‘qituvchiga
taalluqli bo‘lgan, tipik vaziyatni o‘zgartiradi. EO‘MM talabaga taqdim
etilayotgan o‘quv axborotlarini erkin qabul qilish, ularni individuallik
xususiyatiga ko‘ra, o‘zlashtirishida o‘qituvchining o‘qitish funksiyasi talabaning
o‘ziga o‘tadi. Bunda o‘qituvchi o‘quvchini faqat qo‘llab-quvvatlaydi, o‘quv
axborotlari oqimidan samarali foydalanish hamda yuzaga keladigan
muammolarni hal etishga yordam beradi.
Tuzilmaviy elektron o‘quv-metodik majmualar o‘quv kursi bo‘ yicha
ishchi dasturga ega bo‘lishi, fan bo‘yicha nazariy materialni mantiqiy
turkumlashtirish, talabalar mustaqil bilim olishi va o‘zini nazorat qilishi uchun
tipik masala, topshiriq va testlar, imtihon yoki sinovlar uchun savollar bo‘lishi,
zarur me’yoriy-ma’lumotnoma axborotlarini batafsil ta’riflab, bayon etilgan
misollar berilishi shart. Bundan tashqari, unda muallif haqidagi ma’lumotlar
17

(familiyasi, ismi, otasining ismi, muloqot telefoni, elektron pochtasining
manzili), o‘quv fanining nomi, ixtisoslik nomining shifri, shuningdek, butun
o‘quv kursi uchun talab etiladigan taxminiy soatlar hajmi aniq ko‘rsatilishi ham
shart. Elektron o‘quv-metodik majmualar dasturiy platformasi mavjud
operatsion tizim va dasturiy mahsulotlar o‘quv markazi boshqaruvida bexato
hamda to‘g‘ri ishlashi zarur.
Elektron o‘quv-metodik majmualarni yaratishda uning ayrim muhim
jihatlariga alohida e’tibor qaratish zarur. Bugungi kunda EO‘MM mazmuni
albatta yangi avlod talablariga muvofiq kelishi, shuningdek, bilimlar sohasida
zamonaviy ilmiy-texnik taraqqiyot darajasiga javob berishi shart. Elektron
o‘quv-metodik majmualar tuzilmasi ikki mantiqiy o‘zaro aloqador elementlar
yoki modullardan iborat bo‘lishi shart. Alohida modulni ishlab chiqish yoki
ko‘rib chiqishda ular turli xususiy masalalarni hal etishga yo‘naltirilgan
xususiyatga ega bo‘lsada, umumiy maqsadli alohida elektron o‘quv material
mazmunida ochilishi shart. EO‘MM interfeysi shunday tashkil etiladiki, u qat’iy
ifodali ko‘rinishga ega bo‘lishi, ko‘rgazmali vositalar paneli foydalanuvchi
uchun ishlash texnologiyasini o‘zlashtirishda sodda bo‘lishi shart.
EO‘MMdan foydalanishda o‘quv kursi mazmunining kelgusida
takomillashuvi va modernizatsiyasi texnologik jihatdan murak kablashmasligi
imkoniyatini hisobga olish shart. EO‘MM maksimal darajada interaktiv bo‘lishi
18

I.Bob. O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi
1. O’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi va asosiy xarakteristikalari
O'quv-uslubiy majmuani o’qitishning turli xil didaktik vositalari
majmuasi sifatida qarash mumkin. Bunday vositalarga bosma o’quv
qo’llanmalar, o’qitishning texnik vositalari, o’rgatuvchi dasturlar va
telekommunikatsiya vositalarini kiritish mumkin.
O'quv-uslubiy majmuaning strukturali tashkil etuvchilari
Umumiy holda o'quv-uslubiy majmuaning strukturali tashkil etuvchilari
quyidagilardan iborat bo’ladi: [2]:
- bosma nashrlar;
- tarmoq elektron o ’ quv nashrlari ( elektron o ’ quv uslubiy majmua );
- gipermantli va multimediali ko’rinishdagi kompyuterli o’qitish tizimlari;
- audio o’quv-informatsion materiallar;
- video o’quv-informatsion materiallar;
- laboratoriya praktikumlari;
- masofaviy murojaat qilinadigan informatsion ma’lumotlar va bilimlar
bazasi;
- masofaviy murojaat qilinadigan elektron kutubxonalar;
- kompyuterli ta’lim muhitiga asoslangan o’qitish vositalari;
- virtual reallikka asoslangan o’qitish vositalari;
- geoinformatsion tizimlarga asoslangan o’qitish vositalari.
Bosma nashrlar - darslik, o’quv qo’llanma, uslubiy ko’rsatma, lug’atlar,
spravochniklar va h.k. larning qog’ozli tashuvchilardagi nusxalari. An’anaviy
darsliklar, o’quv-uslubiy va o’quv-amaliy qo’llanmalar, ishchi daftarlar va
boshqalar o'quv-uslubiy majmualarni yaratishda keng qo’llaniladi.
O’z navbatida qog’ozli’ texnologiya asosidagi o'quv-uslubiy majmua
vositalarining tipik to’plami quyidagilar bo’lishi mumkn:
- o’quv dasturi;
3

4. Tarmoqlanish tamoyili : har bir modul boshqa modullar bilan
gipermatnli havolalar orqali shunday bog ’ langan bo ’ lishi kerakki foydalanuvchi
ixtiyoriy modulga o ’ tish imkoni bo ’ lsin .
5. Boshqarish tamoyili : o ’ quvchi kadrlar almashishini mustaqil
boshqaradi , ekranga ixtiyoriy sondagi misollarni chiqarish imkoniga ega bo ’ ladi
(“ misol ” tushunchasi keng ma ’ noga ega : o ’ rganilayotgan tushuncha va fikrlarni
tasvirlab beradigan misollar , muayyan masalalarni yechish uchun namunalar ,
teskari misollar va h . k ), o ’ ziga kerakli miqdorda masalalarni yechish
imkoniyati , shuningdek nazorat savollariga javob berib yoki nazorat ishlarini
bajarib o ’ zini tekshirish imkoniyati .
6. Moslashuvchanlik tamoyili : o ’ quv jarayonida elektron o ’ quv uslubiy
majmua muayan foydalanuvchining ehtiyojlariga moslashish imkoniyatiga ega
bo ’ lishi , o ’ rganilayotgan materiallarning chuqurligi va murakkabligini
o ’ zgartirishga imkon berishi , foydalanuvchining ehtiyojlariga mos ravishda
qo ’ shimcha ko ’ rgazmali materiallarni yuzaga keltirishi , o ’ rganilayotgan
tushunchalar va masalalar natijalarini grafik va geometrik interpretatsiyasini
taqdim etishi kerak .
7. Kompyuterli yordam tamoyili : o ’ quvchi ixtiyoriy paytda uni zerikarli
ishlardan ozod etuvchi va o ’ rganilayotgam materialning mohiyatiga e ’ tiborini
qaratishga , ko ’ proq misollarni ko ’ rish va yechishga imkon beradigan kompyuter
yordamidan foydalanishi mumkin . Bunda kompyuter nafaqat qo ’ pol
almashtirishlarni , har xil hisoblashlarni va grafiklarni qurishni bajaradi , balki
ixtyoriy qiyinlik darajasidagi matematik amallarni bajaradi , shuningdek
ixtiyoriy bosqichda olingan natijalarni tekshiradi .
8. Yig ’ iluvchanlik tamoyili : elektron o ’ quv uslubiy majmualar ularni
yagona elektron majmualarga birlashtirish imkonini beradigan formatlarda
bajarilishi kerak , ularni kengaytirish va yangi mavzular hamda bo ’ limlar bilan
to ’ ldirish imkoniga ega bo ’ lishi kerak , alohida fanlar bo ’ yicha elektron
kutubxonalarni shakllantirish imkonini berishi kerak [2-4].
1. Elektron o’quv uslubiy majmualarni yaratishning dasturiy
11

XULOSA
Hozirgi paytda ta’lim jarayonini avtomatlashtirishga katta e’tibor
qaratilmoqda. Ta’lim jarayonini avtomatlashtirishning qulay vositalaridan biri
kompyuter texnologiyalaridan foydalanishdir. Kompyuterlarning keng
qo’llanilishi o’qituvchilar tomonidan metodik qo’llanmalarni tayyorlashdagi
murakkabliklarni bartaraf qilish va bu jarayonni avtomatlashtirish imkonini
beradi. Turli xil “elektron o’quv uslubiy majmualar”, metodik qo’llanmalarning
kompyuterda taqdim etilishi ko’pgina afzalliklarga ega. Ushbu bitiruv
malakaviy ishida “Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv
uslubiy majmua yaratishning barcha nazariy va amaliy asoslari ishlab chiqildi
va quyidagi natijalar olindi:
- o’quv-uslubiy majmuaning tuzilishi va asosiy xarakteristikalari
o’rganildi;
- o’quv moduli strukturasi tavsifi, o'quv-uslubiy majmua va
kompyuterli o’qitish muhiti tahlil qilindi;
- O'quv-uslubiy majmua va kompyuterli o’qitish muhiti tamoyillari
o’rganildi;
- Elektron o’quv uslubiy majmualar yaratish bosqichlari va
tamoyillari o’rganildi;
- “Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv
uslubiy majmuaning tuzilishi ishlab chiqildi;
- “Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv
uslubiy majmua yaratildi;
- elektron o’quv uslubiy majmuadan foydalanish uchun ko’rsatmalar
ishlab chiqildi; Yaratilgan multimediali elektron o’quv uslubiy majmua mazkur
fan bo’yicha ma’ruza, amaliy mashg’ulotlar, mustaqil ta’limga doir bilimlarni
o’z ichiga oladi. Bundan tashqari mazkur fan bo’yicha Davlat ta’lim standartlari
me’yoriy hujjatlari va qo’shimcha ma’lumotlar ham o’rin olgan, talabalarning
o’zlashtirish darajasini baholash uchun test o’tkazish vositasiga ega.
27

KIrish
Ishning dolzarbligi. Hozirgi paytda ta’lim jarayonini avtomatlashtirishga
katta e’tibor qaratilmoqda. Ta’lim jarayonini avtomatlashtirishning qulay
vositalaridan biri kompyuter texnologiyalaridan foydalanishdir.
Kompyuterlarning keng qo’llanilishi o’qituvchilar tomonidan metodik
qo’llanmalarni tayyorlashdagi murakkabliklarni bartaraf qilish va bu jarayonni
avtomatlashtirish imkonini beradi. Turli xil “elektron o’quv uslubiy
majmualar”, metodik qo’llanmalarning kompyuterda taqdim etilishi ko’pgina
afzalliklarga ega.
Masalaning qo’yilishi. Mazkur malakaviy bitiruv ishi “Kasbiy
pedogogik faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv uslubiy majmua yaratishga
qaratilgan, o’quv uslubiy majmua fan bo’yicha to’liq ma’lumotlarni va barcha
meyoriy hujjatlarni o’z ichiga oladi. Uslubiy majmuadan mazkur fanni
o’zlashtirishda TATU SF talaba va magistrlariga qulaylik yaratish nazarda
tutiladi.
Mavzuning dolzarbligi. Kasbiy pedogogik faoliyatiga kirish fanidan bir
qancha uslubiy ko’rsatmalar yaratilgan bo’lib, fan bo’yicha nazariy va amaliy
ma’lumotlarni jamlovchi elektron o’quv uslubiy ma’mua mavjud emas edi.
Bitiruv malakaviy ishda shunday majmuani tayyorlash maqsad qilingan va bu
ishning dolzarbligini ifodalaydi.
Ishning maqsadi. Bitiruv malakaviy ishning maqsadi “Kasbiy pedogogik
faoliyatiga kirish” fanidan elektron o’quv uslubiy majmua ishlab chiqish.
Mavzuning amaliy ahamiyati. Bitiruv malakaviy ishi natijasi sifatida
yaratilgan elektron o’quv-uslubiy majmuadan “Kasbiy pedogogik faoliyatiga
kirish” fanini o’qitishda, shuningdek ixtiyoriy foydalanuvchilarga kerakli
ma’lumiotlarni taqdim etishda foydalanish mumkin.
2

zarur, yetarli darajada multimediyali ma’lumotlarga ega bo‘lishi, zarur o‘quv
axborotlarini izlashda qulaylikka ega bo‘lishi lozim.
Talabalarni kasbiy-mutaxassislik bo‘yicha elektron o‘quv re surslaridan
foydalanishga o‘rgatishda o‘qituvchi ularni o‘quv fao liyatini to‘g‘ri
taqsimlashga o‘rgatishi zarur. Quyi bosqich talabalari o‘quv materiali bilan
ishlashda yetarli darajada tajriba va malaka larga ega emasliklarini hisobga olish
lozim va shu sababli o‘qituvchidan talabalarga mustaqil ishlash usullari va
metodlarini o‘zlashtirishlariga yordam berib, katta e’tibor bilan mazkur jara -
yonni boshqarish talab etiladi. Talabalarning yuqori bosqich kurslarga ko‘tarilib
borishlari bilan bunday ish usullari o‘zgarib boradi.
O‘qituvchi muntazam ravishda, talabalarga o‘quv topshiriqlarini
murakkablashtirib borib, mustaqil ishlash vaqtini o‘zgartirish, ularda individual
ishlashga qiziqishni, mustaqil ta’limga intilishini kuchaytirishi zarur. Yuqori
bosqich talabalari uchun ijodiy tafakkurni rivojlantirishga yordam beruvchi
individual toshiriqlardan foydalanish mumkin. Talabalar bilan o‘zaro
hamkorlikda EO‘MMdan foydalanish в a o‘quv jarayonini tashkil etish
an’anaviy o‘quv vositalariga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega, jumladan:
 har qanday geografik nuqtadan o‘quv materiallariga ulanish
kafolatlanishi;
 elektron materiallarni o‘z vaqtida yetkazib berilishi;
 materiallarni izlashni osonlashtirish, imtihonlarga tayyorgarlikni
yengillashtirilishi;
 o‘quv materiallaridan ish joylarida, uyda va mobil telefoni
qurilmasini Internet tarmog‘iga ulab, yo‘lda ham foydalanish imkoniyatining
mavjudligi;
 elektron materiallarning o‘z vaqtida va operativ yangilanishi
kabilardan iborat.
Bugungi kunda elektron o‘quv-metodik majmualarning texnologik
asoslari va mazmun-mohiyati tubdan o‘zgarib bormoqda. Tekstografik axborotli
19

II.Bob. Elektron o’quv-uslubiy majmua yaratish bosqichlari va
dasturiy vositalari
2.1 Elektron o’quv uslubiy majmualarni yaratish bosqichlari va
tamoyillari
Elektron o’quv uslubiy majmualar yaratish bosqichlari quyidagilar
1. Manbalarni tanlash
2. Mualliflar bilan manbalarni qayta ishlash uchun shartnoma
imzolash
3. Mundarija va tushunchalar ro’yxatini (indekslar) ishlab chiqish
4. Moduldagi matnlarni bo’limlar bo’yicha qayta ishlash va Yordam
(Help) tizimini yaratish
5. Gipermatnlarni elektron shaklda amalga oshirish
6. Texnik talablarni ishlab chiqish
7. Multimedia uchun ma’lumotlarni tanlash
8. Ovozli hamohanglikni ishlab chiqish
9. Ovozli hamohanglikni amalga oshirish
10. Visuallashtirish uchun ma’lumotlarni tayyolash
11. Ma’lumotlarni visuallashtirish
Birinchi bosqichda tanlab olingan manbalar quyidagi talablarga
javob berishi kerak:
- o’quv dasturiga to’la mos kelishi;
- gipermatnlarni yaratish uchun qisqa va qulay bo’lishi kerak;
- ko’p sondagi namunalar va masalalarga ega bo’lishi kerak;
- qulay formatda bo’lishi kerak;
Ikkinchi bosqichda olingan manbalar to ’ plamidan sifat va narxlari
bo ’ yicha optimal nisbatga ega bo ’ lganlari tanlab olinadi .
Uchinchi bosqichda mundarija ishlab chiqiladi , ya ’ ni ma ’ lumotlar hajmi
bo ’ yicha minimal , mazmuniga ko ’ ra tugallangan modullardan iborat
bo ’ limlarga ajratiladi .
To ’ rtinchi bosqichda mundarija , indeks va modullar strukturasiga mos
holda manbalardagi matnlar qayta ishlanadi ; ro ’ yxatga kirmagan matnlar olib
8

Sahifamizga murojaatlarni amalga oshiruvchi tugmalarni hosil qilish
uchun , uskunalar satridan ko ' rsatilgan tugmani tanlasak , bizga murojaatlar
uchun tugmalar turlari oynasi ochiladi .
Yangi hosil qilingan tugma ko'rinishi quyidagi turlarda bo'ladi.Bu
tugmaga matnli ma’lumotlar joylashtirish uchun uning ustiga sichqoncha chap
tugmasini ikki marta bosish kerak va bizga quyidagi oyna ochiladi. Sahifa
elementlarini birma-bir yaratib olamiz.
15[ Отмена | [ Справка |

2) loyihalashtirish (ko’rinishida ishchi namunasini, axborot bloklari va
ekran shakllari andozalari to’plamini, murojaatlar interfaolligini ta’minlovchi
giperilovalar tuzilmasining tartibli sxemasini ishlab chiqish);
3) ekran shakli va axborot bloklari dizayni (aniq o’quv jarayoni,
psixologik-pedagogik xususiyatlari, ergonomika talablari, o’quv materiallari
tuzilishi va mazmuniga mos ravishda dizayn tuzilishini qurish);
4) o’quv materiallarini elektron shaklda tayyorlash va ularni bo’limlar
bo’yicha bir ish seansi, ya’ni bir dars uchun mo’ljallangan elementar qismlarga–
modullarga ajratish;
5) ilova tuzilmasi elementlarini to’ldirish (tayyorlangan materiallarni
ishlab chiqilgan andozalar va ekran shakllariga joylashtirish, ilovalar tizimini
to’ldirish hamda foydalanuvchi bilan qayta aloqa tashkil qilish);
6) test sinovlari va sozlash (har bir ilova, aloqa ishlari to’g’riligini va
foydalanuvchi harakatiga dasturning javobini to’g’riligini tekshirish);
7) o’quv jarayoniga tatbiq etish (albatta, ta’lim beruvchilar va o’quvchilar
refleksiyasi to’g’risidagi ma’lumotlarni to’plash bilan umumiy o’rta ta’lim
maktablarida elektron darslikni qo’llash). Zamonaviy AKT muhitida o’qitishni
internet resurslaridan foydalanishsiz tasavvur qilib bo’lmaydi. Internet tarmog’i
ta’lim xizmatlarining juda katta potentsialiga ega. Elektron pochta, virtual
kutubxona va muzeylar, ta’limiy portal va saytlar, mavzuli blog va forumlar,
telekonferentsiyalar, elektron olimpiadalar va viktorinalar, zamonaviy
ta’limning tarkibiy qismiga aylanmoqda. Ushbu ta’lim xizmatlaridan, ham
darsda, ham darsdan tashqari faoliyatda foydalanish uchun keng imkoniyatlar
yaratadi. Internet ta’lim resurslaridan foydalanish o’qituvchini ta’lim
jarayonining menedjeriga aylanishga undaydi.
26

mazmunga ega ta’lim majmualari o‘rniga ovoz, animatsiya, video imkoniyatiga
ega, virtual laboratoriya amaliyotlari, qidirish va ekspert tizimlari moduli hamda
ichki dasturiy-didaktik algoritmlar, talaba — pedagog — o‘quv materiali o‘zaro
munosabati orqali amalga oshiriluvchi multimediyali va interaktiv komplekslar
kirib keldi. Xulosa qilib aytganda, elektron o‘quv-metodik majmualar o‘qitish
jarayonini o‘qitishning boshqa shakllari, jumladan, innovatsion pedagogik
texnologiyalar hamda masofaviy ta’lim texnologiyalari bilan tashkil etishda o‘z
dolzarbli gini yo‘qotmaydi, balki ta’lim istiqbollarini ta’minlashda yanada katta
e’tiborni talab etadi.
2.2 O’quv maqsadli elektron vositalar va ularning turlari.
Elektron pedagogikaning asosiy ma q sadi shundan iboratki, zamonaviy
AKT muhitda o’qitish-ta’lim jarayonini samarali tashkil etish. Elektron
pedagogikaning predmeti pedagogik tizim hisoblanadi. Pedagogik tizim
qo’yidagi komponentlarni o’z ichiga oladi: o’qituvchi, o’quvchi, ta’limning
maqsad va vazifalari, o’qitish mazmuni, o’qitish shakl, usul va vositalari.
Zamonaviy AKT ushbu barcha komponentlariga o’zini hissasini qo’shib
kelmoqda.
An’anaviy va zamonaviy AKT muhitida tashkil etilgan ta’limni qiyosiy
tahlili
№ An’anaviy ta’lim ZAMONAVIY TA’LIM
1 Yangi avlodga bilim va
tajriba berish Talabalarning shaxsiy barkamolligini
ta’minlash va rivojlantirish
2 Talabalarni hayotga
tayyorlash Qiyinchiliklarsiz yashashga o’rgatish
. Hozirgidan kelgusida yaxshi
bo’lishga tayyorlash Doimiy o’zgarish jarayonida
yashashga o’rgatish
4 Ta’lim maqsadi – bilim olish Ta’lim maqsadi – o’zini
rivojlantirish, barkamol li lik
20

namunalar;
mustaqil yechish uchun masalalar;
modul bo’yicha nazorat savollari.
SHuningdek, modul tarkibiga quyidagi qo’shimchalar kiritilishi maqsadga
muvofiq hisoblanadi:
testlar;
nazorat ishi;
yordamchi ma’lumotnoma;
tahlillar.
3. Ko’rgazmalilik tamoyili: Elektron darsliklar modullari matn va
vizuallashtirilgan materiallarning ma’lum nisbatini saqlagan holda
illyustratsiyalar va kadrlar jamlanmasidan iborat bo’lishi zarur.
4. Erkin boshqarish tamoyili: talabalar kompyuter ekranidagi kadrlarning
almashishini mustaqil boshqarishlari, zarur materiallarni istalgan marta ekranga
chiqarishlari va nazorat topshiriqlarini bajarish orqali bilimlarini mustaqil
sinashlari imkoniyatlariga ega bo’lishlari kerak.
5. Moslashuvchanlik tamoyili: elektron darsliklar o’quv jarayonida
ma’lum bir foydalanuvchining ehtiyojlariga moslanishni ta’minlashi,
o’rganilayotgan materialning murakkabligini va chuqurligini, uning amaliy
yo’naltirilganligini o’zgartirish, foydalanuvchining ehtiyojlaridan kelib chiqib,
qo’shimcha illyustrjativ materiallarni shakllantirish imkoniyatlariga ega bo’lishi
kerak.
6. Kompyuter ko’magi tamoyili: o’quv materiallarining mohiyatiga
e’tibor qaratish maqsadida talaba istalgan vaqtda kompyuter ko’magiga ega
bo’lishi kerak. Bunday qo’llash kompyuter yordamida uzundan-uzun
hisoblashlarni amalga oshirishda, turli grafiklar chizishda va olingan natijalarni
istalgan bosqichda tekshirishda foydalidir.
24

- ADABIYOTLAR
1. Islom Karimov . “ Jahon moliyaviy - iqtisodiy inqirozi , O ’ zbekiston
sharoitida uni bartaraf etishning yo ’ llari va choralari ” Toshkent : O ’ zbekiston ,
2009. -58 b .
2. Мархель И. И., Овакимян Ю. О. Комплексный подход к
использованию технических средств обучения. М.: Высшая школа, 1987.
3. Савельев А. Я., Новиков В. А., Лобанов Ю. И. Подготовка
информации для автоматизированных обучающих систем: Метод, пособие
для преподавателей и студентов вузов/Под ред. А. Я. Савельева. М.:
Высшая школа, 1986.
4. Глушаков С.В., Жакин И.А., Хачиров Т.С. "Программирование
Web - страниц", Изд-во "Фолио", М:. 2003г.
5. Фленов М. Е. «Библия Delphi .» - СПб.: БХВ-Петербург, 2004. -
880 с.
6. Гофман В.Э., Хомоненко А.Д. « Delphi 6». - СПб, БХВ-Санк-
Петербург. 1152 с.
7. Фаронов В. В. « Delphi 2005. Разработка приложений для баз
данных и Интернета». - СПб.: Питер, 2006. - 603 с.
8. Флёнов М. Е. « Delphi 2005. Секреты программирования». -
СПб.: Питер, 2006. - 266 с.
9. Бурлаков М. В. Путеводитель по Adobe Photoshop CS 2. —
СПб.: БХВ- Петербург, 2005. - 688 с.
- А. Божко « Dreamweaver 4. Базовый курс». - Москва: «ДЕСС
КОМ», 2001. 448 с.
10. Хомоненко А. Д., Хомоненко Н. А. «Самоучитель Microsoft
Word 2003».- СПб.: БХВ-Петербург, 2004. - 672 с.
11. Новые педагогические и информационные технологии в
системе образования. Под ред. Е.С. Полат. Изд. центр «Академия» Москва
2002 г.
Г ол иттт Л.В., Файзуллаева ДМ. Педагогик технологияларни
28

10. Kurs ishi
11. Mavzular bo’yicha annotasiyalar
12. Ma’ruza matni
13. Amaliy mashg’ ulotlar
14. Laboratoriya ishi
15. Prezentasiyalar
16. Mustaqil ish topshiriqlari
17. Glossariy
18. Adabiyotlar ro’yxati
19. Xorijiy manbalar
20. Muallif tug’risida ma’lumot
Bu komponentalarning har biri o'quv resursida keltirilgan tartibda
joylashtiriladi va yaxlit bir tizim ko’rinishida taqdim etiladi. Shuni alohida
ta’kidlash kerakki, ro’yxatdagi komponentalardan barchasi ham doim bo’lishi
shart emas, ya’ni ayrim fanlardan reja bo’yicha 20 ta komponentaning hammasi
ham kiritilgan bo’lavermaydi. Kurs ishi, laboratoriya, mustaqil ish kabi
komponentalar hamma fanda ham uchrayvermaydi.
Elektron o’quv majmuada biz yuqorida sanab o'tilgan komponentalarni
yaratishimiz kerak bo'ladi. “AutoPlay” dasturdan elektron o’quv majmua
komponentalarini yaratish algoritmini ko'rib o'tamiz.
“AutoPlay” dasturini ishchi stoldagi yorlig'i yordamida ishga tushiramiz.
Yorliq ustiga sichqonchaning chap tugmasini bosib murojaatni amalga
oshirganimizda , yangi ochilgan oynada bizga quyidagicha variantlar taklif
etiladi , yangi xujjat yaratishimiz , oxirgi murojaat qilingan xujjatga murojaat
13

1-модул.
Маълумотнома
2-модул.
Фойдаланувчиларни
рўйхатга олиш 3-модул.
Бошқарув модули 4-модул.
Мундарижа
6-модул.
Тест назорати ўтказиш
модули
9-модул.
Белги ўрнатиш ва
белгига ўтиш модули5-модул.
Мавзуни баён қилиш
модули
8-модул.
Анимацияларни
намойиш қилиш 7-модул.
Ички қисм дастурга
ўтиш модули
10-модул.
Созлаш модули
Elektron darslikni modullari
Elektron darslik yaratishda amal qilinishi zarur bo’lgan tamoyillar
( kvantlashtirish, to’liqliligi , ko’rgazmaliligi, tarmoqlashuvi , boshqarish ,
moslashtirish, kompyuterli ta’minot, to’planuvchanligi ) hisobga olinib,
Elektron darslik yaratish texnologiyasini loyihalashtirish 7 bosqichni o’z ichiga
oladi:
1) kontseptsiyasini ishlab chiqish (fan standarti va mashg’ulot o’tkazish
metodikasiga tayanuvchi elektron darslik yaratishning asosiy g’oyasini ishlab
chiqish, darslikning mazmunli qismini tuzish);
25

- adabiyotlar ro’yxati(asosiy, qo’shimcha, fakultativ);
- o’quv kursini o’rganish bo’yicha uslubiy ko’rsatma;
- o’quv-amaliy qo’llanma;
- testlar (kiruvchi, oraliq, identifikatsion, yakuniy);
- audiokasseta;
- qisqacha ma’ruzalar yozilgan videokasseta yoki qurilmaning ishlashi,
fizika, ximiya va boshqa fanlar bo’yicha tajribalarning video tasviri;
- oddiy va multimedia(CD-ROM) variantidagi kompyuterli o’qitish
dasturlari;
- maqola, darsliklar, normativ materiallarning nusxalari va b.
- amaliy masalalarni yechish uchun namunalar va mustaqil bajarish uchun
topshiriqlarga ega ishchi daftarlar;
- mustaqil ishlashni tashkil etish bo’yicha tavsiyalar va mustaqil ishning
grafik-rejasi.
Tabiiy fanlarni o’rganishda o'quv-uslubiy majmua tarkibiga laboratoriya
praktikumlarini bajarish uchun materiallar va topshiriqlar hamda laboratoriya
ishlari majmualari kiradi.
1.2 O’quv-uslubiy majmuaning funksional xarakteristikalari.
O’quv-uslubiy qo’llanma avtorlari o'quv-uslubiy majmua va komplekt
o’rtasidagi muhim farqlarni keltirib o’tishgan. Shunga ko’ra o'quv-uslubiy
majmua atamasi didaktik vositalarning ochiq tizimini belgilash uchun kiritilgan.
O’quv- uslubiy komplekt atamasi esa qandaydir sinf darsliklari komplektini,
ya’ni yopiq tizimni belgilash uchun kiritilgan. Shunday qilib o'quv-uslubiy
majmua o’qitish vositalari tizimi sifatida muhim ahamiyat kasb etadi. [3].
O'quv-uslubiy majmualar qanchalik turli-tuman bo’lmasin funksional
jihatdan pedagogik tizimning modelli tavsifini aks ettiradi.
1. Tanlangan fan bo’yicha o’quv jarayonini tizimli-uslubiy ta’minlash
vositasi sifatida ajralib turadi va bu uning asosiy funksiyasi hisoblanadi.
2. Turli didaktik o’qitish vositalarini birlashtiradi hamda ularni ta’lim va
4

Elektron O'quv-Uslubiy Majmualar Va Ulardan Foydalanish Metodikasi

Купить