Foydali qazilmani qazib olish mexanizatsiyasi vositalari tanlab olish

Dokument ma'lumotlari

Narxi	20000UZS
Hajmi	1.3MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	03 Iyun 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Nurali Axmedov

Ro'yxatga olish sanasi 24 Oktyabr 2024

2 Sotish

Foydali qazilmani qazib olish mexanizatsiyasi vositalari tanlab olish

Sotib olish

Kirish
Ma’lumki, dunyo mamlakatlari aholi sonining oshib borishi tabiiy
resurslarga bo‘lgan talabning ham oshishiga olib kelmoqda. Bu talabni
qondirish uchun yiliga yer qa’ridan bir necha yuz milliard tonnalab
xomashyo zaxiralari qazib olinmoqda.
Respublikamiz hozirgi vaqtda konchilik sanoati rivojlangan
mamlakatlar qatoridan o‘rin olsa ham uning zaminida hali sanoat ishlab
chiqarishiga jalb etilmagan juda katta va qimmatbaho mineral xomashyo
zaxiralari mavjud. Bu boyliklar xalqimizning hayotini moddiy va
ma’naviy tomondan boyitishda, uning hayotini tobora yaxshilashda kata
ahamiyatga ega. Bu konlarni qazib olishda, zamonaviy texnikalami
qoMlash, energiya tejamkor texnologiyalardan foydalanish va ishlab
chiqarishni boshqarishni takomillashtirish muhim ahaxniyat kasb etadi.
Konchilik sanoatining rivojlanishi mamlakat iqtisodiyoti va
mudofaa quwati, hamda mustaqilligini mustahkamlashda katta
ahamiyatga egadir. Konchilik sanoati korxonalarida kon qazish
ishlarining o‘ziga xos xususiyatlari mavjud, ularning asosiylari
quyidagilar:
foydali qazilma konlarini o'zlashtirish atrof muhitga bevosita
ta’sir ko‘rsatib, qator ekologik muammolar kelib chiqishiga sabab
bo‘ladi;
ish joylarining doimo surilib turishi kon qazish ishlarini
mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish va tashkil qilishga alohida talablar
qo‘yadi;
qazish ishlarining tobora chuqurlashib borishi natijasida kon-
geologik sharoitlar murakkablashib borishi, gazodinamik hodisalarning
sodir bo‘lish ehtimoli, shaxta (rudnik) atmosferasi haroratining
ko‘tarilishi kabi omillaming mavjudligi. Bularning hammasi kon
ishlarining murakkab va xavfli bo‘lishiga olib keladi.

Respublikamizda yer osti usulida qazib olinayotgan foydali
qazilmalaming asosiy qismi kichik qalinlikdagi konlardir. Kichik
qalinlikdagi metal rudalarini qazib olishda kon-geologik sharoitlaming
yomonlashishi oqibatida oxirgi paytlarda ko‘pgina qiyinchiliklar yuzaga
kelmoqda. Bu holat ko‘pgina konlarda qulay kon-geologik sharoitga ega
bo‘lgan hududlar yoki alohida ruda tanalarini intensiv qazib olish
natijasida murakkab kon-geologik sharoitlarga ega hududlarni ham keng
miqyosda qazib olishga jalb etilayotganligi natijasida yuzaga kelmoqda.
Bundan tashqari qazib olish chuqurligining doimiy oshib borishi ham
kon-geologik sharoitlaming yomonlashishiga olib kelmoqda. Natijada
konlami yer osti usulida qazib olish texnologiyasi sezilarli darajada
murakablashmoqda.
Qazib olish chuqurligining oshishi natijasida yuzaga keluvchi kon
bosimi va kon zarbasi qazib olish texnologiyasini yanada
takomillashtirishni taqozo etadi. Bunda hozirgi kunda qoilanilayotgan
qazib olish tizimlarini takomillashtirish, kon bosimini boshqarish
muammosini dunyo olimlari tajribasiga asoslangan holda yechish
muhimdir.
Shuningdek, murakkab kon-geologik sharoitlarga ega ruda
tanalarini massivdan ajratib olish usullarini takomollashtirish, muayyan
sharoitlar uchun qazib olish tizimlarini tanlash va ularni har tomonlama
asoslash muhim ahamiyat kasb etadi.

2.Giyologik qisim.
2.1 Kon haqida umumiy malumot
Samarqand mineral okrugi Turkiston tizmasi va Zarafshon tizmasi tarmoqlarini
o z ichiga oladi. 20-asr o rtalarida bu hududda Ingichka, Qo ytosh, Langar kabi ʻ ʻ ʻ
nodir metal konlari topilgan. Hozirda ularning shaxsi aniqlanmoqda. Ikkinchi jahon
urushi davrida Shimoliy Nurota tog‘larida oltin Sochma konlari o'rganila boshlandi.
Bu yerda katta maydonlar o rganilib, oltin qidirib topilgan. Jizzax viloyati Pistoletov
ʻ
tog‘ida uch polemetal koni ochildi. Samarqandning kon hududida birinchi oltin
rudalari ochilib, foydalanishga topshirildi. Bu kon Marjonbulok ZIFga ruda yetkazib
bera boshladi. Ikkinchi maydon Zarafshon oltin koni, keyin Marjonbulok oltin koni
bo'ladi. Bu xomashyo bazalarining ochilishi “Marjonbulok” ZIF qurilishiga asos
bo‘ldi. Bulardan tashqari Janubiy Nurota tog larida Qoratov ruda zonasi
ʻ
tadqiqotlardan so'ng to'rtta oltin ruda konlari aniqlandi: Sarmich, Bayron, Jizlon va
Oltin. Ulardan ikkitasi, ya’ni Sarmich va Biron konlari batafsil o‘rganiladi, qolgan
ikkitasi esa yetakchi geologik qidiruv ishlari bo‘ladi. 1978-1979 yillarda
“O zbekiston” trestiga qarashli “Ziovid” oltin-qidiruv artelida Sarmich konining
ʻ
bitta ruda konining rudalari ishga tushirildi.
1968 yilda Zarmitan konida qidiruv ishlari boshlandi va uzoq vaqt davom etdi.
Hozirda C1+C2 toifalari va Zarmitan rudalari o'rganilmoqda konning resurslari
barcha oltin rudasi ob'ektlari bilan birgalikda qazib olish uchun mo'ljallangan.
Asosiy maqsad - tog'-kon quvvatlarini kengaytirish, ishlab chiqarish va qayta
ishlash operatsiyalarini tashkil etish uchun xorijiy kapitalni jalb qilish.
Oltin va kumushning alohida minerallashuv nuqtalari aniqlangan, shuningdek,
Zarmitan konining yopiq qismlarining istiqbollarini aniqlash va baholash. Bu
muammoni hal etish maqsadida Zarmitan konining g‘arbiy qanotida qidiruv va
burg‘ulash ishlarini olib borish rejalashtirilgan.
S. F. Redkin, X. S. Tillaev, Y. A. Malikov va A. Axmedovlar Zarmitan tipidagi
ruda jismlarini qidirishga e’tibor qaratish uchun konlarning maqsadli izlanishini
tasdiqladilar.
1978 yildan boshlab Zarmitan konining yopiq maydonlarining asosiy
aerofotologik-geologik va geokimyoviy ko rsatkichlari shakllantirildi. Ular ustunli
ʻ
burg'ulash va murakkab detallar bilan jihozlangan. Natijada 1978 yil va 1979
yilning birinchi yarmida Y. A. Malkov, X. S. Tillaev, A. Ahmedov Hududning
neogen to rtlamchi yoriqlarining qalinligi aniqlanib, kengligi 1000 m gacha,
ʻ
qalinligi 1500 m gacha bo lgan oltin rudasi kamar shaklidagi qatlam o rganildi.
ʻ ʻ
1978-80 yillarda tegirmon uchastkasida mahalliy batafsil tadqiqotlar davom ettirilib,
tadqiqot va baholash natijalari olindi.

Bu ishlar natijasida juda yaqin ruda qatlamlari va ularning ichki tuzilishi
tekshirildi. Bunday ko'p miqdordagi ruda uchastkalari orqali ma'dan tanalari va ruda
zonalari paleogenda turli yo'nalishlarda katta maydonda joylashganligi aniqlandi.
Ushbu tadqiqotda Tegirmon tumanidagi to'rtta himoyalangan zona ob'ektlari aniq va
har xil tasavvurlar bilan o'rganildi.
Kvarts vena konining chizmalari chizilgan va resursning hisoblangan va
bashorat qilingan natijalari amalga oshirilgan. Bu ishlar asosiy dastlabki ishlarni
loyihalash uchun xizmat qiladi. 1980 yilning uchinchi choragida o'tkazilgan
baholash ishlarining materiallari “Samarqand geologiyasi” ham nazarda tutilgan.
1981 yilda razvedka loyihasi Zarmitan DGCE tomonidan tasdiqlangan. Qidiruvning
dastlabki bosqichida dastlabki katta hajmdagi yangi ruda uchastkasi tasvirlangan.
Ushbu aniq materiallar oldingi maydonning shakllanishining murakkab
diagrammalariga kiritilgan.
Konning ichki tuzilishi aniq belgilab olindi va yangi hududlarning
istiqbollarini baholash bo'yicha loyihada rejalashtirilgan ishlar yakunlandi.
Yangi hududlarda ruda uchastkalarini, shuningdek, burg'ulash teshiklari va
gorizontal shaxta shaxtalarini belgilash uchun ilgari surilgan chiziqlar ishlatilgan.
Loyihaga qo'shilgan yangi ma'lumotlar 1985 yilda Geologiya vazirligiga
taqdim etilgan. Bu 31.03.86 da tasdiqlangan. Bu yil yangi obyekt – Zarmitan ruda
koni topildi. Qidiruv natijasida 1987 yilda Zarmitan DQE tomonidan davlatga
tegishli rangli metallarning vaqt sharoitlaridan kelib chiqqan holda materiallar
tayyorlandi.
PDKZning 20.03.97 yildagi 08-7-son qaroriga asosan Zarmitan konining
navbatdagi oltin va kumush zahiralari O‘zbekiston Davlat geologiya qo‘mitasining
amaliy balansiga muvofiq hisoblab chiqilgan. Buni quyidagi jadvalda ko‘rishimiz
mumkin.
Ushbu jadval rejalashtirilgan buyurtmani bajarish uchun qidiruv davrida
inventarizatsiyaning ko'payishini ko'rsatadi. Eng muhim va maxsus yo'nalishlarda
"asosiy yo'nalishni baholash" kabi texnologik tadqiqotlar Ingichka OMTE va IRTI
REDMET tomonidan ta'lim tadqiqot va bevosita ishlab chiqarish tashkilotlari
tomonidan amalga oshirildi. Gidrogeologik va muhandislik-geologik ishlar
“O‘zbekgidrogeologiya” qoshidagi Holodnotek gidrogeologik ekspeditsiyasi
tomonidan amalga oshirildi. Bu ishlar “Toshkent geologiya” GGG maxsus partiyasi
tomonidan amalga oshirildi. Mineralogik tadqiqotlar “Samarqand geologiya” GGP
tomonidan amalga oshirildi.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya jamg‘armasiga yirik texnik-
iqtisodiy hisob-kitoblar kiritildi. Bunday qarorlarni qabul qilganlar:

01.02.78 yildagi 84-29-sonli "1978-90 yillarda optik tog'-kon sanoatini rivojlantirish
chora-tadbirlari" va Davlat geologiya vazirligining 13.03.78 yildagi 11-sonli qarori.
Vazirlar Mahkamasining 22.06.84 yildagi “Kelajakda oltin qazib olish sanoatini
rivojlantirish va respublikada oltin qazib olishni ko‘paytirish to‘g‘risida”gi qarori.
“O‘zbekiston Respublikasida 1993-95-yillarda va 2000-yilgacha oltin sanoatini
ko‘paytirish va xomashyo bazalarini ta’minlash maqsadida geologiya-qidiruv
ishlarini rivojlantirish to‘g‘risida”gi farmoyishi.
1987 yilda va hozirda ekspeditsiya bosh geologlari V. A. Kremov va I. O.
Hamroyevlar Zarmitan konida qidiruv ishlarini olib borishdi.
Ta'riflangan hududda Shimoliy Nurota oltin rudasi konlaridagi Zarafshon
metalllashtirilgan zonasida noyob oltin nodir metallar mavjud. Bu yerda volfram,
molibden, qalay, uran va oltin elementlarning minerallashuv nuqtalari va tarqalishi
aniqlanadi.
Oltin Hududning asosiy minerali sifatida katta qiziqish uyg'otadi. Sanoat
ahamiyatiga ega yirik oltin rudalari Qo shrabot intruziv bilan chambarchas bog liq. ʻ ʻ
Jizlon-Pangat va Zirabulok, Qushrabot yoriqlari chorrahasida ruda maydoni yig ib
ʻ
olingan. Bu yoriqning siri shimoli-sharqiy yo nalishda cho zilgan Tyanshan
ʻ ʻ
tizimining Sulton, Korovulqon, Mingbuloq yoriqlari bilan bog liq. Jizlon-Pangat
ʻ
yoriq chizig'i Shimoliy Nurota tog'ining janubiy tizmasining shimoliy-sharqiy
qismigacha cho'zilgan va bu erda asosiy yoriqlar bo'lgan Materuk va Haydar
liniyalari bilan bir vaqtda paydo bo'lgan. Ularning belgilari chuqurlikda olib
borilgan geofizik tadqiqotlar natijasida aniqlangan.
Bu hududning Korovulxona, Zarmitan, Mingbulok yoriqlari bilan kesishishi
natijasida Jizman va Pangat yoriq zonalarida janubi-g arbdan shimoli-sharqqa
ʻ
tomon ruda koni aniqlangan. Bular Pangat oltinlari
Ruda konlari, Haydar, O razali, Korosay va boshqalar. Shimoli-sharqqa
ʻ
cho‘zilgan Zarbulok-Qushrabot yorig‘i tagida joylashgan ikkinchi yirik ruda
konstruksiyasi Janubiy Nurota tog‘ining janubiy tizmasidan 224 B va 225-sonli oltin
rudalari istiqboli bilan aniqlangan. B. 1989 yilda bu hududda 1:50 000 masshtabli
geologik xaritalash ishlari olib borildi. Bu kengliklardagi ikkilamchi geologik
orollardagi oltin miqdorining ko'rsatkichlari 1,2 g/t ni tashkil qiladi. c va boshqalar
ushbu tuzilmalarni xaritaga kiritadilar
Mobainida askarlarning 3 ta portlashi ishqoriy bazaltlarda olmos
qo'shimchalarini aniqladi. 1998 yildan bu sohalarda tadqiqot ishlarini boshlash
rejalashtirilgan. Zarbuloq-Qushrabot yorilishining shimoliy-sharqiy qismining
ochilishi natijasida Zarmitan yorilishi bilan Qushrabot intruziyasi ekzo-qorovulining
kesishish zonasida Zarmitan oltin koni va “Oralik” hududi aniqlandi. Nakurt ruda
koni Qo shrabot intruziyasining shimoliy ekzolantida topilgan.
ʻ

Tog jinslari va hosilalarning kon-geologik sharoiti va mineralogik tarkibi [1]ʻ
Hozir Zarmitan oltin zonasi (ZZZ) deb ataladigan Charmitan oltin koni G arbiy
ʻ
Tyan-Shan tizimidagi Nurotov tizmasining janubiy yon bag irlarida joylashgan.
ʻ
Er osti qazib olish uchun rejalashtirilgan resurslarni o'rab turgan asosiy tog'
jinslari turli donli granosenitlar, keratinli slanetslar va kvartslangan karbonat-gil
slanetslardir. Bundan tashqari, granosenitlar umumiy hajmning 80-85% ni tashkil
qiladi.
Konning sanoatining morfologiyasiga ko'ra, madaniyatlar to'rt turga bo'linadi:
- sulfidli foydali qazilmalarning struktur konlari.
- Tomirsimon (Konda asosiy). Kvarts tomirlari ushbu turdagi mineral tanasining
asosini tashkil qiladi va ular mineral bo'lmagan yoki kam mineralli turlarga
bo'linadi.
Bu turdagi madaniy korpuslarning uzunligi 10 dan 1000-1200 m gacha, qalinligi esa
8 m dan 1000 m gacha.
- Chiziqli minerallashgan zonalarda bu tipdagi madaniy tanalar soni
cheklangan: bular konlarning yuqori va o'rta qismlari. Chuqurlik bilan ular asta-
sekin tomirlarga aylanadi.
Madaniy tanalar 70-75 yoki undan ortiq vertikal burchak ostida cho'ktiriladi.
Shaxtaning janubiy yonbag rida kulturali jismlarning ichki tuzilishi
ʻ
murakkablashadi, kulturali jismlar esa yo l-yo l shtokverka (uchinchi tip)
ʻ ʻ
xarakteriga ega bo ladi. Ular nisbatan katta qalinligi (17 m gacha) va nisbatan qisqa
ʻ
uzunligi (o'nlab metrlar) bilan tavsiflanadi. Madaniyatdan keyingi tektonika
madaniy organlarga sezilarli ta'sir ko'rsatdi va ularni alohida bloklarga ajratdi.
Samolyotdagi harakat amplitudasi 3 dan 30 m gacha; Ba'zi hollarda u bir metrgacha
yetishi mumkin.
Shaxtaning sharqiy yonbag'rida oldingi bosqichlardagi mahsulotlarning kech
sulfidlari bilan sintezi va almashinish jarayoni ba'zan shunchalik kuchliki, o'stirilgan
jismlarning bir necha o'n metrgacha bo'lgan barcha qismlari sulfidli minerallar bilan
aralashib, hosil bo'ladi. to'rtinchi tur. Massiv sulfidlarning tomirlari qalinligi 1,5 m,
diametri 10-15 m.
Konlarning asosiy qismini tashkil etuvchi ruda jismlari odatda timpanik bo lib,
ʻ
cho zilgan tik cho kuvchi (60-90°) yoriqli tuzilmalar bilan chegaralangan. Ular
ʻ ʻ
egiluvchan va kengayuvchi o'zgaruvchanlik, ko'p sonli uzilishlar va minerallarning
notekis taqsimlanishi bilan tavsiflanadi.

M. M. Protodiakon shkalasi bo'yicha madaniy jinslarning qattiqlik koeffitsienti 9-15
ga teng
Mineral zichligi: oltin tarkibi - 2,65 t/m3; Oltin-kumush-2,96 t/m3.
Tuproq va jinslarning namligi 1% gacha. Madaniyatlar ba'zan yashirin bo'ladi.

Geologik va tektonik sharoitlar
Kon Nurota tog larining janubiy yon bag irlari bilan chegaradosh. Uzluksiz ʻ ʻ
buzilishlar ikki guruhga bo'linadi: segment parallel va diagonal. Uzunlamasına
uzilishlar yorilish qatlamlari bilan bog'liq va yoriqlar odatda qatlam qanotlari bilan
chegaralanadi. Ularning suhbatdoshlari zanjirning umumiy ipini tashkil qiladi.
Morfologik jihatdan ular harakatchanlikni ifodalaydi.
Tog' jinslarining suv tarkibi
Yer osti suvlari ustki yorilishli jinslar bilan chegaralangan yorilish zonalarida
keng tarqalgan. Bu yerdagi jinslar zaif. Yoriq zonalarining ochilishida suv
oqimining biroz ortishi kuzatiladi.
Strukturaviy va tektonik parametrlar
Mintaqaning strukturaviy-tektonik sharoitlari va seysmikligi (7-8 zilzilalar
bilan tavsiflanadi) tahlilidan shuni ko'rish mumkinki, jinslardagi tektonik siqilish va
taranglik kuchlari tizimga perpendikulyar, ya'ni Shimolda. - Sharqiy yo'nalish.
Tog -kon ishlarini tekshirish shuni ko rsatdiki, tog jinslarida ularning kirib
ʻ ʻ ʻ
borishi vaqtida kuchlanishning qayta taqsimlanishi, ko chki va gumbazlar hosil
ʻ
bo lishi bilan tog jinslarining qatlamlanishi yuqori sinish va tektonik yoriqlar
ʻ ʻ
zonalarida kuzatiladi.

Toshlardagi yoriqlar

Tog jinslari yoriqlari bo linuvchan bo lib, burmali konstruksiyalarga 45°
ʻ ʻ ʻ
burchak ostida yo naltirilgan tektonik siqish kuchlari ta sirida bo lishini ko rsatadi.
ʻ ʼ ʻ ʻ
To'g'ridan-to'g'ri o'lchovlar natijalari, shuningdek, O'rta Osiyoning bir qator
sohalarida olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, kuchlarning gorizontal tarkibiy
qismlari vertikaldan 1,2-2 baravar yuqori va ortiqcha qiymatlarga ega.
Konda irodalarni o'rganish natijalariga ko'ra, beshta sinish tizimi ajralib turadi.
Genezasiga ko'ra, bu yoriqlar asosan tektonikdir. Erkinlik darajasiga qarab, sanoatda
uch turdagi saytlar mavjud:

- zaif yoriqlar - yorilish moduli o'rtacha 1,4-1,6 o / p. m;
O'rtacha kuchlanish moduli 2,6 o/pm dan katta;
Kuchli yorilish - yorilish moduli - 5 o/pm dan katta yorilish moduli tektonik
yoriqlar zonalarida mavjud. Tog'-kon korxonalari ma'lumotlariga ko'ra, ularning
soni 10-15% dan oshmaydi.
Dalada halqa va diagonal yoriqlar ustunlik qiladi. Barqarorlik nuqtai nazaridan,
ular orqali o'tadigan yoki burchak ostida kesib o'tadigan tikuvlar xavfli hisoblanadi.
Yoriqlarning tushish burchaklarining eng katta chastotasi 21 ° dan 40 ° gacha va 61
° dan 80 ° gacha. 610 ° dan 80 ° gacha bo'lgan burchaklardagi yoriqlar xavfli bo'lib,
ularning chok bilan kesishishi toymasin yoriqlarga aylanishi mumkin.

Tog' jinslarining barqarorligi
Kon muhandislik-geologik resurslar uch turga bo'linadi.
- Noturg'un jinslari 10, 10 a, 7, 27, 15, 26 mineral jismlarni tashkil etuvchi tog'
jinslari bilan konning Markaziy va Janubi-Sharqiy qismlarida kvarts-slyuda
slanetslari va tektonik yoriqlar zonalari bilan chegaralangan. Ushbu turdagi
materiallar yuqori kuchlanish va yuqori kuchlanish kuchiga ega. Muayyan
barqarorlik koeffitsienti 1,0 dan kam bo'lsa, yon qismlar barqaror emasligini
ko'rsatadi. Qazish ishlari quyidagilarni o'z ichiga olishi mumkin: yoriqlar,
zaiflashuv, toshlarning eroziyasi, yoriqlardan suvning to'satdan otilishi.
- 1, 1a11, 13, 14, 3, 5, 8 - yuqori va o'rta sinish zonasi bo'lib, u kvarts-slyuda
shistlar, kvarts-slyuda shistlar va granozyenitlar bilan belgilanadi.
Tog' jinslari yuqori va o'rta kuchga ega va yuqori kuchlanishga ega. Lahim
joylashgan chuqurlikda solishtirma barqarorlik koeffitsienti 1,5-2,5 ga teng bo‘lib,
ular tog‘ jinslarini tashkil etuvchi tog‘ jinslarini qattiqlik koeffitsienti past bo‘lganlar
deb tasniflaydi. Bu erda tektonik buzilishlar: dekompressiya, vayronagarchilik,
tabaqalanish, tog 'jinslari va yoriqlar tog'-kon ishlari kesishgan joylarda sodir
bo'lishi mumkin.

Tog' jinslarining fizik-mexanik xossalari
Kvars-slyuda slanets va slanetsning fizik-mexanik xususiyatlarini o'rganish
quyidagilarni ko'rsatdi:
Zichlik 2,60 dan 2,72 g / sm3 gacha o'zgarib turadi; suv
0,20 dan 1,47% gacha suv miqdori;
O'zgaruvchanlik 0,78 dan 3,1% gacha.

Quruq bosim kuchi 14,2 dan 262,4 MPa gacha; Suv bilan to'yingan holda
ularning kuchi 1,8-2,0 marta kamayadi, tektonik yoriqlar zonalarida esa 15,9-16,8
MPa gacha kamayadi, ya'ni 5-9 marta kamayadi.
Granosenitlarning fizik-mexanik xossalarini o'rganish zichligi 2,50 dan 2,70
g/sm3 gacha ekanligini ko'rsatdi; Su ning sezgirligi 0,19 dan 0,37% gacha; Porozlik
0,51 dan 1,0% gacha; Quruq bosim kuchi 95,2 dan 185,1 MPa gacha; Suvning
to'yinganligi-47,4-88, Zmpa. Tektonik yoriqlar zonalarida kuch 29,9-34,5 MPa
gacha kamayadi. Charmitan jinslarining fizik-mexanik xossalari 1-jadvalda
keltirilgan.
Siyenitlarning fizik-mexanik xossalari kichik chegaralarda o'zgaradi: -
Zichligi-2,5-2,7 g/sm3; - suvni yutish - 0,43-0,63
3. Kon-texnik qismi.
3.1 Shaxta moydonini ochish usuli.
Zarmitan oltin qazib olish hududida qazib olish sharoitlari
Zarmitan koni Zarmitan yer osti koni bilan birgalikda ishlab chiqilgan. Dala
resurslari ikkita "asosiy" va "yordamchi" vertikal shaftalar orqali 720 m ufqqa
ochildi.
Kon qazish 1989 yilda boshlangan.
Hozirgi vaqtda Zarmitan konlarida yer osti foydali qazilmalar gorizontlarida
ish olib borilmoqda: +660m, +600m (Charmitan konining sharqiy qismi), +600m,
+540m, +480m (Charmitan konining markaziy qismi). Gujumsoy koni: +840m,
+780m, (Urtaliq), +720m, +660m va +600m (Gujumsay uchastkasi Urtalik
uchastkasining yuqori qismi Zarmitan konining tajriba-sanoat korxonasi tomonidan
2012 yildan buyon o zlashtirilmoqda.ʻ
Konning ochilishi
Zarmitan oltin qazib olish zonasining ochilishi ikki bosqichda amalga
oshirildi:
A turi - vertikal val ochilishi: 2C-4x2, 3 (BH 5-2-2) 630 kVt quvvatga ega
elektr motorli qulf bilan jihozlangan, bu vertikal mil bilan ochilganda odamlar va
tovarlarni past gorizontlardan ko'tarish va tushirish operatsiyalarini ta'minlaydi. Lift
alohida binoda joylashgan bo‘lib, magistral yo‘lda ustki inshoot qurilmoqda.

Shaxta 60 m qoplamalar va transport liniyalari bilan ochilgan ishchi
gorizontlarga bo'lingan. Yuqori gorizontning tomlari shamollatish tizimlari sifatida
ishlatiladi.
Kon massasi 4KR-600, 7KR-600, 10KR-600 va 12KR-600 teplovozlari
yordamida magistralning old qismiga yo'llar va qopqoqlar bo'ylab tashiladi.
Yuklangan vagonlar maxsus tolkatel bilan qafasga joylashtiriladi va vagonlar ushbu
qurilma yordamida chiqariladi. WG-1, 2 avtomobil yuklangan mashinani yuqoriga
ko'taradi va operatsiya teskari tartibda takrorlanadi.
Tour B-Kia Transport Highway (NC) bilan ochilish:
NC bilan ochilganda, har 60 m vertikal, gorizontal va pastadir yuk
stantsiyalari ishlaydi. Tog jinslari va foydali qazilmalar bo lgan halqa yuklash ʻ ʻ
stansiyalari konning har bir gorizontdagi loyiha quvvati shartlaridan kelib chiqib
quriladi.
Tosh massasi 6,5 tonna yuk ko'tarish quvvatiga ega ST710 yuklash va
tushirish mashinalari orqali gorizontal kon ishlari bo'ylab tozalash bloklari va
tayyorlash chuqurlaridan kon uskunalariga etkazib beriladi.
Yuk ortish stansiyasidagi rudalar va tog‘ jinslari vdpu4-TM tipidagi
dumperlar bilan jihozlangan rudalar (tog‘ jinslari)-tushirish qurilmalari orqali
o‘tkaziladi (ingami 800-900 t/soat) va sig‘imli MT431B (EJC-530) yerosti
samosvallariga o‘tkaziladi. 28,0 (25,0) Va ulardan qiya tashish (chiqish) 5-g (1-z)
bo'shliqqa chiqariladi. Tog'-kon ishlarida og'ir transport vositalarining tezligi soatiga
12 km dan oshmaydi.
Materiallarni yetkazib berish va er osti kon ishlari orqali odamlarni tashish:
- "yordamchi" magistrallar-insonsiz kabinalar 1nv3, 1 ta yuk ko'tarish quvvati 7,0
tonna va 18 kishilik sig'im;
- 1-bom-A, DZ, BB va VLG dizel dvigatelli og'ir transport vositalari, turli xil
yuklarni, yoqilg'ilarni, portlovchi moddalarni va odamlarni gorizontal va vertikal
operatsiyalarda tashish.
Foydali qazilmalarni qazib olish sxemasini optimallashtirish yuqori unumli
uskunalardan foydalanish orqali foydali qazilmalarning maksimal mahsuldorligiga
erishishga qaratilgan.
Kon qazish tizimlari
Qalinligi 3 m gacha bo'lgan ruda tanasini qazib olish uchun eng mos bo'lgan
spur qazib olish va rudani yig'ish tizimi qabul qilindi (4-rasm). 1.1).
Madaniyatni spurs bilan ajratishda gorizontal va vertikal burg'ulash ishlari
teleskopik va qo'lda perforatorlar bilan amalga oshiriladi.

1.1-rasm. Do'kon qazib olish tizimi: 1; 2-smenada;
3. Yuklash va yetkazib berish vositasi; 4-blokdan chiqish
Madaniyatni saqlash tizimida qazib olish uchun bloklarni tayyorlash
cho'ktiriladigan nasosli madaniyat yoki dala oxiri, o'rta ichaklar, qiyaliklarda
ko'tarilgan bloklar, kesish chiziqlari, tushirish o'rdaklari va hunilardan iborat.
Parametrlarni ishlab chiqish tizimi:
- blokning uzunligi bo'ylab uzunligi va blokning balandligi - 60m;
- blokning kengligi tananing mustahkamligiga qarab 1,5-2 m;
- qalinligi - 5-7 m pastki;
- Qalinligi-4-6m siljish;
- kameralararo kengligi Celikov-6-8m;
- ular orasidagi masofa 4-5 m;
- ko'taruvchining ko'ndalang kesimi - 4,2 m2;
- Yetkazib berishda yuk ortish-tushirish avtomashinalarining (PDM) joriy etilishi
hisobiga dala va ishlov berilgan liniyalarning kesishuvi, yuklash maydonlari 5,1 m2
dan 9,8 m2 ga ko‘paydi.
Quvvati 3 m dan ortiq bo'lgan tog'-kon jismlari rifli ishlarning uchastkalarida
zzz konlarini o'zlashtirishning an'anaviy sxemalarini qo'shgan holda rudani
o'zlashtirishning an'anaviy sxemalarini qo'shgan holda pastki qatlamli cho'zilishlarni
rivojlantirish tizimi tomonidan amalga oshiriladi. konlarni loyihalash va kon
uskunalari uchun (1.2-rasm).

Rasim 1.2. Portativ uskunalardan foydalanish bilan
Pastki qatlamni rivojlantirish tizimi:
1-etkazib berish liniyasi; 2-chi qator og'riq; 3- Yupqa burg'ulash liniyalari bilan
ko'taruvchining ulanishi; Blok 4 lift; 5 - kameraning chegaralari; 6. Qatlamlararo
yaxlitlik (Slant Shift); 7. Buklangan kiyim; 8 - yuqori gorizont uchun transport
shaftasi bo'lib xizmat qilgan shamollatish shaftasi; 9. Interkameral indikator; 10 -
naslchilik; AI-burg'ulash pastki qutbli chiziqlar; 12 quduq; Yuklab oling 13.
Shaxtaning parametrlari, pastki qismining dizayni, bloklarning balandligi va
uzunligi kon tizimiga o'xshash tarzda shakllantiriladi. Kon - bu quduq.
Quduqlarning muxlislari vertikal tekislikda joylashgan va pastki qavatdan ochiladi.
Qayta ishlangan ruda ta'minot gorizontida kesilgan xandaqda yig'iladi va blokli yuk
ko'taruvchi va etkazib berish mashinasi tomonidan shaxta o'tish joyiga nasos
gorizontiga yetkaziladi.
Madaniyatni tayyorlash tog'-kon tizimlarida alohida yoki alohida ruda tanalarini
qazib olish uchun qabul qilinadi. Rejada bir-biriga parallel joylashgan madaniyat
organlarini tayyorlash quyidagi sxema bo'yicha amalga oshirildi: - dalalar bilan dala
oxiri.
Ochiq va qoyali kon ishlarining ko‘ndalang kesimi:
- dala va ekin liniyalari, yuklash maydonlari Yuk ortish va yetkazib berish
avtomashinalarining (PDM) joriy etilishi hisobiga dala va kultivatsiya liniyalarining
kesishuvi, yuklash maydonlari 5,1 m2 dan 9,8 m2 gacha oshdi;
- blokdan chiqish Svch - 4,2-4, 4m2;
- konlar - 4m2 ruda;
Riffed harakatlarga quyidagilar kiradi:
- ishimizni qisqartirish;
- Blok qo'zg'olonchilariga tashrif buyurish;
- kamerada vertikal kesmalar;
- isyonchilarni yo'q qilish;
- ariq supuradi.
Barcha ishlar asosan tuzatilmagan.
Nasoslarni qazish va boshqa gorizontal ishlar PP-54, PP-63 punktlari va moloz
agregatlari (temir yo'l tosh yuklagichlari) o'rniga mobil uskunalar yordamida amalga
oshiriladi.

Ko'tarilgan ishlarni cho'mdirish an'anaviy va mexanizatsiyalashgan usullar bilan
amalga oshiriladi (agar KPV-4 immersion majmuasi yordamida o'rnatilmagan
bo'lsa).
Operatsion resurslarning 1000 birligi uchun hisoblangan ish hajmi:
- 30-45 m3, miltiqli - 40-55 m3, shu jumladan, 70-100 m3 rudali omborli kon
tizimlari;
- 70-80 m3, shu jumladan tayyorgarlik - 20-25 m3, rifli - 50-55 m3 kichik qavatli
o'quvchilarni rivojlantirish tizimlarida;
Rudani saqlash tizimida rudani qazib olish uchun quduqlarni burg'ulash PT-29 va
PT-48 teleskopik burg'ulash bilan amalga oshirildi. Rudalarni etkazib berish
o'rdaklar yoki ariqlar uchun o'z vazni ostida amalga oshiriladi. Hosilni yetkazib
berish uchun 30 ot kuchiga ega Vince ekskavatorlaridan kamroq foydalaniladi. Ort
g‘alla yig‘im-terimi PPN-1C kombaynida amalga oshirildi. Hozirda yetkazib
berishlar olib ketish va tushirish vositalari orqali amalga oshirilmoqda.
Ishlash tizimidagi quduqlarni yuqori qatlamlardan burg'ulash uchun NKR-100m
mashinasini almashtirish uchun mobil burg'ulash mashinasi qo'llaniladi.
Qabul qilingan qazib olish tizimlarida ruda ekspluatatsion yo'qotishlarga, tog
'jinslari bilan aloqa qilish va utilizatsiya qilish paytida yo'qolgan qayta ishlanmagan
rudalarga investitsiya qilinadi. Madaniyatning suyultirilishi maydalash va qazib
olish jarayonida chiqindi jinslar va sifatsiz kulturaning kiritilishi bilan bog'liq. Shu
bilan birga, ularning taxminiy qiymati, amaliy rivojlanish tizimlariga ko'ra, o'rtacha
maydon uchun: 5,6% va suyultirish darajasidagi yo'qotishlar -18%.
3.2 Shaxta maydonidagi foydali qazilma zaxirasini hisoblash.
Shaxta maydoni chegarasidagi foydali qazilma zahiralari quyidagi turlardan
iborat: geologik, balans va balansdan tashqari .
Har bir konda aniqlangan foydali qazilma miqdori geologik zahira deb
ataladi .
Balans zahira deb - zamonaviy texnologiya taraqqiyoti darajasida iqtisodiy
jihatdan qazib olish samarali bo‘lgan umumiy miqdorning qismi tushuniladi.
Balandan tashqari zahira deganda - zamonaviy texnologiya taraqiyoti
darajasida qazib olish iqtisodiy jihatdan samarasiz bo‘lgan umumiy miqdorning
tegishli qismi tushuniladi.
Foydali qazilma o‘rganilish darajasi bo‘yicha quyidagi toifalarga bo‘linadi:
1. Mujassam tekshirilgan – A, V va S
1 toifalar.
2. Hammasi baholangan – S
2 toifa.

“A” toifali zahirasi quyidagi talablarga javob berishi lozim
- o‘lchamlari belgilangan;
- foydali qazilmaning tabiiy joylashish sharoiti va shakli aniqlangan;
- foydali qazilma ichida joylashgan atrof kon jinslarining tarxi ajratilgan va
belgilangan;
- foydali qazilmaning ichki tuzilishi va tabiiy joylashish sharoiti belgilangan;
- foydali qazilmaning sanoatga yaroqli turlari ajratilgan va belgilangan;
- foydali qazilmaning tarxi belgilangan yoki lahmlar yordamida aniqlangan.
“V” toifali zaxirasi “A” toifadagi zahiraga nisbatan kam darajada o‘rganilgan va
quyidagi talablarga javob berishi lozim:
- foydali qazilmaning tabiiy joylashish sharoiti va shakli aniqlangan;
- foydali qazilmaning ichki tuzilishi va tabiiy joylashish sharoiti belgilangan;
“S
1 ” toifali zahirasi quyidagi talablarni qoniqtirishi lozim:
- foydali qazilmaning o‘lchami va shakli belgilangan;
- foydali qazilmaning texnologik xususiyati sanoatga yaroqli deb baholash
uchun yetarli darajada o‘rganilgan;
- foydali qazilmaning tarxi aniqlangan yoki lahmlar yordamida aniqlangan.
“S
2 ” toifali zaxirasi quyidagi talablarga javob berishi lozim:
- foydali qazilmaning o‘lchamlari, shakli, ichki tuzilishi va tabiiy joylashish
sharoiti o‘rganilgan;
- foydali qazilmaning xususiyatlari laboratoriya sharoitida aniqlangan;
- geologik ma’llumotlarga asoslanib foydali qazilmaga yo‘l ochish mumkinligi
belgilangan.
1. Shaxta maydonining balansdagi zahiralari quyidagi formula yordamida
aniqlanadi. (t)ZБ= S⋅H⋅γ⋅∑ т .⋅C
(t)
bu yerda :
S -shaxta maydonining yotish chizig‘i bo‘yicha uzunligi , m.
- shaxta maydonining yotish chuqurligi bo‘yicha uzunligi, m
γ
-ruda zichligi,t/m 3
.
∑ т
- bir vaqtda qazib olinayotgan qatlamlarning umumiy qalinligi, m.
H

∑ т = m 1+m 2+..+m n
(m)
Qatlamlarning qalinliklari :
- juda yupqa - 0,8m;
- y upqa - 0,8 - 1,5 – 2m;
- o‘rtacha qalinlikdagi - 1,5 – 2 – 5m;
- qalin – 5 – 15m;
- o‘ta qalin - 15 – 60m;
S – qazib olishdagi yo‘qotilishlar koeffitsenti (qazib olishdagi yo‘qotilishlar
koeffitsenti - qazib olinayotgan qatlamlarning tog‘-geologik sharoitlari, qatlam
qalinligi, qazib olish chuqurligi, qazib olish texnologiyasi va boshqalarga bog‘liq);
- yupqa – 0.92 – 0.9;
- o‘rtacha qalinlikdagi – 0.9 – 0.85;
- qalin nishab – 0.85 – 0.82;
- qalin tik – 085 – 0.8.
Sanoat zahirasi quyidagicha aniqlanadi:(t)
ZПР = ZБ− ZПОТ
(t)
bu yerda :
ZПОТ - loyihaviy nobutgarchilik.
Loyihaviy nobudgarchiliklar - umum shaxta -
Z0 , ekspluatatsion - ZЭ hamda
geologik sharoitlarga bog‘lik bo‘lgan nobutgarchiliklar -
ZГ dan iborat
bundan:
ZПОТ = Z0+ZЭ+ZГ
,
Umum shaxta nobudgarchiliklari - saqlovchi va tusuvchi butunliklarda
qoldiriluvchi zahiralardan iborat bulib quyidagi formula bilan aniqlanadi:
Z0= 2LУ⋅(S+H − 2LУ)⋅γ⋅m+к1⋅ZБ
, (t)
bu yerda:

LУ− to‘suvchi butunliklar kengligi . m;

$к1 -saqlovchi butunliklarda qoldiriluvchi nobudgarchiliklarni hisobga oluvchi koeffitsient. к1=0.01 −0.02 Qazib olishga to‘sqinlik qiluvchi geologik buzilishlarga bog‘liq bo‘lgan nobutgarchiliklar quyidagi formula bilan aniqlanadi: (t) ZГ= к2⋅ZБ , (t) bu yerda: к2 -geologik buzilishlar sonini va tavsifini h isobga oluvchi koeffitsient. к2=0,01 −0,015 Ekspluatatsion nobudgarchiliklar q uyidagi formula bilan ani q lanadi : ZЭ=(ZБ−Z0− ZГ)⋅СП bu yerda: СП - ekspluatatsion nobutgarchiliklar koeffitsenti : - yupqa qatlamlar uchun СП=0.08 - o‘rtacha qalinlikdagi qatlamlar uchun СП=0.12 - qalin nishab qatlamlar uchun СП=0.15 - o‘ta qalin qiya qatlamlar uchun СП= 2 ga teng. Sanoat zaxirasi va balans zahirlar orasidagi bog‘liqlik, ya’ni qazib olishdagi yo‘qotilishlar koeffitsienti aniqligi quyidagi formula yordamida tekshiriladi: С= ZПР ZБ ≺1 Misol: Quyida berilgan sharoit uchun shaxtaning balansdagi va sanoat zahirasi aniqlansin. Berilgan: S =550 0 m ; H =330 0 m ; m = 1 ,2m ; γ =1,45t/m 3 ; α =18 0 . Yechilishi: 1. Shaxta maydonining balansdagi zahiralari aniqlanadi: Z B =S*H* γ * m*C=5500*3300*1.45*1.2*0.9=28422900 t \ Ʃ Z0= 2LУ⋅(S+H − 2LУ)⋅γ⋅m+к1⋅ZБ =319975,56 t$

ZГ= к2⋅ZБ=0,01*28422900=284229 t

ZЭ=(ZБ−Z0− ZГ)⋅СП =3338243.45t
Z
np =Z
b *X=28422900*14=3979206 t

ZПР = ZБ− ZПОТ =28422900-6821948=24443994 t
3.3 Shaxtani ishlab chiqarish quvvati asosida sutkalik va smenalik ishlab chiqarish
hajmini aniqlash.
Shaxtaning asosiy parametrlari uning ishlab chiqarish quvvati va xizmat
muddati bo‘lib, ko‘pgina hollarda korxonaning iqtisodiy samaradorligini belgilab
beruvchi ko‘rsatkich hisoblanadi. Bu ko‘rsatkichlar o‘zaro, hamda shaxta maydoni
sanoat zahiralari bilan chambarchas bog‘liq.
Shaxtaning quvvati deb – birlik vaqt oralig‘ida (sutkalik, smenalik, yillik va
boshq.) qazib olingan foydali qazilma miqdoriga aytiladi. Shaxta quvvati quyidagi
ikki turga bo‘linadi: ishlab chiqarish va loyihaviy quvvati.
Shaxtaning loyihaviy quvvati deb – kon korxonasi birlik vaqt oralig‘ida qazib
olishi lozim bo‘lgan foydali qazilmaning loyihadagi miqdoriga aytiladi.
Shaxtaning ishlab chiqarish quvvati deb – kon korxonasining sutkada (yilda)
qo‘yilgan hajmdagi foydali qazilmani sifat ko‘rsatkichning maksimal darajada qazib
olinishiga imkoniga aytiladi.
Shaxtaning xizmat muddati – shaxta maydonida joylashgan sanoat zahirasini
qazib olishga ketgan vaqt davomiyligiga aytiladi.
Shaxtaning yillik ish unumdorligi: (t)
АШГ = К Н⋅(К ПЛ +К З)√Zпр⋅(∑ m1/∑ m )⋅K гр
bu yerda :

КН shaxta texnologik sxemasining musta h kamlik koef f itsienti.
Tik stvollar b ilan ochilgan shaxtalarda .
Shaxta maydoni penellarga b o‘ linganda
КН0,8 −0,85
Q avatlarga b o‘ linganda
КН0,7 −0,8
Bloklarga b o‘ linganda
КН0,85 −0,95

Q iya stvollar b ilan ochilganda КН0,8 ga teng.
Zпр
-shaxtaning sanoat za h irasi .
КПЛ
-shaxta maydonidagi tabaqalarning umumiy soni nпл va bir vaqtda qazishga
qabul qilingan tabaqalar soni hisobga oluvchi koeffitsient.
КНАЗ
-qazish zaboyidagi yukni miqdorini hisobga oluvchi koeffitsient
∑ m1
-bar vaqtda qazib olinadigan tabaqalar qalinligi.
Kгр
-tabaqalarning yetish chuqurligini hisobga oluvchi koeffitsient.
КПЛ
- bir vaqtda qazishga qabul qilingan tabaqalar soni hisobga oluvchi
koeffitsientni topish formulasi :
К ПЛ =(n1+√n− n1)/√n
bu yerda
n1 - bir vaqtda qazib olinadigan qavatlar soni;
n – shaxta maydonidagi qavatlar soni
Qazish zaboyidagi yukni miqdorini hisobga oluvchi koeffitsientni topish
formulasi:
КЗ=
√
Ф⋅Аm
mср
mcр1 .
Bu yerda:
Ф
-ko‘mir havzasi sharoitlarini hisobga oluvchi koeffitsient.
Аm
-qazish zaboyiga oylik yuklama.
mср
- shaxta maydonidagi qatlamlarning o‘rtacha qalinligi:
mср=∑ m/n
mcр
1
-bir vaqtda qazishga qabul qilingan tabaqalarning o‘ rtacha q alinligi :
mср
1= ∑ m1/n1
(m)
Ko‘mir havzasi sharoitlarini hisobga oluvchi koeffitsientni hisoblash: (F)
Ф = Kпл⋅Кз/(1+К ГЛ +К ГАЗ )
bu yerda:
К
-tabaqa shinini mustahkamlik koeffitsienti .

Nomustahkam massivlar uchun Кш=0,06 −0,08
Mustahkam shinlar uchun
Кш=1га teng
Кз
-zamin mustahkamlik koeffitsienti.
Nomustahkam massivlar uchun
Кз=0,01 −0,015
Mustahkam shinlar uchun
Кз = 0,02.ga teng.
Ксл
-shaxta maydoninig geologik buzilishlarni hisobga oluvchi koeffitsienti
Кгл=0,7 −0,9
Кгаз−
shaxtaning gazlanganlik koeffitsienti.
Gazsiz shaxtalar uchun
Кгаз =0
Gazli shaxtalar uchun
Кгаз =0,1-1
Qazish zaboyiga oylik yuklama :
(Аm)
Am= Nm cp .
1 lлrn cγc
bu yerda
Nм - bir oydagi ishchi kunlar soni ( N=25) ;
lл
- lava uzunligi (m);
r – kombaynning qazish kengligi (m)
nc
- sutka davomida qirqib olingan qatlamlar soni (sikllar soni)
γ
- ko‘mir zichligi, t/m 3
С
-qazish zaboyidagi ko‘mirning maydalanish koeffitsienti (0.95- 0.98)
Qatlamlarning yotish burchagi va qazib olish chuqurligiga ta’sir etish
koeffitsienti quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
К г= 1+Н в/(Н в+Н sin α)
bu yerda N
v – shaxta maydoni chuqurligining yuqori chegarasi, (m);
α
- qatlamning yotish burchagi, grad.
Shaxtaning ishlab chiqari quvvati quyidagicha aniqlanadi:
Ас= Аг/300
(t)

Shaxataning ishalab chiqarish quvvati quyida keltirilgan jadvaldan olinadi.Ас

t 3000 4000 5000 6000 8000 10000 12000 15000 20000
Аг
,
mln.t 0.9 1.2 1.5 1.8 2.4 3 3.6 4.5 6
Shaxtaning hisobiy xizmat muddati ( T
r ) quyidagiga teng:
Тр=Zgh/Aг
Shaxtani o‘zlashtirish ( t
0 ) va tugatilishidagi ( t
z ) to‘liq xizmat muddati ( T )
quyidagi formula orqali topiladi:
Т= Т р+(t0+t3)/2
Shaxtaning loyi h aviy quvvatini o‘zlashtirishga ketadigan vaqtni quyidagicha
qabul qilish tavsiya etiladi:
- agar
Аг≤1,2 млн .т t0≤2йил
- agar
Аг=1,2 −3млн .т t0≤3йил
- agar
Аг≥3млн .т t0=4−5йил
Shaxatning tugatilish muddati t
z =2-3 yil deb qabul qilish mumkin.
Shaxtaning sutkalik ishlab chiqari sh quvvati 6000 t bo‘lganda shaxtaning
to‘liq xizmat muddatini 50-60 yil, kamroq bo‘lganda esa 40-50 yil qabul qilish
mumkin.
Berilgan:
S =550 0 m ; H =330 0 m ; m = 1 ,2m ; γ =1.45t/m 3
; α =18 0
; z
pr =6821948 t;
Shaxtani ishlab chiqarish quvvati-450000[t/yil];
Loyixaviy yo’qotilish meyori X-14%
Yechilishi:
T=Z
np /Q
yil =24443694/450000=54 yil
1k-101 kambayin tanlandi
Q
n =V
t *m* γ *r=4,1*1,2*1,45*0.8=6,264
Q
h =P/60H*m*r* γ=1,27
Q
tex =k
tex *Q
n =4,44
K
tex =1/(1/k
man +(t
man +t
ko +t
3.4 )/l
a =0,75
Q
komp =k
m *Q
tex =0.6*4.44=2.664

Q
k.sm =k
m *Q
tex *T
sm =0.6*4.44*360=959.04 t/smena
Q
k.st = Q
k.sm *n
sm =959.04*3=2877.12 t/sutka
Q
k.yil = Q
k.st *N
ish =2877.12*304=874644.48 t/yil
N
k = Q
k.yil Q
k.st =874644.48/2877.12=304 ta
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, Zarmitan koni hududidagi tektonik yoriqlar,
tektonik yoriqlar, tosh yoriqlari asosan konning tuzilishi va kon massivining
shakllanishini belgilaydigan 4-5 ta tizimni tashkil qiladi. Shuning uchun tektonik
yoriqlar geometriyasini o’rganish va uning ko’rsatkichlarini geometriyaga solish
tog’ jinslarining yoriqlari modellarini yaratish imkoniyatini beradi. Bu, o'z
navbatida, kondagi tog 'jinslarining barqarorligiga, qazib olish joylaridagi kamera
yoki blokli shiftga va kon bosimiga ta'sir qiladi.
Boshqaruv tog' jinslarining harakati va deformatsiyasini baholashda asosiy omil
bo'lib xizmat qiladi va pirovardida kon ishlarining xavfsiz ishlashida muhim rol
o'ynaydi.
Bundan tashqari, bitiruv malakaviy ishida tog‘-kon hududining geologik tuzilishi,
hududdagi davlat geodeziya ma’lumot tarmoqlari, shaxtada olib borilgan geodeziya
ishlari, kon ishlari, hayot faoliyati xavfsizligi, kasbiy-iqtisodiy ko‘rsatkichlari. kon
korxonasi va ekologik muammolar ham amalga oshirilmoqda.
Magistrlik dissertatsiyasini yozishda ekspluatatsiya jarayonida to‘plangan tog‘-kon
korxonasi haqidagi ma’lumotlar va tog‘-kon sohasiga oid adabiyotlar, kafedra
professor-o‘qituvchilarining ko‘rsatmalari va tavsiyalari, o‘quv jarayonida amalga
oshirilgan kurs loyihalaridan foydalanilgan.
Bu ishda erishilgan natijalar, olingan qo‘shimcha bilimlar, ilmiy rahbarim va boshqa
ustoz ustozlarim bilan bo‘lgan uchrashuvlardan olingan ko‘rsatmalar bilim sohamni
kengaytirdi va buning natijasida ma’lum mahorat va malakani shakllantirishga
xizmat qilmoqda.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. Sagatov N.X. Konchilik ishi asoslari Toshkent. 2007
2. Howerd L.Hartman. Intructory mining ingineering. – USA.:Alabama,2002.
3. Панин н.м.задачник по подземной разработке пудник
мектопождений.м.недра.1987
4. www.gornyak.ru . , www.gornaya-kniga.ru .
5. http//www.rusmet.ru/minjournal/

Foydali qazilmani qazib olish mexanizatsiyasi vositalari tanlab olish.

Sotib olish

Dokument ma'lumotlari

Sotuvchi

Foydali qazilmani qazib olish mexanizatsiyasi vositalari tanlab olish

O'xshash dokumentlar