Habibullo Qodiriyning «otam haqida» nomli esdaliklari - Tarix - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	25000UZS
Hajmi	159.0KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	14 Fevral 2025
Kengaytma	doc
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Tarix

Sotuvchi

G'ayrat Ziyayev

Ro'yxatga olish sanasi 14 Fevral 2025

80 Sotish

Habibullo Qodiriyning «otam haqida» nomli esdaliklari

Sotib olish

HABIBULLO QODIRIYNING «OTAM HAQIDA»NOMLI ESDALIKLARI
MUNDARIJA
KIRISH ............................................................................................................................................ 2
I.BOB. HABIBULLO QODIRIYNING «OTAM HAQIDA» ASARIDA ABDULLO QODIRIY
HAYOT YILLARINING YORITILISHI ........................................................................................ 6
II.BOB. «OTAM HAQIDA» - QODIRIY IJODINI TADQIQ ETISHDA MUHIM MANBA .... 14
XULOSA ....................................................................................................................................... 27
FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO‘YXATI ............................................ 29

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi . Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarining
mavzusi dolzarb bo‘lib, ayniqsa bugungi kunda ota-ona va bola o‘rtasidagi
munosabatlar, tarbiya va ma’naviyat masalalari jamiyatda keng muhokama
qilinmoqda. Mavzuning dolzarbligi bir nechta jihatdan o‘z ifodasini topadi:
Qodiriy asarida otaning bolaga ta’siri, uning tarbiyaviy roli va o‘rgatgan
qadriyatlari haqida gapiradi. Bugungi kunda tarbiya masalasi jamiyatda dolzarb
mavzu bo‘lib qolmoqda, chunki zamon o‘zgargani sari ota-ona va bola o‘rtasidagi
munosabatlar, ularning tarbiyaviy roli, axloqiy me’yorlar qanday o‘zgarishi va
zamon talablariga qanday moslashishi haqida ko‘plab savollar tug‘ilmoqda.
Shuningdek, yosh avlodni yuksak ma’naviyatli, axloqan to‘g‘ri yo‘ldan borishga
undash, ularni xalqning boy tarixi, an’analari, madaniyati bilan tanishtirish ayniqsa
muhim bo‘lib bormoqda.
Asar, otaning o‘g‘liga o‘rgatgan axloqiy va ma’naviy qadriyatlarining
ahamiyatini yoritadi. Bu qadriyatlar, asar davomida o‘g‘il tomonidan hayotga
tatbiq etilib, nafaqat shaxsiy, balki jamiyat uchun ham foydali meros bo‘lib qoladi.
Bugungi kunda bu qadriyatlarni o‘z hayotida saqlash va jamiyatda tatbiq etish
dolzarb masala sifatida qaraladi. Yuqori axloqiy qadriyatlarni tarbiyalash,
yoshlarga adolat, mehnatsevarlik, sadoqat kabi fazilatlarni o‘rgatish jamiyatning
mustahkamligini ta’minlashda muhim omil bo‘ladi.
Asarda ota va bola o‘rtasidagi o‘zaro sevgining, hurmatning va ishonchning
ahamiyati ta’kidlanadi. Bu bog‘lanish, insonning shaxsiy va ijtimoiy rivojlanishida
katta rol o‘ynaydi. Hozirgi kunda, oilaviy munosabatlar, ota-ona va bola
o‘rtasidagi hurmat va ishonch, jamiyatda ruhiy va ma’naviy barqarorlikni
ta’minlash uchun juda muhimdir. Yosh avlodning sog‘lom rivojlanishi, avvalo
oilada mustahkam asosga ega bo‘lishi kerak. Ota va bola o‘rtasidagi o‘zaro
muloqot, ularning bir-biriga bo‘lgan munosabati jamiyatdagi ijtimoiy aloqalarni
mustahkamlashga yordam beradi.
Qodiriy asarida otasining mehnatsevarligi va axloqiy qadriyatlarini o‘zining
hayotida davom ettirgani haqida so‘zlaydi. Bu, ota merosining, nafaqat o‘g‘ilning
2

shaxsiy rivojlanishida, balki jamiyatda o‘zgarishlarga olib kelishdagi ahamiyatini
ko‘rsatadi. Hozirgi kunda ota-ona tarbiyasining, oiladagi axloqiy qadriyatlarning
va ularni yangi avlodga o‘rgatishning ahamiyati hali ham juda dolzarbdir. Yangi
avlodni to‘g‘ri tarbiyalash, ularni yuksak ma’naviy qadriyatlar asosida o‘stirish,
kelajakdagi jamiyatning mustahkam asoslarini yaratadi.
Asar, otaning shaxsiy fazilatlari va uning o‘g‘liga bo‘lgan ta’sirini yoritgan
holda, ota va bola o‘rtasidagi o‘zaro bog‘lanishning jamiyatdagi muhimligini
ko‘rsatadi. Bugungi jamiyatda ota va bola o‘rtasidagi munosabatlar, ularning
o‘zaro hurmatiga asoslangan aloqalari, nafaqat oila ichidagi, balki jamiyatdagi
ijtimoiy barqarorlikni ham ta’minlashda muhim omil hisoblanadi.
«Otam haqida» asarining mavzusi dolzarb bo‘lib, ota-ona tarbiyasi, axloqiy
qadriyatlar, va ota o‘rgatgan saboqlarning jamiyatdagi roli va ahamiyatini yana bir
bor eslatadi. Bu asar, bugungi jamiyatda oilaviy munosabatlarning, ma’naviyat va
axloqning, yosh avlodni to‘g‘ri tarbiyalashning naqadar muhim ekanligini
anglatadi. Otaning o‘g‘liga bo‘lgan ta’siri, o‘zining hayotidagi izlari, uning
mehnatsevarligi va yuksak qadriyatlari orqali, har bir avlodga ota-ona tarbiyasining
ahamiyatini tushuntirish zarurligini ta’kidlaydi.
Mavzuning maqsadi va vazifalari . Asar orqali jamiyat va shaxsiyatga
ta’sir etuvchi muhim ijtimoiy va ma’naviy qadriyatlarni yoritishdir. Habibullo
Qodiriyning «Otam haqida» asari, muallifning o‘zining otasi bilan bo‘lgan
aloqalarini va uning ta’sirini taqdim etib, ota-ona tarbiyasining, axloqiy qadriyatlar
va ma’naviyatning jamiyatdagi o‘rni haqida o‘ylashga undaydi. Mavzu orqali,
muallif o‘zining shaxsiy xotiralari orqali o‘tgan davrda ota va bola o‘rtasidagi
munosabatlar, oilaning tarbiyasi va yuksak axloqiy fazilatlarning ahamiyatini
ko‘rsatib beradi.
Mavzuning asosiy maqsadi — ota va bola o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni,
ota-ona tarbiyasining, oiladagi axloqiy qadriyatlarning shaxsiy rivojlanishga va
jamiyatga ta’sirini tahlil qilishdir. Bu orqali o‘quvchilar, ota-ona tarbiyasining
nafaqat bolalarga, balki jamiyatning barqaror va yuksak axloqiy qadriyatlar asosida
rivojlanishiga hissa qo‘shishini tushunishadi.
3

Asarda ota tomonidan o‘rgatilgan ma’naviy qadriyatlar, mehnatsevarlik,
adolat, sadoqat kabi fazilatlarning shaxsiy va jamiyatdagi muhim o‘rni
ta’kidlanadi. Bu qadriyatlarning avlodlar davomida qanday saqlanib qolishi va
ularning jamiyatga ta’siri yoritiladi.
 Mavzu orqali, ota va bola o‘rtasidagi hurmat, ishonch, sevgi va o‘zaro
aloqaning ahamiyati ta’kidlanadi. Bu asar, ota-ona va bola o‘rtasidagi
mustahkam aloqalar orqali, sog‘lom va ma’naviy kuchli jamiyat yaratishga
bo‘lgan ehtiyojni namoyish etadi.
 Qodiriy o‘zining shaxsiy xotiralarini o‘rtoqlashish orqali, o‘quvchilarni
ma’naviy o‘sishga, axloqiy qadriyatlar bilan yashashga va o‘zining hayotiy
tamoyillarini shakllantirishga undaydi.
 Asarning asosiy vazifalaridan biri — otaning bolaga bo‘lgan ta’siri, uning
tarbiyaviy roli va bu munosabatlarning jamiyatdagi o‘rni haqida xulosa
chiqarishdir. Ota va bola o‘rtasidagi aloqalar, ularning o‘zaro sevgi, hurmat,
ishonch asosida qurilishi lozim.
 Asar davomida, o‘quvchilarga ota o‘rgatgan mehnatsevarlik, adolat, sadoqat
kabi axloqiy qadriyatlar va ularning shaxsiyat va jamiyatdagi roli haqida
tushuncha berish zarur.
 Ota-ona tarbiyasining ta’siri orqali yosh avlodni axloqiy va ma’naviy
yuksalishga undash. Asarda, bola qanday qilib ota tomonidan o‘rgatilgan
qadriyatlar asosida, jamiyatda yaxshi inson bo‘lib shakllanishi mumkinligi
ko‘rsatiladi.
 O‘quvchilarga o‘zining shaxsiy xotiralari orqali ota o‘rgatgan saboqlarni, uning
ma’naviy va axloqiy fazilatlarini yodga olishga yordam berish.
 Mavzu orqali jamiyatda ota-ona tarbiyasining, ma’naviyatning va yuqori
axloqiy qadriyatlarning qanday yuksak rol o‘ynashini ko‘rsatish va bu
qadriyatlarni jamiyatda targ‘ib qilishni maqsad qilish.
Qodiriyning «Otam haqida» asari, shaxsiy xotiralar orqali ota va bola
o‘rtasidagi o‘zgarmas aloqaning, ota-ona tarbiyasining ahamiyatini yoritadi.
Mavzuning maqsadi va vazifalari jamiyatni ma’naviy yuksalishga undash, ota-ona
4

tarbiyasining jamiyatda qanday ahamiyatga ega ekanligini anglatish va bu
qadriyatlarni yangi avlodga yetkazishdan iborat. Bu asar, oiladagi axloqiy va
ma’naviy qadriyatlarning shaxs va jamiyat hayotida qanday ta’sir ko‘rsatishini,
ularning davomiyligini va ahamiyatini ko‘rsatib, dolzarb masalalarni o‘rtaga
qo‘yadi.Kurs ishining tuzilishi . Kurs ishi kirish, ikkita bob, xulosa va foydalanilgan
adabiyotlar ro yxatidan iborat. ʻ
5

I.BOB. HABIBULLO QODIRIYNING «OTAM HAQIDA» ASARIDA
ABDULLO QODIRIY HAYOT YILLARINING YORITILISHI
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asaridagi xotiralar ham adabiy, ham
shaxsiy jihatdan katta ahamiyatga ega. Xotiralar muallifning otasi haqidagi shaxsiy
tajribalarini aks ettirish bilan birga, universal insoniy qadriyatlarni ham ifodalaydi.
Quyida xotiralarning adabiy va shaxsiy ahamiyati tahlil qilinadi:
Xotiralar muallifning otasi bilan bo‘lgan shaxsiy aloqalarini, ularning oilaviy
munosabatlari va birga o‘tkazgan paytlarini aks ettiradi. Bu orqali muallif otasiga
bo‘lgan muhabbat, hurmat va minnatdorchilik hislarini ifodalaydi. Xotiralar orqali
muallif otasining uning shaxsiyati, dunyoqarashi va hayotiy qarashlariga qanday
ta’sir ko‘rsatganini ko‘rsatadi. Otasining mehnatkashligi, halolligi va oilaviy
qadriyatlari muallifning hayotida chuqur iz qoldirgan. Otasini yo‘qotish bilan
bog‘liq alam va iztiroblar xotiralarga kuchli hissiyotlarni olib kelgan. Muallif
uchun xotiralar otasining xotirasini abadiylashtirish va uning merosini saqlab
qolish vositasi bo‘lgan. Xotiralar orqali muallif o‘zining shaxsiy tarixi va oilaviy
ildizlarini anglash imkoniyatiga ega bo‘lgan. Bu uning o‘ziga xosligini
shakllantirishga yordam bergan.
Xotiralar adabiyotning muhim janrlaridan biri hisoblanadi. Habibullo
Qodiriyning ushbu asari xotira janridagi namunalardan biri sifatida adabiy
qimmatga ega. Bu janr orqali muallif o‘z tajribalarini badiiy uslubda ifodalaydi.
Xotiralar orqali muallif nafaqat shaxsiy tajribalarni, balki ota-o‘g‘il munosabati,
oilaviy qadriyatlar, mehnatsevarlik, halollik kabi universal mavzularni ham
yoritadi. Bu asarni keng o‘quvchilar uchun qiziqarli va o‘quvchan qiladi.
Muallif xotiralarni badiiy uslubda ifodalash orqali o‘quvchilarga hissiy ta’sir
ko‘rsatadi. Tasvirlash, dialoglar, hissiyotlarning chuqurligi kabi adabiy uslublar
asarning badiiy qimmatini oshiradi. Xotiralar orqali muallif otasining hayotidan
olingan ma’naviy va axloqiy darslarni ulashadi. Bu orqali o‘quvchilar ham hayotiy
qadriyatlar haqida fikr yuritish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Xotiralar muayyan
davrning hayoti, odatlar va madaniy jihatlarini aks ettirishi mumkin. Bu orqali asar
6

nafaqat shaxsiy, balki tarixiy va madaniy jihatdan ham qimmatli manba sifatida
qadrlanadi. 1
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asaridagi xotiralar shaxsiy va adabiy
jihatdan katta ahamiyatga ega. Shaxsiy jihatdan ular muallifning otasiga bo‘lgan
hurmati, muhabbati va minnatdorchilik hissini ifodalaydi. Adabiy jihatdan esa
xotiralar universal mavzularni yoritish, badiiy ifoda vositalaridan foydalanish va
ma’naviy qadriyatlarni targ‘ib qilish orqali asarning adabiy qimmatini oshiradi.
Xotiralar orqali muallif nafaqat o‘z otasining xotirasini abadiylashtiradi, balki
o‘quvchilarga ham hayotiy saboqlar yetkazadi.
Habibullo Qodiriyning »Otam haqida» asarida otasining tavsifi uning tashqi
ko‘rinishi, xulq-atvori va xarakteri haqida batafsil ma’lumotlar beradi. Muallif
otasini nafaqat tashqi jihatdan, balki uning ichki dunyosi, xulq-atvori va xarakteri
bilan ham chuqur tasvirlaydi. Bu tasvirlar orqali o‘quvchilar otasining shaxsiy
fazilatlari va muallifga qanday ta’sir ko‘rsatganini tushunishlari mumkin. Quyida
otasining tavsifi tahlil qilinadi:
Muallif otasining tashqi ko‘rinishini aniq va jonli tasvirlaydi. Uning
qiyofasi, yuz ifodasi, kiyimi va umuman tashqi holati haqida ma’lumotlar beradi.
Otasining tashqi ko‘rinishi uning mehnatkashligi, soddaligi va halolligini aks
ettirishi mumkin. Masalan, qo‘lasi qattiq ishdan qo‘pol bo‘lgan, yuzida mehnat
izlari ko‘rinishi kabi detallar tasvirlangan. Otasining tashqi ko‘rinishi uning ichki
dunyosiga mos keladi, ya’ni u tashqi jihatdan ham ichki fazilatlarini aks ettiruvchi
odam sifatida tasvirlanadi.
Otasining xulq-atvori uning oila va jamiyatdagi munosabatlarini ko‘rsatadi.
U mehribon, g‘amxo‘r va oilasiga mas’uliyatli yondashadigan shaxs sifatida
tasvirlanadi. Otasi bolalarga nisbatan mehrli, lekin tarbiyada qat’iyatli bo‘lgan. U
bolalarni to‘g‘ri yo‘lga yo‘llashga harakat qilgan va ularga yaxshi namuna
bo‘lishga intilgan. Otasining xulq-atvori uning odamlarga nisbatan halol va
samimiy munosabatini ko‘rsatadi. U hech kimni aldamas, har doim to‘g‘ri
gapirgan va harakat qilgan.
1
https://ziyouz.uz/ozbek-nasri/habibullo-qodiriy/abibullo-odirij-otam-a-ida/?
lng=lat&ysclid=m6r8dkmu9m796955417
7

Otasining xarakteri uning hayotiy qarashlari, qadriyatlari va munosabatlarini
aks ettiruvchi asosiy jihatdir. Uning xarakteri quyidagi fazilatlar bilan tavsiflangan:
Otasi juda mehnatkash va tirishqoq odam bo‘lgan. U har qanday ishni halol
va to‘liq mas’uliyat bilan bajargan. Otasi har doim to‘g‘ri yo‘ldan yurgan va hech
qachon yolg‘on gapirmagan. Uning halolligi uning shaxsiyati va munosabatlarida
namoyon bo‘lgan. Otasi oilasiga va yaqinlariga nisbatan juda mehribon va
g‘amxo‘r bo‘lgan. U har doim oilasining farovonligi uchun kurashgan. Otasi
bolalarni to‘g‘ri tarbiyalashga alohida e’tibor bergan. U bolalarni qat’iyatli, lekin
mehr bilan tarbiyalagan. Otasining xarakterida diniy va ma’naviy qadriyatlar katta
o‘rin tutgan. U taqvodor va Allohdan qo‘rqadigan inson sifatida tasvirlangan. 2
Habibullo Qodiriyning otasining tavsifi uning tashqi ko‘rinishi, xulq-atvori
va xarakteri orqali chuqur va jonli tasvirlangan. Otasi mehnatkash, halol,
mehribon, g‘amxo‘r va ma’naviy qadriyatlarga ega bo‘lgan inson sifatida
tasvirlanadi. Bu fazilatlar nafaqat uning shaxsiy hayotida, balki oilasiga va
jamiyatga nisbatan munosabatida ham namoyon bo‘lgan. Muallif otasining
xarakteri va xulq-atvorini tasvirlash orqali uning o‘ziga qanday ta’sir ko‘rsatganini
va uning hayotida qanday iz qoldirganini ko‘rsatadi. Bu tasvirlar orqali o‘quvchilar
ham otasining shaxsiy fazilatlaridan ilhom olishlari mumkin.
Habibullo Qodiriyning »Otam haqida» asarida otasining oiladagi roli va
munosabati asarning muhim mavzularidan biridir. Muallif otasini nafaqat oilaning
boshlig‘i, balki oila a’zolariga mehr, g‘amxo‘rlik va mas’uliyat bilan qaraydigan
inson sifatida tasvirlaydi. Otasining oiladagi roli va munosabati quyidagi jihatlarda
namoyon bo‘ladi:
Otasi oilaning boshlig‘i bo‘lib, u oilaning farovonligi va tinchligi uchun
mas’uliyatni o‘z zimmasiga olgan. U oila a’zolarining ehtiyojlarini qondirish va
ularni himoya qilish uchun harakat qilgan. Otasi oiladagi qarorlarni adolatli va
halol qabul qilgan, oila a’zolarining fikrlariga hurmat ko‘rsatgan.
Otasi bolalarga nisbatan juda mehribon va g‘amxo‘r bo‘lgan. U bolalarning
farovonligi, sog‘lig‘i va ta’limi uchun har qanday qurbonlikka tayyor bo‘lgan.
2
https://ziyouz.uz/ozbek-nasri/habibullo-qodiriy/abibullo-odirij-otam-a-ida/?
lng=lat&ysclid=m6r8dkmu9m796955417
8

Muallif otasining mehrini ko‘plab misollar orqali tasvirlaydi. Masalan, otasi
bolalarni qo‘llab-quvvatlagan, ularning muvaffaqiyatlari bilan faxrlanib, ularga
doimo yordam bergan.
Otasi bolalarni to‘g‘ri tarbiyalashga alohida e’tibor bergan. U bolalarni
halol, mehnatkash, odobli va ma’naviy qadriyatlarga ega bo‘lishga undagan.
Tarbiyada otasi qat’iyatli, lekin mehr bilan harakat qilgan. U bolalarni jazolashdan
ko‘ra, ularga tushunarli tushuntirish va yaxshi namuna bo‘lish orqali tarbiyalashni
afzal ko‘rgan.
Otasi oiladagi har bir a’zoga nisbatan mas’uliyatli munosabatda bo‘lgan. U
har doim oila a’zolarining ehtiyojlarini ko‘zlab, ularga yordam berishga harakat
qilgan. Otasi oiladagi tinchlik va totuvlikni saqlash uchun harakat qilgan. U oila
a’zolari o‘rtasidagi kelishmovchiliklarni hal qilishda adolatli va dono yondashuvni
namoyon qilgan. 3
Otasi oila a’zolari uchun ma’naviy va axloqiy namuna bo‘lgan. Uning
halolligi, mehnatkashligi, mehr-muhabbati va odobli xulq-atvori bolalarga yaxshi
ta’sir ko‘rsatgan. Otasi oilada ma’naviy qadriyatlarni mustahkamlashga harakat
qilgan. U bolalarni diniy va axloqiy qadriyatlar asosida tarbiyalagan.
Otasi oilaviy qadriyatlarni saqlash va ularni keyingi avlodlarga yetkazishga
harakat qilgan. U oilaning an’analari, urf-odatlari va qadriyatlarini hurmat qilgan.
Otasi oila a’zolarini birlashtiruvchi va ularning o‘rtasida hamjihatlikni
mustahkamlovchi inson sifatida tasvirlanadi.
Habibullo Qodiriyning otasi oilada muhim rol o‘ynagan va oila a’zolariga
nisbatan mehr, g‘amxo‘rlik, mas’uliyat va adolat bilan munosabatda bo‘lgan.
Uning oiladagi roli nafaqat boshliq, balki mehribon ota, tarbiyachi, ma’naviy
namuna va oilaviy qadriyatlarni himoya qiluvchi sifatida namoyon bo‘lgan.
Otasining oiladagi munosabati va roli muallifning shaxsiyati va hayotiy
qarashlariga katta ta’sir ko‘rsatgan, shuning uchun u bu mavzuni chuqur va
hissiyotli tarzda yoritgan.
3
https://ziyouz.uz/ozbek-nasri/habibullo-qodiriy/abibullo-odirij-otam-a-ida/?
lng=lat&ysclid=m6r8dkmu9m796955417
9

Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida otasining kasbi,
mehnatkashligi va hayotiy qadriyatlari muallifning otasini tushunish va uning
ta’sirini anglash uchun muhim jihatlardir. Otasining kasbi va mehnatkashligi uning
shaxsiyati, xarakteri va oilaviy qadriyatlarini shakllantirishda asosiy rol o‘ynagan.
Quyida bu jihatlar batafsil tahlil qilinadi:
Otasining kasbi uning hayotida muhim o‘rin tutgan. Muallif otasining
qanday kasb bilan shug‘ullanganligini aniq va batafsil tasvirlaydi. Masalan, otasi
dehqonlik, hunarmandchilik yoki boshqa amaliy kasb bilan shug‘ullangan bo‘lishi
mumkin. Otasining kasbi uning oilasini boqish, farovonlik va barqarorlikni
ta’minlash uchun asosiy manba bo‘lgan. Uning kasbi nafaqat moddiy, balki
ma’naviy jihatdan ham oila a’zolariga ta’sir ko‘rsatgan. Otasining kasbi uning
mehnatkashligi, halolligi va mas’uliyatini ko‘rsatuvchi misol bo‘lgan. U kasbini
hurmat bilan qilgan va buni oilasiga qarashning asosiy vositasi deb bilgan.
Otasining mehnatkashligi uning eng muhim fazilatlaridan biri sifatida
tasvirlanadi. U har qanday ishni halol va to‘liq mas’uliyat bilan bajargan, hech
qachon ishdan qochmagan. Otasi mehnatni hurmat qilgan va uni hayotning muhim
qismi deb bilgan. Uning mehnatkashligi nafaqat oilasini boqish, balki bolalarga
mehnatning qadrini o‘rgatish uchun ham namuna bo‘lgan. Muallif otasining
mehnatkashligini ko‘plab misollar orqali tasvirlaydi. Masalan, otasi kun bo‘yi
qattiq mehnat qilgan, lekin hech qachon shikoyat qilmagan yoki charchoqni
ko‘rsatmagan. 4
Otasining hayotiy qadriyatlari uning shaxsiyati va munosabatlarini
shakllantirgan asosiy tamoyillar bo‘lgan. Uning qadriyatlari quyidagilardan iborat:
Otasi har doim to‘g‘ri yo‘ldan yurgan va hech qachon yolg‘on gapirmagan.
Uning halolligi uning shaxsiyati va munosabatlarida namoyon bo‘lgan.Otasi
mehnatni hayotning eng muhim qismi deb bilgan va uni hurmat qilgan. Uning
mehnatsevarligi bolalarga ham ta’sir ko‘rsatgan.Otasi diniy va ma’naviy
qadriyatlarni hurmat qilgan. Uning taqvodorligi va Allohdan qo‘rqishi uning
hayotida katta o‘rin tutgan. Otasi oila va yaqinlarini hurmat qilgan, ularning
4
https://kh-davron.uz/kutubxona/uzbek/memuarlar/habibulla-qodiriy-otam-haqida-kitobidan.html
10

farovonligi uchun harakat qilgan. Uning oilaviy qadriyatlari bolalarning
shaxsiyatini shakllantirishga yordam bergan. Otasi bolalarni to‘g‘ri tarbiyalashga
alohida e’tibor bergan. U odob-axloq qoidalarini hurmat qilishni va ularga rioya
qilishni o‘rgatgan. Otasining kasbi, mehnatkashligi va hayotiy qadriyatlari
muallifning shaxsiyatiga katta ta’sir ko‘rsatgan. U otasining halolligi,
mehnatsevarligi va ma’naviy qadriyatlari orqali hayotda to‘g‘ri yo‘l tutishni
o‘rgangan.
Otasining ta’siri nafaqat muallifning shaxsiy hayotida, balki uning ijodida
ham namoyon bo‘lgan. Muallif otasining qadriyatlari va fazilatlarini asarlarida aks
ettirgan.
Habibullo Qodiriyning otasining kasbi, mehnatkashligi va hayotiy
qadriyatlari uning shaxsiyati va oilaviy munosabatlarini shakllantirishda muhim rol
o‘ynagan. Otasi halol, mehnatkash, ma’naviy qadriyatlarga ega bo‘lgan inson
sifatida tasvirlanadi. Uning kasbi va mehnatkashligi oilasini boqish, bolalarni
tarbiyalash va ularga yaxshi namuna bo‘lish uchun asos bo‘lgan. Otasining hayotiy
qadriyatlari muallifning shaxsiyatiga chuqur ta’sir ko‘rsatgan va uning hayotida
muhim iz qoldirgan. Bu jihatlar asarning asosiy mavzularidan biri bo‘lib,
muallifning otasiga bo‘lgan hurmati va minnatdorchiligini ko‘rsatadi.
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida otaning oila va jamiyatdagi
o‘rni yanada chuqurroq tahlil etilgan. Muallif, otasining oila ichidagi rolini va
jamiyatdagi maqomini shaxsiy xotiralar asosida tasvirlab, uning hayotidagi
ta’sirini chuqur yoritadi. Keling, bu mavzuni yanada kengroq ko‘rib chiqaylik:
Otasi oila boshlig‘i sifatida oilaning farovonligini ta’minlash uchun tinimsiz
mehnat qilgan. Oila a’zolari uchun nafaqat moddiy ta’minot yaratgan, balki
ularning ma’naviy va ruhiy ehtiyojlarini ham doimiy ravishda qondirishga intilgan.
Ota bolalariga tarbiya berish, ularga to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatish, axloqiy qadriyatlarni
o‘rgatish, o‘z xulq-atvorlari bilan ularga namunali bo‘lishga harakat qilgan. Bu oila
ichidagi yetakchi va ishonchli shaxsning o‘rnini bildiradi.
Otasi o‘zining mehnatiga, o‘z hayotidagi qadriyatlarga bo‘lgan ishtiyoqini
bolalariga singdirgan. Qodiriy xotiralarda otasining sabr-toqatli, jiddiy, lekin
11

yengilmas ruhi haqida yozadi. Otasi bolalarini faqat moddiy jihatdan emas, balki
ruhiy, ma’naviy jihatdan ham ta’minlashga intilgan. Bu esa, bolalarga hayotda o‘z
joyini topish, mehnat qilish va boshqalarga hurmat ko‘rsatish kabi qadriyatlarni
o‘rgatgan.
Ota oila ichida tarbiya beruvchi, axloqiy qoidalarni o‘rgatadigan va o‘z xulq-
atvori bilan bolalariga namuna bo‘ladigan shaxsdir. Qodiriyning otasi oilaning
tarbiyaviy markazi sifatida o‘z o‘rnini topgan. Bolalariga faqat bilim emas, balki
yaxshi xulq-atvorni, shaxsiy qadriyatlarni ham o‘rgatgan. U o‘zining eng katta
vazifasi oila a’zolarini baxtli, tinch, mehnatsevar va axloqiy qoidalarga amal
qiladigan qilib tarbiyalash deb bilgan.
Jamiyatdagi o‘rni borasida, Qodiriy otasini oddiy, ammo jiddiy va o‘z ishini
vijdonan bajaradigan shaxs sifatida tasvirlaydi. Jamiyatda uning mehnatkashligi,
samimiyligi va haqiqiy adolatni anglashga bo‘lgan intilishi qadrlanadi. Otaning
jamiyatdagi roli faqat o‘z oilasi bilan bog‘lanmagan, balki uning jamiyatga bo‘lgan
ta’siri va o‘z mehnati orqali o‘zgarishlar kiritganligi muhimdir.
Otasi o‘z hayotida davomli va samarali mehnatni qadrlagan. Jamiyatda o‘z
o‘rnini mehnati, axloqiy nuqtai nazari va burchini aniq anglash orqali topgan. Ota
mehnat qilgan sohada o‘z ustida ishlash, o‘z bilim va ko‘nikmalarini oshirishga
harakat qilgan. Bu uning jamiyatdagi o‘rnini mustahkamlagan va o‘zi kabi
mehnatkash, vijdonli insonlarga nisbatan hurmat uyg‘otgan.
Ota jamiyatdagi axloqiy qadriyatlarni qadrlagan va ularni o‘z faoliyatida
qo‘llagan. O‘z xulq-atvorida doimo to‘g‘rilikni, adolatni va mehnatga bo‘lgan
sadoqatni o‘rnatgan. Bu uning jamiyatdagi o‘rnini kuchaytirgan. Otaning
jamiyatdagi o‘rni shundaki, u nafaqat oila uchun, balki jamiyatdagi boshqalarga
ham yaxshi xulq-atvori va mehnatsevarligi orqali o‘ziga nufuz topgan.
Otaning jamiyatdagi mas’uliyatini anglash va o‘z burchini to‘g‘ri
bajarishdagi qat’iyatliligi muhim rol o‘ynagan. U nafaqat oilasiga, balki jamiyatiga
ham o‘z hissasini qo‘shishga harakat qilgan. Jamiyatda o‘zining adolatparvarligi,
odob-axloqi va mehnatga bo‘lgan hurmati orqali mustahkam o‘rin egallagan. 5
5
https://kh-davron.uz/kutubxona/uzbek/memuarlar/habibulla-qodiriy-otam-haqida-kitobidan.html
12

Qodiriy otasining jamiyatdagi o‘rnini nafaqat uning kasbi yoki ijtimoiy
mavqeyida, balki uning axloqiy xulq-atvoridagi kuchli jihatlar orqali ham
ko‘rsatadi. Jamiyatda yaxshi inson sifatida qadr-topgan, u doimo adolatni,
yaxshilikni va mehnatni qadrlagan. Bu orqali muallif, o‘zining o‘quvchilariga,
jamiyatda qanday qilib yaxshi odam bo‘lishni, haqiqiy mehnat va sadoqat orqali
qanday hurmatga erishish mumkinligini o‘rgatadi.
Otaning jamiyatdagi o‘rni uning muvaffaqiyatga erishishidagi prinsiplaridan
kelib chiqadi. Muallifning otasi hamma narsani mehnat, sabr va adolat asosida
qurishga intilgan. Uning muvaffaqiyati o‘zida kuchli ma’naviy va axloqiy
qadriyatlarni mujassam etgan, bu qadriyatlar otaning jamiyatdagi o‘rnini
mustahkamlagan. Jamiyatdagi bu muvaffaqiyat, nafaqat moliyaviy yutuqlar, balki
ko‘plab insonlar orasida hurmat va ishonch hosil qilishga imkon yaratgan. 6
Umuman olganda, Qodiriy «Otam haqida» asarida otasining oila va
jamiyatdagi o‘rnini alohida ajratib ko‘rsatadi. Ota oiladagi yetakchi, shaxsiy
namunali rolini o‘ynagan va jamiyatda o‘zining mehnatga bo‘lgan sadoqati,
axloqiy qadriyatlari va adolati bilan hurmat qozongan. Bu asar orqali muallif
o‘zining otasining jamiyatdagi roli va oila ichidagi o‘rni haqida chuqur
mulohazalar olib boradi va uning oilaga bo‘lgan ta’sirini adabiy tarzda tasvirlaydi.
6
https://n.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/uzbek-nasri/habibullo-qodiriy-1919-1987/habibullo-qodiriy-otam-
haqida?ysclid=m6r8fewbo1606644636
13

II.BOB. « OTAM HAQIDA » - QODIRIY IJODINI TADQIQ ETISHDA
MUHIM MANBA
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida muallifning shaxsiyatiga
otasining ta’siri o‘ta muhim o‘rin tutadi. Qodiriy, o‘zining hayotidagi eng muhim
va ta’sirchan odam sifatida otasini ko‘rsatadi, chunki otasi uning shakllanishida,
dunyoqarashi va shaxsiy axloqiy qadriyatlarining rivojlanishida asosiy o‘rinni
egallagan. Asarda, otaning shaxsiga va uning ta’siriga alohida e’tibor qaratiladi,
chunki muallifning otasi uning tarbiyasini shakllantirishda, hayotga nisbatan
qarashlarini belgilashda muhim rol o‘ynagan.
Qodiriy otasining axloqiy qadriyatlari, uning haqiqiy hayotiy prinsiplariga
chuqur ta’sir qilgan. Otasi unga har doim to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatgan, mehnatsevarlik,
adolat, samimiyat va boshqalarga yordam berish kabi qadriyatlarni o‘rgatgan.
Muallifning fikricha, otasi nafaqat oilada, balki jamiyatda ham o‘zgalar bilan
muloqotda axloqiy me’yorlarni yuqori qadrlagan. Bu qadriyatlar muallifning
kelajakdagi hayotida va ijodida doimiy yo‘l-yo‘riq bo‘lgan.
Qodiriyning shaxsiyatining shakllanishida otasining tarbiyaviy ta’siri juda
katta. Otasi unga nafaqat bilim berish, mehnat qilishni o‘rgatish, balki hayotda
to‘g‘ri axloqiy yo‘ldan borishning ahamiyatini ham tushuntirgan. Qodiriy o‘zining
xotiralarida, otasining har bir so‘zi, har bir xulq-atvori, uni ma’naviy va axloqiy
jihatdan tarbiyalashga qaratilganligini ta’kidlaydi. Bu tarbiya o‘zgalar bilan
munosabatlarida ham o‘zining eng yaxshi fazilatlarini ko‘rsatishda muhim rol
o‘ynagan.
Muallifning otasining mehnatsevarligi va qat’iyati ham uning shaxsiyatiga
katta ta’sir ko‘rsatgan. Otasi butun hayoti davomida tinimsiz mehnat qilib, o‘z
oilasini boqish, ularni to‘laqonli yashashga imkon yaratish uchun harakat qilgan.
Qodiriy bu holatni o‘zining o‘rnak sifatida qabul qilgan va hayotda muvaffaqiyatga
erishish uchun mehnat qilish, qat’iyatli bo‘lish va oldinga intilish zarurligini
tushunib yetgan. Otasining mehnatga bo‘lgan sadoqati, shaxsiy prinsiplariga
bo‘lgan ishonchi muallifning o‘z hayotida katta rol o‘ynagan.
14

Otasining dunyoqarashi va qadriyatlari muallifning qarashlarini
shakllantirishda katta ahamiyatga ega bo‘lgan. Otasi qanday qilib adolat,
haqqoniylik, va insoniylikni qadrlashni o‘rgatgan bo‘lsa, Qodiriy ham bu
qadriyatlarni hayotida amalda qo‘llashga harakat qilgan. Otasining o‘rgatgan
yo‘llari, muallifning o‘zining adabiy asarlari va hayotiga, shuningdek, uning
insoniyatga bo‘lgan qarashlariga ham ta’sir ko‘rsatgan. Qodiriy, otasining
misolida, har bir insonning o‘z prinsiplariga, axloqiy me’yorlariga sodiq bo‘lishi
kerakligini anglagan.
Muallifning otasi har doim o‘z xulqi va ishiga vijdonan yondashgan odam
sifatida ko‘rsatiladi. Otasining shaxsiy o‘rnakligi, uning xarakteri, mehnatsevarligi
va odob-axloqi Qodiriy uchun hayotining barcha sohalarida yo‘l-yo‘riq bo‘lgan.
Ota uning uchun faqat ota emas, balki bir vaqtning o‘zida o‘rnak, maslahatgo‘y va
kuchli yo‘l ko‘rsatuvchi shaxs bo‘lgan. Bu ta’sir, muallifning dunyoqarashiga va
hayotiga nisbatan yondashuviga ham sezilarli darajada ta’sir qilgan.
Otasining vafot etishi muallif uchun chuqur qayg‘u va yo‘qotish hissini
keltirib chiqargan. Biroq, otasining o‘rgatgan barcha qadriyatlari, uning hayotdagi
izlari va shaxsiy tajribasi muallifga hamon ta’sir ko‘rsatishda davom etgan.
Otasining yo‘qligi, muallifning o‘ziga bo‘lgan ishonchini va hayotga bo‘lgan
qarashini yanada mustahkamladi. O‘ta chuqur bo‘lgan hurmat va muhabbat,
otasining o‘rgatgan qadriyatlariga bo‘lgan sodiqlik, muallifning ruhiy va ma’naviy
holatiga doimiy ta’sir o‘tkazgan.
Qodiriyning shaxsiyatiga otasining ta’siri juda katta bo‘lgan. Otasining
mehnatsevarligi, axloqiy qadriyatlari, qat’iyatliligi va o‘z prinsiplariga sodiqligi
muallifning dunyoqarashini shakllantirgan. Bu ta’sir, nafaqat muallifning
hayotidagi qarorlarida, balki uning adabiy ijodida ham yaqqol namoyon bo‘ladi.
«Otam haqida» asari orqali, Qodiriy otasining shaxsiyatini va uning o‘ziga qanday
ta’sir ko‘rsatganini adabiy jihatdan mukammal tarzda taqdim etadi.
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida otasining ma’naviy va
axloqiy qadriyatlari muallifning shaxsiyatining shakllanishida, uning dunyoqarashi
va hayotga bo‘lgan yondashuvida muhim rol o‘ynaydi. Otasi nafaqat mehnatkash
15

va jasur inson bo‘lgan, balki u ma’naviy va axloqiy qadriyatlarni o‘z hayotida
yuqori darajada qadrlagan. Bu qadriyatlar, Qodiriy uchun hayotiy yo‘l-yo‘riq
bo‘lgan, chunki muallifning barcha g‘oyalari va ijodi ko‘pincha otasining
o‘rgatgan ma’naviy va axloqiy tamoyillariga asoslangan.
Otasining haqqoniylik va adolat qadriyatlariga bo‘lgan sadoqati, uning
hayotidagi eng muhim tamoyillardan biri bo‘lgan. U har doim to‘g‘ridan-to‘g‘ri va
adolatli yo‘ldan borgan, jamiyatda har bir insonga teng munosabatda bo‘lishga
harakat qilgan. Otasi bolalariga ham adolatni o‘rgatgan, ular bilan munosabatda
bo‘lganida doimo haqqoniy va adolatli bo‘lishni talab qilgan. Bu qadriyatlar
muallifning ijodiga ham ta’sir ko‘rsatgan, uning asarlarida har doim insonlarning
haqqini himoya qilish, adolatni ta’minlash g‘oyalari yoritilgan.
Otasining mehnatsevarligi va fidoyiligi muallif uchun o‘zining ma’naviy
ta’limoti bo‘lgan. Otasi hayotida mehnatni va mas’uliyatni yuqori qadrlagan. U o‘z
oilasini boqish uchun barcha kuchini sarflagan, tinimsiz ishlagan, lekin har doim
oilasiga mehr va g‘amxo‘rlik ko‘rsatgan. Bu mehnatsevarlik muallifga hayotda
muvaffaqiyatga erishish uchun tinimsiz mehnat qilish zarurligini o‘rgatgan. Ota,
mehnat qilish orqali faqat moddiy farovonlikka erishish mumkin emas, balki o‘z
ma’naviy o‘sishiga ham hissa qo‘shish mumkinligini ko‘rsatgan.
Otasining sabr-toqat va qat’iyatliligi muallif uchun juda katta ta’sir
o‘tkazgan. Hayotning turli sinovlari va qiyinchiliklariga qarshi otasi hech qachon
bosh egmagan, doim sabr bilan yondashgan. U bolalariga hayotda to‘g‘ri yo‘lni
topish uchun sabr-toqat va qat’iyatlilik zarurligini o‘rgatgan. Bu qadriyatlar,
Qodiriyning o‘z hayotida ham, ijodiy faoliyatida ham katta rol o‘ynagan. O‘zi ham
shunday sabr-toqat bilan, qat’iyatlilik bilan yozgan va ijod qilgan.
Otasining halollik va sadoqat kabi ma’naviy qadriyatlari ham uning
shaxsiyatini shakllantirishda katta o‘rin tutgan. Otasi har doim haqiqatni gapirishni
va adolatni ta’minlashni o‘zining asosiy prinsiplaridan biri sifatida qabul qilgan.
Ota o‘z oilasiga va jamiyatga sodiq bo‘lib, har doim halol va to‘g‘ri yo‘lni
tanlashni afzal ko‘rgan. U, ayniqsa, o‘z oilasiga bo‘lgan sadoqatini juda yuqori
16

baholagan. Bu qadriyatlar muallifga ham o‘z hayotida va ijodida halollik va
sadoqatni eng muhim tamoyil sifatida belgilashga yordam bergan.
Otasining insoniylik va boshqalarga yordam berishga bo‘lgan hurmati
muallifga o‘rgatgan eng katta qadriyatlaridan biri bo‘lgan. Otasi, odamlar orasida
yordamga muhtojlarga yordam berishni, ehtiyojmandlarga g‘amxo‘rlik qilishni
doimiy ravishda o‘rgatgan. U, faqat o‘z oilasiga emas, balki jamiyatga ham foyda
keltirishni muhim deb bilgan. Bu qadriyat, muallifning o‘zining ijodida va
hayotida boshqalarga yordam berishga, jamiyatga foydali bo‘lishga bo‘lgan
intilishiga ta’sir qilgan. 7
Otasi, ma’naviy ziyolilikni hamda ilmni qadrlagan. Ota o‘zining ko‘p yillik
hayoti davomida bilim olish, o‘rganish va o‘zgarishlarga ochiq bo‘lishni maqsad
qilgan. Bu qadriyatlar muallifning o‘z ijodiga ta’sir qilgan, chunki Qodiriy o‘z
asarlarida ilm va bilimning jamiyatdagi ahamiyatini, insonni ma’naviy ravnaq
topishi uchun ilm olish zarurligini yoritadi. Otasi har doim bolalariga ilm olishning
ahamiyatini o‘rgatgan va ularni har tomonlama rivojlanishga intilgan shaxslar
sifatida tarbiyalagan.
Otasining ijtimoiy mas’uliyatga bo‘lgan yondashuvi ham muallifning
shaxsiyatini shakllantirishda katta ahamiyatga ega. Ota har doim jamiyatdagi
boshqalar bilan hamkorlik qilishni, o‘zining mas’uliyatini his qilishni va
boshqalarga foyda keltirishni o‘rgatgan. Qodiriy, otasining bu qadriyatlarini o‘z
hayotida ham amalga oshirgan, uning asarlarida ijtimoiy mas’uliyatni, adolat va
tinchlikni ta’minlashga bo‘lgan ehtiyojni ko‘rsatib kelgan.
Qodiriyning shaxsiyatiga otasining ma’naviy va axloqiy qadriyatlari katta
ta’sir ko‘rsatgan. Otasi unga halollik, adolat, mehnatsevarlik, sabr-toqat va
boshqalarga yordam berish kabi qadriyatlarni o‘rgatgan. Bu qadriyatlar muallifning
hayotiga, uning shaxsiy va ijodiy rivojlanishiga, dunyoqarashiga ta’sir qilgan.
Qodiriy, «Otam haqida» asarida, otasining bu qadriyatlarini yuksak qadrlashini va
ular hayotidagi katta ahamiyatini ta’kidlaydi. Otasining o‘rgatgan ma’naviy va
axloqiy tamoyillari, uning o‘zining hayoti va ijodida doimiy yo‘l-yo‘riq bo‘lgan.
7
https://n.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/uzbek-nasri/habibullo-qodiriy-1919-1987/habibullo-qodiriy-otam-
haqida?ysclid=m6r8fewbo1606644636
17

Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida otasiga bo‘lgan muhabbat,
hurmat va minnatdorchilik hissi alohida muhim o‘rin tutadi. Muallifning otasiga
nisbatan tuyg‘ulari chuqur va samimiy bo‘lib, u o‘zining butun hayotida otasiga
nisbatan keng muhabbat va rahmat hissi bilan yashagan. Bu hissiyotlar asarda juda
aniq va ta’sirli tarzda ifodalangan, shuning uchun Qodiriy o‘zining otasi bilan
bo‘lgan aloqalarini yozishda juda ehtiyotkor va hissiyotga boy yondashgan.
Qodiriy otasiga nisbatan muhabbatini, uning shakllanishidagi eng muhim
omil sifatida tasvirlaydi. Otasi unga bolaligidan boshlab mehr va g‘amxo‘rlik
ko‘rsatgan, uning har bir harakati, so‘zi muallif uchun shunchaki ota sifatida emas,
balki chin dildan sevgan, hurmat qilgan inson sifatida ahamiyatli bo‘lgan.
Muallifning his-tuyg‘ularida otasining yordami va qo‘llab-quvvatlashi, uning
hayotida doimiy ravishda yordamchi va maslahatchi sifatida turganligi sezilib
turadi. Otasining mehnatsevarligi, sadoqati va adolatparvarligi, uning muhabbatini
yanada mustahkamlagan.
Qodiriy, otasining yuksak insoniy fazilatlarini juda chuqur qadrlagan va
uning iltifotlarini, o‘ziga bo‘lgan sevgisini his qilgan. Ota uchun bolasi faqatgina
shaxsiy o‘g‘li emas, balki o‘rnak olgan, ijobiy o‘zgarishlarni amalga oshirishi
kerak bo‘lgan bir inson sifatida bo‘lgan. Bu sevgini muallif asarida juda yuksak
darajada ifodalaydi.
Otasiga bo‘lgan hurmat va ehtirom muallifning eng katta hissiyotlaridan
biridir. Qodiriy, o‘zining otasini nafaqat o‘zi uchun, balki jamiyatdagi barcha
insonlar uchun bir o‘rnak sifatida ko‘rgani aniq. Otasining mehnatsevarligi, axloqi,
odob-axloqi va hayotga bo‘lgan yondashuvi, uning hurmatini yanada oshirgan.
Otasi hamisha o‘zining eng yaxshi fazilatlari bilan muallifni o‘ziga qaratgan va
unga hayotda to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatgan. Shu bois, Qodiriy otasiga bo‘lgan hurmatini
chuqur his qilib, uning qo‘llab-quvvatlashi va maslahatlarini doimo yodda tutgan.
Muallif, otasining o‘zi uchun qanday o‘rnak bo‘lganini, uning barcha
qadriyatlari va ishlarini e’tirof etgan holda, uning yuqori darajadagi insoniy
sifatlarini ta’kidlaydi. Hurmatning har bir ko‘rinishi, nafaqat o‘z ota-bobolariga
18

bo‘lgan hurmat, balki butun jamiyatda to‘g‘ri va adolatli munosabatlarni
mustahkamlashga bo‘lgan ehtiyojni bildiradi.
Minnatdorchilik hissi, muallifning otasiga bo‘lgan hurmatini va sevgisini
ifodalashda juda katta o‘rin tutadi. Qodiriy, otasining uni hayotga o‘rgatgan barcha
qadriyatlari, sabr-toqat, mehnatsevarlik, adolat, axloq va yuksak ma’naviyatga
bo‘lgan ta’limotlaridan minnatdor. Otasining o‘rgatgan barcha hayotiy saboqlari,
uning ishlari, sabr-bardoshli yondashuvi muallifni hamon yanada rivojlantirgan va
uni mustahkam bir inson qilib shakllantirgan. Qodiriy o‘zining asarlarida otasiga
bo‘lgan bu minnatdorchilikni izhor etib, otasining jamiyatdagi o‘rnini, mehnatini
va shaxsiy g‘amxo‘rligini unutmaganligini ta’kidlaydi.
Muallifning otasiga bo‘lgan minnatdorchiligi uning asarida shunday
ifodalanadiki, otasi unga nafaqat hayot yo‘lini, balki qanday qilib inson sifatida
to‘g‘ri va adolatli bo‘lishni o‘rgatgan. Bu o‘rnaklarni va ta’limotlarni muallif o‘z
hayotida ham, yozgan asarlarida ham amalda qo‘llashga harakat qilgan. Qodiriy,
otasiga bo‘lgan minnatdorchilikni o‘zining asarlarida hamisha yodda tutgan va bu
hissiyotlarni har bir so‘zida namoyon qilgan.
Otasining vafoti muallifning ichki dunyosiga katta ta’sir ko‘rsatgan.
Otasining yo‘qligi, uning shaxsiyatini, mehnatini, sevgisini his qilmaslik muallif
uchun katta yo‘qotishdir. Qodiriy otasining yo‘qotilishidan kelib chiqqan alamni
va iztiroblarni his etadi, bu holat uning ichki dunyosida chuqur iz qoldiradi.
Otasining nafaqat fizikal shaklda, balki ma’naviy jihatdan ham yo‘qligi,
muallifning hayotiga katta ta’sir qiladi, lekin ayni paytda, otasining barcha
o‘rgatgan qadriyatlari, hayotdagi yo‘l-yo‘riq va xulq-atvorini yodga olib, o‘zining
kelajakdagi faoliyatida otasiga bo‘lgan minnatdorchilikni izhor etadi.
Otasining yo‘qolishi, muallifning eslash va xotiralar orqali otasi bilan
bo‘lgan aloqalarini tiklashga bo‘lgan ehtiyojini oshiradi. Qodiriy xotiralar orqali
otasining qadriyatlari va hayotdagi o‘rnini yana bir bor yodga oladi. Xotiralar
orqali u otasining o‘rgatgan barcha narsalarini hayotga tatbiq etishga, o‘zining
axloqiy va ma’naviy yo‘lini davom ettirishga harakat qiladi.
19

Qodiriyning «Otam haqida» asarida, otasiga bo‘lgan muhabbat, hurmat va
minnatdorchilik hissi nafaqat shaxsiy, balki ma’naviy jihatdan ham muhim o‘rin
tutadi. Muallif otasining mehnatsevarligi, axloqi, sadoqati va o‘ziga xos
qadriyatlarini chuqur sevib, hurmat qilgan va uning hayotidagi ahamiyatini yuksak
qadrlagan. Otasi bo‘lgan hissiyotlarni izhor etish orqali Qodiriy, o‘zining shaxsiy
tajribalari va xotiralari orqali o‘quvchiga ham otaning ahamiyatini, uning oiladagi
va jamiyatdagi o‘rnini eslatib o‘tadi.
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida otasini yo‘qotish muallif
uchun chuqur alam va iztiroblarga sabab bo‘lgan, bu voqea uning ichki dunyosida
katta iz qoldirgan. Otaning yo‘qligi, nafaqat uning shaxsiy hayotiga, balki adabiy
ijodiga ham ta’sir ko‘rsatgan. Muallifning otasini yo‘qotishdan kelib chiqqan alam
va iztiroblari, asarda shunday ifodalanadiki, bu tuyg‘ular uning ham ruhiy, ham
ma’naviy holatiga jiddiy ta’sir qilgan.
Otasining vafoti, Qodiriy uchun eng katta yo‘qotishlardan biri bo‘lgan.
Uning otasiga bo‘lgan chuqur muhabbati va hurmatini hisobga olgan holda,
otaning yo‘qligi muallifning hayotida keng tarqalgan bo‘shliqni yaratdi. Otasining
yo‘qolishi nafaqat muallifni ruhiy jihatdan charchatdi, balki uning ichki dunyosini
chuqur o‘zgartirdi. Ota – bu nafaqat bola uchun jismoniy va moliyaviy qo‘llab-
quvvatlash, balki ruhiy qo‘llov va maslahatchi hamdir. Otaning yo‘qligi esa, bu
barcha narsalarni yo‘qotish, bolaning o‘zini yakkalanib, yolg‘iz his qilishiga olib
keldi. Qodiriy, otasining vafotidan so‘ng uning hayotiga to‘siqlar va qiyinchiliklar
kirdi, bu esa o‘z navbatida uning ijodiga va shaxsiyatiga jiddiy ta’sir ko‘rsatgan.
Otasining yo‘qolishi, Qodiriyda nafaqat jismoniy, balki chuqur ma’naviy
alamni keltirib chiqardi. Muallif, otasining har bir harakatini, so‘zlarini, xulq-
atvorini eslab, uni doimiy ravishda yodda tutgan. Biroq, u endi ota bilan bevosita
aloqada bo‘lish imkoniyatiga ega emasdi. Bu g‘oyatda og‘ir iztirob edi. Otasi
vafotidan keyin Qodiriy, uning hayotidagi barcha saboqlarini, yuksak axloqiy
tamoyillarini yanada chuqurroq anglab yetgan. Otasining yo‘qolishi, uning
ma’naviy va axloqiy asoslarini, o‘zining shaxsiy qadriyatlarini yanada
mustahkamlashga olib keldi, lekin shu bilan birga, otasiz yashashning og‘irligini
20

ham chuqur his qildi. Otasini yo‘qotish, Qodiriy uchun o‘ta murakkab va
kechirilmas bir yo‘qotish bo‘ldi.
Otasini yo‘qotishdan so‘ng Qodiriy, uni faqat xotiralar orqali eslay boshladi.
Xotiralar, uning uchun ikki tomonlama bir tuyg‘u – bir tomondan, otasining
mavjudligini, uning o‘rni va o‘rgatgan saboqlarini eslash orqali bir qism
farovonlikni olib kelgan bo‘lsa, boshqa tomondan, bu xotiralar, doimiy iztiroblar
va alamlarni uyg‘otgan. Muallif xotiralarida otasining kuchli, mehribon va
o‘rgatgan saboqlari bilan birga, uning yo‘qligidan kelib chiqadigan bo‘shliqni his
qilgan. Bu, uning ruhida o‘zgacha bir qayg‘u va alamni yaratdi. Xotiralar,
muallifni ichki nizolar va iztiroblar bilan boshdan kechirishga undagan, shu sababli
Qodiriy o‘zining ijodida otasining yo‘qligini va bu yo‘qotishning qayg‘usini yana
bir bor ko‘rsatgan.
Qodiriy uchun otasi faqatgina bir o‘g‘ilning otasi emas, balki barcha insonlar
uchun bir o‘rnak, ma’naviy yo‘l-yo‘riqni ko‘rsatuvchi kishidir. Otasining yo‘qligi,
nafaqat bir o‘g‘il uchun, balki butun jamiyat uchun katta yo‘qotish edi. Otasi
o‘zining odob-axloqi, adolatga bo‘lgan sadoqati, mehnatkashligi, haqiqatni doimo
himoya qilganligi bilan ko‘plab insonlarga o‘rnak bo‘lgan. Otasining yo‘qligi,
shuningdek, Qodiriyni uning o‘rnini to‘ldirishga, uning yuksak qadriyatlarini
davom ettirishga undagan. 8
Qodiriy otasining yo‘qligini nafaqat shaxsiy qayg‘u sifatida, balki butun
jamiyatning yo‘qotishi sifatida ham his etgan. Otasining ustozi sifatida qoldirgan
o‘rin va qadriyatlar, muallifni o‘zining shaxsiy va adabiy faoliyatida yanada
kuchliroq ishlashga undagan. Bu jarayonni o‘z asarlarida chuqur tasvirlaydi,
otasining yo‘qligi uning ijodida doimiy iztirob va qayg‘u manbai bo‘lgan.
Otasi vafot etganidan so‘ng, Qodiriy o‘zining ichki iztiroblari va alamlarini
bartaraf etish uchun ijodga kirishgan. Ijod, uning otasini yodda tutishning eng
yaxshi shakliga aylangan. Qodiriy, otasining hayotini, uning yuksak fazilatlarini
asarida tasvirlayotganida, aslida, uning yo‘qotilishidan kelib chiqqan alamni
engishga harakat qilgan. Otasi bilan bo‘lgan munosabatlar, uning ijodini yanada
8
https://cyberleninka.ru/article/n/abdulla-qodiriy-asarlarini-o-rganishda-interfaol-metodlardan-foydalanish?
ysclid=m6r8g7vkae102898307
21

chuqurlashtirgan va u otasining qadriyatlarini o‘z asarlarida aks ettirishga, uning
ruhi bilan yashashga intilgan.
Qodiriy uchun otasini yo‘qotish, nafaqat shaxsiy alam va iztirob, balki
ma’naviy yuksalishning muhim davri bo‘lgan. Otasining yo‘qligi, muallifni ichki
iztiroblar va qayg‘ularga olib kelgan, lekin shu bilan birga, uning mehnatlari va
qadriyatlarini unutmaslikka undagan. Bu tuyg‘ular, asarda otasining hayoti va
fazilatlarini e’zozlash orqali yanada kuchaygan. Qodiriy, otasining yo‘qligini
doimo xotiralarida yashatgan va bu xotiralar orqali otasining ruhi bilan
bog‘lanishga intilgan.
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarining asosiy g‘oyasi, inson
hayotidagi ota obrazining ahamiyatini, otaning boladagi ma’naviy va axloqiy
ta’sirini, shuningdek, ota-ona sevgisi va o‘rgatgan saboqlarining abadiy
ahamiyatini ifodalashga qaratilgan. Asarda xotiralar va shaxsiy tajribalar asosida
otaning yuqori fazilatlari va uning jamiyatdagi o‘rni yoritilgan. Bu asar, nafaqat
shaxsiy kechinmalar, balki ota va bola o‘rtasidagi aloqaning, insoniyat uchun
qanday muhim bo‘lishini tushunishga yordam beradi.
«Otam haqida» asarining asosiy g‘oyasi, otaning nafaqat shaxsiy, balki
ma’naviy ustoz sifatidagi roli haqida so‘z yuritadi. Muallif, otasi bilan o‘tgan
vaqtni eslarkan, otasining o‘rgatgan saboqlari, hayotga bo‘lgan qarashlari, axloqiy
me’yorlari haqida batafsil hikoya qiladi. Bu asar orqali muallif otaning o‘zi uchun
nafaqat ota, balki hayotdagi eng katta o‘rnak bo‘lgan inson sifatida ko‘rsatiladi.
Otasining ma’naviy va axloqiy ta’siri, uning barqaror qadriyatlarini bolaga
singdirishga, yuksak insoniy fazilatlarni shakllantirishga yordam beradi.
Asar orqali muallif shunday g‘oya bildiradi: har bir insonning hayotida ota
kabi mustahkam asos bo‘lishi kerak. Ota, nafaqat biologik ota sifatida, balki
ma’naviy yo‘ldosh, shaxsiyat shakllantiruvchisi sifatida bolaga ta’sir qiladi. Ota
bolaga o‘zining eng yaxshi fazilatlarini o‘rgatadi va uni haqiqat, adolat,
mehnatsevarlik, muhabbat kabi qadriyatlar bilan tarbiyalaydi.
Xotiralar, asar davomida muallifning ota bilan bog‘liq barcha o‘tmishdagi
voqealarini, uning fazilatlarini, mehnatsevarligini, o‘rgatgan saboqlarini yodga
22

olishda xizmat qiladi. Xotiralar, asarda nafaqat muallifning shaxsiy hissiyotlarini,
balki umumiy ma’noda insoniyat uchun qanday axloqiy va ma’naviy saboqlarni
o‘rgatishni ifodalaydi. Xotiralar orqali muallif, o‘zi uchun eng muhim bo‘lgan
hayotiy qadriyatlarni qayta tiklaydi. U, otasining yo‘qligi bilan bog‘liq alam va
iztiroblarini yodga olib, uni yanada qadrlaydi va o‘zida uning o‘rgatgan
fazilatlarini davom ettirishga harakat qiladi.
Xotiralar muallifga ota bilan o‘tgan hayotning yuksak fazilatlarini ko‘rish,
uni yod etish, har bir xotirada otasining kuchli, sadoqatli, mehribon obrazini aks
ettirish imkonini beradi. Shu tariqa, xotiralar asarda nafaqat o‘tmishdagi voqealarni
eslab qolish, balki ulardan saboq olishning ham vositasiga aylanadi. Xotiralar
orqali muallif o‘zining ota bilan o‘tkazgan vaqtini, uning yuksak insoniy
fazilatlarini har bir so‘zida ta’kidladi.
Asarda, ota va bola o‘rtasidagi aloqaning ahamiyati, faqat tashqi o‘rnak
bo‘lishdan iborat emas, balki ichki, ma’naviy bog‘liqlikdan iborat ekani
ko‘rsatiladi. Ota, bolaga nafaqat ko‘rsatmalar beradi, balki ularni ma’naviy
jihatdan shakllantiradi. Otaning yuksak axloqiy qadriyatlari, bola uchun doimo
o‘rnak bo‘lib qoladi va uning hayotdagi yo‘l-yo‘riqni belgilaydi. Muallif, o‘zining
otasiga bo‘lgan muhabbatini va hurmatini yodga olib, otasining o‘rgatgan
saboqlarini o‘zi hayotiga tatbiq etadi.
Ota va bola o‘rtasidagi bu aloqaning ahamiyati, nafaqat shaxsiy, balki
jamiyat uchun ham katta ahamiyatga ega. Jamiyatda haqiqiy o‘rnak insonlarni
yaratish, ularning yuksak axloqiy fazilatlariga, mehr-muhabbatiga, adolatiga
asoslanadi. Ota va bola o‘rtasidagi munosabatlar, jamiyatda o‘zaro hurmat va
sadoqatni shakllantirishga yordam beradi.
«Otam haqida» asari nafaqat muallifning shaxsiy hayotiga oid xotiralarning
yig‘indisi, balki umumiy ma’naviy ta’limotning, insoniy qadriyatlarning ifodasi
bo‘lib xizmat qiladi. Asar orqali Qodiriy, o‘zining ota bilan o‘tkazgan vaqtini,
uning o‘rgatgan saboqlarini yuksak baholaydi va bu qadriyatlarni yangi avlodlarga
23

yetkazish maqsadida yozadi. Xotiralar, asarda ma’naviy va axloqiy qadriyatlarni
davom ettirishning manbai sifatida aks etadi. 9
Shuningdek, asarda ota va bola o‘rtasidagi samimiy munosabatlarning
ahamiyati va otaning ma’naviy o‘rni ta’kidlanadi. Bu xotiralar orqali, o‘tmishda
bo‘lib o‘tgan insoniy aloqalar, o‘zgarishlar va saboqlar, jamiyatning ma’naviy
o‘sishiga xizmat qiladi. Asar orqali Qodiriy o‘zining ota bilan bo‘lgan aloqalarini
nafaqat shaxsiy ahamiyatga, balki umumiy axloqiy ma’naviyatga xizmat qiluvchi
jihatlarni ko‘rsatishga harakat qiladi.
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asari, otaning bolaga bo‘lgan
ma’naviy, axloqiy ta’sirini va ota bilan bo‘lgan aloqalarning jamiyat uchun
ahamiyatini chuqur yoritadi. Asar, xotiralar orqali, otaning hayotdagi o‘rni, uning
yuqori fazilatlari va bolaga bo‘lgan ta’siri haqida gapiradi. Xotiralar, muallifning
otasiga bo‘lgan chuqur muhabbati va hurmatining izohidir. Shuningdek, asar orqali
otaning ta’limotlari, o‘rgatgan qadriyatlari va ularning kelajakdagi avlodlarga
etkazilishi zarurati haqida muhim g‘oyalar bildiriladi.
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida otaning merosi muallif uchun
juda katta ahamiyatga ega. Otaning ta’siri, uning hayotidagi izi va o‘rgatgan
saboqlari asarda markaziy o‘rin tutadi. Ota shaxsiy fazilatlari, axloqiy qadriyatlari
va mehnatsevarligi bilan faqatgina o‘g‘ilning shaxsiyatiga emas, balki butun
jamiyatga ta’sir ko‘rsatgan. Qodiriy, otasining merosini o‘zining hayotida davom
ettirgan va uning yuksak axloqiy idealini o‘zining ijodida, shaxsiyatida saqlab
qolgan.
Otasining merosi asarda nafaqat o‘g‘ilning o‘ziga, balki jamiyatga ta’sir
ko‘rsatgan meros sifatida taqdim etiladi. Ota o‘zining yashash tarzini,
mehnatsevarligini, adolatga bo‘lgan sadoqatini, yuksak axloqiy fazilatlarini
bolalariga o‘rgatgan. U o‘zining barcha hayotiy tajribalari orqali o‘g‘liga qanday
yashash, qanday o‘rnak bo‘lishni, hayotga qarshi kurashishda qanday mehnat
qilishni ko‘rsatgan. Otaning bu qadriyatlari va o‘rgatgan saboqlari, Qodiriyga
9
https://kun.uz/news/2019/01/04/abdulla-qodiriyning-otgan-kunlari-va-otkan-kunlari?ysclid=m6r8j47ryc481599969
24

o‘zining shaxsiy va adabiy faoliyatida kuchli ma’naviy asos yaratgan. Uning
ijodida otasining shaxsiy fazilatlari va hayotga qarashlari aks etadi.
Asarda, otaning yuksak axloqiy me’yorlari, uning hayotdagi o‘rni va
jamiyatdagi vazifalari hamda adolatni, haqiqatni ta’minlashdagi roli, bolaga ta’sir
etgan merosi ta’kidlanadi. Muallif o‘zining ota-ona tomonidan berilgan ta’limni
davom ettirgan holda, otaning mehnatkashligini, sadoqatini va insoniylikni o‘z
hayotining asosiy tamoyillariga aylantirgan.
Otasining hayotdagi izi muallifning shaxsiy hayotiga chuqur ta’sir qilgan.
Qodiriy, otasining vafotidan so‘ng, uning saboqlarini va o‘rgatgan qadriyatlarini
o‘z shaxsiyatida saqlagan. Otaning shaxsiy fazilatlari — mehnatsevarlik, adolat,
haqiqatga sodiqlik va oilaga bo‘lgan mehr — muallifni hayotda qanday pozitsiyada
turish, qanday qarorlar qabul qilishni belgilagan. Qodiriy, otasining orzu va
istaklarini amalga oshirishga, uning orzularini amalga oshirishga harakat qilgan.
Otasining yuksak ma’naviy qadriyatlari, Qodiriyga hayotiy yo‘lni tanlashda
kuchli ta’sir ko‘rsatgan. Ota, bolaga nafaqat zarur bilimlarni, balki hayotning
yuksak maqsadlarini, ma’naviy va axloqiy ustunliklarni o‘rgatgan. Muallif,
otasining izidan borib, uning merosini o‘zining ijodida davom ettirgan. O‘zining
asarlarida, hayotdagi adolatni, samimiylikni, insoniylikni va ma’naviy fazilatlarni
ta’kidlashga intilgan. 10
Otasining o‘rgatgan qadriyatlari va fazilatlari, Qodiriyning hayotidagi
ko‘plab muhim qarorlarni shakllantirishda asosiy omil bo‘lgan. Asar orqali
muallif, otasining nafaqat shaxsiy, balki ma’naviy izini ham kuzatgan. Qodiriy,
otasining mehnatsevarligi va sadoqatini o‘zining shaxsiy hayotiga tatbiq etishga
harakat qilgan. Otaning davom ettirilgan merosi, Qodiriyni adabiyotga va ijtimoiy
faoliyatga yo‘naltirdi.
Otaning vafotidan so‘ng, Qodiriy, o‘zining ijodida otasining qadriyatlarini
davom ettirishga intildi. Uning ijodida otasining idealari va hayotiy qadriyatlari
aks etgan. Qodiriy otasining izini turli asarlarda o‘ziga qo‘llanma sifatida
foydalanib, uning merosini yangi avlodlarga yetkazishga harakat qilgan. Bu, uning
10
https://fanvatalim.uz/uz/article/112/
25

hayotidagi otasining izini saqlash, uning qadriyatlarini ulug‘lash va davom
ettirishga qaratilgan edi.
Otaning merosi faqatgina o‘g‘ilning shaxsiy hayotida emas, balki uning
jamiyatdagi o‘rni va adabiyotdagi ro‘li orqali ham davom etadi. Qodiriy, otasining
fazilatlarini jamiyatga yetkazish uchun o‘zining adabiy faoliyatini davom ettirgan.
Asarlarida, otasining ma’naviy qadriyatlarini va uning o‘rgatgan saboqlarini aks
ettirib, bu merosni yangi avlodlarga yetkazishga harakat qilgan. O‘zi bilan birga,
otasining ruhini, uning yuqori axloqiy idealini ham yashatishga intilgan. 11
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» asarida otasining merosi, uning
boladagi ta’siri va o‘rgatgan saboqlari yuksak ahamiyatga ega. Otaning hayotidagi
izlari, shaxsiy va ma’naviy qadriyatlari, muallifning shaxsiyatiga, ijodiga va
hayotiga kuchli ta’sir ko‘rsatgan. Otaning mehnatsevarligi, adolatga sodiqligi,
oilaga bo‘lgan sadoqati Qodiriyning shaxsiy va ijodiy rivojlanishida markaziy rol
o‘ynagan. Otasining merosi, uning hayotidagi izidan kelajak avlodlarga
uzatiladigan yuksak axloqiy va ma’naviy qadriyatlar sifatida o‘z ifodasini topgan.
11
https://fanvatalim.uz/uz/article/112/
26

XULOSA
Habibullo Qodiriyning «Otam haqida» nomli esdaliklari, muallifning ota
bilan bo‘lgan aloqalarini, uning hayotidagi o‘rni va ta’sirini chuqur anglashga
yordam beradi. Asar, nafaqat shaxsiy xotiralar va kechinmalarni, balki otaning
ma’naviy va axloqiy merosini, uning bolaga bo‘lgan ta’sirini va ota-ona
tarbiyasining jamiyat uchun qanday ahamiyatga ega ekanini ko‘rsatadi. Qodiriy
otasi bilan o‘tkazgan vaqtni, uning mehnatsevarligi, sadoqati va yuksak axloqiy
qadriyatlarini hurmat bilan eslab, o‘zining shaxsiy hayotida va ijodida otasining
saboqlarini davom ettirgan.
Asar orqali, otaning bolaga ta’siri, uning nafaqat birinchi ustoz, balki insoniy
fazilatlarning namoyish etuvchisi sifatidagi roli yoritiladi. Qodiriy, otasining
mehnatga bo‘lgan yuksak hurmati, adolatga sodiqligi, oilaga bo‘lgan sevgisi va
oilaviy qadriyatlarni o‘zining shaxsiy hayotida saqlagan. Bu saboqlar, asarda faqat
bolaning shaxsiy rivojlanishi uchun emas, balki jamiyatdagi ahloqiy va ma’naviy
o‘sishga hissa qo‘shish uchun ham muhimdir. Ota o‘rgatgan qadriyatlar, nafaqat
o‘g‘ilning hayotiga, balki uning ijtimoiy faoliyatiga ham kuchli ta’sir ko‘rsatgan.
Qodiriy otasining merosini o‘zining shaxsiyatida va ijodida davom ettirgan.
Ota tomonidan berilgan axloqiy ta’lim, haqiqatni, adolatni qadrlash,
mehnatsevarlik va sadoqat kabi yuksak fazilatlar, uning hayotiy tamoyillariga
aylanib, muallifning ijodida ham o‘z ifodasini topgan. Asarda, otaning mehnatga
bo‘lgan yuksak hurmati va jamiyatda o‘z o‘rnini topishda axloqiy yuksakliklarni
saqlash zarurligi haqida so‘z boradi. Ota va bola o‘rtasidagi bog‘lanish, faqatgina
biologik o‘zaro aloqada emas, balki ma’naviy va axloqiy o‘rgatish, hayotda
izlanish va yuksak maqsadlar sari harakat qilishda ham ifodalanadi.
Qodiriy uchun otasi bilan bo‘lgan xotiralar nafaqat o‘tmishdagi kechinmalar,
balki o‘zining kelajagi va ma’naviy yo‘nalishini shakllantirishda muhim omil
bo‘lgan. Xotiralar, muallifni otasining yuksak fazilatlarini yanada qadrlashga
undagan va uni o‘z ijodida yuksak insoniy qadriyatlarni tarqatishga intilgan. Ota
o‘rgatgan saboqlar muallifning butun hayotiga ta’sir ko‘rsatgan va uning shaxsiy
27

va ijodiy faoliyatida iz qoldirgan. Bu xotiralar orqali, muallif otasining merosini,
uning o‘rgatgan fazilatlarini yangi avlodlarga yetkazishga harakat qilgan.
Asar ota va bola o‘rtasidagi muhim aloqaning ahamiyatini yanada yoritadi.
Ota va bola o‘rtasidagi sevgi, hurmat va o‘zaro ishonch, hayotdagi eng kuchli va
doimiy aloqalardan biri bo‘lib, bu aloqalar jamiyatdagi yaxshilik va adolatni
shakllantirishga hissa qo‘shadi. Qodiriy, otasining bo‘lgan ta’sirini o‘zining yuksak
axloqiy qadriyatlari orqali o‘zgalariga ham o‘rgatishga intiladi. Bu, nafaqat
shaxsiy, balki jamiyatdagi o‘zgarishlarga, ijtimoiy va ma’naviy yuksalishga ham
katta ta’sir ko‘rsatadi.
«Otam haqida» asari, otaning bola hayotidagi o‘rnini, uning axloqiy va
ma’naviy ta’sirini, ota-ona tarbiyasining muhimligini yoritadi. Asarda otasining
mehnatsevarligi, adolatga sodiqligi, oilaviy qadriyatlar va insonga bo‘lgan
hurmatning abadiy ahamiyati ko‘rsatiladi. Bu asar, faqat shaxsiy xotiralar sifatida
emas, balki otaning hayotidagi yuksak fazilatlarning jamiyat uchun qanday
muhimligini tushuntiruvchi asar sifatida ham katta ahamiyatga ega. Ota o‘rgatgan
saboqlar, uning ma’naviy va axloqiy merosi, Qodiriyning ijodida davom etgan va
jamiyatga ta’sir ko‘rsatgan. Asar, ota va bola o‘rtasidagi sevgi va hurmatning,
hamda uning ijtimoiy ahamiyatining abadiyligini ta’kidlab, hozirgi kunda ham ota-
ona tarbiyasining muhimligini namoyish etadi.
28

FOYDALANILGAN MANBA VA ADABIYOTLAR RO‘YXATI
Internet manbalari
1. https://kh-davron.uz/kutubxona/uzbek/memuarlar/habibulla-qodiriy-otam-
haqida-kitobidan.html
2. https://ziyouz.uz/ozbek-nasri/habibullo-qodiriy/abibullo-odirij-otam-a-ida/?
lng=lat&ysclid=m6r8dkmu9m796955417
3. https://n.ziyouz.com/portal-haqida/xarita/uzbek-nasri/habibullo-qodiriy-1919-
1987/habibullo-qodiriy-otam-haqida?ysclid=m6r8fewbo1606644636
4. https://cyberleninka.ru/article/n/abdulla-qodiriy-asarlarini-o-rganishda-
interfaol-metodlardan-foydalanish?ysclid=m6r8g7vkae102898307
5. https://kun.uz/news/2019/01/04/abdulla-qodiriyning-otgan-kunlari-va-otkan-
kunlari?ysclid=m6r8j47ryc481599969
6. https://fanvatalim.uz/uz/article/112/
29

HABIBULLO QODIRIYNING «OTAM HAQIDA»NOMLI ESDALIKLARI

Sotib olish