INDIVIDUAL COMFORT MChJ da AMALIYOT HISOBOTI - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	30000UZS
Hajmi	211.7KB
Xaridlar	2
Yuklab olingan sana	04 Iyun 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Amriddin Hamroqulov

Ro'yxatga olish sanasi 23 Fevral 2025

32 Sotish

INDIVIDUAL COMFORT MChJ da AMALIYOT HISOBOTI

Sotib olish

1O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
SAMARQAND IQTISODIYOT VА SERVIS INSTITUTI “BANK -MOLIYA
ХIZМАТLАRI” FAKULTETI
“MOLIYA VA MOLIYAVIY TEXNOLOGIYALAR” YO’NALISHI MK-S
122-GURUH TALABASI
GAFFAROV SHERBEK SHERAL O‘G‘LINING MALAKAVIY
AMALIYOT O’TASH BO’YICHA
HISOBOTI
“ INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ MISOLIDA
AMALIYOT RAXBARI: A.MEYLIYEV
Samarqand viloyati Samarqand shahar
Samarqand_2025

2Samarqand iqtisodiyot va servis instituti “Bank-moliya xizmatlari” fakulteti MK-
___ ______ guruh talabasi __________________________________________ ga
______________________________________________ MС HJ da malakaviy
amaliyotni o‘tash bo‘yicha ish rejasi
ISH REJASI
№ Bajariladigan ish Bajarilish
muddati Imzo
3.1 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning tashkiliy
tuzilishi va ularning vazifalari bilan tanishish;
3.2 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning faoliyati
(ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish, ish bajarish) bilan
tanishish;
3.3 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ o‘z faoliyatini
amalga oshirishda tayanadigan me’yoriy hujjatlar
bilan tanishish;
3.4 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning Ustav
kapitali tarkibini o‘rganish va hisobatga ilova qilish.
3.5 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning
moliyalashtirish manbalarini o‘rganish va hisobatga
ilova qilish.
3.6 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ va soliq
organlarining aloqadorligini o‘rganish
3.7 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ va tijorat
banklari o‘rtasidagi munosabatlarni tahlil qilish
3.8 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning sug‘urta
kompaniyalari bilan o‘zaro munosabatlarini o‘rganish
3.9 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning hisobat yili
uchun buxgalteriya balansini o‘rganish va hisobatga
ilova qilish.
3.1
0 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning faoliyatida
moliyaviy natijalari to `g`risidagi xisobat bilan
tanishish va hisobatga ilova qilish.
3.1
1 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning yillik
(yarim)hisobotlari bilan tanishib chiqish va hisobatga
ilova qilish
3.1
2 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning statistika
organlariga taqdim etilgan hisobatlarini o‘rganish va
hisobatga ilova qilish.
3.1
3 “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ faoliyati g a
in vestitsion kapitalni jalb etish bo`yicha takliflarni
ishlab chiqish
Amaliyot rahbari ____________________ ____________________

31. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning tashkiliy tuzilishi va ularning
vazifalari bilan tanishish;
Men “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda amaliyot o‘tab, birinchi navbatda
korxonaning tashkiliy tuzilmasi va ularning funksional vazifalari bilan batafsil
tanishdim. Bu tanishuv men uchun amaliy bilimlarni mustahkamlashda muhim
qadamlardan biri bo‘ldi.
Mazkur MCHJ o‘z faoliyatini muayyan tizim asosida tashkil etgan bo‘lib, har bir
bo‘limning aniq vazifalari va majburiyatlari mavjud. Tashkilotdagi rahbariyat va
hodimlar o‘rtasidagi funksional bog‘liqlik, mas’uliyatning bo‘linishi, hisobdorlik
va ichki nazorat mexanizmlari korxonaning samarali ishlashiga xizmat qilmoqda.
Korxonaning yuqori boshqaruv darajasini direktor egallaydi. U umumiy
rahbarlikni amalga oshiradi, strategik qarorlar qabul qiladi, shartnomalarni
imzolaydi va korxonaning tashqi aloqalarini yuritadi. Direktor bevosita barcha
bo‘limlar faoliyatini muvofiqlashtirib boradi.
Direktorga bo‘ysunuvchi asosiy bo‘limlar quyidagilardan iborat:Direktor
Marketing
bo’limi
kadrlar
bo’limi
Yuridek
bo’lim
Buxgalterya
bo’limi

4Buxgalteriya bo‘limi – korxonaning moliyaviy harakatlarini nazorat qiladi, hisob-
kitoblar yuritadi, soliq hisobotlarini tayyorlaydi va tahliliy moliyaviy hujjatlarni
shakllantiradi. Men amaliyot davomida aynan shu bo‘limda faoliyat yuritdim.
Marketing va mijozlar bilan ishlash bo‘limi – xizmatlar reklamasini yuritish,
mijozlar bilan aloqa o‘rnatish va ularning ehtiyojlarini aniqlash bo‘yicha ish olib
boradi. Bo‘limning vazifasi – xizmatlarning bozorga mosligini ta’minlash.
Kadrlar bo‘limi (HR) – ishga qabul qilish, ishchi-xodimlarning ish rejimi, mehnat
shartnomalari, intizom va mehnat muhofazasi masalalarini boshqaradi. Ular
xodimlar malakasini oshirish rejalari bilan ham shug‘ullanadi.
Yuridik bo‘lim – shartnomalar, qonunchilikka muvofiqlik, huquqiy xavfsizlik
masalalari bilan shug‘ullanadi. Ular korxonaning barcha huquqiy hujjatlarini
rasmiylashtiradi.
Texnik xizmat va loyiha muhandislari bo‘limi – loyiha ishlari, montaj, texnik
xizmat ko‘rsatish, loyiha hujjatlarining tayyorlanishi va obyektlarda ish yuritish
bo‘yicha mas’uldir.
Logistika va ta’minot bo‘limi – xomashyo, materiallar, jihozlar yetkazib berilishi,
inventarizatsiya va omborxona ishlarini boshqaradi.
Amaliyot davomida men bu bo‘limlar o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikni bevosita
kuzatdim. Masalan, buxgalteriya bo‘limi ish haqi hisob-kitobini tayyorlashi uchun
HR bo‘limidan xodimlar ro‘yxati va ularning stavkalari haqida ma’lumot oladi.
Shu bilan birga, har oyda moliyaviy hisobotlar tayyorlashda texnik xizmat
ko‘rsatish bo‘limining xarajatlari, marketing harajatlari va boshqa operatsion
ma’lumotlar buxgalteriya tomonidan umumlashtiriladi.
Tashkiliy tuzilmaning to‘g‘ri tashkil etilishi har bir xodimning o‘z vazifasini aniq
bajarishini ta’minlaydi. Har bir bo‘lim o‘ziga yuklatilgan vazifalarni o‘z vaqtida va
mas’uliyat bilan bajarishi umumiy faoliyatga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Menga yuklatilgan vazifalar orasida buxgalteriya bo‘limining hujjat aylanishi
jarayonida ishtirok etish, hisob fakturalarini to‘g‘ri rasmiylashtirish, elektron
dasturlar orqali ma’lumotlarni kiritish, hujjatlarni tartiblash va soliq hujjatlari bilan
tanishish kabi ishlar mavjud edi.

5Bu jarayonda men nafaqat hisob-kitob amaliyotini, balki har bir bo‘limning ish
jarayonidagi o‘ziga xosliklarni, ulardagi ichki hujjat aylanishini va korxonaning
mehnat intizomini ham chuqur o‘rgandim. Har bir bo‘lim o‘rtasidagi axborot
almashinuvi, elektron tizimlar orqali kuzatuv, rahbarlik nazorati bu tizimning
samaradorligini ta’minlab turibdi. “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJning
tashkiliy tuzilmasi zamonaviy boshqaruv tamoyillariga asoslangan bo‘lib, u ichki
boshqaruvda aniqlik, mas’uliyat va yondashuvdagi tizimlilikni ta’minlab beradi.
Mening buxgalter yordamchisi sifatida olib borgan faoliyatim aynan ana shu
tuzilma ichida o‘z joyini topdi va men uchun katta kasbiy tajriba maktabi bo‘ldi.
2. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning faoliyati (ishlab chiqarish,
xizmat ko‘rsatish, ish bajarish) bilan tanishish;
2025-yil bahor semestrida “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda buxgalter
yordamchisi sifatida amaliyot o‘tab chiqdim. Amaliyot davomida men
korxonaning ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish faoliyati bilan bevosita
tanishdim. Bu jarayon nafaqat nazariy bilimlarimni amaliyotda qo‘llash, balki real
ish muhitini tushunishimga ham yordam berdi.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ o‘zining yo‘nalishi bo‘yicha asosan xizmat
ko‘rsatish faoliyati bilan shug‘ullanadi. Korxonaning asosiy faoliyati — loyiha
ishlari, texnik xizmatlar, zamonaviy dizayn va qulaylik yaratishga qaratilgan
yechimlarni taqdim etishdan iborat. Jumladan, binolar ichki muhandislik
tizimlarini loyihalash, kommunikatsion tarmoqlarni o‘rnatish, texnik xizmat
ko‘rsatish, mijozlar ehtiyojiga moslashtirilgan qulay infratuzilmalar ishlab chiqish
korxona faoliyatining asosiy yo‘nalishlarini tashkil etadi.
Korxona xizmat ko‘rsatish faoliyatida mijoz bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlashga
alohida e’tibor qaratadi. Buyurtmachining talab va istaklariga mos ravishda
individual yondashuv asosida loyiha tayyorlanadi. Har bir loyiha bo‘yicha texnik
topshiriq, smeta va grafik ishlab chiqiladi. Texnik xodimlar va loyiha muhandislari
ushbu jarayonda faol ishtirok etadi.

6Men amaliyot davomida bir nechta loyihalar bilan tanishdim. Jumladan, ayrim
uy-joy massivlarida kommunikatsiya tizimlarini yangilash, ichki shamollatish va
issiqlik tizimlarini o‘rnatish, zamonaviy texnologiyalarni joriy etish bo‘yicha olib
borilayotgan ishlar bilan yaqindan tanishdim. Texnik xizmatlar ko‘rsatishda loyiha
asosida ish bajarish, nazorat qilish, sifat kafolatini ta’minlash jarayonlari men
uchun katta qiziqish uyg‘otdi.
Korxonada xizmat ko‘rsatish sifati yuqori darajada yo‘lga qo‘yilgan bo‘lib,
bunda har bir ish bosqichi qat’iy hujjatlashtiriladi. Hisob-fakturalar, xizmat
shartnomalari, bajarilgan ishlar aktlari va boshqa moliyaviy hujjatlar asosida
buxgalteriya tizimi yuritiladi. Men ushbu hujjatlarning bir qismi bilan bevosita
ishladim va ularni rasmiylashtirishda ishtirok etdim.
Xizmat ko‘rsatish faoliyatining samarali yuritilishi uchun buxgalteriya
bo‘limining roli nihoyatda muhimdir. Xarajatlarning to‘g‘ri hisobga olinishi,
mahsulot yoki xizmat narxining aniq shakllantirilishi, foyda va zarar tahlilining
olib borilishi xizmatlarning sifati va iqtisodiy samaradorligini belgilaydi. Men
amaliyot davomida aynan bu jarayonlarga e’tibor berdim.
Shuningdek, korxonada bajarilayotgan ishlar doimiy ravishda nazorat qilinadi.
Bajarilgan har bir loyiha ustidan texnik va iqtisodiy hisobotlar tuziladi. Bu esa
xizmat ko‘rsatish jarayonini tahlil qilish, kamchiliklarni aniqlash va ularni bartaraf
etish imkonini beradi. Bunday yondashuv sifat va ishonchlilikni oshiradi.
Korxona tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar o‘z ichiga quyidagilarni oladi:
Loyiha-smeta hujjatlarini tayyorlash;
Texnik xizmat ko‘rsatish va muhandislik tizimlarini o‘rnatish;
Energiya tejovchi tizimlarni joriy etish;
Binolarni ichki tamirlash va dizayn ishlari;
Kommunikatsiya tizimlarini montaj qilish;
Texnik nazorat va kafolatli xizmatlar ko‘rsatish.
Korxonaning eng asosiy xizmatlaridan biri bu — loyiha-smeta hujjatlarini
tayyorlashdir. Har qanday qurilish yoki tamirlash ishlaridan avval, texnik va

7moliyaviy asoslangan loyiha-smeta hujjati tuzilib, xarajatlar va texnik yechimlar
aniqlanadi. Bu hujjatlar buyurtmachi bilan kelishilgan holda tayyorlanadi.
Shuningdek, “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ tomonidan texnik xizmat
ko‘rsatish va muhandislik tizimlarini o‘rnatish ham keng ko‘lamda amalga
oshiriladi. Bu xizmatlar asosan isitish, sovitish, suv ta’minoti va elektr tarmoqlarini
o‘rnatish hamda ularni soz holatda ushlab turishni o‘z ichiga oladi.
Korxona hozirgi zamon talablariga mos ravishda energiya tejovchi tizimlarni
joriy etish xizmatlarini ham taklif qilmoqda. Bu xizmat doirasida elektr va issiqlik
energiyasini tejovchi qurilmalar, avtomatik boshqaruv tizimlari o‘rnatiladi va
mijozlarga ekologik toza, iqtisodiy jihatdan samarali yechimlar taqdim etiladi.
Bundan tashqari, “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ binolarni ichki tamirlash
va dizayn ishlarini ham professional darajada bajaradi. Interyer dizayni, bezatish,
yoritish va ergonomik elementlar mijozlar xohishiga muvofiq holda amalga
oshiriladi. Dizayn ishlari orqali uy yoki ofislar nafaqat chiroyli, balki qulay va
funksional bo‘lishi ta’minlanadi.
Korxona xizmatlarining yana bir muhim yo‘nalishi — kommunikatsiya
tizimlarini montaj qilish hisoblanadi. Bu sohada telefon, internet, videonazorat va
boshqa aloqa vositalari texnik shartlarga muvofiq tarzda o‘rnatiladi. Ushbu
xizmatlar ayniqsa yirik ofislar va zamonaviy binolar uchun talab yuqori bo‘lgan
sohalardan biridir.
Yakuniy bosqichda esa korxona texnik nazorat va kafolatli xizmatlar
ko‘rsatishni ham o‘z zimmasiga oladi. Har bir bajarilgan ish bo‘yicha nazorat
amalga oshiriladi, aniqlangan muammolar bo‘yicha tezkor yechimlar taqdim
qilinadi. Shuningdek, mijozlarga ma’lum muddatli kafolat taqdim etiladi, bu esa
xizmat sifati va ishonchlilik darajasining yuqoriligini ko‘rsatadi.
Mazkur faoliyat yo‘nalishlari mijozlarning turli sohalardagi talablarini
qondirishga xizmat qiladi. Ayniqsa, zamonaviy texnologiyalar asosida taklif
qilinayotgan yechimlar korxonaning raqobatbardoshligini ta’minlamoqda. Men
amaliyot davomida bu xizmatlarning bir nechta bosqichida ishtirok etib, xizmat
ko‘rsatish jarayonini real sharoitda kuzatdim.

8Bundan tashqari, korxona xodimlari o‘z ishini yuqori darajadagi mas’uliyat
bilan bajarar ekanligi menga katta taassurot qoldirdi. Har bir bo‘lim o‘z
funksiyasini aniq biladi va bajaradi. Tashkiliy intizom, jamoaviy ish, mijozga
bo‘lgan hurmat, xizmat sifatiga bo‘lgan e’tibor “INDIVIDUAL COMFORT”
MCHJ faoliyatining ajralmas qismidir.
Yil Loyiha-
smeta
hujjatlari
soni Texnik
xizmatlar
soni Energiya
tejovchi
tizimlar Ichki
dizayn
ishlari Aloqa
tizimlari
montaji
2021 29 53 11 30 28
2022 35 67 15 37 31
2023 37 77 22 42 39
2024 41 86 26 45 40
Amaliyot davomida o‘rganganlarim, ko‘rganlarim va ishtirok etgan xizmat
jarayonlari meni buxgalteriya faoliyatining xizmat ko‘rsatishdagi ahamiyati,
hujjatlarni yuritish tartibi va xizmatlarning iqtisodiy natijalari bilan tanishtirdi. Bu
esa nazariy bilimlarimni mustahkamlash bilan birga, amaliy ko‘nikmalarni
shakllantirishda muhim omil bo‘ldi.
3. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ o‘z faoliyatini amalga oshirishda
tayanadigan me’yoriy hujjatlar bilan tanishish;
Amaliyot jarayonida nafaqat buxgalteriya ish jarayoni bilan, balki korxona o‘z
faoliyatini qanday me’yoriy hujjatlar asosida olib borishini ham chuqur o‘rgandim.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ kichik biznes subyekti sifatida xizmat
ko‘rsatish sohasida faoliyat yuritadi. Korxonaning xizmat ko‘rsatish faoliyati,
moliyaviy hisoboti, mehnat munosabatlari, huquqiy maqomi va boshqa barcha
operatsiyalari muayyan normativ-huquqiy hujjatlar asosida olib boriladi.
Amaliyotning dastlabki kunlaridayoq men korxonaning huquqiy asos hujjatlari
bilan tanishdim. Eng asosiy hujjat bu – korxona ustavi bo‘lib, u tashkilotning ichki

9tuzilmasini, vazifalarini, vakolatlarini, foyda taqsimotini va boshqa tashkiliy
masalalarni tartibga soladi.
Ustavdan tashqari, korxonaning davlat ro‘yxatidan o‘tganligi haqida
guvohnoma, STIR (soliq to‘lovchi identifikatsion raqam), bank hisob raqamlari,
asosiy litsenziya va faoliyat turlariga oid ruxsatnomalar ham mavjud bo‘lib, ularni
hujjatlar arxivida ko‘rib chiqdim. Ushbu hujjatlar korxonaning qonuniy faoliyat
yuritishiga asos bo‘ladi.
Korxona mehnat jamoasi bilan ishlashda O‘zbekiston Respublikasi Mehnat
kodeksi talablariga amal qiladi. Har bir ishchi bilan rasmiy ravishda mehnat
shartnomasi tuziladi, unda ish vaqti, lavozim, maosh, dam olish, ijtimoiy ta’minot,
mehnat muhofazasi va boshqa shartlar aniq belgilanadi. Kadrlar bo‘limida ushbu
shartnomalarning nusxalarini, ishchi-xodimlar shaxsiy varaqalarini, xizmat
daftarlarini o‘rganish imkoniyatim bo‘ldi.
Korxona faoliyatining muhim jihatlaridan biri bu – moliyaviy intizom va
buxgalteriya hisobidir. Ushbu yo‘nalish bo‘yicha esa asosiy tayaniladigan hujjatlar
qatoriga “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonun, O‘zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligining milliy buxgalteriya standartlari, va yillik moliyaviy hisobotlar
kiradi. Amaliyot vaqtida buxgalteriya dasturiy tizimi orqali qanday qilib kirim-
chiqim hujjatlari, to‘lov topshiriqnomalari, hisob-fakturalar va boshqa hujjatlar
yuritilishini bevosita ko‘rdim.
Soliq bo‘yicha esa korxona o‘z faoliyatini O‘zbekiston Respublikasi Soliq
kodeksiga tayanib olib boradi. Soliq hisoboti, to‘lovlar, deklaratsiyalar elektron
tizimlar orqali rasmiylashtiriladi. Men QQS, foyda solig‘i, ijtimoiy soliq, jismoniy
shaxslar daromad solig‘i kabi soliq turlarini qanday hisoblash va topshirish
jarayonida buxgalterlarga yordam berdim. Bularning barchasi me’yoriy-huquqiy
asosga ega bo‘lgan maxsus normativ hujjatlar orqali tartibga solinadi.
Korxona ichki faoliyatida esa ichki hujjatlar – ya’ni, buyruqlar, farmoyishlar,
dalolatnomalar, ichki nizomlar va hisobot shakllari orqali faoliyat yuritadi. Bu
hujjatlar korxonaning har kunlik faoliyatida har bir xodimning vazifasini belgilab,
mas’uliyat taqsimotini ko‘rsatib beradi. Masalan, xizmat safari buyruqlari,

10materiallar harakati dalolatnomalari, xizmat topshiriqlari va xodimlar faoliyatiga
oid baholash hujjatlari har oyda shakllantiriladi.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ xizmat ko‘rsatishda texnik jihatdan ham
maxsus me’yorlarga amal qiladi. Loyihalash, montaj, tamirlash, kommunikatsiya
tizimlarini o‘rnatish bo‘yicha bajariladigan ishlar qurilish reglamentlari, sanitariya
me’yorlari, yong‘in xavfsizligi qoidalari, va texnika xavfsizligi normalari asosida
amalga oshiriladi. Ushbu hujjatlarning barchasi bajariladigan xizmat sifati va
xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan.
Xizmatlar mijozlarga taklif etilayotganida esa Fuqarolik kodeksidagi shartnoma
majburiyatlariga amal qilinadi. Har bir mijoz bilan rasmiy ravishda xizmat
ko‘rsatish bo‘yicha shartnoma tuziladi. Shartnomaga loyiha-smeta hujjatlari,
texnik topshiriqlar, bajarilgan ishlar akti va moliyaviy hisob fakturalar ilova
qilinadi. Men bu hujjatlarni tayyorlash jarayonida qatnashdim va ular qanday
rasmiylashtirilishini o‘rgandim.Korxonaning yillik faoliyati esa tegishli davlat
organlariga hisobotlar orqali taqdim etiladi. Bunda soliq organlari, statistika
qo‘mitasi, Moliya vazirligi, pensiya jamg‘armasi kabi muassasalarga elektron yoki
qog‘oz shaklida ma’lumotlar yetkaziladi. Har bir hisobot alohida shakllarga ega va
belgilangan muddatlarda topshiriladi.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ ekologik jihatdan ham javobgarlikka ega
korxona bo‘lib, chiqindilarni boshqarish, energiya sarfi, suv ta’minoti, havoni
ifloslantirmaslik kabi masalalarda Ekologiya kodeksi va tabiatni muhofaza qilish
qonunlari asosida faoliyat yuritadi. Loyihalarda ekologik xavfsizlik alohida e’tibor
ostiga olinadi.
Me’yoriy hujjat nomi Qo‘llanish sohasi
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik
kodeksi Shartnoma, majburiyat, xizmat
ko‘rsatish
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat
kodeksi Ishga qabul qilish, ish vaqti, mehnat
shartnomalari
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi
Qonun Buxgalteriya hisobini yuritish,
moliyaviy hisobot

11O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi Soliqlarni hisoblash va deklaratsiyalar
“Yuridik shaxslar” to‘g‘risidagi Qonun Korxonaning huquqiy maqomi va
ro‘yxatdan o‘tishi
O‘zbekiston Respublikasi Qurilish
me’yorlari (O‘RQM) Loyihalash va texnik ishlar
O‘zbekiston Respublikasi Sanitariya
qoidalari Sog‘liqni saqlash va xavfsizlik
me’yorlari
“Shaxsiy ma’lumotlar to‘g‘risida”gi
Qonun Xodimlar va mijozlar ma’lumotlarini
himoya qilish
Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza
qilish qonunlari Ekologik xavfsizlik va chiqindilar
nazorati
Moliya vazirligining milliy
buxgalteriya standartlari Moliyaviy operatsiyalarni
standartlashtirish
Korxona, ayni paytda, axborot xavfsizligiga ham jiddiy yondashadi. Ichki
hujjatlarda elektron hujjatlar aylanishi, maxfiylik siyosati va shaxsiy ma’lumotlarni
himoya qilish tartib-qoidalari alohida belgilangan. Bu esa “Shaxsiy ma’lumotlar
to‘g‘risida”gi Qonunga asoslanadi.men amaliyot davomida “INDIVIDUAL
COMFORT” MCHJ faoliyatining asosida kuchli va tizimli huquqiy-me’yoriy
asoslar mavjud ekanini amalda ko‘rdim. Korxona faoliyatining har bir bosqichi –
ishga olishdan tortib, xizmat ko‘rsatish, hujjat yuritish va moliyaviy
hisobotlargacha – qonunchilikka asoslangan. Men ushbu hujjatlarni o‘rganib,
ulardan foydalanishni, tartibga solish mexanizmlarini va mas’uliyat doiralarini
yaxshi tushunib oldim. Bu tajriba men uchun nafaqat kasbiy, balki huquqiy
savodxonlikni ham oshirdi.

124. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning Ustav kapitali tarkibini
o‘rganish va hisobatga ilova qilish.
Amaliyot davomida korxonaning moliyaviy hujjatlari, hisoboti, normativ
asoslari bilan birga, ustav kapitali tarkibi bilan ham batafsil tanishdim. Bu jarayon
men uchun juda muhim tajriba bo‘ldi, chunki ustav kapitali yuridik shaxsning
moliyaviy asosini tashkil qiladi.
Ustav kapitali – bu korxonaning faoliyatini yuritish uchun muassislari
tomonidan taqdim etilgan mablag‘larning yig‘indisi bo‘lib, u yuridik shaxs tashkil
etilgan paytda shakllantiriladi va tegishli ravishda davlat ro‘yxatiga olinadi. Ustav
kapitali korxonaning moliyaviy barqarorligi, kreditga layoqatliligi hamda tashqi
ishonchliligini ta’minlaydi.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ yuridik shaxs sifatida davlat ro‘yxatidan
o‘tgan bo‘lib, uning ustav kapitali tarkibi ustav hujjatida aniq ko‘rsatilgan.
Amaliyot davomida men bu hujjatni o‘rganib chiqdim. Unga ko‘ra, MCHJ
shaklidagi korxona bo‘lganligi sababli, uning ustav kapitali yagona muassis
tomonidan shakllantirilgan.
Korxonaning ustav kapitali tarkibi quyidagi asosiy elementlardan iborat:
Muassis tomonidan ajratilgan pul mablag‘lari – asosiy qismi.
Nomoddiy aktivlar (agar mavjud bo‘lsa) – dasturiy ta’minot, litsenziyalar.
Asosiy vositalar (kompyuterlar, mebellar, ishlab chiqarish asbob-uskunalari) –
baholangan shaklda.
Korxona balansiga o‘tkazilgan ko‘chmas mulk (agar bo‘lsa) – notarial
tasdiqlangan qiymat bilan.
Amaliyot jarayonida men buxgalteriya hujjatlari orqali ustav kapitali
shakllanishini ko‘rib chiqdim. “1-sonli buxgalteriya yozuvi” orqali ustav
kapitalining korxona balansida qanday aks ettirilishini tahlil qildim. Ustav kapitali
4210 – “Ustav kapitali” deb nomlanuvchi hisobvaraq orqali hisobga olinadi.
Korxona buxgalteriyadagi balans hisobotida ushbu summa passiv qismda, kapital
bo‘limida ko‘rsatiladi.

13Ustav kapitali nafaqat korxonaning moliyaviy asosini tashkil qiladi, balki u
orqali tashkilot faoliyati uchun material-texnik baza yaratiladi. Korxona dastlabki
faoliyatini yo‘lga qo‘yish uchun ofis binosi ijarasi, ishchi kuchini jalb qilish,
xizmatlar uchun reklama va jihozlar xarid qilish uchun aynan shu kapitaldan
foydalanilgan.
Amaliyot davomida shuni ham kuzatdimki, korxona faoliyati davomida ustav
kapitaliga qo‘shimcha ajratmalar kiritilmagan, ya’ni o‘zgartirishlar ro‘y bermagan.
Ammo agar korxona muassislar tarkibida o‘zgarish bo‘lsa yoki kapitalni oshirish
zarurati tug‘ilsa, bu holat maxsus tartibda amalga oshiriladi. Bunda O‘zbekiston
Respublikasi Adliya vazirligi va Soliq qo‘mitasi ro‘yxatidan o‘tish talab qilinadi.
Ustav kapitali miqdori korxonaning iqtisodiy imkoniyatlarini belgilashda muhim
mezon bo‘lib xizmat qiladi. Shu bois, bu kapitalning shakllanishi, hisobga olinishi
va o‘zgarishi qat’iy qonunchilik normalari asosida yuritiladi. O‘zbekiston
Respublikasi Fuqarolik kodeksi va “MChJlar to‘g‘risida”gi Qonun ushbu
tartiblarni belgilab beradi.
Ustav kapitali tarkibiga kiruvchi aktivlar har yili moliyaviy hisobotlarda qayta
ko‘rib chiqiladi. Agar aktivlar qiymati pasaysa, bu holat hisobga olinadi va
balansga tuzatishlar kiritiladi. Shu sababli buxgalterlar yil yakunida ustav
kapitalining real holatini ko‘rsatish uchun inventarizatsiya o‘tkazadilar.
Amaliyot davomida bu jarayonlarga bevosita guvoh bo‘ldim. Buxgalteriya
bo‘limi xodimlari bilan birga hujjatlar tekshirilgan, hisobvaraqdagi qoldiqlar
aniqlangan va ularning real mavjud aktivlar bilan mosligi nazorat qilindi. Bu
menga ustav kapitali faqat raqam emas, balki real ishlab chiqarish imkoniyati,
mavjud aktivlar va korxonaning iqtisodiy salohiyati ekanini tushunishga yordam
berdi.“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ ustav kapitali uning moliyaviy
poydevori bo‘lib, korxonaning qonuniy asosda ishlashi, xizmatlar ko‘rsatishi va
iqtisodiy barqarorligiga asos yaratadi. Men amaliyot davomida ushbu kapital
qanday shakllanishi, qanday tartibda hisobga olinishi, qanday hujjatlar bilan
tasdiqlanishi va buxgalteriyadagi aks ettirilishini o‘rgandim. Bu esa nazariy
bilimlarimni amaliy faoliyat bilan mustahkamlashimga katta imkon yaratdi.

14Ustav kapitali tarkibi Qiymati (so'mda)
Pul mablag'lari (naqd/pul o'tkazmalari) 50 000 000
Asosiy vositalar (jihozlar, kompyuterlar) 15 000 000
Nomoddiy aktivlar (dasturiy ta'minot, litsenziyalar) 5 000 000
Ko'chmas mulk (agar mavjud bo‘lsa) 30 000 000
Muassisning hissasi foizda (%) 100%
5. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning moliyalashtirish manbalarini
o‘rganish va hisobatga ilova qilish.
Amaliyot davomida men korxonaning moliyaviy hisobotlari, buxgalteriya
tizimi, me’yoriy hujjatlar va ichki boshqaruv jarayonlari bilan tanishdim. Ayniqsa,
tashkilotning moliyalashtirish manbalari va ularning tuzilmasi bo‘yicha chuqur
o‘rganish ishlari olib bordim.
MCHJ shaklidagi tashkilot sifatida “INDIVIDUAL COMFORT” o‘z faoliyatini
yuritishda bir necha moliyaviy manbalarga tayanadi. Korxona faoliyatining
barqaror yuritilishi va kengayib borishi aynan to‘g‘ri moliyalashtirish siyosatiga
bog‘liq. Amaliyot davomida men bu manbalarni to‘rt asosiy guruhga bo‘ldim:

15ichki manbalar, tashqi moliyalashtirish manbalari, kredit resurslari va davlat
ko‘magidagi dasturlar.
Birinchidan, ichki moliyalashtirish manbalari – bu korxonaning o‘z faoliyatidan
topilgan foyda, amortizatsiya ajratmalari, zaxira fondlari va ustav kapitali hisobiga
moliyalashtirishdir. Ustav kapitali muassis tomonidan tashkilotga taqdim etilgan
asosiy boshlang‘ich mablag‘ hisoblanadi. Amortizatsiya ajratmalari esa asosiy
vositalar va nomoddiy aktivlarning qiymatini qoplash maqsadida yillik
daromaddan ajratib boriladi. Bu ichki manbalar eng barqaror va xavfsiz moliyaviy
ta’minot manbalari hisoblanadi.
Ikkinchidan, korxona foydasi asosida shakllantirilgan reinvestitsiya manbalari
ham muhim o‘rin tutadi. Yil yakunida hisoblab chiqilgan foydaning bir qismi
dividend sifatida muassisga taqsimlanadi, qolgan qismi esa korxonaning
rivojlanishiga, yangi texnologiyalar joriy etish, xizmatlar sifati oshirishga
yo‘naltiriladi. Men bu jarayonlarni buxgalteriya balansida “taqsimlanmagan foyda”
hisob raqamida ko‘rdim.
Uchinchidan, tashqi moliyalashtirish manbalari sifatida korxona vaqt-vaqti bilan
investorlar bilan hamkorlik qiladi. Garchi “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ
hozirda xorijiy sarmoyadorlar bilan bevosita ishlamayotgan bo‘lsa-da, ichki
investorlar bilan hamkorlik qilish, servislar rivojiga mablag‘ jalb qilish holatlari
mavjud. Bunday hollarda sheriklik asosidagi kelishuvlar yoki muddatli investitsiya
shartnomalari tuziladi.
To‘rtinchidan, bank kreditlari korxona moliyalashtirishining muhim
manbalaridan biri hisoblanadi. Men amaliyot davomida korxonaning bir necha
tijorat banklari bilan tuzgan kredit shartnomalarini ko‘rib chiqdim. Kreditlar,
odatda, xizmatlar sifatini oshirish, texnik bazani kengaytirish yoki ish haqi fondini
vaqtincha qo‘llab-quvvatlash uchun olinadi. Kreditlar yillik foiz stavkasi asosida
qaytariladi va buxgalteriya hisobida qarz majburiyati sifatida aks ettiriladi.
Yana bir muhim moliyalashtirish manbasi – davlat dasturlari va imtiyozli
grantlar hisoblanadi. Ayni paytda “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ kichik
biznes subyekti sifatida ayrim imtiyozlardan foydalanmoqda. Jumladan, davlat

16tomonidan kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash jamg‘armasi orqali ajratiladigan
subsidiya va soliq imtiyozlari korxona faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Bu
mablag‘lar, ayniqsa, xizmat sifatini oshirish, yangi texnologiyalarni sotib olish va
kadrlar malakasini oshirishga yo‘naltiriladi.
Korxonaning moliyalashtirish manbalaridan yana biri bu aylanma mablag‘lar
hisoblanadi. Har oyda xizmatlar evaziga kelib tushadigan tushumlar, debitor
qarzdorliklardan tushadigan mablag‘lar ham vaqtincha moliyalashtirishda xizmat
qiladi. Men buxgalteriya bo‘limida bu mablag‘lar qanday qayd etilishini,
“debitorlar”, “naqd pul”, “hisobvaraqdagi mablag‘lar” bo‘yicha qanday yozuvlar
yuritilishini amalda ko‘rdim.
Bundan tashqari, korxona xizmat ko‘rsatishda oldindan to‘lov asosida ishlash
tizimini yo‘lga qo‘ygan. Bu esa xizmat ko‘rsatishdan avval mablag‘ tushishini
ta’minlab, xizmat ko‘rsatish xarajatlarini oldindan qoplash imkonini beradi.
Oldindan to‘lov buxgalteriya balansida passiv majburiyat sifatida qayd etiladi va
xizmat bajarilgandan so‘ng daromadga aylantiriladi.
Amaliyot davomida shuni ham kuzatdimki, korxona o‘z faoliyatini
moliyalashtirishda ehtiyotkor va muvozanatli yondashuvni tanlagan. Kredit
yuklamasini ortiqcha oshirmaslik, mablag‘lardan oqilona foydalanish, foydani
optimallashtirish orqali ichki manbalarga tayanish siyosati yo‘lga qo‘yilgan. Bu
esa korxonani moliyaviy jihatdan barqaror tutishda muhim rol o‘ynaydi.
Korxonaning moliyaviy barqarorligiga ta’sir qiluvchi omillar orasida xizmatlar
sifati, mijozlar bilan ishlash madaniyati, xizmat ko‘rsatish bozorida egallagan o‘rni
ham muhim hisoblanadi. Moliyalashtirish manbalari to‘g‘ri va tizimli yuritilgan
taqdirda, korxona faoliyati kengayadi, xizmatlar sifati oshadi va daromad doimiy
bo‘lib boradi.
6. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ va soliq organlarining
aloqadorligini o‘rganish
Amaliyot davomida korxonaning kundalik moliyaviy faoliyati bilan birga, uning
davlat soliq organlari bilan qanday aloqada bo‘lishi, soliq hisobotlarini qanday

17tayyorlashi va topshirishi bilan tanishdim. Bu yo‘nalishdagi kuzatuvlarim,
o‘rganishlarim va ishtirokim asosida quyidagi ma’lumotlarni bayon etaman.
Avvalo, har bir yuridik shaxs O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksi asosida
davlat oldida soliq to‘lovchi sifatida ro‘yxatdan o‘tadi. “INDIVIDUAL
COMFORT” MCHJ ham davlat ro‘yxatidan o‘tganidan so‘ng, unga soliq
to‘lovchining STIR (Soliq To‘lovchining Identifikatsion Raqami) berilgan. Bu
raqam orqali u elektron soliq tizimida tan olinadi va hisobga olinadi.
Amaliyot davomida men korxonaning qanday soliq turlarini to‘lashi, bu soliq
majburiyatlari qanday shakllanishi va qanday tartibda amalga oshirilishini
buxgalteriya bo‘limida o‘rganib chiqdim. Quyidagi soliq turlari “INDIVIDUAL
COMFORT” MCHJ faoliyatida mavjud:
Qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS)
Foyda solig‘i
Jismoniy shaxslar daromad solig‘i
Ijtimoiy soliq
Yer solig‘i (agar tegishli bo‘lsa)
Transport solig‘i (agar transport vositasi mavjud bo‘lsa)
Bu soliqlar korxona tomonidan har oyning yoki chorakning yakunida hisoblab
chiqiladi va elektron shaklda davlat soliq organlariga topshiriladi. Hisobotlar
“my.soliq.uz” portalida yuritiladi, bu tizim orqali korxona o‘zining soliq
majburiyatlarini onlayn tartibda bajaradi. Men aynan shu portalda foydalanuvchi
interfeysini o‘rganib, buxgalterlar bilan birga soliq deklaratsiyalarini tayyorlash
jarayonida ishtirok etdim.
Korxonaning soliq organlari bilan aloqasi faqat hisobot topshirish bilan
cheklanmaydi. Davlat soliq inspeksiyasi tomonidan vaqti-vaqti bilan audit va
tekshiruvlar ham o‘tkaziladi. Ushbu tekshiruvlar korxonaning hujjatlari,
buxgalteriya yozuvlari, real daromad va xarajatlar o‘rtasidagi muvofiqlikni nazorat
qiladi. Men amaliyot vaqtida bunday tekshiruvlardan birining o‘tkazilish
jarayonida ishtirok etmadim, lekin oldingi tekshiruvlarga tayyorlangan hisobot
hujjatlarini ko‘rib chiqdim.

18Korxona soliq organlariga topshiradigan asosiy hujjatlar quyidagilardan iborat:
Oy yakunida QQS hisoboti;
Chorak yakunida foyda solig‘i deklaratsiyasi;
Har oyning boshida ijtimoyiy soliq va jismoniy shaxslar daromad solig‘i
to‘g‘risida hisobot;
Yil yakunida yillik moliyaviy hisoboti va umumiy soliq balansi.
Soliq to‘lovlari belgilangan muddatda amalga oshiriladi. Bu jarayon
kechiktirilsa, soliq organlari tomonidan jarima sanksiyalari qo‘llaniladi. Shu bois
korxona buxgalteriya bo‘limi har doim bu muddatlarga e’tibor beradi. Men
amaliyot davomida soliq to‘lov jadvalini tuzishda buxgalterlarga ko‘maklashdim.
Korxona soliq organlariga elektron to‘lov topshiriqnomalari orqali pul o‘tkazadi.
Bu jarayon bank bilan hamkorlikda amalga oshiriladi va to‘lov amalga
oshirilganidan so‘ng elektron tasdiq tizimda aks etadi. Har bir to‘lov bo‘yicha
buxgalteriya dasturida yozuv kiritiladi va tegishli hisobvaraqda aks ettiriladi.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ tomonidan soliq intizomiga qat’iy amal
qilinadi. Korxona o‘zining soliq majburiyatlarini o‘z vaqtida va to‘liq bajarishga
intiladi. Shu bois davlat soliq organlari bilan o‘zaro aloqa ochiq, tizimli va nazorat
ostida olib boriladi. Har qanday o‘zgarish yoki qonunchilikdagi yangiliklar
korxona tomonidan bevosita soliq organlari axborot tizimi orqali kuzatib boriladi.
Korxona shuningdek, soliq organlari tomonidan tashkil etilgan seminar va o‘quv
mashg‘ulotlarida ham faol ishtirok etadi. Bu orqali u o‘z xodimlarining
savodxonligini oshiradi va qonuniylikka asoslangan moliyaviy yurituvni
ta’minlaydi. Mening amaliyot davrimda bu turdagi seminarlar onlayn shaklda
tashkil etilgani tufayli buxgalteriya bo‘limi xodimlari bevosita ishtirok etdilar, men
esa kuzatuvchi sifatida qatnashdim.
7. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ va tijorat banklari o‘rtasidagi
munosabatlarni tahlil qilish
Ushbu amaliyot davomida men korxonaning kundalik moliyaviy faoliyati,
hisob-kitob hujjatlari bilan ishlash, soliqlar, foyda tahlili va ayniqsa, tijorat
banklari bilan olib borilayotgan aloqalari bilan bevosita tanishdim. Korxonaning

19bank bilan munosabatlari uning moliyaviy barqarorligi va samarali ishlashi uchun
muhim omil hisoblanadi.
Birinchidan, “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ o‘zining asosiy
hisobvaraqlarini bir nechta tijorat banklarida ochgan. Asosan, korxona milliy
valyutadagi to‘lovlar uchun “Agrobank” va “Ipoteka bank” orqali, xorijiy
valyutadagi operatsiyalar uchun esa boshqa bank tizimlari orqali ishlaydi. Bank
orqali amalga oshiriladigan asosiy operatsiyalar quyidagilardan iborat:
Mijozlardan tushumlar qabul qilish;
Yetkazib beruvchilarga to‘lovlar amalga oshirish;
Soliq va ijtimoiy ajratmalarni byudjetga o‘tkazish;
Ish haqi to‘lovlarini xodimlar hisob raqamlariga o‘tkazish;
Kreditlar olish va qaytarish.
Korxona har kuni bankdagi hisobvaraqlar holatini tekshiradi. Buxgalteriya
bo‘limi tomonidan bank orqali kelib tushgan va amalga oshirilgan har bir to‘lov
elektron dasturlar orqali monitoring qilinadi. Hisob raqamda sodir bo‘lgan har bir
harakat 51-hisob (Bankdagi pul mablag‘lari) bo‘yicha buxgalteriyada qayd etiladi.
Amaliyot davomida men bu to‘lovlarni qanday tayyorlash, elektron bank
tizimiga qanday yuklash, elektron imzo bilan tasdiqlash jarayonlarida qatnashdim.
Barcha to‘lovlar bankning onlayn-bank tizimi orqali yuboriladi, bu esa vaqtni
tejaydi va xavfsizlikni ta’minlaydi.
Tijorat banklari bilan ishlashda korxona shartnomaviy asosda harakat qiladi.
Bank xizmatlari uchun belgilangan tariflar asosida xizmat haqi to‘lanadi. Bunga
xizmat haqi, hisobvaraq yuritish, valyuta ayirboshlash, plastik karta xizmatlari va
boshqa moliyaviy xizmatlar kiradi. Bu xarajatlar buxgalteriyada alohida modda
sifatida hisobga olinadi.
Bank bilan aloqaning yana bir muhim jihati – bu kreditlash siyosatidir.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ o‘z faoliyatini kengaytirish, texnik baza va
xizmatlar sifatini oshirish maqsadida ba’zan tijorat banklaridan kredit
mablag‘larini jalb qiladi. Kredit olish uchun korxona bankka quyidagi hujjatlarni
taqdim etadi:

20Yillik moliyaviy hisobotlar;
Soliq va audit ma’lumotlari;
Korxonaning ustav hujjatlari;
Kafolat va garov hujjatlari.
Men bu jarayonda ushbu hujjatlarni tayyorlash va skanerlashda yordam berdim.
Kredit mablag‘i olgach, u korxonaning 60-hisobida (qarzlar) aks ettiriladi va har
oyda foizi bilan bankka qaytariladi. Bu ma’lumotlar buxgalteriya hisobotlarida
doimiy nazoratda bo‘ladi.
Bank bilan aloqa nafaqat moliyaviy jarayonlarda, balki texnik yordam va
maslahatlar olishda ham davom etadi. Korxona bank mutaxassislari bilan
maslahatlashadi, ayniqsa valyuta konvertatsiyasi, eksport-import operatsiyalari va
garov hujjatlari bo‘yicha. Banklar korxonaga moliyaviy maslahatchi sifatida
xizmat qiladi.Yana bir muhim jihat – bu ish haqi loyihasi. “INDIVIDUAL
COMFORT” MCHJ xodimlarining ish haqi bank plastik kartalari orqali to‘lanadi.
Har oyda buxgalterlar tomonidan ish haqi to‘lov ro‘yxati tayyorlanadi va bankka
elektron shaklda taqdim etiladi. Bank esa bu ro‘yxat asosida xodimlarning
kartalariga avtomatik to‘lovlarni amalga oshiradi.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ va Tijorat Banklari
O‘rtasidagi Moliyaviy Ko‘rsatkichlar (2023–2024)
Ko‘rsatkichlar 2023-yil 2024-yil
Bank orqali o‘tkazilgan umumiy to‘lovlar
(so‘m) 980 000 000 1 250 000 000
Qabul qilingan mijoz to‘lovlari (so‘m) 650 000 000 820 000 000
Bank orqali olingan kreditlar (so‘m) 300 000 000 450 000 000
Bank orqali qaytarilgan kreditlar (so‘m) 180 000 000 300 000 000
Ish haqi loyihasi orqali o‘tkazilgan
to‘lovlar (so‘m) 150 000 000 200 000 000
Bank xizmatlari uchun to‘langan summa
(so‘m) 12 000 000 16 000 000
Amaliyot davomida men bu ish haqi loyihasining qanday ishlashini kuzatdim,
buxgalteriya dasturida ish haqi hisoblashni, 67-hisob orqali qanday yozuvlar
yuritilishini ham o‘rgandim. Bu jarayonlarning barchasi bank bilan o‘zaro
ishonchli va doimiy aloqani talab qiladi.

21Bundan tashqari, bank va korxona o‘rtasida valyuta hisobvaraqlari orqali olib
boriladigan operatsiyalar mavjud. Xorijiy xizmatlar uchun hisob-kitoblar, import
uchun to‘lovlar, konvertatsiya ishlari shular jumlasidandir. Ushbu valyuta
operatsiyalari milliy va xalqaro qonunchilikka muvofiq tarzda yuritiladi.
Korxona faoliyatini yanada shaffof yuritish uchun bank bilan har oyning oxirida
hisobvaraqdagi aylanmalar bo‘yicha bank ko‘chirmalari (bank-vypiska) olinadi va
buxgalteriya yozuvlariga moslashtiriladi. Men ushbu ko‘chirmalarni o‘rganib,
amaliyotda pul harakatining nazoratini o‘rgandim.
8. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning sug‘urta kompaniyalari bilan
o‘zaro munosabatlarini o‘rganish
Amaliyot davomida men korxonaning kundalik moliyaviy faoliyati, buxgalteriya
jarayonlari, soliqqa oid yozuvlar va sug‘urta munosabatlarini bevosita o‘rganish
imkoniyatiga ega bo‘ldim. Korxona uchun sug‘urta kompaniyalari bilan o‘zaro
hamkorlik, ayniqsa, xavfsizlik, moliyaviy barqarorlik va risklarni boshqarish
nuqtai nazaridan muhim hisoblanadi. “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ ham
o‘z faoliyatida turli sug‘urta kompaniyalari bilan shartnomalar asosida ishlaydi.
Ushbu sug‘urta aloqalari bir necha yo‘nalishlarda amalga oshiriladi.
Birinchidan, bu majburiy sug‘urta turlari hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasi
qonunchiligiga ko‘ra, har qanday yuridik shaxs o‘zining mulki, transport vositalari
va xodimlarining hayoti va sog‘lig‘i uchun majburiy sug‘urtalarga ega bo‘lishi
shart. “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ ham bu talabga asosan sug‘urta
kompaniyalari bilan doimiy shartnomalar tuzgan.
Ikkinchidan, korxona mulkini yong‘in, tabiiy ofatlar, o‘g‘irlik va boshqa
kutilmagan xatarlardan himoya qilish uchun ko‘p hollarda ixtiyoriy asosda keng
qamrovli mulkiy sug‘urtalardan foydalaniladi. Men amaliyot davomida
korxonaning bunday turdagi shartnomalari bilan tanishdim. Bu sug‘urtalarga ofis
uskunalari, mebellar, texnik jihozlar, kompyuterlar va boshqa asosiy vositalar
kiritilgan.

22Shartnoma asosida tuzilgan sug‘urta hujjatlari odatda yillik asosda yangilanadi.
Sug‘urta summasi, tarif stavkasi, hodisa yuz berganda qanday to‘lovlar amalga
oshirilishi, da’vo topshirish tartibi va boshqa shartlar batafsil ko‘rsatilgan. Korxona
buxgalteriya bo‘limi ushbu shartnomalarni alohida papkada yuritadi va ularning
muddati tugashi arafasida sug‘urta kompaniyasiga qayta murojaat qiladi.
Uchinchidan, xodimlar uchun ijtimoiy va sog‘liqni saqlash sug‘urtasi masalasi
ham muhim ahamiyatga ega. “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda doimiy
ishlovchi xodimlar uchun ba’zi hollarda ixtiyoriy sog‘liqni saqlash sug‘urtasi
rasmiylashtiriladi. Bu orqali xodimlar tibbiy xizmatlardan bepul yoki chegirma
asosida foydalanish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
Men amaliyot davomida korxona va “O‘zbekinvest”, “Kapital Sug‘urta”, “Gross
Insurance” kabi sug‘urta kompaniyalari bilan tuzilgan shartnomalarni o‘rganib
chiqdim. Har bir shartnomada alohida sug‘urta obyektlari, ularning bozor qiymati,
risk turlari, zararning qay tariqa qoplanishi ko‘rsatilgan. Bu shartnomalarning
asosiy nusxasi korxonada, ikkinchi nusxasi esa sug‘urta kompaniyasida saqlanadi.
Sug‘urta mukofoti to‘lovlari buxgalteriyada xarajat sifatida aks ettiriladi. Bu
xarajatlar “Sug‘urta bo‘yicha xarajatlar” moddasida qayd etilib, har oyda yoki har
yili bir martalik to‘lov asosida to‘lanadi. Bu to‘lovlar soliq solinadigan foydadan
chiqarib tashlanadi, ya’ni soliqqa tortilmaydi. Shu sababli sug‘urta buxgalteriya va
soliq hisobida alohida ahamiyat kasb etadi.Sug‘urta hodisasi yuz berganda
(masalan, ofisdagi texnik uskuna ishdan chiqsa yoki yong‘in sodir bo‘lsa), korxona
darhol sug‘urta kompaniyasiga murojaat qiladi. Sug‘urta kompaniyasi esa zararni
baholaydi, ekspertiza o‘tkazadi va agar shartnoma shartlariga muvofiq bo‘lsa,
belgilangan to‘lovni amalga oshiradi. Amaliyot vaqtida men bunday holatni
ko‘rmadim, lekin bu boradagi hujjat aylanishi, da’vo topshirish shakllari va
kompaniya ichki reglamentlari bilan tanishdim.Sug‘urta bilan bog‘liq ishlarda
korxona va sug‘urta kompaniyasi o‘rtasida doimiy muloqot, hujjatlar aylanishi va
axborot almashuvi muhim hisoblanadi. Buning uchun mas’ul xodim biriktirilgan
bo‘lib, u har oyda shartnoma amal qilish muddatlarini kuzatadi, sug‘urta
summalari to‘lovlarini amalga oshiradi va tahlil yuritadi.Bundan tashqari,

23“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ xizmat ko‘rsatish doirasida ayrim mijozlari
uchun ham kafolatli sug‘urta xizmatlarini taklif etadi. Ya’ni, xizmat ko‘rsatish
natijasida yuzaga keladigan har qanday nosozlik uchun korxona sug‘urtalovchi
sifatida kafolat beradi. Bu esa sug‘urta kompaniyalari bilan o‘zaro uch tomonlama
kelishuvlar orqali amalga oshiriladi.
9. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning hisobat yili uchun
buxgalteriya balansini o‘rganish va hisobatga ilova qilish
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda amaliyot o‘tash davomida korxonaning
moliyaviy holatini aks ettiruvchi asosiy hujjat — buxgalteriya balansini o‘rgandim.
Aynan bu hujjat korxonaning yillik faoliyati yakunida barcha aktivlar, passivlar va
kapitalning aniq ko‘rinishini beradi.
Buxgalteriya balansi — bu yuridik shaxs mol-mulki, qarz majburiyatlari va o‘z
mablag‘larining muvozanatli ko‘rinishdagi moliyaviy ifodasidir. “INDIVIDUAL
COMFORT” MCHJ yillik hisobat davrini 1-yanvardan 31-dekabrgacha belgilagan
bo‘lib, har yil yakunida balans tuziladi. Ushbu hujjat soliq organlariga, statistikaga,
kredit muassasalariga va rahbariyatga taqdim etiladi.
Amaliyotim davomida 2024-yil yakunlari bo‘yicha tuzilgan buxgalteriya
balansining barcha bandlarini tahlil qilib chiqdim. Balans ikki asosiy qismdan
iborat: AKTIVLAR (korxona mulki) va PASSIVLAR (korxona majburiyatlari va
kapitali).
Aktivlar bo‘limi quyidagi tarkibiy qismlardan iborat:
Aylanma aktivlar – naqd pul, bank hisobvaraqdagi mablag‘lar, qisqa muddatli
debitor qarzlar, materiallar, tovar-moddiy zaxiralar.
Nomoddiy aktivlar – dasturiy mahsulotlar, litsenziyalar, brendlar.
Asosiy vositalar – mebellar, texnikalar, ofis jihozlari, bino inshootlar (agar
korxona balansida mavjud bo‘lsa).
Uzoq muddatli investitsiyalar – boshqa tashkilotlardagi aksiyalar, uzoq muddatli
moliyaviy mablag‘lar.

24Men ushbu bandlar asosida korxonaning umumiy aktivlari qiymatini
buxgalteriya kartotekasidan ko‘rib chiqdim. Korxona faoliyati ko‘proq xizmat
ko‘rsatishga yo‘naltirilgan bo‘lgani uchun uning aylanma aktivlari ulushi nisbatan
yuqori.
Passivlar bo‘limi esa quyidagilardan iborat:
Ustav kapitali – muassis tomonidan kiritilgan boshlang‘ich sarmoya.
Taqsimlanmagan foyda – avvalgi yillardan qolgan va joriy yilda topilgan
foydaning kompaniyada qolgan qismi.
Qisqa muddatli qarzlar – kreditlar, yetkazib beruvchilarga qarzlar, soliq va
boshqa majburiyatlar.
Uzoq muddatli majburiyatlar – uzoq muddatli kreditlar, lizing shartnomalari.
Korxonaning balansiga ko‘ra, aktivlar va passivlar qiymati bir-biriga teng bo‘lib,
bu moliyaviy barqarorlikning belgisidir. 2024-yil yakunida balansda jami aktivlar
va passivlar miqdori 1 200 000 000 so‘mni tashkil etdi.
Men buxgalteriya bo‘limidagi mutaxassislar bilan birga balansni tekshirish,
unga asos bo‘luvchi hujjatlar — hisobvaraqlar qoldiqlari, debitor va kreditorlar
ro‘yxati, asosiy vositalar qiymati, amortizatsiya miqdori va foyda ko‘rsatkichlarini
tahlil qildim. Balansdagi har bir raqam aniq hujjatlar bilan asoslanadi va nazorat
qilinadi.
Buxgalteriya balansini tayyorlashda “Milliy buxgalteriya standartlari”,
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonun hamda O‘zbekiston Respublikasi
Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan yillik hisobot shakllari asosida ish olib
boriladi. Korxona balansini Moliya vazirligining maxsus elektron platformasi
orqali topshiradi.
Balansda aks ettirilgan ma’lumotlar nafaqat hozirgi holatni, balki korxonaning
moliyaviy rivojlanish tendensiyasini ham ko‘rsatadi. Masalan, o‘tgan yil bilan
solishtirilganda, “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ aktivlarining 18% ga
ortganini ko‘rdim. Bu xizmatlar hajmining kengaygani, tushumlarning oshgani,
xodimlar soni ko‘paygani bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin.

25Balansdagi “taqsimlanmagan foyda” satrida esa yil yakunida 150 000 000 so‘m
miqdorida sof foyda qayd etilgan. Bu foyda bir qismini muassisga dividend sifatida
to‘lash, bir qismini esa xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish uchun reinvestitsiya
qilish rejalashtirilgan.
Balans tuzilgach, u tegishli mas’ul shaxslar – bosh buxgalter, direktor va auditor
tomonidan imzolanadi. Bu hujjat ichki auditdan o‘tadi va agar xatolik yoki tafovut
aniqlansa, darhol tuzatiladi. Men amaliyot jarayonida ushbu hujjatlarni ham
o‘rganib, qanday tekshiruvlar asosida aniqlik kiritilishi bilan tanishdim.
10. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning faoliyatida moliyaviy
natijalari to `g`risidagi xisobat bilan tanishish va hisobatga ilova qilish.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda amaliyot o‘tab, korxonaning moliyaviy
natijalari to‘g‘risidagi hisobot bilan bevosita tanishdim. Bu hisobot yillik
moliyaviy hisobotlar ichida eng muhimlaridan biri hisoblanadi va yuridik
shaxsning daromad va xarajatlarini umumlashtirgan ko‘rinishidir.
Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot (yoki “Daromad va xarajatlar hisoboti”)
orqali korxonaning qancha tushum olgani, qancha xarajat qilgani, foyda yoki zarar
miqdori, soliqlar va sof foyda aniqlanadi. Ushbu hisobot milliy buxgalteriya
standartlari asosida shakllantiriladi va Moliya vazirligiga yillik asosda topshiriladi.
Men o‘rganib chiqqan 2024-yil yakuniy hisobotiga ko‘ra, “INDIVIDUAL
COMFORT” MCHJ quyidagi asosiy moliyaviy ko‘rsatkichlarga ega bo‘lgan:
Umumiy tushum (daromad): 1 800 000 000 so‘m.
Bu ko‘rsatkich korxonaning xizmatlar ko‘rsatish orqali mijozlardan olgan umumiy
tushumini anglatadi. Har bir xizmat turi uchun shartnomalar va hisob-fakturalar
orqali bu tushumlar tasdiqlangan.
Asosiy faoliyat xarajatlari: 1 240 000 000 so‘m.
Bu xarajatlarga xodimlar ish haqi, ofis ijara haqi, materiallar xarajati, transport
xarajatlari, xizmat ko‘rsatish uchun foydalanilgan texnika va boshqa vositalar
xarajatlari kiradi.

26Brutto foyda: 560 000 000 so‘m.
Bu ko‘rsatkich umumiy tushumdan asosiy faoliyat xarajatlari chiqarilgandan
keyingi natijadir. Ya’ni, korxona xizmatlar evaziga real daromad topgan.
Operatsion xarajatlar: 230 000 000 so‘m.
Ushbu xarajatlarga reklama, xizmat safarlari, marketing, konsalting xizmatlari,
aloqa, internet, komissiya to‘lovlari va bank xizmat haqlari kiradi.
Soliqqa tortiladigan foyda: 330 000 000 so‘m.
Brutto foydadan operatsion xarajatlar chiqarilgandan keyin qolgan qismdir.
Soliq to‘lovlari (foyda solig‘i va boshqalar): 80 000 000 so‘m.
Soliqqa tortiladigan foyda asosida hisoblab chiqariladi. Men buxgalterlar bilan
birga foyda solig‘ini hisoblashda ishlatiladigan formulalarni ko‘rib chiqdim.
Sof foyda: 250 000 000 so‘m.
Bu korxonaning yil yakunida haqiqiy qolgan daromadidir. Mazkur summa
reinvestitsiya, dividend to‘lovi yoki zaxira jamg‘armasiga o‘tkazilishi mumkin.
Ushbu hisobotga tayanch bo‘ladigan asosiy hujjatlar bu – buxgalteriya
yozuvlari, xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha tuzilgan shartnomalar, mijozlar tomonidan
to‘langan to‘lovlar (Hisob-faktura asosida), oylik to‘lov varaqalari, xodimlarning
ish haqi vedomostlari va to‘lov topshiriqnomalaridir.
Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotda faqat raqamlar emas, balki bu
raqamlar asosida qanday iqtisodiy qarorlar qabul qilinishi ham aks etadi. Masalan,
foyda miqdori oshgan bo‘lsa, bu xizmatlar sifatining oshganini, xarajatlar
kamaygan bo‘lsa, bu samarali boshqaruv bo‘lganini bildiradi. Men bu hisobotlar
asosida korxona ichki tahlilini o‘rganish imkoniga ega bo‘ldim.
Ushbu hisobot buxgalteriya balansidan farqli o‘laroq, davr ichida sodir bo‘lgan
harakatlarni ko‘rsatadi. Ya’ni, balansdagi ko‘rsatkichlar “holat” bo‘lsa, moliyaviy
natijalar hisobotida “harakat” aks ettiriladi. Shu sababli bu ikki hisobot bir-birini
to‘ldiradi.
Amaliyot davomida men buxgalterlar bilan birga ushbu hisobotni tahlil qilib, har
bir bo‘lim bo‘yicha qanday buxgalteriya yozuvi yuritilganini ko‘rib chiqdim. Har

27bir tushum 90-hisobda, xarajatlar 60-70-80-yo‘nalishli hisobvaraqlarda yuritiladi.
Men buxgalteriya dasturi orqali bu yozuvlarni kuzatdim.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ - Moliyaviy natijalar
to‘g‘risidagi hisoboti (2024)
Ko‘rsatkichlar Miqdor (so‘mda) Izoh
Umumiy tushum
(daromad) 1 800 000 000 Mijozlarga ko‘rsatilgan
xizmatlar orqali olingan
umumiy tushum.
Asosiy faoliyat xarajatlari 1 240 000 000 Xodimlar ish haqi, ijara,
transport, texnika xarajatlari.
Brutto foyda 560 000 000 Umumiy tushumdan asosiy
xarajatlar ayirilganidan keyingi
natija.
Operatsion xarajatlar 230 000 000 Reklama, marketing, aloqa va
boshqa xizmat xarajatlari.
Soliqqa tortiladigan foyda 330 000 000 Brutto foydadan operatsion
xarajatlar ayirilgandan keyingi
summa.
Soliq to‘lovlari 80 000 000 Foyda solig‘i va boshqa
soliqlar.
Sof foyda 250 000 000 Korxonaning soliqdan so‘ng
qolgan haqiqiy foydasi.
Korxona ushbu hisobotni yil yakunida rahbariyatga taqdim etadi. Ushbu hisobot
asosida moliyaviy qarorlar qabul qilinadi: foyda qanday taqsimlanadi, soliqqa
tortish bo‘yicha qanday strategiya qabul qilinadi, xarajatlar kamaytirilishi kerakmi
yo‘qmi – shular aniqlanadi.
11. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning yillik (yarim)hisobotlari bilan
tanishib chiqish va hisobatga ilova qilish
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda buxgalter yordamchisi sifatida ishlab,
korxonaning yillik va yarim yillik moliyaviy hisobotlarini o‘rganish imkoniyatiga
ega bo‘ldim. Bu hisobotlar yuridik shaxsning faoliyati davomida amalga oshirgan
moliyaviy harakatlarini, mol-mulk holatini, daromad va xarajatlar balansini aniq
ifodalaydi.

28Yillik va yarim yillik hisobotlar orqali korxonaning samaradorligi, rentabelligi
va moliyaviy barqarorligini tahlil qilish mumkin bo‘ladi. Aynan ushbu hisobotlar
rahbariyat uchun strategik qarorlar qabul qilishda muhim manba bo‘lib xizmat
qiladi.
Yillik hisobotning asosiy tarkibi:
Buxgalteriya balansi – korxonaning 31-dekabr holatiga moliyaviy ahvolini
ko‘rsatadi.
Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot – yil davomida qancha foyda yoki zarar
olingani ko‘rsatiladi.
Pul oqimlari hisobotlari – naqd va bank orqali pul harakatlari tahlil qilinadi.
Egalar kapitalidagi o‘zgarishlar hisobotlari – ustav kapitali, zaxira va sof foyda
o‘zgarishlari aks ettiriladi.
Izohlar va tushuntirishlar – muhim moliyaviy qarorlar, soliq stavkalari,
amortizatsiya siyosati haqida tushunchalar beriladi.
Yarim yillik hisobotlar:
Bu hisobotlar 30-iyun holatiga tuziladi. Ular qisqa davr mobaynida korxonaning
moliyaviy faoliyatini monitoring qilishga xizmat qiladi. Bu orqali yil yakunigacha
bo‘lgan rejalar tahlil qilinadi, mavjud muammolar aniqlanadi va ularni bartaraf
etish bo‘yicha chora-tadbirlar belgilanadi.
Men 2023 va 2024-yilning yarim yillik va yillik hisobotlarini qiyoslab
o‘rgandim. Quyidagi asosiy farqlar e’tiborimni tortdi:
2023-yilning yarim yilligida korxona daromadi 900 mln so‘mni tashkil qilgan
bo‘lsa,
2024-yilning yarim yilligida bu ko‘rsatkich 1,1 mlrd so‘mga yetdi.
Operatsion xarajatlar esa 2023-yilda 400 mln so‘m bo‘lgan bo‘lsa, 2024-yilda
470 mln so‘mga oshgan.
Yil yakunida sof foyda esa 2023-yilda 220 mln so‘m, 2024-yilda esa 250 mln
so‘mni tashkil qilgan.
Bu raqamlar korxonada xizmat ko‘rsatish sifati oshgani, mijozlar soni
ko‘paygani va moliyaviy boshqaruvdagi islohotlar natijasidir. Men ushbu

29hisobotlarni elektron buxgalteriya dasturlari – asosan “1C Buxgalteriya” orqali
shakllantirilayotganini kuzatdim.
Hisobotlarga ilova qilinadigan asosiy hujjatlar:
Hisob-fakturalar
Shartnomalar
Bank ko‘chirmalari
To‘lov topshiriqnomalari
Xodimlar ish haqi vedomostlari
Tovar va xizmatlar haqidagi hujjatlar (aktlar)
Yillik hisobotlar korxonaning tashqi auditorlik tekshiruvi uchun ham asos
bo‘ladi. Bu hisobotlar Davlat soliq inspeksiyasi, statistika boshqarmasi, tijorat
banklari va boshqa tegishli idoralarga taqdim qilinadi.
Amaliyot davomida yillik va yarim yillik hisobotlarni shakllantirishdagi
jarayonlarni hamda ularni taqdim etish muddatlarini o‘rgandim:
Yarim yillik hisobot – 15-iyulgacha,
Yillik hisobot – 1-aprelgacha Davlat soliq xizmatiga elektron tarzda topshiriladi.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ: 2023–2024-yil Yillik va Yarim Yillik Moliyaviy
Natijalari

30Korxona ushbu hisobotlar asosida ichki monitoring o‘tkazadi va keyingi yillarga
moliyaviy rejalarni tuzadi. Ayniqsa, foyda dinamikasini aniqlash va xarajatlarni
optimallashtirish uchun yillik hisobotlarning tahlili muhim ahamiyatga ega.
12. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ ning statistika organlariga taqdim
etilgan hisobatlarini o‘rganish va hisobatga ilova qilish.
, “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda buxgalter yordamchisi sifatida
amaliyot o‘tash davomida korxonaning turli davlat idoralariga, xususan
O‘zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo‘mitasiga taqdim etiladigan hisoboti
bilan yaqindan tanishdim.
Statistika organlariga topshiriladigan hisobotlar davlat miqyosidagi iqtisodiy
tahlillar, sektoral monitoringlar, soliq bazasi shakllanishi va demografik
ko‘rsatkichlarni shakllantirishda muhim rol o‘ynaydi. Har bir yuridik shaxs yil
davomida belgilangan muddatlarda bir necha turdagi hisobotlarni Statistika
agentligining elektron portali orqali taqdim etishi shart.
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ tomonidan statistika idoralariga taqdim
etiladigan asosiy hisobotlar quyidagilardan iborat:
1-MH (mehnat haqida hisobot) – buxgalteriya tomonidan har chorakda bir marta
topshiriladi. Hisobotda ishchilar soni, o‘rtacha ish haqi, yangi qabul qilingan va
ishdan bo‘shatilgan xodimlar haqida batafsil ma’lumotlar aks ettiriladi.
1-FX (faoliyat xarajatlari) – korxonaning bir yillik ishlab chiqarish va xizmat
ko‘rsatishdagi umumiy xarajatlar tarkibi ko‘rsatiladi.
1-TB (tovar balansi) – korxona tomonidan olib kelingan xomashyo, ishlab
chiqarilgan mahsulot va iste’molga sarflangan materiallar statistikasi.
1-K (kapital sarmoya hisobotlari) – asosiy vositalar, yangi uskunalar, texnologik
liniyalar xarid qilingan miqdori va manbalari haqida ma’lumot beriladi.
1-KAS (asosiy vositalarning holati bo‘yicha) – balansdagi asosiy vositalar,
ularning amortizatsiyasi, eskirgan vositalar va yangi sotib olingan vositalar
hisoboti.

311-YIL (yillik yakuniy moliyaviy natijalar hisobotlari) – korxonaning yillik
moliyaviy holati, sof foydasi va soliq to‘lovlari haqida umumlashtirilgan hisobot.
Korxona ushbu hisobotlarni elektron raqamli imzo (ERI) orqali, statistika.uz
sayti orqali topshiradi. Men amaliyot davomida bu tizimda ishlash tartibi,
hisobotlarni to‘ldirish talablari va ularni topshirish muddatlari bilan yaqindan
tanishdim.
Statistik hisobotlar taqdim etilishidan oldin buxgalteriya bo‘limi rahbariyati
bilan birga hisobot mazmunini tekshiradi. Har bir ko‘rsatkichga oid hujjatlar
(xodimlar haqidagi buyruqlar, ish haqi vedomostlari, kontraktlar va shartnomalar)
asosida raqamlar aniqlashtiriladi. Hisobotlar rasmiylashtirilgach, ularni xlsx, pdf
yoki xml formatlarida saqlanadi va elektron tarzda topshiriladi.
2024-yil 1-yarim yillik uchun taqdim etilgan statistik hisobotdan ayrim asosiy
ko‘rsatkichlar:
Mazkur ma’lumotlar korxonaning faoliyati yildan-yilga barqaror o‘sib
borayotganini ko‘rsatmoqda. Taqdim etiladigan statistik hisobotlar ko‘rsatkichlari
turli davrlar kesimida tahlil qilinib, korxona ichki strategiyasiga moslashtirilgan
holda qarorlar qabul qilinadi.Statistik hisoblar soliq hisobotlaridan farq qiladi.
Chunki bu hisobotlarda ijtimoiy va iqtisodiy ko‘rsatkichlar, ishbilarmonlik faolligi
va mehnat bozori holati ham inobatga olinadi.Yillik statistik hisobotlar 1-
fevralgacha, chorakliklar esa kelgusi chorakning 5-kunigacha topshirilishi talab
etiladi. Korxona bu muddatlarga qat’iy amal qiladi.

3213. “INDIVIDUAL COMFORT ” MCHJ faoliyati g a in vestitsion kapitalni
jalb etish bo`yicha takliflarni ishlab chiqish
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJda buxgalter yordamchisi sifatida amaliyot
o‘tar ekanman, korxonaning mavjud moliyaviy holati, rentabellik darajasi, xizmat
ko‘rsatish yo‘nalishlari va rivojlanish strategiyasi bilan yaqindan tanishdim.
Kuzatishlarim natijasida korxona o‘z faoliyatini kengaytirish, yangi
texnologiyalarni joriy etish va xizmat sifati samaradorligini oshirish bo‘yicha katta
salohiyatga ega ekanligiga amin bo‘ldim. Shu munosabat bilan quyida
“INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ faoliyatiga investitsion kapitalni jalb etish
bo‘yicha aniq va asosli takliflarimni bayon qilaman.
1. Strategik sheriklik asosida to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar jalb qilish
Korxona binolarni loyihalash, ichki dizayn ishlari, muhandislik
kommunikatsiyalarini o‘rnatish kabi xizmatlarni ko‘rsatadi. Bu esa qurilish sohasi
bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib, mamlakatdagi yirik qurilish kompaniyalari bilan
hamkorlik qilish orqali strategik investorlarni jalb etish imkonini beradi. Jumladan,
yirik qurilish kompaniyalariga xizmat ko‘rsatish evaziga ulardan investitsiya jalb
qilish, texnologik jihozlarni hamkorlik asosida yangilash mumkin.
2. Davlat dasturlari va subsidiyalar
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining bir qator qarorlariga ko‘ra,
innovatsion texnologiyalarni joriy qilayotgan xususiy kompaniyalarga davlat
grantlari, kredit subsidiyalari va soliq imtiyozlari ajratiladi. “INDIVIDUAL
COMFORT” MCHJ tomonidan energiya tejovchi tizimlar, avtomatlashtirilgan
monitoring uskunalarini joriy etish orqali ushbu dasturlardan foydalanish
imkoniyati mavjud.
3. Tijorat banklari orqali uzoq muddatli investitsion kreditlar olish
Tijorat banklari ayniqsa xizmat ko‘rsatish va texnik sohalarda faoliyat
yuritayotgan korxonalarga investitsion loyihalar uchun past foizli kreditlar
ajratmoqda. Korxona o‘zining buxgalteriya balansidagi moliyaviy barqarorlik,
foyda va rentabellik ko‘rsatkichlari orqali 3-5 yillik investitsion kredit olish uchun
banklarga ishonchli kredit oluvchi sifatida murojaat qilishi mumkin.

334. Hozirgi xizmat ko‘rsatish hududini kengaytirish orqali investitsiya jalb etish
Hozirda korxonaning xizmatlari asosan Toshkent shahrida amalga oshirilmoqda.
Hududiy filiallar ochish orqali boshqa viloyatlarda ham xizmatlarni kengaytirish
mumkin. Bu esa yangi investorlar va hamkorlar e’tiborini tortadi. Ayniqsa
Andijon, Samarqand va Farg‘ona viloyatlarida yirik qurilish loyihalari mavjudligi
sababli u yerga kirib borish istiqbolli bo‘ladi.
5. Aksiyadorlik shaklini joriy etish
Kelajakda korxonani mas’uliyati cheklangan jamiyatdan aksiyadorlik jamiyatiga
aylantirish orqali ommaviy investitsiyalarni jalb etish mumkin. Bu orqali kichik
aksiyalar chiqarish, jismoniy va yuridik shaxslardan mablag‘ jalb qilish imkoniyati
paydo bo‘ladi. Bu tartibda esa kapital hajmi ko‘payadi, faoliyat kengayadi.
6. Innovatsion texnologiyalar va startap inkubatsiya dasturlarida ishtirok etish
Bugungi kunda IT Park, Technopark, “INNO” markazi kabi tuzilmalar xizmatlar
sohasi bilan bog‘liq texnologik echimlarga sarmoya yo‘naltiruvchi investorlarni
jalb qilmoqda. Korxona o‘z xizmatlarining ayrim jihatlarini raqamlashtirgan holda
startap shaklida ro‘yxatdan o‘tkazib, startap-grantlarga ariza topshirishi mumkin.
7. Tashqi investorlar uchun ingliz tilida taqdimot va sayt yaratish
Tashqi investitsiyalarni jalb etish uchun xorijiy investorlar bilan aloqa o‘rnatish
muhim. Shu sababdan, “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ rasmiy veb-saytining
ingliz tilidagi versiyasini yaratish, faoliyat va xizmatlar to‘g‘risida interaktiv
taqdimotlar tayyorlash orqali xorijiy investorlar e’tiborini jalb etish mumkin.
8. Mavjud aktivlarni garovga qo‘ygan holda moliyaviy resurslar jalb qilish
Korxonada mavjud bo‘lgan uskunalar, ofis binolari, transport vositalari kabi
aktivlar garov sifatida qo‘yilib, bank yoki boshqa moliyaviy institutlardan
investitsiya olish mumkin. Bu usul orqali ortiqcha moliyaviy risklarsiz kapital
oqimini ta’minlash mumkin bo‘ladi.
9. Energiya tejovchi texnologiyalar orqali grant yutib olish
BMT, Osiyo Taraqqiyot Banki va Yevropa Ittifoqi tomonidan ekologik toza
texnologiyalarni joriy etayotgan korxonalarga grantlar ajratiladi. “INDIVIDUAL

34COMFORT” MCHJ tomonidan energiya tejovchi isitish va sovutish tizimlarini
joriy qilish orqali ushbu grantlarga ariza berilishi mumkin.
10. Ichki investitsion jamg‘arma tuzish
Korxona o‘z foydasining bir qismini har yili ichki rivojlanish fondiga o‘tkazish
orqali ham investitsiya muhitini yaratishi mumkin. Bu ichki manbalarni jalb
qilishga yordam beradi va moliyaviy mustaqillikni ta’minlaydi.
Yuqoridagi takliflar asosida “INDIVIDUAL COMFORT” MCHJ o‘z moliyaviy
salohiyatini yanada oshirishi, xizmat sifati va ko‘lamini kengaytirishi, yangi bozor
segmentlariga chiqishi va zamonaviy texnologiyalarni joriy etishi mumkin. Men
amaliyot davomida ushbu takliflarni ishlab chiqishda korxonaning moliyaviy
holatini, faoliyat ko‘lamini va huquqiy imkoniyatlarini chuqur o‘rgandim.

35 Xulosa
Men “[INDIVIDUAL COMFORT]” MCHJda buxgalter yordamchisi sifatida
o‘tgan amaliyot davomida nafaqat nazariy bilimlarimni mustahkamlashga, balki
amaliy ko‘nikmalarimni rivojlantirishga ham muvaffaq bo‘ldim. Amaliyot
jarayonida tashkilotning ichki boshqaruv tizimi, moliyaviy hujjatlar aylanishi,
buxgalteriya hisobining yuritilishi, daromad-xarajat balanslari va soliq hisobotlari
bilan tanishdim.Korxonaning ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish va loyihalash
faoliyati bilan yaqindan tanishish orqali xizmat ko‘rsatish sohasining iqtisodiy
ahamiyati va moliyaviy boshqaruv tizimi qanday asoslarda ishlashini amalda
ko‘rdim. Ayniqsa, ustav kapitali, moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotlar,
balans, bank va soliq organlari bilan hisob-kitob jarayonlarida qatnashish men
uchun katta tajriba maktabi bo‘ldi.Shuningdek, korxona tomonidan ko‘rsatiladigan
xizmat turlari – loyiha-smeta hujjatlarini tayyorlash, muhandislik
kommunikatsiyalarini montaj qilish, binolarning ichki bezak ishlari, kafolatli
texnik xizmat kabi faoliyat yo‘nalishlarini o‘rganish orqali real iqtisodiy
jarayonlarga chuqurroq nazar solishga imkoniyat bo‘ldi.Amaliyot davomida
buxgalteriya dasturlari (1C va Excel asosidagi moliyaviy jadvallar) bilan ishlash
malakalarimni mustahkamlashga erishdim. Hujjatlarni rasmiylashtirish, hisob-
faktura, schyot, kirim-chiqim dalolatnomalari bilan ishlash, hujjatlar arxivini
yuritish bo‘yicha bevosita ishtirok etdim.Eng muhimi, men ushbu amaliyot
davomida jamoaviy muhitda ishlash, rahbariyat topshiriqlarini o‘z vaqtida va sifatli
bajara olish, ish unumdorligini oshirish yo‘llarini o‘rgandim. Tashkilot rahbariyati
va xodimlari menga o‘z bilim va tajribalari bilan beminnat bo‘lishdi, bu esa men
uchun katta saboq bo‘ldi.Xulosa qilib aytadigan bo‘lsam, “[INDIVIDUAL
COMFORT]” MCHJda o‘tgan amaliyotim men uchun katta tajriba maktabi bo‘ldi.
Men o‘z kelajakdagi kasbiy faoliyatim uchun muhim bo‘lgan nazariy bilimlarimni
amaliyotda sinab ko‘rdim va yanada mustahkamlab oldim. Ushbu amaliyot menga

36iqtisodiy jarayonlarni yanada chuqurroq anglash, mustaqil fikrlash va mas’uliyat
bilan yondashish kabi muhim kompetensiyalarni shakllantirishga yordam berdi.

INDIVIDUAL COMFORT MChJ da AMALIYOT HISOBOTI

Sotib olish