Issiqlik energetikasiga oid sxemalarni imitatsion modellarni yaratish va tahlil etish

Issiqlik  ene r getika si ga oid  sxemalarni  
im i ta t sion modellarni yaratish  va tahlil 
etish                 Reja:
1. Simulink paketi
2. Simulink bibliotekasi bo‘limlari
3. Simulink paketida model yaratish
4. Simulink paketida model oynasi                 SIMULINK PAKETI
Simulink   —  dinamik  sistemalarni  modellashtirish, 
imitatsiya  va  tahlil  qilish  uchun  interaktiv  vositadir .  U 
grafik  blok-diagrammalarni  qurish ,   dinamik  tizimlarni 
imitatsiya  qilish,  tizimlarning  ishlashini  tekshirish  va 
loyihalarni  mukammallashtirish  imkoniyatlarini  beradi. 
Simulink MATLAB bilan to‘la integrallashgan.
Hozirgi  vaqtda  MATLABning  yangi  versiyasi 
MATLAB 6.5  keng ishlatilmoqda.                   Simulink ni ishga tushirish
MATLAB  dasturining  asosiy  oynasi  ochilgandan  keyin  Simulink  dasturini 
quyidagi uchta usulning biri yordamida ishga tushurish mumkin: 

Simulink  tugmasini bosish;

MATLABning  bosh  oynasidagi  buyruq  satrida  Simulink  so‘zini  terib 
klaviaturadagi  <Enter> klavishasini bosish; 

File menyusida Open... buyrug‘ini bajarish va modelning  faylini 
(mdl-fayl) ochish.                   Simulink ni ishga tushirish
Birinchi  va  ikkinchi 
usullardan  foydalanilganda 
Simulink  bibliotekasi 
bo‘limlarining  Library 
Browser  oynasi ochiladi.                   Simulink ni ishga tushirish
Simulinkning  asosiy  bibliotekasi  (oynaning 
chap  tomonida)  va  uning  bo‘limlari  (oynaning 
o‘ng tomonida) ko‘rsatilgan.
  Simulink  bibliotekasida  quyidagi  asosiy 
bo‘limlar mavjud: 

Continuous  — chiziqli  bloklar;

Discrete  — diskret bloklar:

Functions  &  Tables  —  funksiyalar  va 
jadvallar;

Math  — matematik amallar bloklari; 

Nonlinear  — chiziqli bo‘lmagan bloklar;

Signals & Systems  — signallar va tizimlar;

Sinks  — registratsiya qiluvchi qurilmalar;

Sources  —signallar va ta’sirlar manbalari;

Subsystems  — ost tizimlar bloklari;                 Bibliotekaning  zarur  bo‘limi  tanlanganda  uning  tarkibi  oynaning  o‘ng  qismida 
ochiladi.  Oyna  bilan  ishlashda  menyuda  jamlangan  buyruqlardan  foydalaniladi.   
Menyuda quyidagi tugmalar mavjud:
1. File  (Fayl)  — biblioteka  fayllari bilan ishlash;
2. Edit  (Tahrirlash)  —  bloklarni qo‘shish va ularni izlash (nomi bo‘yicha);
3. View  (Ko‘rinish ) — interfeys elementlarining ko‘rinishini boshqarish;
4. Help  (Yordam ) — Biblio teka bo‘yicha yordam oynasini chiqarish .                 Uskunalar  panelidagi tugmalarning vazifalari quyidagilar :
              -  Yangi    S-modelni  yaratish    (model  yaratish    uchun  yangi  oynani 
ochish);
         -  Mavjud  S-modellardan birini ochish;
        -  Oynaning xossalarini o‘zgartirish;
        -  Blokni nomi (yoki nomidagi birinchi simvollar) bo‘yicha izlash.       
          Blok topilgandan keyin bibliotekaning mos bo‘limi ochiladi va
          topilgan bo‘lim ajratib ko‘rsatiladi. Agar blok topilmasa izoh
          oynasida  Not found  < blok nomi> (blok topilmadi) yozuvlari paydo
          bo‘ladi.
 
    
                                      SIMULINK PAKETI
SIMULINK  muhitida  model  yaratish  uchun 
quyidagi ishlarni bajarish zarur:
•  File/New/Model ,  buyrug‘i    yoki  uskunalar 
panelidagi            tugma  yordamida  modelning 
yangi  fayli  yaratiladi.  Modelning  yangi 
yaratilgan oynasi rasmda ko‘rsatilgan; 
•  Model  oynasida  bloklarni  joylashtiriladi. 
Buning  uchun  bibliotekaning  kerakli  bo‘limi 
ochiladi  (masalan,  Sources—  manbalar). 
So‘ngra  kerakli  blokni  kursor  bilan  ko‘rsatiladi 
va  sichqonchaning  chap  tugmasini  bosib 
yaratilgan  oynaga  suriladi.  Agar  blokni 
yo‘qotish  zarur  bo‘lsa  uning  ustida 
sichqonchaning  chap  tugmasi  bosiladi,  keyin 
esa klaviaturadagi Delete klavishasi bosiladi.                 SIMULINK PAKETI DA MODEL YARATISH                 SIMULINK PAKETI
Agar  talab  qilinsa,  blokning 
parametrlari  o‘zgartiriladi. 
Buning  uchun  blok 
tasvirining  ustida 
sichqonchaning  chap 
tugmasi  ikki  marta  bosiladi. 
Blokning  parametrlarini 
tahrirlash  oynasi  ochiladi. 
Kerakli  o‘zgartirishlar 
kiritilgandan  keyin  OK 
tugmasini  bosish  yo‘li  bilan 
oyna yopiladi.                  SIMULINK PAKETI
Hamma  zarur  bloklar  sxemaga 
joylashtirilgandan  keyin  sxema 
elementlari  o‘zaro  ulanadi.  Bloklarni 
o‘zaro  bir-biriga  ulash  uchun  blokning 
chiqishiga  kursor  olib  boriladi  va 
sichqonchaning  chap  tugmasi  bosilgan 
holda  boshqa  blokning  kirishigacha 
liniya  chiziladi.  Bog‘lanish  liniyasida 
tarqalish  nuqtasini  hosil  qilish  uchun 
tugun  joylashishi  zarur  bo‘lgan  nuqtada 
sichqonchaning  o‘ng  tugmasi  bosilib 
kerakli  liniya  chiziladi.  Chizilgan 
liniyani yo‘qotish uchun liniya tanlanadi 
va  klaviaturadagi    Delete  klavishasi 
bosiladi.  Bloklari    bir-biri  bilan  ulangan 
modelning sxemasi  rasmda keltirilgan.                 SIMULINK PAKETI
        Sxema  elementlari  o’zaro 
ulangandan  so’ng  Scope 
bloki ustida sichqoncha chap 
tomoni  2  marta  bosiladi. 
So’ngra                  play  tugmas 
bosiladi.                                                                    Nazorat savollari:
 
1.  Simulink paketi nimalardan iborat?
2.  Simulink bibliotekasi bo‘limlarini 
sanab o‘ting.
3.  Simulink paketida model yaratish.
4.  Simulink paketida model oynasi 
haqida tushuncha.