Информация о документе

Цена 10000UZS
Размер 2.0MB
Покупки 0
Дата загрузки 17 Март 2024
Расширение pptx
Раздел Презентации
Предмет Экономика

Продавец

Bohodir Jalolov

Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli

1Toshkent moliya instituti “ Xalqaro moliya-kredit” kafedrasi “ Xalqaro moliya” fani Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli 2Reja:  Xalqaro moliya munosabatlarining iqtisodiy mohiyati va rivojlanish omillari.  Jahon moliyaviy muhiti va unda xalqaro moliya munosabatlarining tutgan o ʻ rni.  Milliy iqtisodiyot rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli va ahamiyati. Xalqaro moliya munosabatlarining iqtisodiy mohiyati va rivojlanish omillari. Bugungi kunda jahon bozori kon’yunkturasi keskin o zgarib, globallashuv sharoitida raqobat tobora ʻ kuchayib borayotgani milliy iqtisodiyotni yanada barqaror va jadal sur’atlar bilan rivojlantirishni taqozo etmoqda. Mamlakatimizda ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni izchil amalga oshirish, milliy iqtisodiyotni yangi davr darajasiga ko tarish, eksportga ʻ yo naltirilgan ishlab chiqarish tarmoqlarini vujudga ʻ keltirish va jahon iqtisodiyoti integratsiyasiga jadal kirib borish xalqaro moliya munosabatlarini barqaror rivojlantirishni taqozo etadi. 3 4xalqaro valyuta munosabatlari; xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlar; xalqaro savdo munosabatlari; investitsiyalar va kapitalning xalqaro harakati; mamlakatlar to lov balanslarini boshqarish;ʻ x alqaro hisob-kitoblarni amalga oshirish; xalqaro moliya tashkilotlari faoliyati va boshq. Xalqaro moliya munosabatlari tuzilmaviy jihatdan quyidagilarni o rganishni taqozo etadi: ʻ Fanni o qitishdan maqsad – ʻ talabalarda mamlakatning xalqaro moliya munosabatlaridagi ishtirokini tashkil etish va rivojlantirishning ham nazariy, ham amaliy tomonlarini, xalqaro moliya tizimi ishtirokchilari faoliyatini hamda xalqaro moliya operatsiyalarini amalga oshirish va boshqarish usullari bo yicha bilim, ʻ ko nikma va malaka ʻ shakllantirishdir. Fanning vazifalari - xalqaro moliya tizimi, uning asosiy elementlarini, xalqaro moliya tizimi ishtirokchilarining faoliyatini, ular faoliyatini tashkil etish va tartibga solish mexanizmini, jahon valyuta tizimi va xalqaro moliya bozoridagi operatsiyalarni boshqarish usullarini, mamlakatning xalqaro moliya munosabatlaridagi ishtiroki to g risidagi statistik ʻ ʻ ma’lumotlar asosida joriy holatni tahlil qilish va baholashni, davlatning xalqaro moliya tizimiga integratsiyalashuvni kuchaytirish yo llarini tahlil ʻ qilish asosida xulosalar chiqarishni o rgatishdan iborat. ʻ 5 6Xalqaro moliya – xalqaro moliyaviy resurslar majmuini va ularning harakatlanishini ifodalovchi tushuncha hisoblanadi. Xalqaro moliya munosabatlari muayyan maqsadlarni amalga oshirish uchun xalqaro darajada shakllantirilgan moliyaviy resurslarni taqsimlash va ulardan foydalanish jarayonidagi iqtisodiy munosabatlarni ifodalaydi. Xalqaro moliya – bu xalqaro moliya bozori va xalqaro institutlar tomonidan shakllanishi, taqsimlanishi va ishlatilishini o z ichiga olgan moliyaviy resurslar xarakati ʻ asosida hosil bo lgan munosabatlarning murakkab tizimidir. ʻ 7Globallashuv jarayoni natijasida jahon savdosining o sishi, ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi va kengayishi, ʻ kapitalning xalqaro oqimini rivojlanishi, xizmatlar va mahsulotlarning xalqaro xarakati xalqaro moliyaning rivojlanishiga zamin yaratdi. Shuningdek, mazkur holat jahon moliya bozorlarining, xalqaro korporatsiyalarning yuzaga kelishiga, davlatlararo moliyaviy munosabatlarning va xalqaro moliyaviy faoliyatning boshqa jihatlarini murakkablashuviga olib keldi. Xalqaro moliya doimiy o zgaruvchan xalqaro pul ʻ tizimlarining holati va rivojlanishini, alohida mamlakatlar to lov balansining o zgarishini, xalqaro moliya bozorlari, ʻ ʻ xalqaro moliyaviy korporatsiyalar, xalqaro bank va investitsion faoliyatni namoyon etadi. Xalqaro moliyaviy operatsiyalar alohida mamlakatlarning moliya tizimiga jiddiy ta’sir ko rsatuvchi kuch hisoblanadi. ʻ 8 Xalqaro moliya o zida ob’ektiv asosga ega bo lgan ʻ ʻ moliyaviy munosabatlarni ifodalaydi. Xalqaro moliyaning moddiy asosi bo lib mamlakatlar o rtasida amalga ʻ ʻ oshiriladigan xalqaro moliyaviy oqimlar, jumladan, pul oqimlari – import qilingan mahsulot va xizmatlarning to lovlari hamda mahsulot va xizmatlar eksportidan kelgan ʻ valyuta tushumlari, ushbu oqimlar xo jalik yurituvchi ʻ sub’ektlar moliyasini ifodalashi mumkin, lekin ular turli mamlakatlarga tegishli bo ladi, shu boisdan mamlakatlar ʻ o rtasidagi pul oqimlari xarakatini namoyon etadi. ʻ 9 10Xalqaro moliya munosabatlarining sub’ektlari sifatida quyidagilar ishtirok etadi: davlat, korxona, tashkilotlar, firmalar hamda xalqaro tashkilotlar va moliya institutlari, transmilliy korporatsiyalar, transmilliy banklar, birjalar, jismoniy shaxslar. Xalqaro moliya munosabatlari turli mamlakatlarning xo jalik ʻ yurituvchi sub’ektlari o rtasida, davlat va boshqa mamlakatlar ʻ xukumatlari hamda xalqaro tashkilotlar o rtasida, davlat va ʻ korxonalar bilan xalqaro moliya institutlari o rtasida yuzaga kelishi ʻ mumkin. 11Xalqaro moliyaning asosiy funktsiyalari Taqsimlash funktsiyasi Tartibga solish funktsiyasi Barqarorlash- tirish funktsiyasiNazorat funktsiyasi 12Xalqaro moliya shakllanishi va rivojlanishining asosiy omillari:  Jahon bozorlarining vujudga kelishi, ayniqsa tovar bozorlari.  Xalqaro mehnat taqsimoti.  Iqtisodiy aloqalarning globallashuvi.  Iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda integratsiya jarayonlarining kuchayishi.  Ilmiy-texnika taraqqiyoti .  Xalqaro moliya munosabatlarining k oʻ p tomonlama tartibga solish tizimini takomillashtirilishi.  Jahon iqtisodiyotida global muammolarning keskinlashuvi. 13Xalqaro moliya yaxlit tizim sifatida faoliyat ko ʻ rsatadi va uning elementlariga quyidagilar kiradi:  Jahon valyuta tizimi.  Xalqaro hisob-kitoblar – moliyaviy instrumentlar, ishlab chiqarish omillari, tovarlar xarakati, shuningdek, xalqaro hisob- kitoblar bilan bog’liq barcha operatsiyalarni aks ettiruvchi to lov ʻ balansiga xizmat qiladi.  Xalqaro moliya bozorlari va muayyan moliyaviy instrumentlar savdosi mexanizmlari – valyuta, kredit, qimmatli qog’ozlar.  Xalqaro soliqqa tortish – pul mablag’lari fondlarini shakllantirish metodi sifatida.  TMKlarning xalqaro moliyaviy menejmenti, bunda transmilliy moliyalashtirish, risklarni boshqarish, xalqaro investitsiyalash jarayoni asosiy o ringa chiqadi. ʻ Jahon moliyaviy muhiti va unda xalqaro moliya munosabatlarining tutgan o ʻ rni 1970 yillarda xalqaro moliya tizimida sezilarli o zgarishlar ʻ sodir bo ldi va mazkur o’zgarishlar ta’sirida zamonaviy jahon ʻ valyuta-moliya tizimi shakllana boshladi. Jahon moliya tizimidagi o zgarishlar va xalqaro moliya munosabatlarining ʻ rivojlanishi ko p jihatdan trasmilliy korporatsiyalar faoliyati ʻ bilan bog’liq bo’lib, ular tomonidan butun dunyo bo ylab ishlab ʻ chiqarish tarmoqlarini vujudga keltirish hamda barcha resurslardan samarali foydalanishga qaratilgan global strategiya amalga oshirildi. 14 15Jahon iqtisodiyotida ro y bergan boshqa muhim o zgarishlar ham ʻ ʻ xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishiga ijobiy va salbiy jihatdan sezilarli darajada ta’sir ko rsatdi. Ushbu o ʻ ʻ zgarishlar jumlasiga:  jahon va hududiy valyuta tizimlaridagi o zgarishlar; ʻ  valyuta tizimi tamoyillarining o zgarishi; ʻ  qarzdorlik inqirozlari;  mamlakatlar tomonidan iqtisodiy integratsion birlashmalarning tuzilishi;  xalqaro va mintaqaviy moliya tashkilotlarining vujudga kelishi;  transmilliy korporatsiya va banklar faoliyatining kengayishi;  jahonda ro y bergan moliyaviy-iqtisodiy inqirozlarni kiritish ʻ mumkin. 16Xalqaro moliyaning tuzilmasi Jahon valyuta tizimi Xalqaro moliya Xalqaro moliya bozorlariXalqaro moliyaviy menejment Xalqaro soliqqa tortish Xalqaro hisob- kitoblarJahon moliyaviy muhiti 17Xalqaro moliyaning barcha tashkiliy elementlari jahon moliyaviy muhitida birlashadi. Jahon moliyaviy muhiti – investorlar va korporatsiyalar moliyasi, banklar boshqaruvchilari qabul qiluvchi qarorlarga ta’sir ko rsatadi hamda jahon moliya ʻ bozori o sishi sharoitini aniqlaydi. ʻ Milliy iqtisodiyot rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli va ahamiyati Jahon iqtisodiyotining rivojlanish jarayoni xalqaro moliya munosabatlarining rivojlanish evolyutsiyasi bilan uzviy bog’liqdir. Xalqaro moliya munosabatlari jahon xo jaligining shakllanishi ʻ jarayonida alohida o rin tutadi. ʻ Xalqaro moliya munosabatlari asta-sekin jahon xo jaligining ʻ tarkibiy elementiga aylana bordi. Hozirgi vaqtda xalqaro moliya munosabatlarini jahon xo jaligining rivojlanishi natijasida shakllangan ʻ mustaqil iqtisodiy tizim sifatida baholash mumkin. Jahon xo jaligi – bozor iqtisodiyotining ob’ektiv qonuniyatlariga ʻ bo ysunuvchi xalqaro moliya munosabatlari orqali o zaro bog’liq ʻ ʻ milliy iqtisodiyotlar yig’indisi sifatidagi global iqtisodiy tizimdir. Jahon xo jaligining barqaror rivojlanishida alohida olingan milliy ʻ iqtisodiyotlar holati muhim o rin tutadi. Chunki, milliy iqtisodiyotlar ʻ jahon iqtisodiyotining asosiy sub’ekti hisoblanadi. 18 19 Mamlakatning xalqaro moliya munosabatlaridagi ishtirokining kuchayishida xalqaro moliya munosabatlarini amalga oshirish mexanizmlarini samarali tarzda tashkil etish bilan uzviy bog’liqdir. Ta’kidlash joizki, xalqaro moliya munosabatlarining predmeti ikkita muhim tarkibiy qismni o ziga qamrab oladi, ʻ ya’ni xalqaro moliyaviy munosabatlar va ularni amalga oshirish mexanizmi. Xalqaro moliya munosabatlari mexanizmiga huquqiy normalar va ularni amalga oshirish vositalari (shartnomalar, kelishuvlar, bitimlar, rezolyutsiya va konventsiya) xalqaro iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishga qaratilgan yo l- ʻ yo riqlarni amalga oshirishni muvofiqlashtiruvchi xalqaro ʻ moliya tashkilotlari kiradi. Xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishining milliy iqtisodiyotga ta’siri quyidagi muhim xususiyatlar orqali namoyon bo ladi:ʻ  Moliyaviy globallashuv jarayoni.  Iqtisodiy integratsion hudud va birlashmalarning tashkil topishi.  Transmilliy korporatsiyalar va transmilliy banklar rolining ortib borishi .  Mamlakatlarda tashqi iqtisodiy faoliyatning erkinlashtirilishi.  Tashqi iqtisodiy aloqalarning xalqaro me’yoriy-huquqiy bazasini qabul etilishi.  Mamlakatlar o rtasidagi moliyaviy munosabatlarni xalqaro ʻ jihatdan tartibga solish va nazorat qilish tizimini tashkil qilinishi. 20 Alohida olingan milliy iqtisodiyotning xalqaro moliya munosabatlaridagi ishtirokini bir necha miqdoriy ko ʻ rsatkichlar bilan tavsiflash mumkin:  eksport kvotasining mi q dori , bunda eksport hajmi YaMMga nisbatan foizda hisoblanadi ;  import kvotasining miqdori, bunda import hajmi YaMMga nisbatan foizda hisoblanadi;  tashqi savdo kvotasining miqdori, bunda tashqi savdo aylanmasi hajmi YaMMga nisbatan foizda hisoblanadi.  Mazkur ko ʻ rsatkichlarni hisoblash asosida mamlakatning xalqaro moliya munosabatlaridagi ishtirokini baholash mumkin. 21 Jahon iqtisodiyotida ro y bergan oʻ ʻ zgarishlar xalqaro moliya munosabatlarining istiqbolda rivojlanish tendentsiyalarini belgilab berdi:  xalqaro moliya munosabatlari sohasida ikki tomonlama munosabatlardan ko p tomonlama munosabatlarga o tish; ʻ ʻ  jahon xo’jaligida xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi;  xalqaro savdo munosabatlarining an’anaviy tovarlar savdosidan milliy ishlab chiqarish jarayonlarida bevosita xizmat ko rsatish vositasiga aylanib borishi; ʻ  kapital migratsiyasining globallashuvi;  hududiy iqtisodiy integratsiya jarayonlarining yanada kengayishi va jadallashuvi. 22 Xalqaro moliya munosabatlari rivojlanishida kapitalning xalqaro harakati, ayniqsa, to g’ridan-to g’ri xorijiy ʻ ʻ investitsiyalar shaklida u yoki bu mamlakatga kirib borishi, shuningdek, xalqaro savdoning mahsulotlar, turli xizmatlar ko ʻ rsatish, texnologiyalar sohasidagi rivoji ijobiy omil sifatida ta’sir ko ʻ rsatmoqda. 23 Jahonda to ʻ g’ridan-to g’ri xorijiy investitsiyalar rivojlanishi ʻ dinamikasi (mlrd. AQSh.doll) 24UNCTAD, World Investment Report 20 21 . INVESTING IN SUSTAINABLE RECOVERY . New York and Geneva, 2021. Global to'g'ridan-to'g'ri investisiyalar oqimi 2019 yilgi 1,5 trillion dollardan 2020 yilda 35 foizga qisqarib, 1 trillion dollarga tushgan. Butun dunyoda COVID-19 pandemiyasiga javoban cheklovchi choralar investisiyalar harakatini sekinlashtirdi va pasayish ko'p millatli korxonalar tomonidan yangi loyihalarni qayta ko'rib chiqishga majbur qildi. Bu pasayishning asosiy qismi, ya'ni 58 foizi korporativ tarkibiy o'zgartirishlar va kompaniya ichidagi moliyaviy oqimlar tufayli rivojlangan mamlakatlarga to'g'ri kelgan.Rivojlanayotgan mamlakatlarda to'g'ridan-to'g'ri investisiyalar, Osiyodagi oqimlarining barqarorligi tufayli 8 foizga kamaygan. Natijada rivojlanayotgan mamlakatlar ulushiga jahon to'g'ridan-to'g'ri investisiyalarning 2/3 qismi to'g'ri kelgan. 25 Moliyaviy globallashuv sharoitida xalqaro moliyaning vazifalari sifatida quyidagilarni ko ʻ rsatish mumkin:  milliy iqtisodiyotlarning yagona xalqaro tizimga integratsiyalashuvini ta’minlash;  xalqaro savdo hamda tovarlar, xizmatlar va kapital ayirboshlashning oqilona harakatini tashkil etish;  milliy iqtisodiyotlarni xalqaro iqtisodiy va moliyaviy o ʻ zgarishlarga moslashtirish;  mamlakatlarning milliy moliyaviy siyosatini yuritishida tavsiyalar berish. 26 Xalqaro moliya munosabatlari tarkibiga xalqaro aylanmaga kelib tushgan va xalqaro iqtisodiy munosabatlarda, ya’ni rezedentlarning tashqi dunyo bilan yuzaga keladigan munosabatlarida qo’llaniladigan moliyaviy munosabatlar tizimi kiritiladi. Xalqaro moliya quyidagilarga xizmat qiladi: Birinchidan, turli mamlakat rezedentlari o rtasidagi iqtisodiy ʻ aloqalarga va o zaro hamkorlikka; ʻ Ikkinchidan, jahon mamlakatlarining turli xil moliyaviy institutlar bilan yuzaga keladigan o ʻ zaro munosabatlariga; Uchinchidan, turli mamlakatlar rezidentlarining xalqaro moliya bozorlaridagi operatsiyalarini tashkil etishga. 27 28E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !!!.

Jahon iqtisodiyoti rivojlanishida xalqaro moliya munosabatlarining roli

Купить