Kalsiy saqlagan preparatlar tahlili - Tibbiyot - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	15000UZS
Hajmi	2.9MB
Xaridlar	1
Yuklab olingan sana	26 Avgust 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Tibbiyot

Kalsiy saqlagan preparatlar tahlili

Sotib olish

KURS ISHI
Kalsiy saqlagan preparatlar tahlili
1

Reja:
KIRISH
I. ADABIYOTLAR SHARXI
1.1 Kalsiy saqlagan preparatlarning olinishi
1.2 Kalsiy saqlagan preparatlarning chinligini aniqlash
1.3 Kalsiy saqlagan preparatlarning miqdorini aniqlash
1.4 Kalsiy saqlagan preparatlarning tibbiyotda qo’llanilishi
II. TAJRIBA QISM
2.1 Kalsiy sulfatning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
2.2 Kalsiy xloridning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
2.3 Olingan natijalarni matematik statistika usulida qayta ishlash
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
2

KIRISH
Farmasevtik kimyo fani asosida dorivot preparatlar va ularning tahlili yotadi
desak mubolag’a bo’lmaydi. Farmasevtik kimyo fani rivoji asosiada juda ko’p
dorivor preparatlar sintezi yo’lga qo’yildi. Men o’rganayotgan mavzu ham aynan
dorivor preparatlarning salmoqli o’rnini tashkil etuvchi galogen saqlagan ishqoriy
metallar tahliliga bag’ishlanadi.
Elementlar davriy sistemasi VII guruhini ftor, xlor, brom, yod va vismutni
tezlashtirgan, α -zarrachalar yordamida parchalash yo'li bilan olingan sun’iy astat
(beqaror) elementlari tashkil qiladi. Galogenlardan ftor va xlor gazsimon, brom suyuq
yod esa qattiq moddadir. Ular tabiatda sof holda uchramaydi. Ko'pincha ishqoriy va
ishqoriy yer metallari bilan bo'lgan tuzlari holida uchraydi. Galogenlar atom
tuzilishining tashqi qavatida 7 tadan elektron bo'lib, barqaror elektron qavat hosil
qilishi uchun bittadan elektron yetishmaydi. Shuning uchun ham ular ko'pchilik
reaksiyalarda o'zlariga bittadan elektronni osonlikcha qabul qilib, bir manfiy zaryadli
ionga o‘tadi, ya’ni galogenlar reaksiyaga oksidlovchi modda sifatida kirishadi.
Ularning kimyoviy reaksiyalardagi oksidlovchi faolligi, shu bilan birga fiziologik
ta’sir kuchi hamda organizmga nisbatan zaharliligi elementlar davriy sistemasidagi
tartib soni oshgan sari, flordan yodga qarab kamayib boradi. Ammo ulaming atom
massalari esa o‘sib boradi. Galogenlar hayvon va odam organizmi to‘qimalarining
tuzilishida birikmalar holida ishtirok etadi. Masalan, ftor suyak to'qimalarida, xlor
barcha to'qimalarda, brom ichki sekretsiya bezlarida, yod esa qalqonsimon bezda
bo’ladi. Organizmda bu elementlar yetishmasligidan turli endemik va boshqa
kasalliklar kelib chiqadi. Galogenlar va ulaming birikmalaridan tibbiyotda xlorid
kislota, xlorli ohak natriy hamda kaliy xlorid, natriy va kaliy bromid, yod hamda
ulaming tuzlaridan kaliy, natriy yodidlar ishlatiladi. [1]
3

I. ADABIYOTLAR SHARXI
1.1 Kalsiy saqlagan preparatlarning olinishi
Kalsiy tabiatda eng ko'p tarqalgan elementlar qatoriga kiradi. U yer
po'stlog'ining 3,25 foizini tashkil qiladi. Kalsiy tabiatda turli birikmalar holida
uchraydi. Uning ko'p tarqalgan birikmalariga tarkibi CaCO3 dan iborat ohaktosh, bo'r
va marmar, shuningdek, gips CaSO4 • 2H2O, fosforit - Саз(РO4)2, fluorit - CaF2 va
boshqalar kiradi. Kalsiyning noorganik tuzlaridan tibbiyot ehtiyojlari uchun kalsiy
xlorid va kalsiy sulfat (gips) ko'p ishlatiladi.
Kalsiy xloridni kalsiyning tabiatda ko‘p tarqalgan karbonat tuzlariga (ohaktosh,
bo‘r) xlorid kislota ta’sir ettirib olinadi:
1.2 Kalsiy saqlagan preparatlarning chinligini aniqlash
4

Olingan eritmani turli yot aralashmalardan, jumladan, temir va magniylardan
tozalash maqsadida, avval u xlor gazi bilan ishlanadi (Fe2+ ni Fe3+ ga o‘tkazish
uchun). So‘ngra unga kalsiy gidroksid eritmasi qo'shiladi. Bunda temir, magniy va
boshqa ishqoriy muhitda cho'kmaga o'tadigan elementlaming barchasi cho'kadi:
Eritmani cho'kmadan filtrlash yo'li bilan ajratib olinadi va undagi kalsiy
gidroksidning ortiqchasi xlorid kislota bilan neytrallanadi:
Shunday qilib, yot moddalardan tozalangan eritma bug'lantirib, kalsiy xlorid
ajratib olinadi.Kimyo sanoatida turli xalq xo'jaligiga kerakli birikmalar (masalan,
natriy gidrokarbonat)ni olishda qo'shimcha modda sifatida kalsiy xlorid olinadi.[1]
Kalsiy xlorid hidsiz, sho'rtang-taxir mazali, rangsiz, tiniq kristall modda bo'lib,
suvda juda oson eriydi, spirtda oson eriydi. Uni suvda eritilganda, eritma sovib
ketadi. Preparat gigroskopik modda bo'lib, havo namligi ta’sirida tez suyuqlanadi. U
34 °C haroratda o'z kristallik suvida erib ketadi. 200 °C gacha qizdirilganda esa
tarkibidagi kristallik suvining ma’lum bir qismini yo‘qotib, digidratli tuziga (CaCl2
2H20) o‘tadi.
Kalsiy xloridning chinligini aniqlashda undagi kalsiy ioni oksalat ammoniy
eritmasi ta’sirida, kalsiy oksalat holida cho'ktirib aniqlanadi:
Kalsiy oksalat sirka kislotada erimaydi, mineral kislotalarda, jumladan, xlorid va
nitrat kislotalarda esa oson eriydi:[3]
5

Preparatdagi kalsiy ionini yana pikrolon kislota bilan qizil rangii mikrokristall
shaklida, kompleks tuz hosil qilish reaksiyasi bo‘yicha ham aniqlash mumkin:
Preparat tarkibidagi xlor ioni uning eritmasidan kumush xlorid holida cho'ktirib
aniqlanadi.[2]
1.3 Kalsiy saqlagan preparatlarning miqdorini aniqlash
Kalsiy xlorid miqdori komplesonometrik usul bo'yicha aniqlanadi. Tortib
olingan aniq miqdordagi preparat eritmasi ammiakli bufer (pH=9-l 1) va kislotali
xrom to'q ko'k indikatori ishtirokida trilon B ning 0,05 mol/l eritmasi bilan suyuqlik
pushti rangdan ko'k-binafsha rangga o'tguniga qadar titrlanadi:
6

Kalsiy xloridning miqdori yana undagi xlor bo‘yicha argentometrik (Mor) usul
yordamida ham aniqlanadi.[5]
1.4 Kalsiy saqlagan preparatlarning tibbiyotda qo’llanilishi
Preparat juda gigroskopik xossaga ega bo'lgani sababli, tarkibiy massasini doim
bir xil saqlab turib bo'lmaydi. Shuning uchun ham dorixonalarda kalsiy xloridning 50
%li eritmasi (konsentrat) oldindan tayyorlab qo'yilgan bo'ladi.Kalsiy xlorid tibbiyotda
turli kasalliklami davolashda keng qo’llanadi. U qonning ivish xususiyatini oshiradi.
Shuning uchun ham preparat o'pkadan, qorindan, ichakdan, bachadondan qon
ketganda va jarrohlik amaliyotida (qonning ivishini oshirish maqsadida) ishlatiladi.
Kalsiy xlorid turli allergik kasalliklarda keng qo'llanadi. Preparatni ichish uchun 5—
10 %li eritmasi ishlatiladi. Uning 10 %li sterillangan eritmasi venaga 5-10 ml hajmda
yuboriladi. Kalsiy xlorid ampulalarda 10 %li eritma holida 5 -10 ml dan chiqariladi.
Preparat og'zi mahkam yopiladigan va parafinlangan shisha bankalarda chiqariladi.[2]
Tibbiyot amaliyotida, jumladan, jarrohlik va ortopediya amaliyotida chiqqan va
singan a’zolami gipslashda kalsiyning sulfat tuzi- kuydirilgan kalsiy sulfat yoki
kuydirilgan gips (Calcisulfas ustum, Gypsunustum) ishlatiladi. Kuydirilgan kalsiy
sulfat (CaSO4 * 0,5H2O) ni tabiiy gipsdan 130-150 °C gacha qizdirib olinadi:
7

Preparat fizikaviy xossasi jihatidan oq yoki och kulrang, quruq amorf kukun
modda bo‘lib, suvda juda kam eriydi.
Kuydirilgan kalsiy sulfat chinligini aniqlashda, undagi kalsiy ammoniy oksaiati
ta’sirida, kalsiy oksalat holida cho‘ktirib aniqlanadi. Preparatdagi sulfat ioni esa
bariyni birorta eruvchan tuzi ta’sirida, bariy sulfat holida cho‘ktirib isbotlanadi.
Kuydirilgan kalsiy sulfatning sifati, uning ma’lum vaqt ichida qotish qobiliyatiga
nisbatan baholanadi. Bunda 10 qism preparatni 5 qism suv bilan bo‘lgan aralashmasi
4 minutdan oldin yoki 10 minutdan so‘ng qotib qolmasligi kerak.
Kuydirilgan kalsiy sulfat og‘zi zich berkiladigan idishlarda, quruq joylarda
saqlanadi.[3]
8

II. TAJRIBA QISM
2.1 Kalsiy sulfatning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
Tasvirlanishi: Kalsiy sulfat rangsiz, tiniq sho‘rtang-taxir mazali prizma
shaklidagi kristall kukun
Eruvchanligi: 1 qism suvda, 0,3 qism qaynoq suvda eriydi, spirtda esa erimaydi.
Chinligi: preparat magniy va sulfat larga xos reaksiyalarni berishi kerak (GF 74 5-
746 - bet)
Erishi: 2 g preparat 2 0ml yangi qayatilgan va sovutilgan suvda eritilsa eritma
ranggi tiniq va shaffof bo’lishi zarur.
Ishqoriyligi: 5 ml eritmaga 5 ml suv qo’shib unga bir necha tomchi fenolftalein
tomizilsa pushti rangga kirmasligi lozim.
Xloridlar : 5 ml eritmaga 10 ml suv qo’shib unda xloridlar uchun sifat reaksiya
o’tkaziladi. Bunda xloridlar miqdori 0.004 foizdan oshmasligi zarur)
Sulfatlar: 3g preparat 30ml suvda eritiladi. Sulfatlarga sinov o’tkazish uchun
bariy xlorid bilan sinab ko’riladi. Bunda sulfatlarning miqdori 0.01 foizdan
oshmasligi kerak.
Og’ir metallar: 10 ml eritma og’ir metallar uchun testga javob berishi lozim
(preparatdagi miqdori 0.00 05 foizdan oshmasligi kerak)
Temir : 1.5g preparat 10 ml suvda eritiladi. Hosil bo’lgan eritmada temir uchun
reaksiya o’tkaziladi. Bunda temir miqdori 0.002 foizdan oshmasligi zarur)
Quruq massa chetlanishi: 1g preparat aniq tortmasi 1 00-105 ℃ da 2-2 yarim soat
quruq holda u s hlab t urib tortib ko’riladi. Bunda chetlanish 52 foiz dan oshmasligi va
48 foizdan kam bo’lmasligi kerak.
Miqdoriy tahlil: quruq preparatdan 0. 3 g (aniq tortma) olib 5 0 ml suvda eritiladi.
Ustiga 5 ml ammiakli bufer dan va 2-3 tomchi kislotali xrom ko’ki indikatori dan
qo’shilib eritma ranggi ko’k rang yo’qol gunga qadar 0. 05 N li trilon B eritmasi bilan
titrlanadi.
9

1ml 0. 05 N li trilon B eritmasi 0.01660 g CaSO 4 ga to’g’ri kelishi zarur.
Preparatdagi tasir etuvchi modda 99. 0 ％ dan kam bo’lmasligi va 102.0 ％ dan
oshmasligi kerak.
2.2 Kalsiy xloridning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili
Tasvirlanishi: hidsiz, sho'rtang oq kristall kukun
Eruvchanligi: spirtda oz eriydi, 3 qism suvda oson eriydi.
Chinligi: preparat natriy va xloridlarga xos reaksiyalarni berishi kerak (GF 745;
747 bet)
Erishi: 1g preparat 10ml yangi qayatilgan va sovutilgan suvda eritilsa eritma
ranggi tiniq va shaffof bo’lishi zarur.
Ishqoriyligi: eritmaga bir tomchi fenolftalein tomizilsa pushti rangga kirmasligi
lozim.
Ammoniy tuzlari: 10ml suvda 0.5g preparat eritilib ammoniy tuzlari uchun
sinovdan o’tkazilganda 0.004 foizdan oshmasligi kerak
Sulfatlar: 3g preparat 30ml suvda eritiladi. Sulfatlarga sinov o’tkazish uchun
bariy xlorid bilan sinab ko’riladi. Bunda sulfatlarning miqdori 0.01 foizdan
oshmasligi kerak.
Nitratlar: preparatning 1g iga 5ml natriy gidroksid, 0.5g rux, 0.5g temir
xomashyosi qo’shib qizdiriladi. Suyuqlik yuzasidagi bug’da lakmus qog’ozi ranggi
ko’kka bo’yalmasligi zarur.
Quruq massa chetlanishi: 1g preparat aniq tortmasi 110 ℃ da 4 soat quruq holda
uhlab urib tortib ko’riladi. Bunda chetlanish 0.5 ％ dan oshmasligi kerak.
Miqdoriy tahlil: quruq preparatdan 0.3g (aniq tortma) olib 30ml suvda eritiladi.
Ustiga 1.5ml suyultirilgan sirka kislota eritmasidan, 5 tomchi eozinat natriy
10

eritmasidan qo’shilib eritma ranggi sariqdan pushti rangga o’tgunga qadar 0.1 N li
kumush nitrat eritmasi bilan titrlanadi.
1ml 0.1 N li kumush nitrat eritmasi 0.005844g CaCl2 ga to’g’ri kelishi zarur.
Preparatdagi tasir etuvchi modda 99.5 ％ dan kam bo’lmasligi kerak.
2.3 Olingan natijalarni matematik statistika usulida qayta ishlash
Kalsiy xloridning miqdoriy tahlili
a=0.3 T= 0.005844 V=0.3
0.005844 =51.33
Titrlash
uchun
ketgan hajm
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5
Son
qiymati(ml) 51.0 51.3 54.1 53.2 51.6
Davlat farmakopeyasining XI nashriga asosan tahlil natijalarii matematik
statistika usuli bilan ishlab chiqish uchun quyidagilar aniqlandi:
X ％ =
51⋅1⋅0,005844 ⋅100
0,3 =99.348 ％
X ％ =
51 .3⋅1⋅0,005844 ⋅100
0,3 =99.93 ％
X ％ =
54 .1⋅1⋅0,005844 ⋅100
0,3 =105.38 ％
X ％ =
53 .2⋅1⋅0,005844 ⋅100
0,3 =103.63 ％
11

X ％ =51 .6⋅1⋅0,005844 ⋅100
0,3 =100.51 ％
Tahlil soni 1 2 3 4 5
xi
％ 99.348 99.93 105.38 103.63 100.51
O’rtacha qiymat
X ni hisoblash
X
=
X 1+X 2+X 3+X 4+X 5
5 =
99 .348 +99 .93 +105 .38 +103 .63 +100 .51
5 =101.7596
Chetlanish qiymati va erkinlik darajasi qiymati
d 1= X 1−X
d1
=│101.7596-99.348│=2.4
d2
=│101.75-99.93│=1.82
d3
=│101.75-105.38│=3.63
d4
=│101.75-103.63│=1.88
d5
=│101.75-100.51│=1.24
f=n-1
f=5-1=4
Standart chetlanishning qiymati S ning qiymatini tasodifiy xatolik deb qaraladi. Bu
kattalikning kvadrati
S
2 - dispersiya deyiladi. U quyidagicha topiladi:
S
2
= ∑ 1
5¿d 1
2
f =
2.4
2
⋅1.82
2
¿3.63
2
¿1.88
2
⋅1.24
2
5 =1.38
12

S=√S
2 =
√1.38 =1.17
S X=
S
√n
=
1.17
√5 =0.523
Qiymatlar oralig’i R quyidagicha topiladi:
R=(
X max −X min )=(105.38-99.348)=6.032
Bajarilgan tahlil soni n<10 bo’lganda qiymatlarning bir xilligi statistik
tavsifnomani hisoblamasdan ham aniqlash mumkin. Buning uchun nazorat
mezoning amaliy qiymati - Q hisoblanib, u nazorat mezonining nazariy qiymati
bilan solishtiriladi:
Q 1=
|x1−x2|
R
=
|99 .348 −99 .93 |
6.032 =0.096
Q 2=
|x2−x3|
R
=
|99 .93 −105 .38 |
6.032 =0.9
Q 3=
|x3−x4|
R
=
|105 .38 −103 .63|
6.032 =0.29
Q 4=
|x4−x5|
R
=
|103 .63 −100 .51|
6.032 =0.51
Nazorat mezoning hisoblab chiqilgan sonlardan birortasining qiymati jadvaldagi
qiymatdan katta bo’lsa Q>Q(P,n)
x1 va x2 qiymatlar tashlab yuborilib, statistik
hisoblash boshqattan bajariladi va bir xil qiymatlardan X, S
2 va s1 , sx kattaliklarini
hisoblash uchun foydalaniladi. Nazorat mezonining nazariy qiymatini jadvaldan
Q(5.95 ％ ) topamiz.
Nazorat mezoni Q(P,n) ning son qiymati P=95
％ va n=5 bo’lganda nazorat
mezoning nazariy qiymati Q(P,n)=0.64
13

Q 1; Q 2 ; Q 3 ; Q 4 < Q (P,n)
Demak varianntlarni tashlab yuborishga hojat yo’q.
Ishonchlilik oraliqlari va ular kattaliklarini baholash
Bu yerda t(P,f) Styudent mezonining jadvaldan olingan qiymati
X i
± X = X i ±t(P,f)s= X i ±t(95 ％ ,4)s= X i ±2.78×0.523=1.454
∆
X =
t(P,f)s
√n =
0.523
√5 =0.234
Bu oraliq har bir aniqlash uchun ishonchlilik oralig’i bo’lib hisoblanadi. Unga
ishonchlilik ehtimolligi P bilan o’zaro bog’liqlik sharti amal qiladi:
X i−ΔX ≤μ≤ X i+ΔX
X i−ΔX ≤ X i≤ X i+ΔX
Bulardan nisbiy xatolik va o’rtacha nisbiy xatolik
ɛ ε hisoblab topiladi.
ε= ΔX
X ×100
％ = 1.454
101 .76 ×100 =1.43 ％
ε= ΔX
X ×100 = 0.234
101 .76 ×100 =0.2299
％
Kalsiy sulfatning miqdoriy tahlili
a=0.3 T=0.01660 V=
0.3
0.01660 =18.07
Titrlash
uchun
ketgan hajm
V 1 V 2 V 3 V 4 V 5
Son 18.66 18.5 17.98 18.0 18.65
14

qiymati(ml)
Davlat farmakopeyasining XI nashriga asosan tahlil natijalarii matematik
statistika usuli bilan ishlab chiqish uchun quyidagilar aniqlandi:
X ％ =18 .66⋅1⋅0,01660 ⋅100
0,3 =103.2 ％
X ％ =
18 .5⋅1⋅0,01660 ⋅100
0,3 =102.3 ％
X ％ =
17 .98⋅1⋅0,01660 ⋅100
0,3 =99.5 ％
X ％ =
18 .0⋅1⋅0,01660 ⋅100
0,3 =99.6 ％
X ％ =
18 .65⋅1⋅0,01660 ⋅100
0,3 =103.2 ％
Tahlil soni 1 2 3 4 5
xi
％ 103.2 102.3 99.5 99.6 103.2
O’rtacha qiymat
X ni hisoblash
X
=
X 1+X 2+X 3+X 4+X 5
5 =
103 .2+102 .3+99 .5+99 .6+103 .2
5 =101.56
Chetlanish qiymati va erkinlik darajasi qiymati
d 1= X 1−X
d1
=│103.2-101.56│=1.64
d2
=│102.3-101.56│=0.74
15

d3=│99.5-101.56│=2.06
d4
=│99.6-101.56│=1.96
d5
=│103.2-101.56│=1.64
f=n-1
f=5-1=4
Standart chetlanishning qiymati S ning qiymatini tasodifiy xatolik deb qaraladi. Bu
kattalikning kvadrati
S
2 - dispersiya deyiladi. U quyidagicha topiladi:
S
2
= ∑ 1
5¿d 1
2
f =
1.64
2
⋅0.74
2
¿2.06
2
¿1.96
2
⋅1.64
2
4 =0.35
S=
√S
2 =
√0.35 =0.6
S X=
S
√n
=
0.6
√5 =0.268
Qiymatlar oralig’i R quyidagicha topiladi:
R=(
X max −X min )=(103.2-99.5)=3.7
Bajarilgan tahlil soni n<10 bo’lganda qiymatlarning bir xilligi statistik
tavsifnomani hisoblamasdan ham aniqlash mumkin. Buning uchun nazorat
mezoning amaliy qiymati - Q hisoblanib, u nazorat mezonining nazariy qiymati
bilan solishtiriladi:
Q 1=
|x1−x2|
R
=
|103 .2−102 .3|
3.7 =0.243
Q 2=
|x2−x3|
R
=
|102 .3−99 .5
3.7 =0.756
16

Q 3=
|x3−x4|
R=
|99 .6−99 .5|
3.7 =0.027
Q 4=
|x4−x5|
R
=
|99 .6−103 .2|
3.7 =0.97
Nazorat mezoning hisoblab chiqilgan sonlardan birortasining qiymati jadvaldagi
qiymatdan katta bo’lsa Q>Q(P,n)
x1 va x2 qiymatlar tashlab yuborilib, statistik
hisoblash boshqattan bajariladi va bir xil qiymatlardan X, S
2 va s1 , sx kattaliklarini
hisoblash uchun foydalaniladi. Nazorat mezonining nazariy qiymatini jadvaldan
Q(5.95 ％ ) topamiz.
Nazorat mezoni Q(P,n) ning son qiymati P=95
％ va n=5 bo’lganda nazorat
mezoning nazariy qiymati Q(P,n)=0.64
Q 1
; Q 2 ; Q 3 ; Q 4 < Q (P,n)
Demak varianntlarni tashlab yuborishga hojat yo’q.
Ishonchlilik oraliqlari va ular kattaliklarini baholash
Bu yerda t(P,f) Styudent mezonining jadvaldan olingan qiymati
X i
± X = X i ±t(P,f)s= X i ±t(95 ％ ,4)s= X i ±2.78×0.35=0.973
∆
X =
t(P,f)s
√n =
0.35
√5 =0.156
Bu oraliq har bir aniqlash uchun ishonchlilik oralig’i bo’lib hisoblanadi. Unga
ishonchlilik ehtimolligi P bilan o’zaro bog’liqlik sharti amal qiladi:
X i−ΔX ≤μ≤ X i+ΔX
X i−ΔX ≤ X i≤ X i+ΔX
Bulardan nisbiy xatolik va o’rtacha nisbiy xatolik
ɛ ε hisoblab topiladi.
17

ε= ΔX
X ×100％ = 0.973
101 .56 ×100 =0.958 ％
ε= ΔX
X ×100 = 0.156
101 .56 ×100 =0.1536
％
XULOSA
Kalsiy tabiatda eng ko'p tarqalgan elementlar qatoriga kiradi. U yer
po'stlog'ining 3,25 foizini tashkil qiladi. Kalsiy tabiatda turli birikmalar holida
uchraydi. Uning ko'p tarqalgan birikmalariga tarkibi CaCO3 dan iborat ohaktosh, bo'r
va marmar, shuningdek, gips CaSO4 • 2H2O, fosforit - Саз(РO4)2, fluorit - CaF2 va
boshqalar kiradi. Kalsiyning noorganik tuzlaridan tibbiyot ehtiyojlari uchun kalsiy
xlorid va kalsiy sulfat (gips) ko'p ishlatiladi.
Olingan eritmani turli yot aralashmalardan, jumladan, temir va magniylardan
tozalash maqsadida, avval u xlor gazi bilan ishlanadi (Fe2+ ni Fe3+ ga o‘tkazish
uchun). So‘ngra unga kalsiy gidroksid eritmasi qo'shiladi. Bunda temir, magniy va
boshqa ishqoriy muhitda cho'kmaga o'tadigan elementlaming barchasi cho'kadi.
Kalsiy xlorid miqdori komplesonometrik usul bo'yicha aniqlanadi. Tortib olingan
aniq miqdordagi preparat eritmasi ammiakli bufer (pH=9-l 1) va kislotali xrom to'q
ko'k indikatori ishtirokida trilon B ning 0,05 mol/l eritmasi bilan suyuqlik pushti
rangdan ko'k-binafsha rangga o'tguniga qadar titrlanadi.
Preparat juda gigroskopik xossaga ega bo'lgani sababli, tarkibiy massasini doim
bir xil saqlab turib bo'lmaydi. Shuning uchun ham dorixonalarda kalsiy xloridning 50
%li eritmasi (konsentrat) oldindan tayyorlab qo'yilgan bo'ladi.Kalsiy xlorid tibbiyotda
turli kasalliklami davolashda keng qo’llanadi. U qonning ivish xususiyatini oshiradi.
18

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. 2017-2021 yillarda o’zbekiston respublikasini rivojlantirishning beshta
ustuvor yo’nalishi bo’yicha harakatlar strategiyasi.
2. Ibodov A.Yu. Farmatsevtik kimyo. 11. T., Abu Ali ibn Sino,1996. 214- b .
3. Государственная фармакопея, XI изд, Т. 2. М., Медицина,1990. 145 c .
4. Государственная фармакопея, XI изд, Т. -1. М., Медицина,1987. 241 c.
5 .The united states pharmacopoeia, 2003
6 .European pharmacopoeia. Council of Europe, 1997. 3 rd Edition. Strasbourg,
1997
7.O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev
tahriri ostida), I kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001.- 213-b
8.O’zbekiston Respublikasida Farmasevtika faoliyati (prof. A.N.Yunusxodjayev
tahriri ostida), II kitob, Toshkent, Abu Ali ibn Sino,2001.-198-b
9.Farmasevtik kimyo, 1-2 qism T., “Ekstremium press”, 2011. 154- b
10.Арзамасцев А.П., Печенников В.М., Радионова Г.М. и др. Анализ
лекарственнмх смесей. М., «Спутник», 2000 г. 341 c .
11. Арзамасцев А.П., Яскина Д.С. Ультрофиолетовме и инфракраснме
спектри лекарствешшх вецеств, М., «Медицина», 1975.
12. Арзамасцев А.П. и др. Фармацевтическая химия. М., «Г еотар-Мед»,
2005. 257 c .
13. Арзамацев А.П. и др. Анализ лекарственнмх смесей. М.,«Спутник»,
2000 r . 361 c .
14. A . J . Xamroyev , A . G . Mahsumov . Umumiy kimyodan amaliy mashg ' u lotlar . —
Т., 2004, 152- bet
20

15. Narrow-leaved coneflower root , monograph 1821. Pharmeuropa 2002
Jan; 14.1 :135-6.
16. Pale coneflower root , monograph 1822. Pharmeuropa 2002 Jan; 14.1 :137-
8.
17.Internet ma’lumotlari:
www.ziyouz.com
21

MUNDARIJA
KIRISH……………………………………………………………………..
I. ADABIYOTLAR SHARXI……………………………………………...
1.1 Kalsiy saqlagan preparatlarning olinishi……………………………
1.2 Kalsiy saqlagan preparatlarning chinligini aniqlash………………
1.3 Kalsiy saqlagan preparatlarning miqdorini aniqlash……………...
1.4 Kalsiy saqlagan preparatlarning tibbiyotda qo’llanilishi…………..
II. TAJRIBA QISM………………………………………………………..
2.1 Kalsiy sulfatning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili…………
2.2 Kalsiy xloridning Rossiya farmakopeyasi bo’yicha tahlili…………
2.3 Olingan natijalarni matematik statistika usulida qayta ishlash…..
XULOSA…………………………………………………………………...
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR…………………………………..
22

Kalsiy saqlagan preparatlar tahlili

Sotib olish