Информация о документе

Цена 15000UZS
Размер 2.1MB
Покупки 0
Дата загрузки 30 Сентябрь 2023
Расширение docx
Раздел Дипломные работы
Предмет Энергетика

Продавец

Bohodir Jalolov

Камерали печдан чиқаётган газда ишлайдиган рекуператив қурилманинг иссиқлик хисоби

О ЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ТА ЛИМ, ФАН ВАʻ ʼ ИННОВАЦИЯЛАР ВАЗИРИЛИГИ ИСЛОМ КАРИМОВ НОМЛИ ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ТЕХНИКА УНИВЕРСИТЕТИ ИССИҚЛИК ЭНЕРГЕТИКА ФАКУЛТЕТИ “ИССИҚЛИК ЭНЕРГЕТИКАСИ” КАФЕДРАСИ МАЛАКАВИЙ БИТИРУВ ИШИ Камерали печдан чиқаётган газда ишлайдиган рекуператив қурилманинг иссиқлик хисоби (малакавий битирув ишининг мавзуси) 5310100– ЭНЕРГЕТИКА “Иссиқлик энергетикаси” Бакалавр учун ёналиш даражаси Кафедра мудири: Раҳбар: Битирувчи: Тошкент Muntarija: 1.Kirish 2.Issiqlik ta’minoti tizimlari turlari 3.Issiqlik yuklamalari to’g’risida 4. Yashаsh tumanining issiqlik bilаn tа’minlаsh tаrtibоtining issiqlik vа gidrаvlik hisоbi . . 5.Berilgan rayon uchun issiqlik yuklamasi hisobi va grafigi 6. Berilgan rayon issiqlik ta’minoti tizimi uchun gidravlik hisob va pe’zometrik grafigi 7. Ekologiya 8. Hayot faoliyati va xavfsizligi 9.Xulosa 10.Foydalanilgan adabiyotlar royxati 2 Kirish Energetika mamlakatning zamonaviy industrial rivojlangan xalq xo’jaligining еtakchi sohasi hisoblanadi. Energetika o’z ichiga ishlab chiqarish qurilmalari, elektr va issiqlik energiyasidan foydalanish, suyultirilgan gaz va boshqa turdagi energiya tashuvchilar energiyasi kabi tushunchalarni qamrab oladi. Mamlakatimizda energetika rivojlanishining asosiy yo’nalishi bo’lib sanoat, qishloq xo’jaligi, shahar va aholi punktlari energiya bilan ta’minlashning markazlashtirish hisoblanadi. Mazkur bo’yicha muhim xalq xo’jalik yo’nalish masalalarini mehnat unumdorligini oshirish mamlakatning texnik-iqtisodiy potensialini mustahkamlash va energiya ta’minlanganligi hisobiga muvaffaqiyatli yechishga yordam beradi. Elektr energiyasi sanoat, qishloq xo’jaligi, transportda foydalanilishi va uzoq masofalarga uzatilishi bilan energiya tashuvchilar ichida alohida muhim o’rinda turadi. Jahon miqyosida issiqlik ta’minotini markazlashtirilishining boshlanishi deb 1818 yilni hisoblash mumkin. Chunki shu yilda Angliyada Trengold tomonidan ilk bor bir guruh oranjereyalarni 127 metr uzoqlikda joylashgan qozonxonadan yuqori bosimli bug’li tizim yordamida isitish amalga oshirilgan edi. 1830 yilda Germaniyada bug’ mashinasidan chiqarib tashlanadigan bug’dan birinchi marta bug’li isitish tizimida foydalanildi. Issiqlik manbalarni mexanik energiya olish va isitish maqsadida markazlashtirishdan yahshi texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlar AQSHda olingan edi. 1878 yilda Lokport shahrida (Nyu-York shtati) bug’ mashinalarining bug’idan foydalanib 210 bino uchun birinchi tuman issiqlik ta’minoti tizimi barpo etilgan. Dastlab еr osti bug’ quvurlarning uzunligi 2 km ni tashkil etgan. Shu vaqtning o’zida Bantedt shahrida (Nyu-York shtati) binolarning katta guruhini issiq suv ta’minoti bilan qurama usulda nasos-suvli isitilishi amalga oshirilgan. 1900 yilda Germaniyaning Drezden shahrida markazlashtirilgan bug’li issiqlik ta’minoti tizimi 1050 m masofada joylashgan 12-ta iste’molchini isiqlik bilan ta’minlagan. Bunda bug’ning bosimi 0,8 MPa bo’lgan. 3 XX asr boshida elektr yuritgichlarning ko’p miqdorda ishlab chiqarilishi yo’lga qo’yilganligi munosabati bilan suvli issiqlik ta’minoti rivojlana boshladi. 1924 yilda Rossiyaning Sankt-Peterburg shahrida professor V.V. Dmitriev va injener L.L. Ginter tashabbusi bo’yicha shaharning 3-chi elektr stansiyasidan iste’molchilarga issiqlik uzatish maqsadida issiqlik tarmog’i o’tkazilgan edi. Mazkur stansiya kelajakdagi isitish IEM larning timsoli edi. Markazlashtirilgan issiqlik ta’minoti g’oyasining rivojlanishiga L.L. Ginter, M.O. Grinberg, V.V. Dmitriev, A.A. Krauz, J.L. Taner-Tannenbaum, V.M.CHaplin, B.M. YAkub, E.YA. Sokolov, B.L. SHifrinson, S.F. Kopyov, A.V. Xludov, E.F. Brodskiy, N.M.Zinger kabi olim va injenerlar katta hissa qo’shishdi. Issiqlik ta’minoti halq xo’jaligining yirik tarmog’idir. Uning ehtiyojiga har yili respublikamizda qazib olinadigan va ishlab chiqariladigan yoqilg’ining taxminan 20% sarflanadi. Markazlashtirilgan issiqlik ta’minoti odatda yirik uman qozonxonalaridan foydalanishga asoslangan bo’ladi. Masalan, hozirgi kunda Toshkent shahrida 10 ta issiqlik markazlari va 1ta Toshkent issiqlik elektr markazi (IEM)mavjud. Ularning yillik issiqlik ishlab chiqarish unumdorligi 15401 ming Gkal. ga teng. Issiqlik tarmoqlarning umumiy uzunligi 1442 km., shu jumladan magistral quvurlar 244 km.ni tashkil etadi. Toshkent issiqlik elektr markazi-ToshIEM Toshkent to’qimachilik kombinatini issiqlik va elektr bilan ta’minlash uchun qurilgan bo’lib, 1939 yildan boshlab ishlatib kelinmoqda. U O’rta Osiyoda markazlashtirilgan issiqlik ta’minotini yaratish uchun asos bo’lgan. O’zbekiston sharoitida markazlashtirilgan issiqlik ta’minoti asosan ikkinchi jahon urushidan keyin rivoj topa boshladi. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 20-fevral kuni elektr energetikasi tarmog’ida investitsiya loyihalarini amalga oshirish va sohani rivojlantirish masalalariga bag’ishlangan yig’ilish o’tkazdi. Bu haqda Prezident matbuot xizmati xabar berdi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 1- fevraldagi qaroriga muvofiq O’zbekiston Respublikasi Energetika vazirligi tashkil etildi.Unga elektr energetikasi hamda neft-gaz sohasidagi muammolarni bartaraf 4 etish, iqtisodiyot tarmoqlari va mamlakat aholisini yoqilg’i-energetika resurslari bilan barqaror ta’minlash bo’yicha katta vakolatlar berildi. 2019 yilgi Investitsiya dasturiga elektr energiyasi tizimi bo’yicha umumiy qiymati 8,1 milliard dollarlik 33 ta loyiha kiritilgan. Bu yil qariyb 620 million dollar o’zlashtirilib, 7 ta yirik loyiha ishga tushirilishi belgilangan. Prezident ushbu investitsiya loyihalarini sifatli amalga oshirish, mavjud kamchiliklarni bartaraf etish bo’yicha topshiriqlar berdi. Masalan, xalqaro moliya institutlari ishtirokidagi «Taxiatosh issiqlik elektr stansiyasidan Xorazm-Sarimoy punktigacha 220 kVt li elektr liniyalarini tortish», «Yuqori kuchlanishli podstansiyalarni modernizatsiya qilish», «To’raqo’rg’on issiqlik elektr stansiyasini qurish» loyihalarini amalga oshirish muddatlari kechikkan. Shu bois Energetika vazirligi, «O’zbekenergo» AJga xalqaro moliya tashkilotlari mablag’larini to’liq o’zlashtirish, loyihalarni o’z vaqtida bajarib, mablag’larni iqtisod qilish vazifal ari qo’yildi. Prezident energetika sohasidagi muammolar bugun paydo bo’lmaganini aytdi. “Ko’p yillar davomida yangi gaz konlariga investitsiya kiritilmagani, elektr va gaz tarmoqlari modernizatsiya qilinmagani ham, ayni haqiqat. Oqibatda, tizimda aniq hisob-kitob yo’qligi, katta yo’qotishlar oddiy holga aylanib qolgan edi. Shu bilan birga, so’nggi olti yilda aholimiz 12 foizga, sanoat korxonalari esa 2 barobarga ortib, 45 mingdan 100 mingtaga ko’paydi. Natijada, elektr energiyasiga talab kamida 35 foizga oshdi va yildan-yilga ko’payib bormoqda”, — dedi prezident. Davlat rahbari iqtisodiyot barqaror rivojlanishi uchun, energetika sohasiga 25-30 milliard dollar investitsiya kerakligini qo’shimcha qildi. “Bunga faqatgina xususiy investitsiyalarni jalb qilish orqali erishish mumkin. Shu bois, so’nggi uch yilda sohaga 8 milliard dollarlik to’g’ridan-to’g’ri investitsiyalar jalb qilindi. Jumladan, Buxoro, Namangan va Xorazmda quvvati 500 MVt li yana 3 ta quyosh stansiyalarini qurish bo’yicha tanlov yakunlandi”, — dedi prezident. Shavkat Mirziyoyev yil boshidan quvvati 1500 MVt li 7 ta elektr stansiyasi ishga tushirilganini aytdi. “Kelasi yilda yana 4500 MVt li 11 ta yirik loyihani yakuniga еtkazamiz. Jumladan, Buxoro, Jizzax, Qashqadaryo, Navoiy, Samarqand, Farg’ona 5 va Toshkent viloyatlarida barpo etiladigan quyosh va shamol elektr stansiyalari hisobiga, qo’shimcha 14 milliard kVt li elektr energiya ishlab chiqariladi. Bu orqali, xonadonlarga beriladigan elektr energiyasi 50 foizga ko’payadi”, — dedi prezident. “Ochiq aytish kerak, ko’p iqtisodchilar energetika sohasida erkin bozorga o’tishni taklif qilmoqda. Bu – to’g’ri yo’l. Men ham buni xohlayman. Lekin, xalqimizning jon boshiga daromadi, ijtimoiy himoyasini o’ylab, bu sohadagi islohotlarni shoshmasdan, bosqichma-bosqich qilishimiz kerak. Eng muhim masala – energiya resurslaridan samarali foydalanish. Afsuski, iqtisodiyotimizda energiya sarfi boshqa davlatlardan 2 barobar yuqori. Shuning uchun, energiya samaradorligini oshirish Milliy dasturini qabul qilamiz. Energetika sohasida erkin bozorga o’tishimiz shart. Agar erkin bozorga o’tmasak, bizga investor kelmaydi”, — deya qo’shimcha qildi prezident. Toshkent IEMda har birining quvvati 32 MVt dan bo’lgan ikkita gaz turbina qurilmalarini qurish ishlari davom etmoqda. Turkiyaning “Çalik Enerji” kompaniyasi pudratchiligida barpo etilayotgan mazkur loyiha 2024-yilga qadar ishga tushirilishi rejalashtirilgan. Loyiha amalga oshirilishi natijasida markaz tomonidan yiliga qo’shimcha 515,6 million kVt ⋅ soat elektr va 690,3 ming Gkal issiqlik energiyasi ishlab chiqariladi. Germaniyaning Siemens kompaniyasi bilan hamkorlikda Surxondaryo va Navoiy viloyatlarida issiqlik elektr stansiyalari qurish bo’yicha kelishuvga erishildi. Kun.uz muxbirining Berlindan xabar berishicha, bu haqda 2 may kuni Germaniya– O’zbekiston biznes forumida ma’lum qilingan. 6 1.Issiqlik ta’minotining turlari Har bir issiqlik ta’minoti tizimi quyidagi asosiy elementlardan: issiqlik manbai, issiqlik tarmog’i, iste’molchining kiritish tugunlari va mahalliy issiqlik iste’mol tizimlaridan iborat bo’ladi. Issiqlik ta’minoti tizimilari quyidagi belgilarga qarab sinflarga bo’lish mumkin: issiqlikni hosil qilish manbai bo’yicha; issiqlik tashuvchining turiga qarab; issiq suv ta’minotiga suvni uzatish usuliga qarab; issiqlik tarmoqlaridagi quvurlarining soniga qarab; iste’molchilarni issiqlik energiyasi bilan ta’minlash usuli bo’yicha va h.k. Issiqlik ta’minoti tizimlari issiqlik tashuvchilar turiga qarab ikkiga bo’linadi: 1. Suvli issiqlik tizimlar 2. Bug’li issiqlik tizimlar Suvli issiqlik tashuvchilar issiqlik ta’minotida davriy is’temolga va issiq suv uchun qo’llaniladi. Ba’zi hollarda texnik jarayonlarda suvli issiqlik tarmoqlari umumiy issiqlik tarmoqlarining 48 % ni tashkil qiladi (uzunlik bo’yicha). Issiq suv ta’minoti tizimining ulanish usullari qarab issiqlik ta’minoti tizimlari ochiq va yopiq tizimlarga bo’linadi. Yopiq tizimlarda vodoprovod suvi issiqlik tashuvchi yordamida isitiladi va iste’molchiga etkaziladi. Ochiq tizimlarda issiq suv ta’minoti extiyojlari uchun suv bevosita issiqlik tarmog’idan olinadi. Misol uchun, qishda biz isitishda va issiq suvni ishlatishda “bitta quvur”dan ishlatamiz.Issiqlik tarmoqlarida quvurlar soni bo’yicha bir quvurli yoki ko’p quvurli bo’lishadi. Iste’molchini issiqlik energiyasi bilan ta’minlash bir pog’onali yoki ko’p pog’onali bo’lishi mumkin. Bir pog’onali issiqlik tarmoqlarida iste’molchilar to’g’ridan-to’g’ri ulanadi (1.1.-chizma). Iste’molchilarning issiqlik tarmoqlariga ulanish joylari kiritish tugunlari (vvod) deyiladi. Har bir binoning kiritish tugunlariga issiq suv ta’minotining 7 isitgichlari, elevatorlar, nasoslar, armaturala, issiqlik tashuvchining parametrlari va sarflarini rostlovchi nazorat-o’lchov qurilmalari o’rnatiladi. Shu sababli kiritish tugunlari ko’p hollardamahalliy issiqlik punkti deb ataladi. Agarda kiritish tuguni alohida, masalan texnologik qurilma uchun barpo etilsa, bu holda individul issiqlik punkti deyiladi. 1-chizma. Bir pog’onali issiqlik ta’minoti tizimining sxemasi: 1-magistral quvurlar; 2-tarqatuvchi tarmoq; MTP-mahalliy issiqlik punkti; TP-issiqlik ta’minoti isitgichi; PK-qozonxona; SN-tarmoq nasosi. Ko’p pog’onali tizimlarda (2-chizma) issiqlik manbai va iste’molchi orasida markaziy issiqlik punktlari (MIP) yoki nazorat-taqsimlash punktlari (NTP) joylashtiriladi.Ushbu punktlarda issiqlik tashuvchining parametrlari mahalliy iste’molchilarning talabiga qarab o’zgartirilishi mumkin.Mazkur markaziy issiqlik punktlari yoki nazorat-taqsimlash punktlari kvartal yoki tumandagi iste’molchilarning kerakli parametrdagi issiqlik bilan ta’minlash uchun nasos va suv isitish qurilmalari, rostlovchi va himoyalovchi armaturalar,nazorat- o’lchov qurilmalari bilan jihozlanadi. 8 2-chizma. Ikki pog’onali issiqlik ta’minoti tizimining sxemasi: 1-magistral quvurlar; 2-tarqatuvchi tarmoq; 3-taqsimlovchi tarmoqlar; 4,5-binolarga isitish va ventilyasiya uchun tarqatish; 6-texnologik jarayon uchun tarqatish tarmog’i. Nasos va suv isitish qurilmalari yordamida magistral quvurlar (birinchi pog’ona) to’liq yoki qisman taqsimlovchi tarmoqlardan (ikkinchi pog’ona) gidravlik ajratiladi.MIP yoki NTP lardan issiqlik tashuvchi kerakli parametrlarda ikkinchi pog’onaningumumiy yoki alohida quvurlari yordamida har bir binoning mahalliy issiqlik punktiga uzatiladi. 9 2.Issiqlik yuklamalarining turlari Issiqlik ta’minoti tizimining asosiy iste’molchilariga quyidagilar kiradi: binoning issiqlik energiyasini iste’mol qiladigan tizimlar (isitish, ventilyasiya, havoni konditsiyalash va issiq suv ta’minoti) hamda har xil issiqlik iste’mol qiladigan texnologik qurilmalar (300-3500 С gacha). Yil davomida issiqlikni iste’mol qilish rejimiga ko’ra yuqorida qayd etilgan iste’molchilar ikki turga bo’linadi: 1. Mavsumiy iste’molchilar. 2. Yil davomidagi iste’molchilar. Mavsumiy iste’molchilar issiqlikni tashqi havoning haroratiga bog’liq bo’lgan holda sarflaydi. Masalan, isitish va ventilyasiyaga bo’lgan issiqlik yuklanmalar tashqi havoning haroratiga va boshqa shart-sharoitlarga (quyosh radiatsiyasi, shamol tezligi, havoni namligi) bog’liqdir. Agar tashqi havoning harorati isitilayotgan xonadagi havoning haroratiga teng yoki undan yuqori bo’lsa, u holda isitish va ventilyasiyaga issiqlik energiyasi talab etilmaydi. Isitish va ventilyasiya tizimlarida yil davomida faqat tashqi havoning past haroratlarida sarflanadi. SHuning uchun bunday iste’molchilar mavsumiy deyiladi. Yil davomidagi iste’molchilar issiqlikni yil davomida tashqi havoning haroratiga deyarli bog’liq bo’lmagan holda sarflaydi. Masalan, issiq suv ta’minoti tizimlari va turli xil texnologik jarayonlarga issiqlik yuklanmalar tashqi havoning haroratiga bog’liq bo’lmaydi. Shuning uchun bunday iste’molchilar yil davomidagi iste’molchilar deyiladi. Ishlab chiqarish binolarida xamma turdagi issiqlik tizimlariga issiqliklar miqdorini topish uchun sarflanadigan yaqinlashtirib olingan usullardan foydalaiiladi. Quyida bir soat davomida sarflanadigan issiqlik miqdorini isitish, ventilyasiya va issiq suv bilan ta’minlash tizimlari uchun aniqlash formulalarini 10 keltiramiz. Kvartal foydali yashash maydoni quyidagi formula yordamida aniqlanadi: bu еrda: f яш - yashash fondining zichligi kvartalning o’rtacha qavatlariga qarab QMQ dan olinadi; F кв - kvartalning umumiy maydoni. Bir kishi uchun berilgan yashash maydonini 9 m 2 ga teng deb olib, kvartaldagi yashovchilar sonini aniqlanadi: 2. Bir soatlik issiqliklar sarflarini aniqlash Isitishga, ventilyasiya va issiq suv bilan ta’minlashga sarflanadigan issiqliklar miqdorini kattalashtirilgan ko’rsatkich orqali quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi: a) yashash binolarini isitish uchun sarflangan issiqlik miqdori bu erda: q - yashash binolarini isitish uchun bir soat davomida sarflangan issiqlikning hisoblangan kattalashtirilgan ko’rsatkichi; F - kvartalning yashash maydoni. Jamoat binolarini isitish uchun sarflangan issiqlikning hisoblangan miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi. Bu еrda: K 1 - jamoat binolarini ventilyasiyalash tizimlarida sarflanadigan issiqlik miqdorini hisobga oluvchi kattalik, bu ham QMQ dan olinadi. Berilgan qiymatlar yo’q bo’lganda K 1 = 0,4 ga teng deb qobul qilinadi. Isitish mavsumi davomida issiq suv bilan ta’minlash tizimlari uchun sarflangan issiqlik miqdorini xisolangan o’rtacha qiymati quyidagi formula orqali topiladi: 11 q isuv -issiq suv ta’minotiga bir soat davomida o’rtacha sarflangan issiqlik miqdorining kattalashtirilgan ko’rsatkichi. m - kvartaldagi yashovchilar soni Q исув - quyidagi formula bilan ham aniqlanishi mumkin. bu еrda: m - odamlar soni; a - bir kun davomida bir kishi uchun belgilangan issiq suvning miqdori b - jamoat binolariga belgilangan issiq suvning mikdori, u ham bir kishi uchun bir kunda 25 l miqdorida belgilangan; s - suvning birlik issiqlik sig’imi 4.187 kDjG(kg*S) 3. Yillik issiqliklar sarflarini aniqlash Yil bo’yi sarflangan issiqlik miqdorini topish. Isitish tizimlari uchun sarflangan yillik issiqlik miqdori quyidagi formula yordamida aniqlanadi: bu еrda: n u - isitish mavsumining davom etish muddati Ventilyatsiya tizimlari uchun sarflangan issiqlik miqdori quyidagicha topiladi: bu еrda: Z b — ventilyasiya qurilmalarining bir kunda ishlash soati 3. Issiq suv ta’minoti uchun, sarflangan yillik issiqlik miqdorini topish formulasi quyidagicha: 12 Bu еrda: b=0.8 issiq suvning yozda kamroq ishlatilishini hisobga oluvchi koeffitsient. t c . ё - yozgi mavsumda olingan suvning harorati t c. к - qishki mavsumda olingan suvning harorati Yillik issiqlik yuklamasi. Tashqi harorat +8 0 C dan past bo’lib turgan vaqtlarda davriy isitish mavsumi boshlanadi. Turar joy va jamoat binolari uchun isitishga hamda ventilyasiyaga sarflanadigan o’rtacha issiqlik oqimlarining minimal qiymatlari, tashqi havoninng harorati +8 0 C bo’lganda aniqlanadi. Yil davomida issiq suv uchun sarflanadigan issiqlik energiyasi unchalik sezilarli darajada bo’lmaydi. 3-chizma. Isitish va ventilyasiyaga issiqlik sarflanishining grafigi. Lekin sutka soatlari davomida esa issiq suv iste’moli sezilarlidir. Yozgi sharoitda issiq suvni istemol qilish qishgi sharoitga nisbatan 30-35% kam bo’ladi, buning sabablari yozgi sharoitda sovuq suv harorati qishgi sharoitga nisbatan 10-12 0 C yuqori bo’ladi va yozgi sharoitda ko’pgina aholi shaharlarda ko’p qavatli uylarda turishganligi sababli shanba va yakshanba kunlari shahar 13 tashqarisidagi uychalariga dam olgani va mehnat qilgani ketishadi shu sababli issiq suv uchun yo’qoladigan issiqlik energiyasinining grafigi qanday notekis qurilgan bo’lsa hafta davomida ham quyidagi chizmada ko’ringanidek shunday notekis istemol ko’rsatilgan. 4- chizma. Turar joy tumani uchun issiq suv ta’minotiga bo’lgan issiqlik sarfining taxminiy sutkalik grafigi. 4. Yashаsh tumanining issiqlik bilаn tа’minlаsh tаrtibоtining issiqlik vа gidrаvlik hisоbi. M а rk а zl а shtirilg а n issiqlik t а ’min о ti tizi m l а rining ishl а sh t а rtibini l о yih а l а sh v а ishl а b chiqishd а gi birinchil а rd а n his о bl а ng а n v а zif а – issiqlik ist е ’m о l qilinishining ха r а kt е r v а qiym а tini а ni q l а shd а n ib о r а t. M а rk а zl а shirilg а n issiqlik t а ’min о ti qurilm а l а rni l о yih а l а shd а issiqlik s а rfining his о bi h а qid а gi m а ’lum о tl а r y е tishm а ydi. Ishl а tish j а r а yonid а issiqlik ist е ’m о lining his о bl а b t о pilg а n qiym а tl а rig а h а qiqiy s а rfl а r а s о sid а tuz а tishl а r kiritil а di. Bu h о l а t v а qt o’ tishi bil а n h а r bir ist е ’m о lchining sin а lg а n issiqlik ха r а kt е ristik а sini b е lgil а shg а imk о n b е r а di. L о yih а h а jmig а issiqlik t а rm о g`ining issiqlik v а gidr а vlik his о bi kir а di. Ish quyid а gi b о sqichl а r bo’yich а b а j а ril а di: 14 a) issiqlik v а el е ktr m а rk а zid а n sh а h а r tumanig а isitish, v е ntilyatsiya v а issiq suv t а ’min о ti uchun b е ril а dig а n issiqlik s а rfini а niql а sh; b) issiqlik ist е ’m о lining yillik d а v о miyligi gr а figini qurish v а cho’qqi isitgichl а rning ishd а bo’lish v а q tini а ni q l а sh; d) ikki quvurli isitish suv t а rm о g’ining quvurl а r di а m е tri v а uning а yrim qisml а rid а siquvning yo’q о tilishini а niql а sh, p’y е z о m е trik gr а fikni qurish; e) bug’ t а rm о g‛i quvurl а rining di а m е trini v а ist е ’m о lchil а r о ldid а gi bug’ning h а qi q iy b о simini а niql а sh; f) issiqlik t а rm о g’ ining i s t е ’m о lchil а rd а n birig а b е ril а yotg а n issiqlikni а ni q l а sh; Berilgan: Yashovchilar soni – 34000 kishi Yashash binolari soni - n 1 = 90 Ijtimoiy binolar soni - n 2 = 20 Issiqlik tarmoqlari qismlarining uzunligi: [m]l1=700 ;lII= 600 ;lIII=700 ;lIV=500 ;lV= 400 Suv sarfi (m 3 /soat) B I = 300 ; B II = 200 ; B III = 250 [m 3 /soat] Bug’ quvurining uzunligi:[m] l1=700 ;lII= 600 ;lIII=700 ;lIV=500 ;lV= 400 Bug’ sarfi va bosimi: t/soat/at) 15 G1 P1 =10 /65 G2 P2 =12 /5; G3 P3 =8/5; 5.Issiqlik hisobi His о bl а shni 3-tur b е rilg а nl а ri а s о sid а о lib b о r а miz. Tumand а yash о vchil а r s о ni 34 000 kishi, h а r bir kishig а to’g’ri k е l а dig а n yash а sh m а yd о ni 9 m 2 /kishi, yash а sh bin о sining t а shqi h а jmining yash а sh m а yd о nig а nisb а ti (h а jmiy k о effitsiy е nt) 6m 3 /m 2 . Isitish uchun t а shqi h а v о ning his о bli h а r о r а tini tТ1 , v е ntilyatsiya v а isitish d а vrining d а v о miyligi uchun t а shqi h а v о ning his о biy h а r о r а tini t . t x h а md а tt l а rni tumanning j о yl а shg а n y е rig а q а r а b il о v а l а rd а n о l а miz (il о v а l а r qo’ll а nm а ning ох irid а k е ltirilg а n). H а m m а bin о l а r ichid а gi h а v о ning h а r о r а tini his о bl а shni s о dd а l а shtirish uchun th =18 0 C t е ng d е b o lin а di. H а r sutk а d а v е ntilyat-siyaning ishl а tish s оа ti bir х ild а 12 s оа t – sutk а g а t е ng. Issiqlik suv t а ’min о tining (IST) yil d а v о mid а ishl а g а n sutk а l а r s о ni Z=350 sutk а d е b q а bul qilin а di, shu bil а n birg а IST 0 d а n t о s оа t 6 g а ch а ishl а m а ydi, 6 d а n t о s оа t 18 g а ch а o’rt а ch а yukl а nishd а , 18 d а n t о s оа t 24 g а ch а es а , m а ksim а l yukl а nishd а s оа tlik n о t е kislik k о effitsiy е nti Х s оа t = 1,7 + 2,0 bil а n ishl а ydi. S о vuq suvning h а r о r а ti qishd а t s .q = 5 0 C, yozd а t s . yo =15 0 C g а t е ng qilib о lin а di. His о bl а sh vaqtid а t а rm о qd а issiqlikning yo’q о tilishi quyid а gich а q а bul qilin а di: t ri =-23 0 C (eng p а st h а r о r а t ) bo’ls а -5 %, tTt =-7 0 C bo’lsа -3,6 %, t Tt =+10 0 C (yoz dаvridа) bo’lsа, yuqоrdа kеltirilgаn t Tt =-23 0 C hоlаtidаgi issiqlikning mаksimаl sоаtlik sаrfidаn 2,5 % miqdоridа оlinаdi. Tаshqаridаgi hаvо hаrоrаtining o’zgаrmаs holda turish vаqti hаqidаgi mа’lumоtlаr 3- ilоvаdаn оlinаdi. 16 Jаmоаt binоlаrining tаshqi hаjmi vа IST gа issiqlik sаrfini hisоblаshni 1- jаdvаldаgi yiriklаshtirilgаn ko’rsаtkichlаr bo’yichа оlib bоrish kеrаk. Binоning hаr bir kishigа to’g’ri kеlаdigаn tаshqi hаjmi: V = N k · α = 9 · 6 = 54 m 3 /kishi. Bundа: N k – hаr bir kishi uchun yashаsh mаydоnining mе’yori; α – hаjmiy kоeffitsiеnt, ya’ni binоning tаshqi hаjmini yashаsh mаydоnigа bo’lgаn nisbаti m 2 /m 3 . Binоning tаshqi hаjmi: V b = V· N = 54 ·34000 = 1836000 m 3 Bundа N – tumandа yashоvchilаr sоni. Binоlаrning o’rtаchа tаshqi hаjmlаri: V b.o’r = V b /n 1 : V o ' r = V b n 1 = 1836000 90 = 20400 м 3 bundа n 1 – binоlаr sоn 1-jаdvаl Binоlаr nоmi Hаjmiy ko`rsаt - kichlаr, m 3 /100 0 kishi Tаshqi hаjm V х, m 3 Binоlаr sоni n 1 Vеntilya t - siоn хаrаktеris- tikа Хv kkаl /m 3 sоаt. g r. Хv · V х kаttаligi Mа’muriy binоlаr 1000 34000 2 0,18 6120 Mе h mоnхоnаlаr 500 17000 1 - - Klub vа kinоtеаtrlаr 1000 34000 2 0,31 10540 Оshхоnа vа q а h vахоnаlаr 1000 34000 3 0,70 23800 Bоlаlаr 2000 68000 6 0,11 7480 17 bо g ` chаlаri Mаktаblаr 3400 115600 3 0,07 8092 Аmbulаtоr i yalаr 360 12240 1 0,25 3060 Kаsаlхоnаlаr 600 20400 1 0,27 5508 Kir yuvish ishхоnаlаri 825 28050 1 0,75 21038 Jаmi: 10685 363290 20 - 85638 Jаmоаt binоlаrining tаshqi hаjmini hisоblаsh nаtijаlаrini 1-jаdvаlgа yig’аmiz, undа mа’lu m оtlаrni ng оlingаn vеntilya t siоn хаrаktеristi-kаlаr i ning qiymаtlаri (Хv), hаjm ko’rsаtkichlаri, yashаsh tumanidаgi binоlаrning sоni vа sаnоg’i hаm kеltirilgаn. Jаmоаt binоlаrining o’ rtаchа tаshqi hаjmi quyidаgi ifоdаdаn аniqlаnаdi. Vўр.x= ΣV x n2 =363290 20 =18164 ,5m3 bundа n 2 – jаmоаt binоlаrining sоni. Turаr jоy vа jаmоаt binоlаrining isitish хаrаktеristikаsini аniqlаsh uchun q uyidаgi ifоdа qаbul q ilingаn: X и = 2 6 √ V б . ўр kj/m 3 s оа t 0 C undа X и , я = 2 6 √ V я . ўр = 2 √ 20400 = 0,38 kkal / soat m 3 grad ) X u . ж = 2 6 √ V ж . ўр = 2 6 √ 18164.5 = 0.39 kkal / soat m 3 grad ( 1.63 m 3 soat ∙ grad ) ; Jаmоаt binоlаrining o’rtаchа vеntilyatsiоn хаrаktеristikаsi X в ўр = Σ X в ⋅ V ж Σ V ж = 85638 363290 = 0,24 kkal / m 3 ∙ soat ∙ ℃ . yoki 1 kj/m3soat ∙grad ) Turаr jоy vа jаmоаt binоlаrini isitish uchun issiqlik quyidаgichа аni q lаnаdi: 18 Qui= Xи.я⋅V я(tx−tрi+Xu.жΣV ж)tx−tT' ¿ =¿0,38 ⋅1836000 ⋅(18 +25 )+0,39 ⋅363290 (18 +25 )=36 ,1⋅10 6kkal /soat ¿¿Jаmоаt binоlаrining vеntiyatsiyasigа sаrflаnаdigаn issiqlik: Qv = Xvo'r⋅∑ V j(tх−tt.х)= 0,24 ⋅363290 (18 +16 )= 2.96 ⋅106kkal /soat Issi q suv t а ’min о tig а t i.s = 65 0 C h а r о r а tli suvning s а rfini 4-il о v а d а n о l а miz v а his о bl а sh n а tij а l а rini j а dv а l k o’ rinishd а k е ltir а miz. 2 –jаdvаl Nоmlаr Hisоbli ko’rsаt- kichlаr 1000 kishigа Sutkаsi-gа оdаmlаr o’rinlаr sоni Issi ql ik suv sаrfi mе’yorikg /sutkа Issiq suv s а rfi kg/sutk а Izohlar Turаr jоy - 34000 110 3740·10 3 Mа’muriy binоlаr - - - - Mе h mоn- хоnаlаr 5 o’ rin 170 o’rin 70 11900 Klub vа kinоtеаtr - 2 jo’mrаk 300х7= 2100 4,2·10 3 Sutkаda 7 sоаt ishlаydi Оshхоnа - lаr 50 o’rin 18000 likоpchа tаоm 4 7.2·10 4 sutkаsi - gа12 li- kоpchа Bоlаlаr bоg’chаsi 75 o’rin 2550 o’rin 30 76500 Mаktаblаr 200 o’ rin 6800 o’rin 8 54400 Аmbulа - tоriyalаr 30 1020 540 550800 19 Kаsаlхо- nаlаr 6 204 o’rin 180 36720 Kir yuvish хоnаlаri 330 kg kiyim 11220 kg kiyim 25 280500 Jаmi: 4827·10 3 Qish d а vrid а issi q suv t а’ min о tig а issiqlikning sutk а li s а rfi :Qи.кс = ∑Gc⋅(tих−tс.с)= 4827 ⋅10 3(65 −5)= 290 ⋅106 kk а l/sutk а yoki 1208·10 6 kj/sutk а . Qish d а vrid а issik suv t а ’min о tig а issiqlikning s оа tli m а ksim а l s а rfi: Q u . кмакс = X c Q и . кв 24 = 2 290 ⋅ 10 6 24 = 24 , 2 ⋅ 10 6 kkal / soat =101· 10 6 kj / soat Issiq suv tа’minоtigа yoz dаvridа issiqlikning sutkаli vа mаksi m аl sаrfi: Qu.ёc = ∑Gc(tих−tcoв.ё)= 4827 ⋅10 3(65 −15 )=241 ∗10 6kkal /sutka Q u . ёмaкc = X c ⋅ Q и . ёс 24 = 2 ⋅ 241 ⋅ 10 6 24 = 20 , 1 ⋅ 10 6 kkal / soat =84· 10 6kj /soat Tаshqi hаvо hаrоrаtining turli q iymаtlаridа issiqlikning sоаtli sаrfini q uyidа kеltirilgаn tеnglаmаlаrdаn aniqlaymiz vа hisоblаsh nаtijаlаrini 3-jаdvаlgа yig’аmiz: Isitishg а : Qi=Qiitx−tT tx−tTi= 37,4 ⋅18 − tT 18 +23 [Gkal soat ] V е ntilyatsiyag а : Q v = Q vi t x − t T t x − t t хi = 1 , 52 ⋅ 18 − t T 18 + 15 [ Gkal soat ] а ) isitishga: Qи=Qи'tх−tТ tх−tТ'=36. 118 +23 18 +23 =36 ,1kkal /soat Q и = Q и' t Х − t Т t Х − t Т' = 36. 1 18 + 7 18 + 23 = 22 Qи=Qи'tх−tТ tх−tТ'=33 ,018 −10 18 +23 =7 20 b) ventilyatsiyaga:QB=QB'' tх−tТ tх− tТ.Х =2,96 18 +23 18 +15 = 3.67 kkal /soat QB=QB'' tх−tТ tх− tТ.Х'' =2,96 18 +7 18 +15 =2.24 QB=QB'' tх−tТ tх− tТ.Х' =2,96 18 −10 18 +15 =0,72 Issiqlik ist е’ m о li d а v о myligi gr а figini tuzish uchun k е ch а sid а gi ( 0 d а n 6 g а ch а ) kunduzid а gi ( 6 d а n 18 g а ch а ) v а k е ch q urund а gi ( 18 d а n 24 g а ch а ) s оа tl а r uchun Q = f ( t ) gr а figini tuz а miz v а p а std а gi ch а p kv а dr а td а es а n = f ( t ) gr а figini tuz а miz bund а: - t – t а shqi h а v о ning h а r о r а ti - n – k o’ ril а yotg а n d а vrining s оа tl а r s о ni (5- chizma ) . P а stki o ’ ng kv а dr а td а k оо rdin а t а l а r b о shid а n isitish m а vsumi d а v о miyligini sutk а ning nisbiy bo ’ l а kl а ri 6/24 v а 24/24 ( k е ch а sid а gi v а k е ch q urungi s оа tl а r ulushi v а shuningd е k , sutk а d а v о mid а issiqlik t а rm о g ’ ining kunduzgi ishl а sh s оа tl а ri ulushi ) ko ’ p а ytm а sig а m о s k е luvchi ikkit а to ’ g ’ ri chiziq o ’ tk а z а miz . Yuq о ri o’ ng kvadr а td а gi gr а fik ko ’ rishni n =0 h о l а tid а gi Qzf(tх) gr а figid а n а niql а n а dig а n issiqlik s а rfini Qu=5,13 Gk а l / s оа t uning о rdin а t а o ’ qig а ko ’ chirishd а n b о shl а ymiz . N а tij а d а 1- nu q t а g а eg а bo ’ l а miz . K е yin t а shqi h а v о ning h а r о r а tini t T = − 10 0 C d е b q а bul qil а miz v а uning uchun Q= f(tT) gr а figid а n issiqlik s а rfini ( Q =38 Gk а l / s оа t ) v а n = f ( tT ) gr а figid а n – t а shqi h а v о h а r о r а tining t t =-10 0 C o ’ zg а rm а y turish v а qtini aniqlaymiz . T о pilg а n Q v а n q iym а tl а rini Q = f ( n ) gr а figig а о lib o ’ tib , 2- nuqt а ni t о p а miz . Shu yo ’ l bil а n а l о h id а k е ch а sid а gi kunduzi v а k е chqurungi s оа tl а r uchun b о shq а nuqt а l а r h а m t о pil а di . Issiqlik ist е’ m о lining m а’ lum qiym а tid а k е ch а si , kunduzgi v а tundagi s оа tl а r uchun v а q tning n q iym а tl а rini o ’ z а r о q o ’ shish bil а n yukl а nish d а v о miyligining yig ’ indi gr а figini о l а miz . О rdin а t а o ’ q ining m а ssht а bi 1 mm =0,5 Gk а l / s оа t v а а bsiss а o ’ q iniki es а 1 mm =100 s оа t b o’ lg а ni uchun gr а fik yuz а sid а n issiqlikning yillik s а rfini aniqlaymiz . 21 Q yil =580770 Gk а l / yil . Yukl а nishning d а v о miyligi gr а figid а turbin а d а n q а yt а rib о lin а yotg а n bu g’ ning quvv а tig а Q к . o = 30 Gk а l / s оа t m о s k е luvchi g о riz о nt а l chiziq o ’ tk а zib , cho ’ qq i isitgichning ishl а sh v а q tini t о p а miz : na =1000 s оа t / yil v а ung а b е rilg а n issiqlik mi q d о ri t ах min а n 12000 Gk а l / yil , bu issiqlikning yil d а v о mid а gi umumiy s а rfining 10 % ini t а sh k il q il а di . Gidravlik hisob . P е’ z о m е trik gr а fikni tuzish m а q s а did а 2 quvurli isitish suv t а rm о g’ ining turli q ismini t а shkil qiluvchi quvurl а r di а m е trini v а ul а rd а siquvning h а qiqiy yo ’ q о tilishini а niql а shg а o ’ t а miz . 5- chizma Issiqlik yukl а m а l а rining d а v о miyligi gr а figi 22 3-jаdvаl Gkаl/ sоаt Qishki mаvsum shаrоitdа Y o zgi mаvsum kеchаsi kunduzi kеchqurun kun kеch +10 0C -7 0C -23 0C +10 0C -7 0C -23 0C +10 0C -7 0C -23 0C Isitish 7 22 36.1 7 22 36.1 7 22 36.1 - - Vеnti - lya t siya - - - 0,72 2.24 3.67 - - - - - Issiq suv t а ’min о t (IST) - - - 14.5 14.5 14.5 29 29 29 12.1 24.2 Hаm - mаsi 7 22 36.1 22.2 38.7 54.3 36 51 65 12 .1 24.2 Issiqlik y o’q о - tilishi 0,18 0,8 1.8 0,56 1.4 2,71 0,9 1,83 3.26 0,3 0,9 Jаmi 7,18 22.8 37.9 22.8 40 57 37 53 68 12.4 25 T а rm о q quvu r l а rining h а r 100 m е trig а o’ rt а ch а bitt а d а n s а lnikli k о mp е ns а t о r v а uch ch о kli p а yv а ndl а ng а n tirs а k o’rn а tilg а n. T а rm о qning suv isitgichl а rid а p о sdt а nsiyaning а l о q а yo’ll а rid а siquvning yo’ q о tilishi N st =12m, о bun а chil а rg а kirish j о yid а gi el е v а t о rl а rd а si q uvning yo’ q о tilishi es а N о b =15m. А s о siy t а rm о qning uzunligi bo’yl а b (m а nb а d а n t о eng uz о ql а shg а n о bun а chig а ch а ) si q uvning chizi q lik y o’q о tilishi 1 his о bl а shl а r uchun R= 8kg/m 2 d е b q а bu l q il а miz. 23 Q а ytish q uvurid а st а nsiya n а s о sl а ri о ldid а gi si q uv N k =20m bin o lаr b а l а ndligi 20m, suvning s о lishtirm а о g’ irligi γ = 975kg/m 3 a) А s о siy quvurni his о bl а sh. Manbadan eng uzoqda joylashgan 3-obunachidir shuning uchun asosiy yo’l 0-3 yunalishida buladi, uning uzunligi:lI+lII+lIII=500 +400 +600 =1500 м Stantsiyadan suvning umumiy sarfi: B= B1+B2+B3=300 +300 +200 =800 t/soat Siquvning mahaliy yuqotishlarning o'rtacha koeffitsenti quyidagi ifodadan aniqlanadi: α= 0,01 √B= 0,01 √800 =0,28 B I = 800 t/soat va RI=8кг /м2⋅м qiymatlari bo'yicha nomogrammadan quvur diametrini aniqlaymiz. Shu bilan birga eng yaqin andaza qiymati olinadi, undan keyin haqiqiy qiymat "Rd" aniqlanadi. 24 25 dI= 350mm ; Rd=7 kg/ m2∙m=100 Pa /m Quvurning 1-qismi uzunligini aniqlaymiz. Zadvijkalar 1∙5,94 =5.94 Payvandlangan tirsaklar 5 ∙ 5,94=41,58 Kompensatorlar 7 ∙ 11,9 = 83,3 Lekv=130,82 Birinchi qismning keltirilgan uzunligi: LkelI= lI+lekv =700 +130,82 = 830,82 Quvurning birinchi qismida bosimning haqiqiy kamayishi (bir yo’nalishda) ΔP I = R I ⋅ L кел I = 7 ⋅ 830,82 = 5815,74 кг / м 2 = 58157 P а Yoki siquvning kamayishi: ΔH I = ΔP I γ = 5815,74 975 = 6 m А sosiy quvurning boshqa qisimlari xam yuqoridagi ga o’hshab ko’rib chiqiladi va natijalar 4-jadvalga yig’iladi. 2-uchastka uchun quvur diametrini aniqlaymiz: B II = B − B 1 = 750 − 300 = 450 dII=309 мм Rd=10 kg/ m2∙m 2-uchastka uchun ekvivalent uzunligini aniqlaymiz: Zadvijkalar 1 х 4,34=4,34 Payvandlangan tirsaklar 6 х 8,4=50,4 Kompensatorlar 6x4,2=25,2 L ekv = 79,94 m Ikkinchi qism keltirilgan uzunligi: LkelII =lII+lэкв =600+79,94 =680 Quvurning ikkinchi qismida bosimning haqiqiy kamayishi (bir yo’nalishda) ΔP II= RII⋅Lкел II=10 ∗680 =6800 kg /м2= 67994 P а Yoki siquv kamayishi: ΔH II = ΔP II γ = 6800 975 = 7 м 3-uchastka uchun quvur diametrini aniqlaymiz: BIII= BII− B2= 450 −200 =250 26 dIII= 259 mm R d = 6 kg/ m 2 ∙ m 3-uchastka uchun ekvivalent uzunligini aniqlaymiz: Zadvijkalar 2 х 3,6=7,2 Payvandlangan tirsaklar 7 х 6,73=47,11 Kompensatorlar 7x3,36=23,52 Lekv=77,83 Uchinchi qism keltirilgan uzunligi: L кел III = l III + l экв = 700 + 77,83 = 777.83 m Quvurning uchinchi qismida bosimning haqiqiy kamayishi (bir yo’nalishda) ΔP III = R III ⋅ L кел III = 6 ⋅ 777.83 = 4667 kg / m 2 = 46670 P а Yoki siquvning kamayishi: ΔH III = ΔP III γ = 4667 975 = 5 m b) Shaxobchalarni hisoblash Quvurning 4-qismida siquvning yo’qotilishi(stansiyadan issiqlik tarmog’ining har qaysi nuqtasigacha bo’lgan masofada siquv yo’qotilishining tengligi shartidananiqlaymiz) ΔH IV + ΔH I = ∑ ΔH 0 − 3 = ΔH I + ΔH II + ΔH III = 5.96 + 6.97 + 4.8 = 17.73 m ΔH IV=∑ H 0−3− ΔH I=17.73 −5.96 =11.77 m RIV= ΔH IV⋅γ LIV(1+2)= 11.77 ⋅975 500 (1+0.14 )=20.1 kg/ m2∙m=201 Pa/m α= 0.28 /2= 0.18 4-uchastka uchun quvur diametrini aniqlaymiz: B IV = B 1 = 300 RIV− quvurning haqiqiy diametri o'lc hami dIV=250 mm R IV = 6 kg / m 2 ⋅ m 4-uchastka uchun ekvivalent uzunligini aniqlaymiz: Zadvijkalar 2 х 3,6=7,2 Payvandlangan tirsaklar 5 х 6,73=20,2 Kompensatorlar 5x3,36=16,8 L ekv = 57,65 m 4-uchastka keltirilgan uzunligi: 27 L кел Iv = l Iv + l экв = 500 + 57.65 = 557.65 m Quvurning to’rtinchi qismida bosimning haqiqiy kamayishiΔP IV= RIV⋅Lкел IV=6⋅557.65 =3346 kg/m 2=33460 Pa /m yoki ΔH IV = ΔP IV γ = 3346 975 = 3.43 m Stansiyadan to 1-obunachigacha siquvning umumiy yo’qotilishi: ∑ ΔH = ΔH I+ΔH IV= 5.96 +3.43 =9.4 m Xuddi shu yo’l bilan 5-qismni hisoblab chiqamiz, natijalarni 4-jadvalga yig’amiz. 5-uchastkada siquv yo’qolishini aniqlaymiz. ΔH V = ΣΔ H 0 − 3 − ΔH I − ΔH II yoki ΔH III = 4,8 m RV= ΔH V⋅γ lV(1+α)= 4.8 ⋅975 400 (1+0,14 )=10,45 kg/m 2 5-uchastka uchun quvur diametrini aniqlaymiz: BV= B2=300 R V quvurning h aqiqiy diametri o ' lc h ami d V = 259 mm Rd=4.5 kg/ m2∙m 5-uchastka uchun ekvivalent uzunligini aniqlaymiz: Zadvijkalar 2 х 3.6=7.2 Payvandlangan tirsaklar 4 х 6.73=26.92 Kompensatorlar 4x3.36=13.44 L ekv = 47.56 m 5-uchastka keltirilgan uzunligi: Lkel5 =l5+lekv =400 +47.56 =447.56 m Кувурнинг бешинчи кисмида босимнинг хакикий камайиши ΔP V= RV⋅Lкел V= 4.5 ⋅447.56 =2014 kg /м2=20140 Pa /m yoki ΔH V= ΔP V γ =2014 975 = 2.07 m ¿¿ Stansiyadan to 2-obunachigacha siquvning umumiy yo’qotilishi: ∑ ΔH = ΔH I + ΔH II + ΔH V = 5.96 + 6.97 + 2.07 = 15 m 28 6. P e’zometrik grafik qurish usuli Issiqlik tarmoqlarini loyi h alash va ularni ishlatishda p ’ ezometrik grafikdan foydalaniladi . Bu grafikda binolarning joylashish balandliklari, tarmoqdagi siquv bosim)ning qiymati va quvur o’tkazilgan еr yuzining tuzilishi (past-balandligi) ma’lum masshtabda ko’rsatiladi; bu grafikdan tarmoqning har bir nuqtasidagi siquvning qiymati oson aniqlanadi. Issiqlik tarmoqlarini pe ’ zometrik grafigi 1-1 – siquvlarni o ’ lchash tekisligi ; Y 1 - Y 2 – tarmoqning uzatish quvuridagi siquvlar grafigi ; K 1 - K 2 - tarmoqning qaytish quvuridagi siquvlar grafigi ; 1 -tarmoq nasos; 2-qo’shimcha suv nasosi; 4-Issiqlikni tayyorlash qurilmasi; 29 5-bosim rostlagichi; N 1 – issiqlik tarmog’ining qaytish quvuridagi to’la siquv; N – tarmoq nasosi (I) ning siquvi; N st – statik siquv; Y 1 –issiqlik tarmog’ining uzatish quvuridagi to’la siquv; K 1 -issiqlik manbai koll e ktorlaridagi tarmoq suvining siquvi; K 5 – uzatish quvurining 3- nuqtasidagi to’la siquv ; K 2 - qaytish quvurining 3- nuqtasidagi to’la siquv ; Agar quvur o’qining hisoblash tekisligiga nisbatan joylashish balandligi K 3 ga teng bo’lsa, uzatish quvurining 3-nuqtasidagi p’yezometrik siquv K 5 - K 3 ga qaytish quvuridagisi esa K-K 3 ga teng bo’ladi. Issiqlik tarmog’ining 3-nuqtasidagi berilgan ixtiyoriy siquv uzatish va qaytish quvurlarida qayd etilgan p’yezometrik siquvlar farqiga yoki to’la siquvlar farqiga teng: K 3 = K 5 -N KZ uzatish quvurida siquv (bosim)ning kamayishi  N U1-4 = N U1 - N U4 ; qaytish quvurida siquv (bosim)ning kamayishi esa, N K1-4 = N K4 - N K1 . Tarmoq nasosi 1 to’xtatilganda, issiqlik tarmog’ida statik bosim N ST qo’shimsha suv nasosi 2 tomonidan ta’minlanadi. Suvli issiqlik tarmog’ining ishonchli ishlashi uchun quyidagi talablar bajarilishi lozim : 1. Issiqlik tarmog’ining turli jihozlarida va iste’molchining issiqlik qurilmalaridagi bosim belgilanganidan oshib ketmasligi . Issiqlik tarmog’ining po’lat quvurlari va armaturasidagi belgilangan ortiqcha bosimning qiymati odatda 1,6-25 MPa ni tashkil qiladi. 2. Tashqaridan havo so’rilmasligi ushun issiqlik tarmog’ining barsha elementlarida ortiqcha bosimni ta’minlash . Bu talab bajarilmagan taqdirda jihozlarning zanglashi (korroziyasi) va suvning sirkulyatsiyasi buzilishi mumkin. Ortiqcha bosimning minimal qiymati sifatida 0,005 MPa (5 mm suv usti) qabul qilinadi. 30 3. Issiqlik tarmog’ida suvning qaynab ketmasligini ta’minlash.Buning uchun issiqlik ta’minoti tizimining barcha nuqtalarida ma’lum haroratda suv bug’ining to’yinish bosimidan yuqori bosimni saqlashi lozim. Pe’zometrik grafikni hisoblashdan ko’zlangan asosiy maqsad tarmoq nasosi (1), armatura va tegishli rostlagichlarni to’g’ri tanlashdan iborat. Hisоblаb tоpilgаn kаttаlik аsоsidа siquv grаfigini (p’yеzоmеtrik grаfikni) tuzаmiz (5-chizma) Bundа оrdinаtа o’qi bo’yichа issiqlik tаshuvchi muhitning γ=975 kg/m 3 hоlаtidа оlingаn siquvi qiymаtlаri (mm.suv. ust) dа qo’yilgаn. 6-chizma P e’ zоmеtrik grаfik 6.Gidravlik hisob Tехnоlоgik ehtiyojlаrning bug ’ tаrmоg’i qismlаri diаmеtrlаrini vа itе’mоlchilаr оldidаgi bug’ning hаqiqiy bоsimlаrini аniqlаshgа o ’ tаmiz. Jo ’ mrаklаrning jоylаshishi vа bug ’ quvurning tuzilishi chizmаsi 2-rаsmdа kеltirilgаn. 31 Tаrmоqning hаmmа qismidа hаr 100 mеtrdа kеng II-simоn kоmpеn-sаtоrlаr ( ch =2 d) o ’ rnаtilgаn.Bug ’ quvurning ekvivаlе n t dаg ’ аlligi K=0,2 mm. Dаstlаbki hisоblаshdа аsоsiy quvurning uzunligi bo ’ yichа bоsimning kаmаyishi bir хil dеb qаbul qilingаn, hаmmа tаrmоqdа bоsimning mаhаlliy yo ’ qоtilishi o ’ rtаchа kоeffitsiyеnti α = 0,1√ G ifоdаsidа hisоblаnаdi vа bug ’ hаrоrаtining quvur uzunligi bo ’ yichа kаmаyib bоrishi hаr 100 mеtrdа 2 grаdus dеb qаbul qilingаn. Охirgi hisоblаshdа hаrоrаtningkаmаyish qiymаtini аniqlаsh uchun bug ’ vа аtrоf muhit hаrоrаtlаri оrаsidаgi fаrq Δt=5 0 C bo’lgаndа issiqlikning qo ’ shimchа mаhаlliy yo’qоtishlаrini hisоbgа оlgаn hоldа 1 mеtr bug’ quvuridа issiqlikning quyidаgi nisbiy yo’qоtilish qiymаtlаrini qаbul qilish mumkin: d = 250 mm q = 1,03 kkal/ m ⋅ soat ⋅ ℃ d= 259 mm q = 1,07 kkal/ m ⋅soat ⋅ ℃ d = 309 mm q = 1,32 kkal/ m ⋅soat ⋅ ℃ d= 408 мм q = 1,34 kkal/ m ⋅soat ⋅ ℃ Bug’ning umumiy sarfi: G=G1+G2+G3=10 +12 +8=30 t/soat α= 0,1 √G=0,1 √30 =0,55 Bug’ning stansiyadan chiqayotgan vaqtidagi bosimi: P0= 7 атм Bug’ harorati: τ0=240 0C а ) Asosiy quvurni hisoblash: А sosiy quvurni tanlash uchun bosimning nisbiy yo’qotilishi eng kam bo’lgan yo’nalishni tekshirib ko’ramiz: P0− P1 l0−1 = (7−6)⋅10 4 700+600+700 =5kg /m2⋅m=50 Pa /m P 0 − P 2 l 0 − 2 = ( 7 − 5 ) ⋅ 10 4 700+500 = 16.7 kg / m 2 ⋅ m = 167 Pa / м P0− P3 l0−3 = (7− 5)⋅10 4 700+600+400 =11.7 kg /m2⋅m=117 Pa /m Bosimning nisbiy yo’qolishi 0-1 yo’nalishda eng kam bo’lgani uchun ,bu yo’nalish asosiy quvur yo’nalishi hisoblanadi. 32 А sosiy quvurning uchta qismida bosim yo’qotilishini oldindan aniqlaymiz.ΔP I= P0− PI l0−1 ⋅lI=5∗700 =3500 kg/m 2 =35000 P а ΔP II= P0− PI l0−1 ⋅lII= 5∗600 =3000 kg/m 2 =30000 P а ΔP III= P0− PI l0−1 ⋅lIII=5∗700 =3500 kg/m 2 =35000 P а Quvur qismlarida bosimning nisbiy chiziqli yo’qotilishi: PI= PII= PIII= P0− PI (lI+lII+lIII)(1+α)= (7− 6)∙10 4 2000 (1+0.55 )=3.23 kg m2∙m=¿32.3 Pa /m Eng avvalo, quvur qismlarida bug’ning absolyut bosimini va xaroratlarning o’rtacha qiymatini aniqlaymiz. P I = P 0 − ΔP I 2 = 7 − 0 .35 2 = 6,8 at = 6,66 MP а τ 1 = τ 0 − 2 ⋅ ( l I / 100 ) 2 = 240 − 2 ⋅ 7 2 = 233 0 C P II = P 0 − ΔP I − ΔP II 2 = 7,0 − 0 , 35 − 0 , 3 2 = 6,5 at = 6,32 М P а τ II = τ 0 − 2 ( l I / 100 ) − 2 ( l II / 100 ) 2 = 240 − 2 ⋅ 7 − 2 ⋅ 6 2 = 220 0 C P III = P 0 − ΔP I − ΔP II − ΔP III 2 = 7,0 − 0 , 35 − 0 , 3 − 0 , 35 2 = 6 , 2 at=6,1 MP а τ III = τ 0 − 2 ( l I / 100 ) − 2 ( l II / 100 ) − 2 ( l III / 100 ) 2 = 240 − 2 ⋅ 7 − 2 ⋅ 6 − 2 ⋅ 7 2 = 208 0 C Oldindan bug’ bosimi va haroratining o’rtacha qiymatlari bo’yicha quvurning har qismida bug’ning o’rtacha nisbiy og’irligini aniqlaymiz: ρ = P [ Πa ] R M H 2 О ( τ + 273 ) Bu еrda: R = const R = 8314 M H2О - suvning molekulyar massai = 18 ρ I = 666000 8314 18 ( 233 + 273 ) = 2 , 85 kg/m 3 ; 33 ρII=6320000 461 ,9(220 +273 )= 2,82 kg/m 3 ; ρ III = 600000 461 , 9 ( 207 + 273 ) = 2 , 75 kg/m 3 ; G ва R⋅ρ kattaliklar bo’yicha (nomogramma) quvurning uchta qismi uchun uning г diametrlarini aniqlaymiz andoza kattaliklarigacha yahlitlaymiz, undan keyin uchta qism uchun R ⋅ ρ ning aniqlashtirilgan haqiqiy qiymtini topamiz. 34 1 - uchastkada GI=30 t/s R I ⋅ ρ I = 3 .23 ⋅ 2 , 85 = 9 .2 kg 2 /m 6 d1 =408 mm Ŕ1* ρ 1=8 kg 2 /m 6 =80 N ⋅ kg/m ⁶ 35 Ekvivalent dag’allikka ( к =0,55) 1,26 tuzatish koeffitsiyentini hisobga olgan holda quvurqismlarining ekvivalent uzunligini aniqlaymiz: Zadvijka 1 х 5,94 х 1,26 = 7.48 m П – simon kompensatorlar: 7x49,5x1,26=436.6 m 1-qism keltirilgan uzunligi:Lкел =lI+lэкв =700 +444 =1144 m 2- uchastkada: GII=G−G2=30 −12 =27 т/c R II ⋅ ρ II = 3 , 32 ⋅ 2 , 82 = 9 .1 kg 2 /m 6 d II = 309mm RдIIρдII=9,8 kg 2 /m 6 Uchastka ekvivalent uzunligini topamiz: G 2 / G = 12 / 30 = 45.9 Uch yo’naltirgich 1*1,26*36.4=45.9 Zadvijka : 1* 4.34 *1,26= 5.47 П- simon kompensatorlar 6x35x1.26=265 m Lekv=316.37 m LΠpII=lII+lэкв =600 +316.37 =916.37 3-uchastkada: GIII=GII−G3=10 t/s R III ⋅ ρ III = 3 , 23 ⋅ 2 , 75 = 8.88 kg 2 /m 6 d III = 259 mm R д III ⋅ ρ д III = 9 kg 2 /m 6 Uchastka ekvivalent uzunligini topamiz: G 3 / G = 10 / 30 = 0,3 Uch yo’naltirgich 1*1,26*29,1=36,66 Zadvijka : 2*3,6*1,26=9,07 П- simon kompensatorlar 7x1.26x28=247 m Lekv= 293 m L Π pIII = l III + l экв III = 700 + 293 = 993 m Quvurning qismlarida bug’ bosimi va o’rtacha absolyut bosimning kamayishiga birinchi aniqlik kiritamiz: ΔP I= RдI⋅ρдI ρI ⋅LnpI = 8 2.85 ⋅1144 =0,32 at = 3211 kg/m 2 36 ΔP II= RдII⋅ρдII ρII ⋅LnpII = 9.8 2.82 ⋅916.37 =3185 kg/m 2 =0,31 ат ΔP III = R д III ⋅ ρ д III ρ III ⋅ L npIII = 9 2 , 75 ⋅ 793 = 2595 кг / м 2 =0,25 ат P I = P 0 − ΔP I 2 = 7 − 0 , 32 2 = 6,84 ат = 0.6 76 MPa P II = P 0 − ΔP II 2 = 7 − 0 , 31 2 = 6 . 85 ат = 0.6 71 MPa P III = P 0 − ΔP III 2 = 7 − 0 , 25 2 = 6,87 ат = 0.673 MPa Uchastkalarda issiqlik yo’qotilishi: Δt =5 ° С QI=qI⋅(τI− Δt )⋅lI=1,34 ⋅(233 − 5)⋅700 =213864 kkal/soat = 893950 kJ/s QII=qII⋅(τII− Δt )⋅lII=1,2⋅(220 −5)⋅600 =154800 kkal / soat=647063 kJ/s QIII=qIII⋅(τIII− Δt )⋅lIII= 1,07 ⋅(207 −5)⋅700 =151298 kkal / soat=632425 kJ/soat Bug’ haroratining tushish kattaligini va С =0,51 kkal/kg ⋅ bo’lganda ℃ quvurning ayrim qismlarida bug’ning o’rtacha haroratini aniqlaymiz: Δτ I= QI GI⋅C =213864 30000 ⋅0,51 =14 ℃ τ I = τ 0 − Δτ I 2 = 240 − 14 2 = 233 0 C Δτ II= QII GII⋅C =154800 18000 ⋅0,51 =16.8 ℃ τ II = τ 0 − Δτ I − Δτ II 2 = 240 − 14 − 16.8 2 = 218 0 C Δτ III= QIII GIII⋅C =151298 10000 ⋅0,51 =30 ℃ τ III = τ 0 − Δτ I − Δτ II − Δτ III 2 = 240 − 14 − 16.8 − 15 = 194 0 C Bug’ning o’rtacha nisbiy og’irligi qiymatiga aniqlik kiritamiz: ρ = P [ Πa ] R M H 2 0 ( τ + 273 ) bunda R = 8314 M H 2 O = 18 ρ I = P I R M H 2 O ( τ I + 273 ) = 670000 8314 18 ( 233 + 273 ) = 2 , 87 kg/m 3 37 ρII= PII R M H2O (τII+273 ) =671000 8314 18 (218 +273 ) =2,97 кг/м 3 ρIII= PIII R M H2O (τIII+273 ) =673000 8314 18 (194 +273 ) =3,12 kg/ м 3 Bosimning haqiqiy nisbiy chiziqli kamayishi RI= RдI⋅ρдI ρI = 8 2,87 =2.79 кг/м 2 RII= RдII⋅ρдII ρII = 9.8 2,96 =3.31 кг / м 2 RIII= RдIII⋅ρдIII ρIII = 9 3.12 =2,88 кг / м 2 Quvurning 1,2,3-qismlarida bosimning haqiqiy kamayishi: ΔP I= RI⋅LкелI =2.79 ⋅1144 =3192 кг/м 2 ΔP II= RII⋅LкелII =3.31 ⋅916.37 =3033 кг/м 2 ΔP III= RIII⋅LnpIII =2,88 ⋅793 = 2284 кг/м 2 Quvurning 1-qism о xirida va 1-iste’molchi oldida bosimning haqiqiy kamayishi: PΙΟ= P0− ΔP I=70000 −3192 =66808 кг/м 2 =6,46 ат=0.65 МПа PIIОх = P0− ΔP II=66808 −3033 =63775 кг/м 2 =6,2ат=0.63 МПа P1= PIIK − ΔP III= 63775 −2284 =61491 кг/м 2 =5.95 ат=0.6 МПа Topilgan PIK , PIIK va PI kiymatlarda kuvur kisimlaridagi bugning o rtacha ʼ bosimlari birinchi aniklik kiritilgandan keyin q abul q ilingan q iymatlardan kam far q q ilgani uchun bundan keyin xisoblashlarni q ilmasak h am bo ladi. ʼ Hisoblash natijalarini jadvalga kiritamiz . S h axobchalangan issiqlik tarmog’ini gidravlik hisoblash usuli Hisoblash uchun odatda quyidagilar berilgan bo’ladi: issiqlik tarmog’ining chizma tasviri, issiqlik tashuvchi moddaning sarfi va parametrlari, tarmoq qismlarining uzunligi. Hisoblash natijasida tarmoqning diametri aniqlanadi. Hisoblash odatda ikki bosqishda amalga oshiriladi: boshlang’ish, tekshirish hisoblari. 38 Quyidagi shaxobchalangan issiqlik tarmog’ini (5-rasm) hisoblash usuli k e ltirilgan. 5-rasm Shaxobchalangan issiqlik tarmog’ining chizma tasviri. Boshlang’ich hisoblash. Stansiya bilan iste’molchilar oralig’ida bosimning nisbiy kamayishi R eng kam bo’lgan yonalishi tanlanadi, bu hisoblashning bosh yonalishi deb belgilanadi. Bug’li tarmoqlarda bosimning nisbiy (solishtirma) kamayishi:R=δρ /L,Pa /m ; (1) Suvli tarmoqlarda bosimning nisbiy kamayishi: R = δΗ L ⋅ γ , Pа / m (2) bo’lganda:  p va  N –bosh quvurda bosim va siquvning kamayishi, Pa; L –bosh quvurning uzunligi, m;  - quvurdagi suvning solishtirma og’irligi, N/m 3 ; Hisoblashning boshlang’ish qismida bosim kamayishining taqsimlanishi, ya’ni pe’zometrik grafikning ko’rinishi belgilab olinadi. Agar еr yuzasining tuzilishi, binolarning balandligi va boshqalar haqida alohida shartlar ko’rsatilmagan bo’lsa, tarmoqda bosim kamayishining taqsimlanishi (p'yezometrik grafik) to’g’ri chiziqli deb qabul qilinadi. Hisoblash bosh yonalishining birinshi qismidan boshlanadi. Bu qism ushun mahalliy qarshiliklarning ulushi (belgilab olinadi yoki hisoblab topiladi. (I, 2, 3). So’ngra bosimning solishtirma kamayishi R aniqlanadi. Agar 5- rasmda hisoblashning bosh yonalishi 0-1-2-3-4-6 bo’lsa, uning boshlang’ich 0-1 qismida 39 bosimning solishtirma chiziqli kamayishi R0−1= δρ0−1 L0−1(1+α)= δρ0−6 L0−6(1+α). [3] yoki R0−1= δρ0−1⋅γ L0−1(1+α)= δρ0−6⋅γ L0−6(1+α). [4] bunda:  p 0-6 ,  p 0-1 – bosh yo’nalishda va uning boshlang’ich qismida bosimning kamayishi;  p 0-6 ,  p 0-1 – bosh yo’nalishning va boshlang’ish qismining uzunligi. Boshlang’ish qismining diam e tri d 0-1 aniqlanadi. Stansiyadagi, ya’ni «0» nuqtadagi bosim b e rilgan bo’ladi. Boshlang’ich qismining oxirgi nuqtasidagi, ya’ni 1 nuqtadagi, bosim quyidagicha aniqlanadi: Р I = P 0 − δ p 0 − 1 ; [5] Tekshirish hisoblari. 1. GOST yoki jadvaldan quvurning hisoblab topiladigan diametri d 0-1 ga yaqin bo’lgan haqiqiy diametri d 0 − 1' tanlanadi. 2. Yuqorida k e ltirilgan (3, 4) t e nglamalar asosida bosimning solishtirma chiziqli kamayishi R0−1' aniqlanadi. 3. (6, 7) t e nglamalardan 0-1 qismdagi mahalliy qarshiliklarning ekv iv al e nt uzunligi L экв .0 − 1 aniqlanadi. 4. Bosh quvurning 0-1 qismi ushun bosim (siquv) ning kamayishi aniqlanadi. δ ρ 0 − 1' = R 0 − 1' ⋅ L 0 − 1 ( 1 + α ' ) [6] yoki δ H 0 − 1' = R 0 − 1' ⋅ L 0 − 1 ( 1 + α ' ) / γ [7] bunda:  ‘ = L ekv. /L 0-1 ; 5. 0-1 qismning oxirgi nuqtasidagi bosim (yoki siquv) aniqlanadi: Ρ0−1' = Ρ0− δρ0−1 ' yoki H 1'= H 0−δH 0−1' [8] Shu k e tma-k e tlikda bosh yo’nalishning boshqa barcha qismlari hisoblanadi. 40 Murakkab shaxobchalarni, masalan 2-8-9 hisoblash uchun avval bosimning solishtirma kamayishi eng kam bo’lgan yo’nalish tanlab olinadi va shundan keyin qolgan barcha amallar yuqorida keltirilgan ketma-ketlikda bajariladi. Kondensat quvurlarini loyihalash paytida ulardagi bosimni bug’ quvuridagiga nisbatan taxminan 0,05 MPa qiymatda qabul qilish kerak. Bu shart bajarilgandagina kond e nsatning bug’ quvuridan kond e nsat quvuriga mo’tadil o’tishi ushun k e rakli sharoit yaratiladi. b) 4-Shahobchani hisoblash Ko’rib chiqilayotgan bosimlar farqi: ΔP IV = P IK − P 2 = 66808 − 50000 = 16808 kg/m 2 =1.63 at Bosimning nisbiy chiziqli kamayish chegarasi: α = 0 . 55 / 2RIV= ΔP IV lIV(1+a)=16808 500 (1+0,28 )=18108 264 =26.26 kg/m 2 0,65 qiymat magistral oxirigacha olingan bu еrda esa uning yarmini olamiz. Quvurning bu qismida bug’ning o’rtacha parametrlari. P IV = P IK − ΔP IV 2 = 6,46 − 1,63 2 = 5,65 kg / m 2 τIV=τ0− Δτ I− 2(lIV/100 ) 2 = 240 −14 − 2⋅5 2 =221 0C Bug’ning o’rtacha nisbiy og’irligini topamiz. ρ IV = P IV R M H 2 O ( τ IV + 273 ) = 572486 8314 18 ( 221 + 273 ) = 2 , 5 kg / m 3 R IV ρ IV = 26.26 ⋅ 2 , 5 = 66 кг 2 /м 6 4- uchastkada: G IV = G 2 = 12 t/s dIV=184 mm RдIV⋅ρдIV=60 kg 2 /m 6 G4/G=12 /30 =0,4 Uch yo’naltirgich: 1*1,26*18.2=23 m Zadvijkalar: 5*2,6*1,26=6.6 m П -simon kompensatorlar: 5 ⋅ 1.26 ⋅ 17.5=110 m Lekv=140 m 41 4-qismning keltirilgan uzunligini aniqlaymiz: L кел IV = l IV + l ekv = 500 + 140 = 640 m Bug’ bosimining kamayishiga va o’rtacha qiymatga aniqlik kiritamiz: ΔP IV = R д IV ⋅ ρ д IV ρ IV ⋅ L kelIV = 60 2 , 5 ⋅ 640 = 15360 kg/m²=1.5 at=0,15 MP аPIV= PIK− ΔP IV 2 =6,46 − 1.5 2 =5,71 at = 0.6 MP а Q IV = q IV ( τ IV − Δt ) l IV = 1 , 31 ( 221 − 5 ) ⋅ 500 = 141480 kkal/soat Bug’ xaroratining kamayishiga va o’rtacha qiymatiga aniqlik kiritamiz: Δτ IV= QIV GIV⋅C =141480 12000 ⋅0.51 = 23 0C τ IV = τ 0 − τ I − Δτ IV 2 = 240 − 14 − 23 2 = 214 0 C Bug’ning aniq nisbiy og’irligi: ρIV= PIV R M H2O (τIV+273 ) =150000 8314 18 (214 +273 ) =0.7 kg/m 3 Quvurning 4-qismida bosimning to'la va haqiqiy nisbiy chiziqli kamiyishi RIV= RдIV⋅ρдIV ρIV =60 0.7 =86 kg/ m²=860 Pa/m ΔP IV= RIV⋅LnpIV =86 ⋅640 =55040 kg / m 2 =0, 55 MP а Ikkinchi iste molchi oldida bug'ning haqiqiy absolyut bosimi: ʼ P 2 = P IK − ΔP IV = 6 3775 − 55040 = 8735 kg / m 2 v) 5-shahobchani hisoblash Ko'rib chiqilayotgan bosimlar farqi: ΔP V= PIIK − P3=63775 −50000 =13775 kg / m 2 =0,14 MP а Bosimning nisbiy chiziqli kamayish chegarasi: RV= ΔP V lV(1+α)=13775 400 (1+0,28 )= 27 kg/m 2 =270 P а /m Quvurning bu qismida bug'ning o'rtacha parametrlari. PV= PIIK − ΔP V 2 =6,2− 0.14 2 =5,5 kg/m 2 τ V = τ 0 − τ IIK − 2 ⋅ ( l V / 100 ) 2 = 240 − 16.8 − 2 ⋅ 4 2 = 219 0 C 42 Bug’ning o’rtacha nisbiy og’irligini topamiz.ρV= PV R M H2O (τV+273 ) =550000 8314 18 (219 +273 ) =2,42 kg/m 3 RVρV=27 ⋅2,42 =65.3 kg 2 /m 6 5 -uchastkada: GV=G3=8 t/soat d V = 150 мм Rдvρдv=70 kg 2 /m 6 G5/G=8/30 = 0.27 Uchchoqli tirsak: 1·1,26·14,8=18 m Zadvijkalar: 2·1.26·2.11=5.3 m П -simon kompensatorlar: 4·1.26·14.3=72 m Lekv=96.3 m 5-qismning keltirilgan uzunligini aniqlaymiz: Lкел V= lv+lekv =400 +96.3 =496.3 m Bug' bosimining kamayishiga va o'rtacha qiymatga aniqlik kiritamiz ΔP v = R д v ρ д v ρ v L кел = 70 2 , 42 ⋅ 496.3 = 14356 kg/m 2 Pv= PIIK − ΔP v 2 =6,2− 1.38 2 =5,51 at=5,3 MP а Q V = q v ⋅ ( τ v − Δt ) ⋅ l v = 1 ⋅ ( 219 − 5 ) ⋅ 400 = 85600 kkal/soat=357808 kJ/s Bug' haroratining kamayishiga va o'rtacha qiymatiga aniqlik kiritamiz: Δτ v= Qv Gv⋅C =85600 8000 ⋅0.51 =21 0C τ v = τ 0 − τ II − τ v 2 = 240 − 16.8 − 21 2 = 213 0 C Bug'ning aniq nisbiy og'irligi: ρ v = P v R M H 2 O ( τ v + 273 ) = 592000 8314 18 ( 220 + 273 ) = 2,6 кг / м 3 Quvurning 5-qismda bosimning to'la va haqiqiy nisbiy chiziqli kamiyishi: 43 R v = R д v ρ д v ρ v = 70 2,45 = 28.6 kg/m 2 =286 Pa/mΔP v= Rv⋅Lкел v= 28.6 ⋅496.3=14194 kg/m 2 =1.4 MP а Uchinchi iste molchi oldida bug'ning haqiqiy absolyut bosimi: ʼ P3= PIIk− ΔP v=63775 −14194 = 49581 kg/ m2=4,8 at = 4,9 MPa Hisoblash paytida hamma iste molchilardagi haroratlarning farqi bir xil va suv ʼ sarfi o'zgarmas deb qabul qilinadi.Suvning o'rtacha harorati τ ур' = 70 0 C va еrning o’rtacha harorati τер'= 40C sharoitda o'tkazilgan sinovlar asosida aniqlangan issiqlik yo'qotilishi Q T . n .u = 0 . 8 Gkal/soat ni tashkil etadi. Mavsum davomida issiqlik tarmog'idan oqib ketgan suv B ок = 1500 t ga teng. Isitish mavsumida suv tarmog'idan issiqlik uzatish hisobiga yuz beradigan issiqlik yo'qotilishi: Q и . й . = Q и . й .c = τ уp − t с . к τ уp − t ' ер = 0 . 8 ⋅ 10 6 ⋅ 65 − 5 70 − 4 = 524 ⋅ 10 6 kkal = 2195 ⋅10 6 kJ Suvning qisman oqib ketishi natijasida yuz bergan issiqlik yo'qotilishi: Q ок = B ок ⋅ C ⋅ ( τ ур − t с . к ) = 1500 ⋅ 10 3 ( 65 − 5 ) = 90 ⋅ 10 6 kkal = 377 ⋅10 6 kJ Obunachiga yuborilgan foydali issiqlik: Q ф = Q ИЭМ − Q и . й − Q ок = ( 165380 − 524 − 90 ) ⋅ 10 6 = 164766 ⋅ 10 6 kkal= 570260 ⋅ 10 6 кДж Obunachi oldidagi o'rtacha harorat: δτ = Qф n(f)⋅(BI+BII+BIII)⋅C =164766 ⋅10 6 4780 ⋅750 ⋅10 3⋅1=46 0C bu еrda: BI+BII+BIII - mavsum davomida suvning umumiy sarfi С – suvning issiqlik sig'imi Obunachiga berilgan issiqlik: Q об = B об ⋅ c ⋅ δτ = 93000 ⋅ 10 3 ⋅ 1 ⋅ 46 = 4278 ⋅ 10 6 kkal = 17839 ⋅ 10 6 kJ Yuqorida topilgan qiymatlar asosida ikki quvurlik tarmog'i orqali 1 Gkal issiqlikni tashib berish uchun sarflangan nisbiy keltirilgan xarajatlarni aniqlaymiz, bunga PH⋅K qiymatini tarmoq bo'yicha chegirmalar (eskirish tuzish chegirmalari, joriy tuzatish tarmoqqa xizmat ko'rsatish)ni, issiqlik yo'qotilishi va suvni ma lum ʼ masofaga ko'chirish bilan bog'liq bo'lgan xarajatlarni kiritish lozim. 44 Suvni isitish tarmog'ining umumiy uzunligi∑ l=lI+lII+lIII+lIV+lV= 2900 m Quvurning har bir qismi uchun moddiy xususiyatlarini aniqlaymiz: M I= dI⋅II=0.408 ⋅700 = 286 м2 M II = d II ⋅ l II = 0 .309 ⋅ 600 = 185 м 2 M III= dIII⋅lIII= 0,259 ⋅700 =181 м2 M IV=dIV⋅lIV= 0,250 ⋅500 =125 м2 M V=dV⋅lV=0,259 ⋅400 =104 м2 ∑ M =881 м2 Issiqlik tarmog'i bo'yicha kapital va yillik keltirilgan xarajatlar: Bu еrda а =5 b=160 doimiy qiymat K I . T = a ⋅ ∑ l + b ∑ M = ( 5 ⋅ 2900 ) + ( 160 ⋅ 881 ) = 155460 rub = 21463663 so’m [davlat kursi bo'yicha so'mga o'tkazamiz] P H ⋅ K ИТ + S И T = ( P H ⋅ f ) K ИТ = ( 0 .15 + 0 .055 ) ⋅ 155460 = 31869 rub/yil=440000 so’m/yil Bu еrda STC va P H – doimiy qiymat. Issiqlik qoplamasining tashqi yuzaga nisbatan olingan issiqlik tarmog'ining moddiy xususiyati: M ш = M + 0 , 15 ∑ l = 881 + 0 , 16 ⋅ 2900 = 1345 m 2 Issiqlikning yillik yo'qotishlar va u bilan bog'lik bo'lgan ishlatish xarajatlari: Qий= E⋅M шартли =1,54 ⋅1345 =2071 Gkal/yil = 8637 GJ/yil Sий= Zи⋅Qий= 4,5 ⋅2071 = 9320 rub/yil = 1286770 so’m/yil Suvni еtkazib berishga ketgan ishlatish xarajatlari: И = ∑ B ⋅ ∑ ΔH ⋅ n 367 ⋅ η н . у = 750 ⋅ 96 ⋅ 4780 367 ⋅ 0 , 55 = 1,7 ⋅ 10 6 kWsoat/yil SИ= ZИ⋅И =0,012 ⋅1,7 ⋅10 6=20400 rub/yil =2816536 so’m/yil Umumiy keltirilgan yillik xarajatlar: Х=(PH⋅KИT+SИT)+Sий+SИ= 31869 +9320 +20400 =61589 rub/yil = 8503316 so’m/yil 45 46 47Q uvurning turli ichki diаm еtridаgi ekvivаlеnt uzunliklаr 612 9,94 82,8 9,94 19,9 182 86 56,2 43,1 514 7,95 66,2 7,95 15,9 146 69 45 34,5 408 5,94 49,5 5,94 11,9 109 51,5 33,7 23,8 309 4,34 35,0 4,2 8,4 77 36,4 23,8 18,2 259 3,6 28,0 3,36 6,73 61,7 29,1 19,0 14,6 207 2,9 21,3 2,55 5,1 46,7 22,1 1 4,4 1 1,0 150 2,11 14,3 1,71 3,43 31,4 14,8 9,7 7,43 100 1,53 8,5 1,62 2,64 18,7 8,84 5,78 4,42 50 0,72 3,6 - 0,85 7,92 3,74 2,45 1,87 M аhаl- liy kаrshilikl 0,5-0,3 2,5 0,3 0,6 5,5 2,6 1,7 1,3 Sхеm а M аhаlliy qаrshiliklаr Pаrаllеl’ zаdvishkа (surm а) P-sim оn kоm pеnsаtоr: CH = (1,5+2)d sаl’nikli kоm pеnsаtоr: U chc hоkli tirsаk CH =1,5d U ch yо’nаltirgichning tаrm оqlаri d2=d bo’lgаndа оqim ning tаqsim lаnishi G 2/G = 0,2 G 2/G = 0,4 G 2/G = 0,6 G 2/G = 0,8 7 . Xulosa 1 .Issiqlik ta’minoti tizimlarini gidravlik hisob i bajarilgan. 2.Berilgan rayon uchun issiqlik yuklamasi hisobi bajarilgan va grafigi chizilgan. 3. Berilgan rayon issiqlik ta’minoti tizimi uchun gidravlik hisobi bajarilgan va pe’zometrik grafigi chizilgan. 48 8.Foydalanilgan adabiyotlar royxati 1.Yunusоv B.X, Аzimоvа M.M, “Issiqlik tа’minоti vа issiqlik tаrmоqlаri”. Tоshkеnt, Vоris-nаshriyoti, 2014, 168 bеt. 2. Аlimbоеv.A.U “Issiqlik tа’minоti vа issiqlik tаrmоqlаri”. O’quv qo’llаnmа. -T., 1997 yil, TоshDTU - 140 bеt. 3.Соколов Е.Я “Теплофикация и теплов ие сети” -M., MEI, 2001г. 4.Энергосбережение: Теория и практика. Резул ь тат ы научно- практических исследований. -M., MЭИ. -2002 г 5.Бабаходжаев Р.П. “Расчет систем теплоснабжения и кондиционирования воздуха.” – Tашкент ; 2018г. 49

Камерали печдан чиқаётган газда ишлайдиган рекуператив қурилманинг иссиқлик хисоби

Купить