Информация о документе

Цена 10000UZS
Размер 5.1MB
Покупки 0
Дата загрузки 27 Сентябрь 2024
Расширение pptx
Раздел Презентации
Предмет Физика

Продавец

Bohodir Jalolov

Lorens kuchi. Magnit maydonida o‘tkazgichning ko‘chirilishida bajarilgan ish

Купить
 Reja:  Magnit may donning zary adga t a’siri.  Lorens k uchi haqida.  Lorens k uchining y o’nalishini aniqlash  Tok li o’t k azgichni magnit may donda k o’chirishda bajarilgan ish.  Misollar v a masalalar  Must aqil ishMav zu: Lorens k uchi. Magnit may donida o‘t k azgichning k o‘chirilishida bajarilgan ish Xendrik Lorens (1853-1928) - Niderlandiyalik nazariy fizik, fizika bo'yicha Nobel mukofoti sovrindori, Niderlandiya Qirollik Fanlar akademiyasining a'zosi  Tajribalarning k o’rsat ishicha, magnit may don nafaqat t ok li o’t k azgichga v a balk i magnit may donda harak at lanay ot gan alohida zary adga ham t a’sir qiladi.Chunk i harak at lanadigan zary ad ham o’z at rofi da magnit may don hosil qiladi.Magnit may donda t ezlik bilan harak at lanay ot gan q elek t r zary adiga t a’sir et uv chi k uchga Lorens k uchi dey iladi v a u quy idagiga t eng:  Lorens k uchi haqida.  Lorens k uchining y o’nalishi. Lorens k uchining y o’nalishi harak at lanay ot gan musbat zary ad uchun chap qo’l qoidasiga  muv ofi q aniqlanadi.  A gar magnit induk siy a ve k t orlari chap qo’limizning k aft iga k irayot gan , musbat zary adning harak at y o’nalishi va ochilgan barmoqlar t omonga yo’nalgan bo’lsa, unda bosh barmoqning y o’nalishi Lore ns k uchining yo’nalishini k o’rsat adi .Bu y erda B- zary ad harak at lanay ot gan may donning induk siy asi, zary adning harak at t ezl igi v ek t ori v a magnit may don induk siy a v ek t ori orasidagi burchak Zary adning ishorasi o’zgarishi bilan k uchning y o’nalishi ham t esk arisiga o’zgaradi.Musbat zary ad uchun Lorens k uchining y o’nalishi chap qo’l qoidasi y ordamida aniqlanadi.Manfi y zary ad uchun esa o’ng qo’l qoidasi y ordamida aniqlanadi.  Lorens k uchining t a’siri: form uladan k o’rinib t uribdik i:  1) agar zary ad harak at siz bo’lsa, y a’ni , unda .  1) Demak , m agnit m ay don harak at siz zary adga t a’sir k o’rsat may di, y a’ni harak at siz zary ad at rofi da magnit may don hosil bo’lm ay di;  2) agar y a’ni zary ad magnit induk siy a v ek t ori bo’y lab harak at lansa(t ezlik v ek t ori induk siy a v ek t ori ga parallel bo’lsa) unda m agnit m ay don t omonidan zary adga hech qanday k uch t a’sir et m ay di.  3) Lorens k uchi zary adning harak at t ezligiga perpendik uly ar bo’lganligi uchun, uning t ezligining modulini y a’ni k inet ik energiy asini o’zgart ira olmay di.Demak Lorens k uchi ish bajara olmay di.  4) Lorens k uchi zary adning harak at t ezligiga perpendik uly ar bo’lganligi uchun, uning t ezligining y o’nalishini o’zgart iradi.Agar zary ad bir jinsli may donda harak at lanay ot gan bo’lsa , unda Lorens k uchi mark azga int ilma k uch v azifasini bajarib, zary adning harak at t ray ek t oriy asini egrilay di. A gar zarracha magnit induk siy a chiziqlariga t ik y o’nalishda harak at lansa  H-vint qadami  Vintsimon harakat uchun : 1) Ох – o’qi bo’ylab harakat 2) Оу – o’qi bo’ylab aylana bo’ylabAgar zarracha magnit may donda v int simon harak at lansa  Lorens kuchi hozirgi zamon texnikasida katta qo’llanishga ega.Masalan mass spektrografni aytish mumkin.  Mass-spektrograf ionlashgan iztop atomining massasini topishga imkon beradigan qurilma.Uning ishlashi zaryadli zaryadli ionning bir jinsli magnit maydonda Lorens kuchi ta’sirida aylana bo’ylab harakatlanishiga asoslangan. Mass-spektrograf  Sikl o tron – zaryadlangan elementar zarrachalarni yorug’lik tezligiga yaqin tezliklargacha tezlashtiruvchi qurilma.Bu qurilma atom yadrolarni o’rganishda, radioaktiv izotoplar olishda foydalaniladi.  Agar zaryadlangan zarracha magnit maydoniga magnit induksiya chiziqlariga parallel uchib kirsa, u holda zarracha to’g’ri chiziqli tekis harakatlanadi.  Agar zaryadlangan zarracha magnit maydoniga magnit induksiya chiziqlariga perpendikulyar uchib kirsa u holda zarracha aylana bo’ylab tekis harakatlanadi.  Agar zaryadlangan zarracha magnit induksiya chiziqlariga burchak ostida uchib kirsa u holda uning trayektoriyasi vintsimon bo’ladi. Magnit maydoniga zaryadlangan zarrachaning uchib kirishi Tok li o’t k azgichni magnit may donda k o’chirishda bajarilgan ish  Magnit maydonida tokli o’tkazgichga amper qonuni bilan aniqlanuvchi kuch ta’sir qiladi.Bu kuchning ishini hisoblash uchun quyidagi zanjir yig’iladi.  Agar ushbu sistemani induksiyasi rasm tekisligiga perpendikulyar yo’nalgan bir jinsli magnit maydonda joylashtirsak, o’tkazgich harakatlana boshlaydi.O’tkazgichga ta’sir etuvchi kuch   O’tkazgich F kuch ta’sirida 1 holatdan 2 holatga ga ko’chsin.  Bunda quyidagicha mexanik ish bajariladi  =  Bu ifododada o’tkazgich harakatlanganda qamrab oladigan yuza.  =  Tokli o’tkazgichni magnit maydonda ko’chirishda Amper kuchlarning bajargan ishi , tok kuchining o’tkazgich harakatlanganda qamrab oladigan sirt orqali magnit oqimiga ko’paytmasiga teng.  Agar zaryadli zarracha magnit maydonda tinch tursa unga Lorens kuchi ta’sir etmaydi.  Lorens kuchi faqat zaryadli zarrachagagina ta’sir qiladi.  Lorens kuchi musbat zaryadli zarrachalar uchun chap qo’l o’ng qo’l qoidasi , manfiy zaryadli zarrachalar uchun o’ng qo’l o’ng qo’l qoidasi yordamida aniqlanadi.  Lorens kuchi ish bajarmaydi.  Lorens kuchi zarrachaning tezlk modulini o’zgartirmaydi.  Lorens kuchi zarrachaning faqat tezlik yo’nalishini o’zgartiradi.  Lorens kuchining formulasi Mavzu yuzasidan asosiy xulosalar.  Tokli o’tkazgichni magnit maydonida ko’chirishda bajarilgan ish formulasi  Masalalar yechish namunasi: 1-masala: Rasmda ikkita magnit qutblari orasiga musbat zaryadli zarracha uchib o’tayotgan holat tavirlangan.Ramdan foydalanib zarrachaga ta’sir etuvchi Lorens kuchining yo’nalishi aniqlansin.  Yechish: Zarrachaning ishorasi musbat bo’lgani uchun chap qo’l qoidasiga mos keladi.Qoidaga mos qo’limizni qo’ysak Lorens kuchining yo’nalishi chizmadan o’quvchiga qarab yo’nalgan.  2-masala: Rasmda ikkita magnit qutblari orasiga manfiy zaryadli zarracha uchib o’tayotgan holat tavirlangan.Ramdan foydalanib zarrachaga ta’sir etuvchi Lorens kuchining yo’nalishi aniqlansin.  Yechilishi:  Zarrachaning ishorasi manfiy bo’lgani  uchun o’ng qo’l qoidasiga mos keladi.  Y’ani magnit induksiya chiziqlari kaftimizga  kirsin, to’rtta barmoq zarracha tezligi  yo’nalishida bo’lsa ochilgan bosh barmog’imiz esa Lorens kuchining yo’nalishida bo’ladi.   Chizmadan ko’rinib turibdiki Lorens kuchining yo’nalishi javob o’quvchidan chizmaga qarab yo’nalgan bo’ladi.  3-masala: Induksiyasi 4 T bo’lgan bir jinsli magnit maydonga 10 Mm/s tezlik bilan induksiya chiziqlariga perpendikulyar yo’nalishda uchib kirgan elektronga ta’sir etuvchi kuchning moduli qanday?  Yechilishi:  4- masala: Magnit kuch chiziqlariga tik yo’nalishda 2 km/s tezlik bilan harakatlanayotgan 0,4 C zaryadga ta’sir qilayotgan Lorens kuchi 8 N ga teng bo’lsa, magnit induksiyasi qanday?  Yechish:4- masala: Induksiyasi B=9,1 mT bo’lgan bir jinsli magnit maydonda induksiya chiziqlariga perpendikulyar ravishda 16 Mm/s tezlik bilan uchib kirgan elektron harakat trayektoriyasining egrilik radiusini toping (sm). Mavzuni mustahkamlash uchun topshiriqlar.  Rasmlarda magnit maydonida harakatlanayotgan zarrachaning turli vaziyatlari tasvirlangan.Har bir holat uchun Lorens kuchining yo’nalishini aniqlang.  Rasmlarda magnit maydonida harakatlanayotgan zarrachaning turli vaziyatlari tasvirlangan.Har bir holat uchun Lorens va Amper kuchining yo’nalishini aniqlang  Agar qayiqning manzilga borib kelishdagi o’rtacha tezligi 3 km/soat va manzilga borish vaqti kelish vaqtidan 3 marta kichik bo’lsa, qayiqning turg’un suvdagi tezligini toping (km/soat).  A) 6 B)5 C)7 D) 4  Berilgan yukni biror balandlikka o’zgarmas tezlik bilan ko’tarishda bajarilgan A 1 ish hamda 0,5 g tezlanish bilan ko’tarishidagi A 2 ish orasidagi munosobatni ko’rsating.  A) A 2 =2 A 1 B) A 2 =0.5 A 1 C) A 2 =1.5 A 1 D) A 2 = A 1  Yassi ko’zguni biror burchakka burdik. Bunda qaytgan nur α burchak burildi. Ko’zgu qanday burchakka buriladi ?  A) α B) 2α C) 0.25α D) 0.5 α Uyga vazifa  E’tiboringiz uchun rahmat

Lorens kuchi. Magnit maydonida o‘tkazgichning ko‘chirilishida bajarilgan ish

Купить