Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 2.9MB
Покупки 7
Дата загрузки 25 Март 2024
Расширение pptx
Раздел Презентации
Предмет Экономика

Продавец

ramziddin Muxammadov

Дата регистрации 25 Март 2024

33 Продаж

Marketingning mohiyati va uning rivojlanishining asosiy bosqichlari

Marketingning mohiyati va uning rivojlanishining asosiy bosqichlari Reja: 1. Marketing tushunchasi va uning mazmuni 2. Mijozlar ehtiyoji va bozorni tushunish. 3. Mijozlarga yo’naltirilgan marketing strategiysini tuzish 4. Mijoz munosabatlarini qurish 5. Marketingning asosiy tamoyillari, funksiyalari va turlari Marketing tushunchasi va uning mazmuni «Marketing» so’zi ingliz tilidan tarjima qilinganda, «bozordagi faoliyat», «bozor faoliyati», «bozorni tadqiq qilish» ma’nosini bildiradi. Hozirgi zamon marketing adabiyotlarida marketingning juda ko’p ta’riflari beriladi. Ulardan eng muhimlari quyidagilar: • «Marketing — firma tadbirkorlik faoliyatining hamma tomonlarini boshqarish jarayonidir» (P.Druker. Menejment amaliyoti. 1973) • «Marketing — raqobat sharoitida firmaning strategiyasi va taktikasini belgilaydigan zamonaviy biznes falsafasidir» (Marketing asoslari. AQSh, 1984) • «Marketing — malakali bozor qatnashchilarining asosiy tartib intizomlaridan biridir. Ular bozorni qanday qilib tasvirlash, qanday qilib uni segmentlarga bo’lish, maqsadli bozor doirasida iste’molchilarning ehtiyojlari va talablarini baholash, bozorda kerakli bo’lgan iste’mol xususiyatlari bo’lgan tovarni yaratish va sinashni, narx vositasida tovarning qimmatliligi g’oyasini iste’molchilarga etkazishni, tovar hammaga qulay bo’lishi va yaxshi tanilishi uchun tajribali vositachilarni tanlashni, iste’molchilar tovarni tanishlari va uni olish ishtiyoqida bo’lishlari uchun tovarni reklama qilish va siljitishni bilishi kerak. Bozorning malakali qatnashchisi, albatta, keng bilimga va ko’nikmalarga ega bo’lishi kerak» (F.Kotler. Marketing asoslari. 1990) Tovar ishlab chiqaruvchilarning marketing faoliyati tajribasi quyidagi holatlarni ifodalashga imkon beradi: •  Marketing faoliyatiga o’tish avtomatik tarzda ro’y berishi mumkin emas — ko’pchilik O’zbekiston korxonalari juda katta tayyorgarlik ishlariga muhtoj. •  Marketing uslublari asosida ishlarni amalga oshirishning yagona universal sxemasi mavjud emas. Marketing yo’nalishi va mohiyati korxonaning faoliyati xususiyatlariga, uning ichki imkoniyatlari va u faoliyat ko’rsatayotgan tashqi sharoitlarga bog’liq holda belgilanadi. •  Tovarning bozor muvaffaqiyatini ta’minlash bo’yicha faqatgina uni sotish bo’yicha amalga oshiriladigan chora-tadbirlar, odatda, chegaralangan natijalarga olib keladi. Shuning uchun korxonaning istiqbolli tovarlarni yaratish bo’yicha g’oyalarni to’plashdan tortib bozor imkoniyatlarini yo’qotgan tovarlarni o’z vaqtida ishlab chiqarishdan olishgacha bo’lgan butun faoliyati marketingga bo’ysundirilgan bo’lishi kerak. •  Marketing yuqori malakali xodimlar shtatini talab qiladi. Fikrlamaydigan ijro etuvchilar o’rniga ijodiy yondashadigan, qo’yilgan vazifalarni yechishning eng samarali yo’llarini izlashga yo’naltirilgan tadbirkor kishilar kerak. •  Marketing tovar ishlab chiqaruvchilarga bozorga mo’ljallangan xatti-harakatlarning aniq istiqbolini beradi, ushbu xatti-harakatlarga maqsadli va muvofiqlashtirilgan tus berishga imkon yaratadi. Marketing jarayonining oddiy modeli Bozorni, iste’molchi ehtiyoji va hoxishini tushunish Iste’molchiga yo’naltirilgan marketing strategiyasini loyihalash Yuqori darajadagi qiymatni yaratuvchi marketing dasturini tuzish Iste’molch ilar bilan samarli munosaba tlarni o’rnatish Foyda yoki naf olishQuyida keltirilgan rasmda marketing jarayonining besh bosqichli modeli tasvirlangan. Birinchi to’rt bosqichda kompaniyalar iste’molchilarni tushunish, iste`mol qiymatini yaratish hamda iste’molchilar bilan kuchli munosabatlarni o’rnatish uchun ishlaydi. Va nihoyat, so’ngi beshinchi bosqichda, kompaniyalar yuqori darajadagi iste`mol qiymatini yaratishning mukofotini qo’lga kiritadi. Mijozlar ehtiyoji va bozorni tushunish. • Faoliyatning ilk qadamidayoq, marketologlar faoliyat olib boradigan joydagi bozorni, iste’molchi ehtiyoji va hoxishini chuqur tushunishi lozim. Biz quyida beshta eng asosiy tushunchalarni ko’rib chiqamiz: BozorAyirboshlashQiymat va qoniqish Bozor takliflariEhtiyoj, hoxish va talab Iste’molchi ehtiyoji, hoxishi va talab • Mashxur marketing kompaniyalari mijozlarning ehtiyoji, hoxishi va talabini o`rganish uchun uzoq masofalarga ham borishadi. Ular iste`molchi tadqiqotini olib borishadi va ulkan ko`lamdagi axborotni tahlil qilishadi. Ular barcha bo`g`inlardagi rahbarlar ya`ni top menejerlar ham mijozlar bilan yaqin munosabatda qoladi. Bozor takliflari-tovarlar, xizmatlar va tajribalar • Tajriba - mijozlar bilan kompaniya ortasida mijoz ilk marta kompaniya bilan aloqarga kirishgan vatdan to hozirgacha davrdagi munosabatlar tushuniadi • Marketing xatosi tovar va xizmatlardan iste’molchiga keladigan nafdan ko’ra taklif qilingan alohida tovar yoki xizmatlarning o’ziga ko’proq e’tibor berish hatosidir. Iste`mol Qiymati va Qoniqish • Iste`molchilar odatda mavjud ehtiyojni qondiruvchi keng tanlovli tovar va xizmatlarga duch keladilar. Ular bunday ko`p takiliflar orasidan o`zlariga maqbulini qanday tanlashadi? Qoniqish hosil qilgan mijozlar maxsulotlarni qayta-qayta sotib olishadi va o`zlarining bu boradagi tajribalarini boshqalarga ham aytishadi. Qoniqmagan mijozlar ko`pincha raqiblar tomonga o`tib ketishadi va boshqalarga tovarni yomonlashadi. Ayirboshlash va Munosabatlar • Marketing, odamlar ayirboshlash munosabatlari orqali o`z ehtiyojlarini qondirish uchun qaror qilishganda yuzaga keladi. Ayirboshlash biror kimdan evaziga biror narsani taklif qilish orqali zarur narsani olish xarakatidir. Kengroq mazmunda, marketologlar bazi bozor takliflariga javob qaytarishga harakat qilishadi. Bu javob maxsulot va xizmatlarni shunchaki sotib olish yoki sotishdan ko`ra ko`proq bo`lishi mumkin. Masalan, siyosiy nomzod, ovoz olishni xohlaydi. Bozorlar • Bozor mahsulot va xizmatlarning haqiqiy va potentsial haridorlari yig’indisidan iborat. Bu haridorlar bozorga ayirboshlash munosabatlari orqali qondirilishi mumkin bo’lgan alohida ehtiyoj yoki hoxish bilan chiqishadi. Zamonaviy marketing tizimi Ta`mino tchilar Kompaniya Raqiblar Marketing vositachilari Oxirgi iste’molchilar Eng asosiy muhit kuchlari Mijozlarga yo’naltirilgan marketing strategiysini tuzish • Marketing menejerlarining asosiy maqasdi yuqori darajadagi iste`mol qiymatini shakllantirish orqali xaqiqiy iste’molchilarni topish, ularni jalb etish va ular sonini oshirishdan iboratdir. • Samarali marketing strategiyasini loyihalash uchun marketing menejerlari quyidagi ikkita savolga javob topishlar kerak: - qanday iste’molchilarga xizmat ko’rsatamiz? - va bu iste’molchilarga qanday qilib xizmat ko’rsatamiz? Xizmat ko’rsatish uchun iste’molchilarni tanlash • Kompaniya avvalo kimga xizmat ko’rsatish kerakligi bo’yicha qaror qabul qilishi lozim. Uni kompaniyalar iste’molchilarni segmentlarga ajratish orqali amalga oshiradi. Bazilar marketing boshqaruvini imkoni boricha ko’proq iste’molchilarni topish va bu orqali talabni oshirish deb hisoblaydi. Ammo marketologlar bozordagi barcha iste’molchilarga xizmat qila olmasligini tushunadi. Barcha iste’molchilarga xizmat ko’rsatishga xarakat qilish orqali ular xech bir iste’molchiga xizmat ko’rsata olmaydi. Uning o’rniga, ular ayrim iste’molchilarni ajratib olib, ularga yaxshi va samarali xizmat ko’rsatishni hoxlashadi. Qiymat taklifini tanlash – Kompaniya maqsadli mijozlarga qanday xizmat ko`rsatishga qaror qilishi kerak. Kompaniya bozorda o`zini pozisiyalashi va farqlashi kerak. Brendning qiymat taklifi-bu mijozlar ehtiyojini qondirish uchun kompaniya vada qilgan qiymat va naflarning yig`indisidir. Qiymat taklifi. “Vibram FiveFingers” oyoq kiyimlari bilan “Siz texnologiyasiz” Marketing kontseptsiyalari i shlab chiqarish k onseptsiyasi ; mahsulot konseptsiyasi; sotish konseptsiyasi; marketing konseptsiyasi; ijtimoiy marketing kontsepsiyalaridir. • Ishlab chiqarish konseptsiyasi iste`molchilar mavjud va arzon maxsulotlarni ko`proq afzal ko`rishi nazariyasini ilgari suradi. Shuning uchun, tashkilotlar ishlab chiqarish va taqsimlashni yaxshilashga e`tibor qaratishi lozim. • Tovar konsepsiyasida iste`molchilar tovarlarni sifat, foydalanish va innovatsion xususiyatlariga ko`ra afzal ko`rishadi. Bu konsepsiya asosida, marketing strategiyasi tovarni doimiy yaxshilashga e`tibor qaratadi. • Sotish konsepsiyasida iste`molchilar firma maxsulotini ulkan ko`lamdagi sotish va siljitish urinishlarini amalga oshirmagunicha yetarli darajada sotib olishmaydi. • Marketing konsepsiyasi tashkiliy maqsadlarga maqsadli bozor ehtiyoji va hoxishini bilgan holda erishish va raqobatchilardan ko`ra ko`proq qoniqish yetkazib berishdir • Ijtimoiy marketing kontsepsiyasi marketing strategiyasini mijozning va jamiyatning faravonligini qo`llab-quvvatlaydigan va yaxshilaydigan yo`l bilan mijozlarga qiymat yetkazib berishi lozim deb hisoblaydi. Integratsiyalashgan marketing rejasi va dasturini tayyorlash • Marketing dasturi marketing strategiyalarini harakatga keltirish orqali iste’molchilar bilan munosabatlarni shakllantiradi. Bu esa strategiyani amalga oshirishda kompaniya tomonidan foydalaniladigan marketing elementlari yig’indisidan iborat marketing miksi (marketing mix)ni o’z ichiga oladi. Mijoz munosabatlarini qurish • Marketing jarayonidagi ilk uchta bosqichlar: mijoz va bozor ehtiyojini tushunish, mijozlarga yo`naltirilgan marketing strategiyasi, va marketing dasturini tayyorlash to`rtinchi eng muhim bosqich: samarali mijoz munosabatlarini qurish va uni boshqarishga olib boradi. Mijoz munosabatlarini boshqarish • Mijoz munosabatlarini boshqarish – yuqori mijoz qiymati va qoniqishini yetkazib berish orqali samarali mijoz munosabatlarini qurish va uni davomiyligini ta`minlash jarayonidir Iste`mol qiymati. • Mijozlarni jalb etish va ularni saqlab qolish qiyin vazifadir. Mijozlar ko`pincha turli tuman maxsulot va xizmatlarg duch kelishadi. Haridorlar eng yuqori darajadagi mijoz- anglagan-qiymatni taklif qiluvchi firma maxsulotlarini sotib olishadi. Mijoz-anglagan-qiymat- bu mijozning raqib korxona taklifiga nisbatan kompaniyaning unga beradigan barcha nafi va zarai o`rtasidagi farqlarni baholashidir. Mijoz qoniqishi. • Mijoz qoniqishi haridorning kutilgan naf yoki qiymatiga aloqador holda tovarning oldindan anglangan yoki taxmin qilingan mahsuldorligiga bog`liq. Agar tovar mahsuldorligi haridorning kutilgan nafiga mos kelmasa, mijoz qoniqmaydi. Agar tovar mahsuldorligi haridorning kutilgan nafiga mos kelsa, mijoz qoniqish hosil qiladi. Interaktiv mijoz munosabatlari • Yangi texnologiyalar odamlarning bir-birlari bilan muloqot qilish yo`llarini tubdan o`zgartirib yubordi. O`zaro muloqot qilishning yangi vositalar elektron pochtalar, veb sahifalar, bloglar, mobil aloqa vositalari va videolarni ulashishlardan tortib onlayn jamiyatlari va Facebook, YouTube, Pinterest va Tweeter kabi ijtimoiy tarmoqlarni o`z ichiga oladi. Mijozlar yaratgan marketing • MIJOZLARNING MEDIA TARMOQLAR ORQALI O`ZARO MULOQOTLARINING O`SIB BORAYOTGAN QISMI MIJOZLAR YARATGAN MARKETING HISOBLANADI. UNDA MIJOZLARNING O`ZLARI BREND BORASIDAGI O`Z TAJRIBALARINI SHAKLLANTIRISHDA KATTA ROL O`YNAYDILAR. BU BLOGLARDA, VIDEO ULASHUV SAYTLARIDA VA BOSHQA RAQAMLI FORUMLARDA TAKLIF ETILGAN VA ETILMAGAN MIJOZLAR BILAN ULAR O`RTASIDA O`ZARO FIKR VA MULOHAZALAR ALMSHISH ORQALI RO`Y BERADI. Hamkor munosabatini boshqarish Hamkor munosabatlarini boshqarish-bu kompaniya bo`limlari va kompaniyadan tashqaridagi hamkorlar bilan mijozlarga birgalikda ko`proq naf va qiymat yetkazib berishda yaqindan ishlash jarayonidir. • Iste`mol qiymatini yaratish va mijozlar bilan kuchli munosabatlarni o`rnatish masalasiga kelganda, marketologlar buni o`zlari amalga oshira olmasliklarini yaxshi bilishadi. Ular buning uchun turli marketing hamkorlari bilan yaqinlikda ishlashlari kerak. Shuningdek, mijoz munosabatlarini boshqarishda yaxshi bo`lish uchun ular hamkor munosabatlarini boshqarish-mijozlarga ko`proq qiymat va naf yetkazib berishda kompaniya ichida va tashqarisidagi hamkorlar bilan yaqindan ishlashda ham yaxshi bo`lishi kerak.   Mijoz sodiqligini yaratish va uni saqlab qolish • Samarali mijoz munosabatlarini boshqarish mijozlar qoniqishini xosil qiladi. O`z navbatida, qoniqish hosil qilgan mijozlar brendga va kompaniyaga sodiq qoladi va kompaniya va uning maxsuloti haqida boshqalarga gapirib beradilar. Marketingning asosiy tamoyillari, funksiyalari va turlari • iste’molchilarga nima kerak bulsa ushani ishlab chikarish kerak; • bozorga tovarlar va xizmatlar taklifi bilan emas, balki iste’molchilarn muammolarini echish vositalari bilan ishlash; • tovar ishlab chikarishni extiyoj va talabni tadkik kilgandan sung tashkil etish kerak; • firmani ishlab chikarish-eksport faoliyatining oxirgi natijalariga kontsentrlashganini kuchaytirish; • marketing kontseptsiyasi vositalarini kullash asosida marketing dasturini shakllantirishga olib keluvchi kuyilgan maksadlarga erishish uchun kompleks yondoshish va maksadli dastur uslubini ishlatish; • tovarni iste’molchiga siljitishni barcha buginlarini marketing bilan kamrab olish maksadida bir vaktni uzida maksadli yunaltirilgan ta’sir asosida bozor talabiga mos keluvchi tovar ishlab chikarish strategiya va taktikasini kullash; • korxona faoliyatini va marketing xizmatini bozorda tovar xulk-atvorini bashorat kilishi va strategik rejalashtirishni amalga oshirish asosida samarali kommunikatsiyani uzok muddatli istikboliga muljal olish; • tovarni yashash davrini barcha boskichlarini ishlab chikarish va tovar taksimlashni ijtimoiy va iktisodiy omillarini xisobga olish; • tashkilot va tarmoklar rejasiga nisbatan bozorni birlamchi ekanligini eslash; • talab va taklifni balanslashtirish maksadida rejalarni tarmoklararo koorrdinatsiyalash va uzaro ta’sirini ushlab turish; • tovar bozori yoki firma imidji (obruyi) va rakobatli afzallikni kidirish va shakllantirish jarayonida anik xolatda agressivlikka, xujumkorlikka, faollikka intilish, umumiy xolda marketingning asosiy tamoyillari – bu bozorni bilish, unga moslashish va bozorga ta’sir utkazishdan iborat. Marketing subyektlari. Mar ketingning asosiy sub’ektlariIshlab chiqaruvchi Iste’molchi tashkilotlar Marketing bo’yicha mutaxssislar Chakana savdo Ulgurji savdoPirovard iste’molchi (individuum) • Marketing ob’ektlariga moddiy tovar, xizmatlar, g’oyalar, tashkilotlar, hududlar va shaxslar kiradi. Marketing ob’ektlarini, odatda, «tovarlar» tushunchasiga birlashtiradilar. Marketing tizimining haqiqiy maqsadi nima? 1. Maksimal yuqori iste’molga erishish. 2. 2. Iste’molchilarning maksimal qondirilishiga erishish. 3. 3. Maksimal keng tanlash imkoniyatini ta’minlash. 4. 4. Hayot sifatini maksimal ko’tarish. Marketing quyidagi asosiy vazifalarni hal qilishga mo’ljallangan: 1. Mavjud yoki potentsial talabni aniqlash yo’li bilan u yoki bu mahsulot (tovar, xizmat)ni ishlab chiqarish zaruriyatini asoslash. 2. Xaridorlar talabiga javob beruvchi mahsulot modellarining nusxalarini yaratish bo’yicha ilmiy tadqiqot (IT) va tajribaviykonstruktorlik ishlari (TKI)ini tashkil etish. 3. Korxonaning ishlab chiqarish, sotish va moliyaviy faoliyatini tartiblashtirish va rejalashtirish. 4. Tovarlarni sotish usullarini takomillashtirish. 5. Ishlab chiqarish va sotish sohasida firmaning bosh maqsadlariga erishish uchun uning butun faoliyatini, shu jumladan, transportirovka, o’rash, sotish, reklama, texnik va servis xizmat ko’rsatishning operativ boshqarilishini tartiblashtirish va yo’naltirish. Marketingning umumiy funktsiyasini to’rtta yo’nalishga bo’lish mumkin: analitik, ishlab chiqarish, sotish, boshqarish va nazorat. 1. Analitik funktsiya bozorni, iste’molchilarni, firma va tovar strukturasini o’rganish, shuningdek, korxonaning ichki muhitini tahlil qilishdan iborat. 2. Ishlab chiqarish funktsiyasi yangi tovarlarni ishlab chiqarishni tashkil etish, yangi texnologiyalarni ishlab chiqish, moddiy-texnika ta’minotini tashkil qilish va tovarning sifati va raqobatbardoshligini boshqarishga yo’naltirilishini ta’minlaydi. 3. Sotish funktsiyasi tovar harakati tizimini tashkil qilish, servis, TAShSOR tizimi, maqsadli tovar va narx siyosatini olib borish bilan bog’liq bo’lgan masalalarni hal qiladi. 4. Boshqarish va nazorat funktsiyasi strategik va operativ rejalashtirish, marketingni boshqarishning axborot ta’minoti, korxonada kommunikatsiyalar tizimini tashkil qilish va marketing nazoratini o’tkazish bilan bog’liq bo’lgan jarayonlarni o’z ichiga oladi. Korxonaning asosiy ma q sadi № Ma q sadlar K o` rsatkichlar 1 Bozorni egallash Bozor ulushi, oborot, tovarni roli va axamiyati, yangi bozorlarni kamrab olish 2 Rentabellik Foyda, oborotga nisbatan rentabellik, shaxs kapitalini rentabelligi, umumiy kapitalni rentabelligi 3 Moliyaviy barkarorlik Kreditga layokatligi, likvidligi, o` z- o` zini moliyalashtirish darajasi, kapitalni tuzilishi 4 Ijtimoiy ma q sadlar Ish bilan konikish, daromad darajasi va ijtimoiy x h moya, ijtimoiy integratsiya, shaxsiy rivojlanish 5 Bozordagi pozitsiya va prestij Mustaqilligi, imidj, siyosiy sharoitga munosabati, jamiyatni tan olishi Talabning har xil holatlarida qo’llanadigan marketing tiplari Marke ting tiplari O’zgaruvchi Talab salbiy, uni yaratish kerak Rag’batlantiruvchi Talab yo’q, uni paydo qilish kerak Rivojlantiruvchi Talab mavjud, uni haqiqiy qilish kerak Remarketing Talab pasaymoqda, uni tiklash kerak Demarketing Talab haddan tashqari ko’p, uni kamaytirish kerak Sinxromarketing Talab tebranib turadi, uni barqarorlashtirish kerak Qo’llab-quvvatlovchi Talab imkoniyatlarga mos keladi, uni barqarorlashtirish kerak Qarshi (aks) ta’sir ko’rsatuvchi marketing Irratsional talab shakllanadi, uni nolga tushirish, ya’ni yo’q qilish kerak Marketing manzarasining o’zgarishi. • Onlayn marketing hozirda eng tez o`sayotgan marketing shakllaridan biridir. Shu kunlarda, Internetdan ahamiyatli yo`lda foydalanmaydigan kompaniyaning o`zi mavjud emas. O`z bizneslarini Internet orqali amalga oshiradigan kompaniyalarga qo`shimcha sifatida, an`anaviy kompaniyalar onlayn marketingdan foydlanadigan kompaniyalarga aylanishdi. Ular onlayn korxonalarni yangi mijozlarni jalb etish va mavjudlari bilan kuchliroq munosabatlarni qurish maqsadida yaratishdi. Bugun, 71 foiz Amerikaliklar Internetda xaridni amalga oshiradi. Notijorat marketingning o`sishi • So`nggi yillarda, marketing kollejlar, kasalxonalar, muzeylar, zooparklar, simfoniya orkestralari va xattoki, cherkovlar singari ko`plab notijorat tashkilotlar strategiyalarining asosiy qismiga aylandi. Notijorat tashkilotlar yodam va a`zolik uchun kuchli raqobatga yuz tutishmoqda. Marketing ularga a`zolik, mablag` va yordamni jalb qilishda yordam beradi. Jadal globallashuv • Mijozlar bilan munosabatlarini qayta aniqlashgandan keyin, marketologlar xozirda atrof dunyo bilan kengroq munosabat o`rnatishga yangicha nigoh bilan qarashmoqda. Bugun, deyarli barcha kompaniya, hox u katta yoki kichi bo`lsin, global raqobat ta`siri ostida bo`ladi. Barqaror marketing-ijtimoiy javobgarlikka ko`proq talab Marketologlar ijtimoiy qadriyatlar va javobgarliklar hamda bizni boqib turga Yer bilan bo`lgan munosabatlarini qayta tekshirib chiqishmoqda. Dunyo bo`ylab, iste`mol va atrof- muhit xarakatlari o`sib borishi bilan, bugunning marketologlari barqaror marketing tajtibalarini ishlab chiqishda qiyinchilikka duch kelmoqdalar. Korporative etika va ijtimoiy javobgarlik deyarli barcha turdagi biznes uchun qizg`in mavzuga ayangan.

Marketingning mohiyati va uning rivojlanishining asosiy bosqichlari 

Купить