Dokument ma'lumotlari

Narxi 10000UZS
Hajmi 12.2MB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 16 Fevral 2024
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan To'qimachilik

Sotuvchi

orazaliyeva shaxnoza

Ro'yxatga olish sanasi 15 Fevral 2024

4 Sotish

O'quvchilarga «ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish

Sotib olish
O ZBEKISTON RESPUBLIKASI ʼ OLIY VA O RTA MAXSUS TA LIM VAZIRLIGI ʼ ʼ CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI SPORT VA CHAQIRIQQACHA HARBIY TA LIM FAKULTETI ʼ «TEXNOLOGIK TA’LIM» kafedrasi TEXNALOGIYA FANINI O’QITISH METODIKASI fanidan Mavzu: O’quvchilarga « ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish » mavzusini o’qitish KURS ISHI « Himoyaga tavsiya etildi » Kafedra mudiri _________________ Ilmiy daraja va unvoni _______ ______________ Imzo FISH Kafedraning_______ ________ Kun,oy yildagi №______ sonli bayonnomasi. ______________ ________yilda «_____________________________» Himoya qildi yoki qila olmadi yozuvi yoziladi Texnologik ta lim yo nalishi «21/1» guruh talabasi ʼ ʼ ______________________ ________ imzo (to`liq) tomonidan bajarilgan kurs ishi.. Ilmiy rahbar_____________________ Ilmiy daraja va unvoni ______ ___________________ Imzo FISH Chirchiq-2024 MAVZU : O ’ QUVCHILARGA « AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH , ANDOZA TAYYORLASH , GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH , BICHISH » MAVZUSINI O ’ QITISH Mundarija Kirish. Asosiy qism. I BOB. « AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH, ANDOZA TAYYORLASH, GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH, BICHISH» 1.1. To’g’ri yubka chizmasini chizish va modellash 1.2. « Yubkani tikish texnologiyasi, molniyali taqilma va shlitsani ishlash». Xulosa. Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati. Kirish. Mavzuning dolzarbligi. Respublikamiz taraqqiyotining x о zirgi b о sqichi xar qaysi s о xa о ldiga murakkab, midyosi mislsiz yangi vazifalar kuydi. yengil san о at x о dimlari k о rx о na-larni qdyta qurish, uskunalarni zam о naviylashtirish, ishlab chikdrishni k о mpleks mexanizatsiyalah va avt о matlashtirish, yud о ri sifatli, chir о yli kiyimlarning о mmaviy turlarini tikadigan yuksak unumli, tezda tsayta m о slanuvchi yangi p о t о k liniyalarini qurish yuli bilan ishni tubdan yaxshilashlari kerak. Insonning xalq iste`moli mollariga bo`lgan ehtio`larinihar tomonlama va to`laroq qondirishda eyngil sanoati zimmasiga muhim vazifalar yukladi. Oily o`quv yurtining «Tikuv buyumlari texnologiyasi» ixtisosi bo`yicha taxsil olayotgan mutaxasislariga xalq iste`molli mollari ishlab chiqarish va ularni oshirishda muhim o`rin tutadi. Uhbu tikuv buyumlari texnologiyasi tikubchilik sanoati xalq xo`jaligidagi orni va ahamiyati, tikuvchilik sanoati aniqlovchi belgilar va ularda va ishlabchiqarishni yaxshilash tashkil qilishning asosiy uslubini organiladi. Tikuvchilik san о atida bu vazifalarni bajarish uchuy avval о texn о l о giyani tak о millashtirish talab tsilinadi. Yangi kam о peratsiyali texn о l о giyalar yaratish tikuvchilik buyumlariga ishl о v berishni tak о millah-tirishdagi istidb о lli yunalish x,is о blanadi. Kiyim-ning (umuman tikuvchilik buyumlarining), kiyim detallari va uzellarining k о nstruktsiyasida ch о klarni il о ji b о richa kuyr о k, kamaytirysh, namlab-isitib ishl о v berish uskunalarining vibr о maneken singari bir jarayonli turlarida materiallarga ularning term о plastik xususiyati xis о biga shakl berish, biriktirish va bezash jarayonlarini birlashtirish (masa-lan, magiz, tasma k.uyishda), yelim materiallardan keng f о ydalanish va x,. k. ana shunday kam о peratsiyali texn о l о giyaga kiradi. Kiyim sifatini yaxshilash uchun kimyoviy materiallarning yangi turlaridan f о ydalanish kerak buladi. Tukima va trik о taj, sun`iy muyna, sun`iy teri va sun`iy zamsha, sun`iy gazlama va sun`iy trik о taj, plyonka k, о plangan materiallar, n о tutsima materiallar, yelim t о plamali maxsus moslamalar, xilma-xil furnituralar va x,. k. ana shunday material turlaridan xis о blanadi. Kurs ishining maqsadi. O’quvchilarga ayollar yubkasi ayrim detallarni, uzellar va eng jun buyumlarni t о la massasining yoki p о limer eritmaning bev о sita uzidan shakl berib yasash texn о l о giyada eng yangi istikb о lli yunalish bo’ldi. Bunday texn о l о giyada mexnat unumd о rligi, avt о matlashtirish imk о niyatlari anchagina о rtadi. Bundan tashqari, umuman kiyimni yoki uning ayrim qismlarini eskirishga qarshiligi о rtadigan, turgun shaklli, ezilmaydigan, mux о faza qilish xususiyati yaxshilanadigan va x, k. qilishda kimyoviy materiallarning imk о niyatlari juda katta. H о zirda shim, yubka, erkaklar kuylagi, plash, sp о rt kiyimlari va maxsus kiyimlarga ishl о v berishda gazlamalarni «f о rniz» (f о rm о vanie nesminaemogo izdeliy — ezilmaydigan buyumlarga shakl berish) usulida ezilmaydigan qilib pard о zlash keng tarqalayabdi. Kurs ishining vazifasi . O’quvchilarga «ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish» mavzusini o’qitishni o’rgatish Kurs ishining tuzilishi. Kurs ishi kirish, asosiy qism, I bob, 2 bo’lim, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat I BOB. «AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH, ANDOZA TAYYORLASH, GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH, BICHISH» Yubkalar silueti bo’yicha to’g’ri, etakka qarab kengaygan va toraygan bo’ladi. Har bir siluet bir necha variantlardan iborat bo’lishi mumkin. Yubka konstruktsiyasini chizishda avval siluet tanlanadi, so’ng shaxsiy figura to’laligi hisobga olinib zamonaviy moda yo’nalishiga mos model aniqlanadi. To’g’ri yubka va uning variantlari ixcham bo’ksali ayollar figurasini kelishgan qilib ko’rsatadi. Uning etak qismi bo’ksa qismiga nisbatan 5-8 sm ga kengroqdir. Etagi kengaytirilgan yubka beli xipcham (ingichka belli) va bo’ksador ayollarga yarashadi. Yubkani kengaytirish bel vitochkalarini etak chizig’iga o’tkazish yo’li bilan hal etiladi. 1-rasm. Yubka variantlari: a, b – to’g’ri siluetli yubka; c-etagi kengaytirilgan yubka; d-etagi toraygan yubka; e-gode yubka Etak qismi toraytirilgan yubka («hurmacha» shaklidagi) bashang kiyimlarda ko’proq uchraydi. Bunday yubkalar qattiqroq gazlamadan tikiladi. Ba’zi hollarda bel vitochkalar o’rniga mayda burmalar loyihalanadi. Yubka barcha siluetlari va ularning variantlari to’g’ri siluetli yubka gazlamasi asosida konstruktiv modellash yo’li bilan yaratiladi. Yubkani modellashda uning bo’laklarining o’zaro mutanosibligiga (proportsional ichiga) e’tibor berish kerak. Yubkani modellashda tikish uchun tanlangan gazlama xossalarini va figuraning to’laligini ham hisobga olish zarur. Yupqa va mayin gazlamalardan etagi kengaytirilgan yubkalar, cho’ziluvchan gazlamadan torroq yubka tikish ma’qulroqdir. «Klesh», «gode» bichimli yubkalarni kengaytrish darajasi (kattaligi) qomat tuzilishiga qarab aniqlanadi. To’g’ri yubkaga silueti to’g’ri to’rtburchak shaklini beruvchi barcha yubkalar kiradi. Ular tor va kengaytirilgan, bir va bir necha chokli, shlitsali, taxlamali va burmali bo’lishi mumkin. Yubka vitochkalarining o’rni, soni va kattaligini aniqlash har bir figuraning xususiyatlariga bog’liq. To’g’ri yubkada ort bo’lakda 2 ta, old bo’lakda 2 ta vitochka loyihalanadi. Agar vitochka kattaligi 4 sm dan oshsa, u ikkiga bo’linadi, ya’ni 2 ta vitochka o’rniga 4 ta loyihalanadi. Klassik to’g’ri yubka ort bo’lagi o’rta chokli yoki yaxlit bo’ladi. Taqilma chap yon chokda yoki ort o’rta chokda tikiladi. To’g’ri yubka belbog’li va belbog’siz qilib tikilishi mumkin. (2-rasm). Klassik to’g’ri yubkaning chiziqlar bilan bo’linishi 3-rasmda ko’rsatilgan. . 3-rasm To’g’ri yubkaning konstruktiv chiziqlari va asosiy bo’laklari. 1.1. TO’G’RI YUBKA CHIZMASINI CHIZISH VA MODELLASH To’g’ri yubka chizmasini o’quvchilar nazariy darslarda o’zlashtiradilar. Misol tariqasida 164-96-100 o’lchamli figura uchun yubka bazis to’r va asos konstruktsiyasi chizmasi berilgan. Yubkani qurish uchun dastlabki ma’lumotlar: R=164, O g II – 96; O b = 100 sm 1-jadval O’lchov belgisi belgilanishi O’lchov belgisi nomi: Kattaligi, sm. S bel Bel aylanasi 37 S bo’k Bo’ksa aylanasi 50 D ort.bel Orqaning belgacha uzunligi 40,4 V bel.chiz Bel chizig’i balandligi 103,0 V tizza Tizza balandligi 45,4 D yon.bel. Beldan polgacha, yon tomondan bo’lgan masofa. 105,8 D bel.old. Old tomondan beldan polgacha bo’lgan masofa 103,9 D bel.tizza = V bel.chiz - V tizza Beldan tizzigacha bo’lgan masofa. 103-45,4=57,6 Yubkani qurish uchun konstruktiv qo’shimchalar 2-jadval. P bel = 0,5 - . . . 1,5 sm - bel aylanasiga P bo’k = 1,0 . . . . 4,0 sm - bo’ksa, aylanasiga PD bel. = - 2,5 …. + 45,0 - yubka uzunligiga YUBKA KONSTRUKSIYASI CHIZMASINING HISOBI (5-RASM) 3-jadval Kons truktiv bo’lak belgisi Siljitish yo’nalishi Hisob formulasi va hisoblar Konstrukti v bo’lak qiymati, sm Vertikal bo’yicha pastga TB = 0,5 D ort.bel = 0,5 x 40,4 20,2 TN Vertikal bo’yicha pastga TN = D bel.tizza + PD bel.tizza = 57,6+ (-2,6) = 57,6 – 2,6 55,0 BB 1 Gorizontal bo’yicha o’ngga BB 1 = S bo’k + P bo’k = 50,0+2,0 52 BB 2 Gorizontal bo’yicha o’ngga BB 2 = 0,5 (S bo’k +P bo’k ) – 1,0 = 26 – 1,0 25,0 BB 3 Gorizontal bo’yicha o’ngga BB 3 = 0,4 BB 2 = 0,4 x 25,0 10,0 B 1 B 4 Gorizontal bo’yicha chapga B 1 B 4 = 0,4 B 1 B 2 = 0,4 x 27,0 10,8 T 2 T 20 Vertikali bo’yicha yuqoriga T 2 T 20 = D ort.bel – V bel.chiz = 103,9 – 103,0 0,9 SV = (S bo’k +P bo’k ) – (S bel + P bel ) = 52,0-38,0 14 Ort vitochkaning kattaligi = 0,35 SV Yon vitochka kattaligi = 0,15 SV T 30 T 33 Vertikal bo’yicha pastga Ort vitochka uzunligi = 16,0 16,0 T 20 T 23 Vertikal bo’yicha pastga Yon vitochka uzunligi = 19,0 19,0 T 40 T 43 Vertikal bo’yicha pastga Old vitochka uzunligi = 11,0 11,0 T 30 T 3 1 =T 30 T 32 Gorizontal bo’yicha o’ng va chapga T 30 T 31 = T 30 T 32 = 4,9 x 0,5 = 2,45 2,45 T 20 T 21 = T 20 T 22 Og’ma chiziq bo’yicha o’ng va chapga T 20 T 21 = T 20 T 22 = 7 x 0,5 3,5 T 40 T 41 = T 40 T 42 Og’ma chiziq bo’yicha o’ng va chapga T 40 T 41 = T 40 T 42 = 2,1 x 0,5 1,05 Yon vitochkalar tomonlari egri chiziq bilan chiziladi. 4-rasm. To’g’ri yubka bazis to’ri chizmasi. ANDOZALARNI QURISH Yubka andozalarini qurish uchun model konstruktsiyasi chizmasi (5-rasm), yubkani yig’ish chizmasi. (texnologik ishlov berish sxemasi), tikish uchun tavsiya etiladigan materiallar xossalari haqidagi ma’lumotlar aniqlab qo’yiladi. Konstruktsiya chizmasida konstruktiv chiziqlar o’rni (bo’ksa, etak) bo’laklardagi montaj kertiklar o’rni aniq ko’rsatiladi. Montaj kertiklar yon choklarida (2 tadan) ort o’rta qirqimida (2 ta), bel vitochkalari o’rnida belgilanadi. Andazalar turlari, ularni ishlab chiqish uchun qo’yiladigan talablar T-24, T-33, T-38 modullarda keltirilgan. Yubka uchun asosiy (avra) va qotirma bo’laklar andozalari (7,8-rasm) ishlab chiqiladi. Andozalar spetsifikatsiyasi 4-jadvalda, tanda ipi yo’nalishi 5-jadvalda, chok haqi qiymatlari 6-jadvalda keltirilgan. Andozalar birikuvchi qirqimlar uzunligi va konfiguratsiyasi bo’yicha solishtiriladi va muvofiqlashtiriladi. Andozalar spetsifikatsiyasida bir kiyim komplektiga kiruvchi bo’laklar tartibi va soni keltiriladi. Andozalar qirqilgach, texnik shartlar asosida rasmiylashtiriladi. Har bir bo’lakka markirovka belgisi qo’yib chiqiladi: kiyim nomi, razmeri, bo’yi, bo’lak nomi, bichilgan bo’laklar soni. Andozalarda tanda ipi yo’nalishi va uning yo’l qo’yiladigan chetga og’ish kattaligi, uloq tushadigan joylarda ularning minimal va maksimal kengligini ko’rsatuvchi chiziqlar, nazorat kertiklar aniq ko’rsatiladi. 4-jadval To’g’ri yubka andozalarning spetsifikatsiyasi Bo’lak nomi Belgi manjeti Soni Gazlama turi Bichiqda Andozada Yubka old bo’lagi 01 1 1 Asosiy Yubka ort bo’rchagi 02 2 1 Asosiy Yubka belbog’i 03 2 1 Asosiy Belbog’ qotirmasi 04 1 1 Flizelin Shlitsa qotirmasi 05 1 1 Flizelin Ilgich 5-jadval To’g’ri yubka andozalarida tanda ipi yo’nalishi Bo’lak nomi Bo’lak belgisi Tanda ipi (t.i.) yo’nalishi T.I. yo’nalishidan mumkin bo’lgan chetga og’ish, %. Old bo’lak 01 O’rta chiziqga parallel 5,0 Ort bo’lak 02 O’rta chiziqga parallel 5,0 Belbog’ 03 Belbog’ uzunligi bo’ylab 5 6-jadval To’g’ri yubka andozalarida chok haqi qiymati Bo’lak nomi Qirqim nomi Chok haqi, sm. Old bo’lak Bel qirqim 0,7-1,0 Yon qirqim 1,0-1,5 Etak 3,0-4,0 Ort bo’lak Bel qirqim 0,7-1,0 Yon qirqim 1,0-1,5 Etak 3,0-4,0 O’rta qirqim 1,0-1,5 Belbog’ Chetki qirqim 0,7-1,0 Yon 0,7-1,0 7-rasm. Yubka bo’laklarining andozalari 8-rasm. Belbog’ andozasi chizmasi. 1-2 =S bel x 2+P bel +1=37 x 2 + 1 + 1 =76 sm. 1 - 4 = 6 + 2 = 8 sm belbog’ning tayyor holdagi kengligi = 3 sm, 2 sm – chok haqi uchun TO’G’RI YUBKA BO’LAKLARINI BICHISH Gazlamaga andozalarni joylash va bichish shartlari T-22, T-32, T-38 modullarda batafsil keltirilgan. KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA AShYOLAR: - andoza chizish uchun maxsus qog’oz; - chizg’ich, qalam, o’chirg’ich, sm. lenta, qaychi; - bo’r; - qog’oz (kalka); - texnologik xarita; - suv purkagich; - dazmol; - me’yoriy hujjatlar. «AYOLLAR YUBKASINI MODELLASH, ANDOZA TAYYORLASH, GAZLAMAGA ANDOZANI JOYLASHTIRISH, BICHISH» BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA Texnolo giya asosida faoliyat turlari Tavsiya etiladigan moslama va uskunalar Chizma Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi I II III IV 1. Yubka asos konstruktsiy asi chizmasini chizish. Qalam, o’chirg’ich, lineyka, o’lchov tasma. Yubka chizmasi nazariy fanlar davomida chiziladi. Yubka chizmasini chizish tartibi 3- jadvalda va 4,5,6- rasmlarda keltirilgan. 2. Yubka shlitsasini chizish. Qalam, o’chirg’ich, lineyka, o’lchov tasma. Yubka chizmasida ort bo’lakda etakdan 25-30 sm qo’yiladi va shlitsa o’rni belgilanadi. Shlitsa kengligi 5 sm bo’ladi. Shlitsa kengligi bilan shlitsa konturi nuqtalar bo’yicha tutashtiriladi. 3. Yubka bo’laklarini konstruktsiy a chizmasidan ko’chirish. Kalka qog’oz, chizg’ich, o’chirg’ich, asos konstruktsiy a. Yubka konstruktsiyasi chizmasidan old, ort bo’laklari kalka qog’oz vositasida alohida qilib ko’chiriladi. Bunda har bir bo’lakka tegishli kertik, vitochka va ichki chiziqlar ham ko’chiriladi. 4. Ort bo’lak andozasini chizish. Chok haqi qiymatlari andoza ko’chirilgan bo’lak konturlari bo’ylab qo’yib chiqiladi: Etakda 3-4 sm, bel qirqimida – 1 sm, yon qirqimda – 1,0 – 1,5 sm. Andoza konturlari chiziladi. Tanda ipi yo’nalishi, kertiklar o’rni belgilanadi. 5. Old bo’lak andozasini chizish. Chok haqi qiymatlari andoza ko’chirilgan bo’lak konturlari bo’ylab qo’yib chiqiladi: Etakda 3-4 sm, bel qirqimida – 1 sm, yon qirqimda – 1,0 – 1,5 sm. Andoza konturlari chiziladi. Tanda ipi yo’nalishi belgilanadi. Kertiklar o’rni belgilanadi. 6. Yubka belbog’ini qurish. Belbog’ni qurish uchun hisoblar 8- rasmga tegishli hisoblardan olinadi. 7. Qotirma andozalari ni tayyorlash Belbog’ va shlitsa uchun qotirma andozalar quriladi. Qotirma andozalar asosiy andozalar asosida, ya’ni ort bo’lak va belbog’ bo’laklari andozasidan quriladi. 8. Andoza larni qirqib olish. Andoza konturlari chetlaridan biroz qo’yim qo’yib (1- 1,5) qirqib olinadi. 9. Birikuv chi bo’laklar qirqimlarini tekshirish. Old va ort bo’laklar yon qirqimlarining uzunligi va shakli muvofiqligi tekshiriladi. Qirqim uchlariga chokning qaysi tomonga dazmollanishiga qarab aniqlik kiritiladi. 10. Yubk a bo’laklari andozalari ni rasmiy lashtirish. Andozalarga qistirmadagi belgilar kiritiladi (7- rasm). - andoza nomi; - kiyim nomi; - bo’lak tartib raqami; - bo’lak nomi; - chok haqi qiymati; - tanda ipi yo’nalishi; - kertiklar o’rni (kertik eni (2-3 mm, uzunligi 5-7 mm). 11. Gazla ma ni namlab dazmollash. Gazlama namlanib, o’rish (tanda) ipi yo’nalishida dazmollanadi. 12. Gazla ma nuqsonlarini aniqlash, bo’yi va enini o’lchash. Gazlama o’ng tomonidan tekshirib chiqiladi, nuqsonlar bor joylari bo’r bilan belgilab qo’yiladi. 13. Gazlama ni bichuv stoliga joylashti rish. Bichuv stoli ustiga gazlama yalang qavat qilib to’shaladi. 14. Gazlama ga yubka bo’laklarini joylashti- rish. Yubka old va ort bo’lak andazalari gazlama ustiga joylashtiriladi. Bunda bo’lak tanda ipi yo’nalishi gazlama o’rish ipi yo’nalishi bilan ustma-ust tushishi shart. Gazlama tanda ipidan mumkin bo’lgan chetga og’ish kattaligi 5-jadvalda keltirilgan. 15. Joyla shmani bo’rlash. Andaza konturlari uchi o’tkirlangan bo’r yordamida bo’rlanadi. Bunda: a) bo’r chiziq qalinligi 0,1 smdan oshmasligi kerak: b) chiziqlar andoza konturi bilan mos tushishi kerak. v) yubka bo’laklari oralig’ida 0,5 sm joy qoldirish kerak. 16. Qotir ma bo’laklarini bichish Belbog’ va shlitsa qotirmasi flizelindan qirqib olinadi. 17. Yubk a bo’laklarini qirqib olish. 18. Bichil gan bo’laklarni tekshirib ko’zdan kechirish. Bichilgan bo’laklar 4-jadvaldagi andozalar spetsifikatsiyasi bo’yicha tekshirib, tahlanadi. 1.2. «Yubkani tikish texnologiyasi, molniyali taqilma va shlitsani ishlash». Mavzuda berilgan modelga binoan yubka – 3 chokli, ort bo’lagi o’rta chokida joylashgan shlitsali, chap yon qirqimida joylashgan molniyali, yuqori qirqimi avra gazlamadan bichilgan ulama belbog’li, ayollar to’g’ri klassik yubkasi tasvirlangan. Avval avra gazlamadan bichilgan bo’laklar, qotirmalardan bichilgan bo’laklar soni va ularning modelga mosligi tekshiriladi. Bo’laklardagi vitochka, kertimlar, shlitsa, taqilma chiziqlarni o’ng bo’lakdan chap bo’lakka ko’chirish uchun bir necha usullardan foydalanish mumkin: salqi (nusxalama) qaviq bilan, trafaret usulida, to’g’nog’ichlar, bo’r yordamida 2222 sinf mashinasida ko’chiriladi. Bo’laklarning biriktirib tikiladigan qirqimlari maxsus mashinasida yo’rmalanadi. Vitochkalarni tikish uchun asosiy bo’lak belgi bo’ylab o’ngini ichkariga, qaratib bukiladi va bel qirqimidan boshlab tikiladi. Tikilayotgan chok pastga tomon asta-sekin yo’q qilib yuboriladi. Vitochkalar yorib dazmollanadi yoki bir tomonga yotqizib dazmollanadi. Vitochka uchlaridagi salqi kirishtirib dazmollanadi. Ip gazlamadan tikilgan yubka vitochkasi bir tomonga yotqizib dazmollanadi. Yurish paytida erkin harakat qilishni va kiyimni formasini yaxshi saqlashini ta’minlash uchun yubkani ortqi bo’lagining o’rta chokida, yon choklarida yoki old bo’lagining o’rta choklarida shlitsalar tikiladi. Yubka ort bo’lagining o’rta chokida joylashgan shlitsaga qotirma qo’yib ishlov beriladi. Uni ketma-ket bajarish texnologiyasini biz quyida ko’rsatib o’rtamiz. (VIII-bo’limga qaranD) 1-rasm. Klassik yubkaning umumiy ko’rinishi. 1-vitochkalarga ishlov berish; 2-ort bo’lagining o’rta chokida joylashgan shlitsaga ishlov berish; 3-yon qirqimigi ishlov berish; 4-molniya taqilmaga ishlov berish. Yubka yon qirqimlarini o’ngi tomonidan maxsus mashinada yo’rmalanadi. Yubka yon qirqimlari biriktirib tikiladi va yorib dazmollanadi. (VIII-bo’limga qaranD). Yubkaning «molniya» tasmasini biriktirma chok bilan tikishda, yubka choklari biriktirib tikilgandan va yorib dazmollangandan keyin, tasma bo’lak teskarisidan chok haqi tagiga qo’yiladi va tasma chetidan 4-7 sm. masofada bahyaqator yuritiladi. «Molniya» tasmasining yuqori qirqimlari yubka yuqori chetidan 0,5 sm. pastda tikiladi. Taqilma oxirida «molniya» oxirgi tishlaridan 5 mm masofa kesimga perpendikulyar qilib, bahyaqator yurgiziladi. KERAKLI O’QUV-JIHOZ, ASBOB-USKUNA VA ASHYOLAR: - stol, stul, ikki ipli universal mashina 1022 kl, 97 kl; - maxsus mashina – 51 A kl; - dazmol; - yubka modellari tasvirlangan plakatlar; - “Molniya” li taqilmalar tikilishi ko’rsatilgan stendlar; - shlitsaga qotirma qo’yish usullari ko’rsatilgan plakatlar; - tayyor tikilgan yubkalarning namunalari; Bitta o’quvchi uchun: - yubka yon, shlitsa va molniya taqilmasini tikish uchun tuzilgan texnologik xarita; - igna, ip, qaychi, angishvona, bo’r, ruchka, dukcha; - 25 sm, 1 ta “molniya” tasma; - elimli qotirma (dublirin, flizilin); - 0,50 m 2 li gazlama. «YUBKANI TIKISH TEXNOLOGIYASI, MOLNIYALI TAQILMA VA SHLITSANI ISHLASH» BO’YICHA TEXNOLOGIK XARITA Texnologiya asosida faoliyat turlari Tavsiya etiladigan moslama va uskunalar Chizma Standart asosida operatsiyani bajarish tartibi I II III IV I. Vitochkaga ishlov berish 1.1 Vitochka o’rnini belgilash. Bo’r, qalam, lineyka. Vitochka o’rni bo’lakni teskari tomonidan uchta chiziq bilan belgilanadi. 1-o’rta chiziq. 2-yon chiziq. 3-vitochka o’rnini belgilaydigan chiziq. 1.1. Vitoc hkani biriktirib ko’klash. Igna, ip. Asosiy bo’lakni 1- chiziq bo’ylab bukib, 2-chiziqdan 3- chiziqqacha biriktirib ko’klanadi. 1.2. Vitochka ni biriktirib tikish. Universal mashina. Bo’lak yuqori qirqimidan boshlanadigan vitochkalarni yuqoridan boshlab, chegaralaydigan chiziqqacha biriktirib tikiladi, vitochka uchlarida bahyaqatorni asta- sekin toraytirib, yo’q qilib yuboriladi. Bahyaqator uchlari puxtalanadi yoki ip uchlari tugib qo’yiladi. Bahyaqatorlar soni 10 mm da 4-5 ga teng. 1.3. Vitochka ni biriktirib, ko’klangan qaviq iplarini so’kib tashlash. Qaychi. Ko’klangan qaviq iplari qirqiladi, so’ng tozalanadi. 1.4. Vitochka ni bir tomonga yotqizib dazmollash. Dazmol. Vitochkalar bo’lak o’rtasi tomon yotqizib dazmollanadi. Vitochka uchlaridagi salqi kirishtirib dazmollanadi. II-Shlitsaga ishlov berish 2.1 Shlitsa uzunligini belgilash va belgini ikkinchi tomonga o’tkazish. Ip, igna, chizg’ich, qalam, bo’r. 1-o’rta chiziq. 2-etak bukish chizig’i. 3-shlitsa uzunligini chegaralovchi chiziq. Belgi chiziq bo’ylab to’g’ri va sirma qaviq tushiriladi. Qaviq yirikligi 10-15 mm. Ort bo’lak qismlarini birlashtiruvchi yubka chokini kengligini – 15 mm shlitsa, ishlov haqi- 50 – 70 mm, lekin ustki bo’lakning ishlov haqqi past bo’lagiga nisbatan 7- 10 mm ga tarroq bo’ladi. Shlitsa chiziqlari va belgilovchi chiziqlari ikkala tomonda bir xil bo’lishi uchun salqi qaviq bilan tikib olinadi va qirqiladi. 2.2. Shlitsa ishlov haqqiga qotirma qo’yish. Dazmol. Yelimli qotirmani shlitsa ishlov haqqini teskarisiga qo’yiladi. Qotirma qirqimlari o’rta chiziqqa va etakni bukish haqi chizig’iga 1 mm yetkazmay qo’yiladi. Qotirma namlanadi va dazmolda yopishtiriladi. 2.3. Yubka ort bo’lagi o’rta qirqimlarini va etakni bukish haqi qirqimini yo’rmash. Maxsus mashina. Yubka qirqimlari o’ng tomonidan maxsus mashinada yo’rmalanadi. 2.4. Shlitsani ng pastki tomoniga ishlov berish. Universal mashina, dazmol. Shlitsaning pastki tomonidagi qismini qirqimi ochiq qirqimli bukma chok bilan tikiladi. Chok kengligi (7-10 mm) so’ng dazmollanadi. 2.5. Yubka ort bo’lak qismlarini biriktirish. Universal mashina, igna, ip. Yubka ort bo’lak qismlarini o’ngini o’ngiga qaratib, kertimlarni bir-biriga to’g’ri keltirib, qirqimlarini to’g’rilab qo’yiladi. Uzunasi bo’ylab, to’g’ri sirma qaviq bilan yubka o’rta chizig’idan biriktirib ko’klanadi. Yubka ort bo’laklari biriktirib ko’klangan tomondan, to shlitsa belgi chizig’igacha biriktirib tikiladi. Chok haqi – 1 sm. Bahyaqator uchlari puxtalanadi va chok dazmollanadi. Biriktirib ko’klangan qaviq qator iplari so’kib tashlanadi. 2.6. Ort bo’lak qismlarini biriktirib tikilgan chokni yotqizib dazmollash. Dazmol. Ort bo’lak qismlarini biriktirma chok haqi yopishib turadigan bulguncha yotqizib dazmollanadi. 2.7. Shlitsaga uzil – kesil ishlov berish. Universal mashina, dazmol, qaychi. Ustki tomondagi shlitsa ziylarini yubka ort bo’lagidagi o’ng qismini belgilangan o’rta chizig’iga to’g’rilab shlitsa uzunligi bo’ylab biriktirib ko’klab qo’yiladi. Yubkaning o’ng tomonidan shlitsa yuqori belgisidan o’rta chokida 45° ostida, shlitsaning hamma bo’laklaridan ikki qaytma bahyaqator yuritib mashinada puxtalanadi, dazmollanadi va ko’klangan iplar sukib tashlanadi. III-Yubka yon qirqimlariga ishlov berish 3.1. Yon qirqimlarini yo’rmalash. Maxsus mashina. Yubka qirqimlari maxsus mashinada o’ngi tomondan yo’rmalanadi. Titilmaydigan gazlamadan tikiladigan yubkalarning qirqimlari arra tishli qaychida qirqiladi. 3.2. Yon qirqimlarni biriktirib ko’klash. Ip, igna, angishvona. Yubka old va ort bo’laklari o’ngini- o’ngiga qaratib, qirqimlarini kertimlarini to’g’rilab, ort bo’lak tomonidan biriktirib ko’klanadi. Chok kengligi 9-14 mm. 3.3. Yon qirqimlarini biriktirib tikish. Universal mashina. Ko’klangan qaviqdan chok haqi tomonidan 0,1 sm yetkazmay biriktirma chok bilan tikiladi. 3.4. Biriktirib tikilgan qaviq iplarini sukib tashlash. Qaychi, pichoqli halqa. Vaqtincha tikilgan sirma qaviqlar sukib tashlanadi. 3.5. Yon choklarni yorib dazmollash. Dazmol, mato. Chok haqini ikkki tomonga yorib, namlab dazmolda yopishib turadigan bo’lguncha yorib dazmollanadi. Chok turiga qarab, chok bir tomonga qaratib dazmollanishi mumkin. 3.6. Yubkani ng bel chizig’i, etagi va qo’yimlarni tekislab qirqish. Qaychi, sm.lenta. Yubka teskarisini ichkariga qaratib yon chok, vitochka va bo’ksa chiziqlarini bir-biriga to’g’ri keltirib qo’yiladi. Yubkani bo’ksa chizig’i bo’ylab old va ort bo’laklar o’rtasidan, bel chizig’i va etagi bo’ylab to’nog’ichlar qadab chiqiladi. Ort bo’lak o’rtasi tomoni ichiga qaratib bel qirqimini ichidan chap tomonga qaratib qo’yiladi. Yubka, etak bel chiziqlari aniqlanadi va kerakli ishlov haqi ham aniqlanib, notekis joylari qirqib tashlanadi. To’g’nog’ichlar olib tashlanadi. IV. «Molniya» li taqilmaga ishlov berish 4.1. Molniya tasmani to’g’nag’ichlar bilan ilintirib qo’yish. To’g’nog’ichl ar. Yubkaning teskari tomoniga «molniya» tasmasi o’ngini pastga qaratib, uning tishlarini yon qirqimlari bilan biriktirib tikilgan bahyaqatorga to’g’ri tushadigan qilib, yuritgichni bel chizig’idan 5-7 mm pastroqqa joylab qo’yiladi. «Molniya» tasma to’g’nog’ichlar bilan uni tishlariga ko’ndalang joylashtiriladi, tayyor kiyim taqilmasi burishib qolmasligi uchun «molniya» tasma tarang tortiladi. Molniya tasmani puxtlangan joyi, yubka taqilmasini uzunligini belgilangan chizig’idan kamida 10 mm pastroqqa tushib turishiga ahamiyat berish kerak, aks holda boshqa uzunroq «molniya» kerak bo’ladi. 4.2. Molniya ni sirmalash. Igna, ip. Yubkani «molniya» tasmaga uning tishlariga yaqin joyda yirikligi 5 mm to’g’ri sirma qaviq bilan bostirib ko’klanadi. To’g’nag’ichlarni olib tashlanadi. 4.3. Yubka o’ngi tomonidan «molniya» taqilmani bostirib tikish. Universal mashina. Bahyaqator kengligi 8-7 mm, u yuritgichning kengligiga bog’liq bo’ladi. Gazlama rangiga mos ipak ishlatiladi. Bahya yirikligi 10 mm da 3-4 ta bahya. Bezak bahyaqator yuritishda 9mashinada) bir tomonli tepki ishlatish tavsiya etiladi va gazlama qalinligiga qarab mashina ustki ipining tarangligini rostlash kerak bo’ladi. Bahyaqatorni oddiy tepki ishlatib tikishda, gazlama qalinligi va «molniya» tishini qalinligiga teng bo’lgan qalin qog’oz qo’yib tikish tavsiya etiladi. Xulosa. Kurs loyihasida tanlangan model ayollar dekorativ yubkasiga texnologil ishlov berishdan iborat bo`lib, kurs loyihasini dastlabki bosqichini kirish qismidan boshladim. Bunda respublikamiz yengil sanoati oldidagi turgan vazifalari tugrisida malumot keltirdim. Rejaning keyingi boskichida tanlangan modelni asolash ishlari va tanlangan model uchun gazlama tanlash va uni asoladim. Kurs loyihasini bajarishda ya`ni tanlangan modelnga texnologik ishlov berishda asbob uskunalarni tugri tanlash maqsadida yuqari unumga ega bolgan zamonaviy tikuvchilik jixozlari va namlab isitib ishlov berish jixozlarini tanladim. Jixozlarni tanlab olingandan so`ngtexnologik tartibni tuzib olinadi. T ех nologik tartib tuzilgandan k е yin tanlangan mod е l asosida t ех nologik jarayoni loyihalashga kirishdim. Bu ishni ishlab chiqarish oqim turlarini tanlash va asoslab oldim. Ishlab chiqarish oqimlarni tashkil qilishning shakllari asosan to`rt b е lgi bilan farqladim. - bir maromda ishlash darajasi bo`yicha; - tikuv buyumlarini ishlab chiqarish oqimlarga tushirish bo`yicha; - mahsulotni tashish usuli bo`yicha; - tashkiliy op е ratsiyalarni vaqtini moslash bo`yicha. Barcha ishlar muvofaqiyatli yakunlanib ishlab chiqarish quvvati, ishlab chiqarish takti, va ishchilar sonini formulalar orqali tpish va ishlab chiqarishda qo`llash imkoni yaratildi. Men xulosa kilib shuni atishim mumkinki, men oldimga qo`yilgan vazifa va maqsadimga erishdim. Foydalanilgan adabiyotlar. 1. Jabbоrоva M.Sh. «Tikuvchilik texnоlоgiyasi» T. 1989 2. Jabbоrоva M.Sh. «Tikuvchilik texnоlоgiyasi» T. 1994 3. Negmatоva F.U. «Tikuvchilik texnоlоgiyasi» T. 1999 ma`ruza matni 4. Truxanоva A.T. «Engil kiyim texnоlоgiyasidan rasmli ko’rgazma» 5. Kоmilоva X.X., Xamraeva N.K. «Tikuv buyumlarini kоnstruktsiyalash. » Mоliya nashriyoti, Tоshkent, 2003. 6. Qulinjanоva G.Q., Musaeva S.S. «Engil sanоat mahsulоtlari texnоlоgiyasi» T. 2002 7. Abdullaeva Q.M., Bоbоxanоva X.Sh. va bоshqalar. «Bichish tikishni o’rgatish metоdikasi». T. 200 8 Sanoqulov X.R, Xodieva D.P. Satbaeva “Mehnat va uni o’qitish metodikasi” Darslik.T.; TDPU.2015-yil. 9. Mavlonova R.A, Sanoqulov X.R, Xodiyeva D.P “Mehnat va uni o’qitish metodikasi” O’quv qo’llanma. 2007yil TDPU. 10. Sanaqulov X., Xaydarov M “Boshlang’ich sinflarda qog’ozdan amaliy ishlar” o’quv-metodik qo’llanma.T.; Navruz.2013- yil. 11. I. Mannopova, R. Mavlonova, N. Ibragimova TEXNOLOGIYA umumiy o’rta ta’lim maktablarining 1-sinfi uchun darslik. Toshkent2017 12. I. Mannopova, R. Mavlonova, N. Ibragimova TEXNOLOGIYA umumiy o’rta ta’lim maktablarining 4-sinfi uchun darslik. Toshkent2017 13. Matlab Tilavova” Mehnat va uni o’qitish metodikasi”. Toshkent” Turon Zamin Ziyo” 2017. 14.M.K. Rasulova, B.G. Isroilova, M.A. Asadullayeva. Kiyim ishlab chiqarish texnologiyasi, O’quv qo’llanma.T. TTYSI, 2014.-366 b.

O'quvchilarga «ayollar yubkasini modellash, andoza tayyorlash, gazlamaga andozani joylashtirish, bichish

Sotib olish