Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 43.3KB
Покупки 2
Дата загрузки 11 Март 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Юриспруденция

Продавец

Bohodir Jalolov

O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida jamiyat, Davlat va huquq masalalari

O’zbekiston Respublikasi Oliy Ta’lim, Fan va Innovatsion Vazirligi Namangan Davlat Universiteti Yuridik fakulteti Yurispridensiya ta’lim yo’nalishi Davlat huquq nazariyasi fanidan KURS ISHI Mavzu: O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida jamiyat, Davlat va huquq masalalari Kurs ishi rahbari: _________________ Andijon Mundarija Kirish……………………………………………………………………… 3-6 I. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida jamiyat masalalari………………………………………………………………….……. 7 I.1 Jamiyat tushunchasi……………………………………...…………… 8-9 I.2 Jamiyatning ta’rifi va ahamiyati………………………………...……… 10 I.3 Jamiyatning o’zbek jamiyati bilan bog’liqlik va o’ziga xos xususiyati……………………………………………………………………….. 11 I.4 Jamiyatga oid muhim qoidalar…………………………………….…… 12 II. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida davlat masalalari……………………………………………………………….….. 13-14 II.1 Davlatning ta’rifi va funksiyalari…………………………………… 14-15 II.2 Davlat tashkilotlari (president, parlament, mahkamalar tizimi, ijtimoiy tashkilotlar, hokimiyatlar) va vazifalari............................................................ 16-17 II.3 Konstitutsiyadagi davlatning ro’li va huquqlari………….……….… 17-18 II.4 Davlat boshqaruvi va huquqiy tartibi……………………….………. 19-20 III. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida huquqiy masalalari……………………………………………………………….…. 21-23 III.1 Konstitutsion huquqiy asoslar…………………………….………… 23-24 III.2 Konstitutsiya asosida berilgan huquqiy muhofaza garovlari……….. 24-25 III.3 Fuqorolar, huquqiy subyektlar va jamiyat azolari tomonidan amalga oshirilishi kerak bo’lgan huquqlar………………………………..………… 25-26 III.4 Inson huquqlari va erkinliklari……………………………………… 26-27 III.5 Inson huquqlarining ta’riflanishi va tamoyillari………………….… 27-28 III.6 Huquqiy munosabatlar……………………………………………… 29-30 2 Xulosa……………………………………………………………………… 31 Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………..…… 32 3 Kirish "Jamiyat, davlat va huquq masalalari" mavzusi, O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasidagi muhim sohalarni o'z ichiga oladi. Bu mavzuda jamiyatning tushunchasi, davlat tashkilotlari va vazifalari, huquqiy tartib va muhofazasi, huquqiy munosabatlar, huquqiy davlatning tamoyillari, inson huquqlari va erkinliklar, demokratik tamoyillar va adolatli munosabatlar bilan jamiyatning rivojlanishi kabi muhim masalalar o'rganiladi. 1. Jamiyat tushunchasi: Jamiyat tushunchasi, o'zbek jamiyatining tartib, qoida va odatlari bilan bog'liq asosiy tushunchalarini ifodalaydi. Jamiyat, fuqarolarning ijtimoiy tashkilotlarda ahamiyatli tashabbuskorchiliklarini o'zida jamlab, o'zaro munosabatlarda hamkorlik va barqarorlik prinsiplariga asoslangan muhitni tashkil etadi. 2. Davlat tashkiloti va vazifalari: Davlat tashkiloti, o'zbek jamiyatidagi huquqiy va siyosiy tartibni belgilaydigan asosiy elementlardan biridir. Bu bo'limda davlatning boshqaruvi, prezident, parlament, mahkamalar tizimi, ijtimoiy tashkilotlar, hokimiyatlar kabi institutlar va ularning vazifalari tahlil qilinadi. 3. Huquqiy tartib va muhofaza: Huquqiy tartib, jamiyatda huquqiy munosabatlar, qonunlar, davlatning huquqiy qo'llab-quvvatlash organlari va huquqiy munosabatlar tizimining belgilanishi bilan bog'liq masalalarni o'z ichiga oladi. Bu bo'limda huquqiy normativ hujjatlar, qonunlar, tamoyillar va davlatning huquqiy muhofazasiga oid asosiy tushunchalar tahlil qilinadi. 4. Huquqiy munosabatlar: Huquqiy munosabatlar, Konstitutsiya va qonunlar orqali belgilangan huquqiy tartib, huquqiy munosabatlar tizimi, fuqarolar va tashkilotlar orasidagi huquqiy munosabatlar, davlatning huquqiy tartibni ta'minlash prinsiplari kabi mavzularni o'z ichiga oladi. 4 5. Inson huquqlari va erkinliklar: Inson huquqlari va erkinliklar, jamiyat va davlat tashkilotlarining fuqarolarga ta'minlashi zarur bo'lgan hu quqiy va erkinliklarni ifodalaydi. Bu bo'limda inson huquqlarining ta'riflanishi, asosiy huquqiy erkinliklar, huquqiy muhofaza va ta'minlash organlarining faoliyati, inson huquqlarining qo'llanilishi kabi mavzular ko'rsatiladi. 6. Demokratik tamoyillar va adolatli munosabatlar: Demokratik tamoyillar va adolatli munosabatlar, jamiyat va davlat tashkilotlarining demokratik tamoyillarga asoslangan, adolat, barqarorlik va huquqiy muhofazaga e'tibor beruvchi munosabatlar tizimini ifodalaydi. Bu bo'limda demokratik tamoyillar, adolatli munosabatlar, huquqiy davlatning asosiy tamoyillari, qonunlar bilan qat'iy rioya qilinish prinsiplari kabi masalalar tahlil qilinadi. "Jamiyat, davlat va huquq masalalari" mavzusi O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasidagi muhim qoidalarni va huquqiy asoslarini o'rganishga yo'l qo'yadi. Ushbu mavzuga oid to'liq tushuncha, qonunlar, Konstitutsiya va ilgari ko'rsatilgan manbalar yordamida olinishi tavsiya etiladi. Mavzuning dolzarbligi: O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining asosiy muhim qoidalarini o'rganish, jamiyatning huquqiy tartibini, davlat tashkilotlarini va huquqiy munosabatlarini tushunishga yordam beradi. Mavzuning dolzarbligi, jamiyat, davlat va huquq masalalarini o'rganish orqali O'zbekiston jamiyatining tuzilishini, davlatning boshqarish tizimini, huquqiy tartibni, inson huquqlarini, demokratiya va adolatli munosabatlarni tahlil qilishdan iboratdir. Mavzudagi muhim nuqtalar, O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida belgilangan asosiy qoidalarga, huquqiy normativ hujjatlarga va muhim manbalarga muvofiq ravishda o'rganiladi. Mavzuning dolzarbligi kurs ishining asosiy maqsadlari va yo'nalishlari bilan bog'liqdir. Bu mavzu, jamiyat, davlat va huquq sohasidagi muhim masalalarni o'rganish, tahlil qilish va tushunishga yo'l qo'yadi. Shuningdek, mavzuning 5 dolzarbligi O'zbekiston Konstitutsiyasiga amal qilish va uning muhim muhofazasiga oid ma'lumotlarni ta'minlashga xizmat qiladi. Kurs ishining vazifasi: Kurs ishining vazifasi, belgilangan mavzuda ilmiy tadqiqot va analizlar yaratish, ma'lumotlarni to'plash, ta'riflash, tahlil qilish va natijalarni taqdim etishdir. Kurs ishi, o'quvchining ilmiy bilim va ko'nikmalarini oshirish, mavzuga oid savodxonlikni rivojlantirish, ma'lumotlar bilan ishlash va nazariy bilimni amaliyotga o'tkazishga yordam beradi. Uning asosiy vazifalari o'quvchini ilmiy bilimni rivojlantirish, muhim masalalarni tahlil qilish va o'quvchining o'z fikrini bildirishga imkoniyat yaratishdir. Kurs ishining maqsadi: Kurs ishining asosiy maqsadi, o'quvchilarga belgilangan mavzuga oid ilmiy bilim va ko'nikmalarni oshirish, tahlil qilish, o'z fikrini bildirish va yoritish qobiliyatlarini rivojlantirishdir. Bu maqsadlar orqali kurs ishi quyidagi muhim vazifalarni bajaradi: 1. Ilmiy bilim va ko'nikmalar olish: Kurs ishi, o'quvchilarni belgilangan mavzuga oid ilmiy bilim va ko'nikmalarga ega qilishga yo'naltiradi. Ular mavzuga oid muhim ma'lumotlarni o'rganish, tahlil qilish va nazariy bilimni oshirish orqali o'zlarini ilg'or va mutaxassis hisoblash imkoniyatiga ega bo'lishadi. 2. Tahlil va analiz qilish: Kurs ishi, o'quvchilarga analitik va tahlil qilish qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Ular to'plangan ma'lumotlarni nazariy va amaliy ko'rinishda tahlil qilish, muhim nuqtalar va o'ziga xos fikrlar bildirish, tahlillar va muhokamalar bilan ta'minlash orqali o'zining o'qitgan mavzuga oid tushunchalarini chuqurlashtirishadi. 3. O'z fikrini bildirish: Kurs ishi, o'quvchilarni o'z fikrini bildirish va rivojlantirishga qo'llab-quvvatlaydi. Ular o'qitgan mavzuga oid o'z fikrini, tushunmovchiliklarini va takliflarini yoritish orqali o'zining o'ziga xos his- tuyg'unliklarini ifodalaydi. 4. Yoritish va yozuvni mustahkamlash: Kurs ishi, o'quvchilarning yoritish va yozuv qobiliyatlarini oshirishga xizmat qiladi. Ular ilmiy yozuvning qoidalarga 6 mos ravishda tuzilishini, to'g'ridan-to'g'ri va barqaror matnni yaratishni o'rganish, tuzatish va muhokama qilish bilan o'zlarini ilmiy tarzda ifoda qilishga tayyorlaydi. 5. Mustaqil ish va intellektual rivojlanish: Kurs ishi, o'quvchilarni mustaqil ishlash, o'z fikrini tuzatish, intellektual rivojlanish va o'zlashtirishga qaratadi. Ular kurs ishini o'zlarining o'zlashtirish imkoniyatlarini oshirish, o'z ishlarini mustaqil ravishda tashkil qilish va o'zlarini ilmiy sohada rivojlantirishga qo'llab- quvvatlaydi. Bular hammasi kurs ishining asosiy maqsadlari bilan bog'liqdir va o'quvchilarga o'z bilim va ko'nikmalarini oshirish, nazariy va amaliy tahlil qilish, o'z fikrini bildirish va yoritish qobiliyatlarini rivojlantirishga yo'l qo'yadi. Kurs ishining ob`yekti. Davlatning roli, huquqiy muhofaza, adolatli munosabatlar, demokratik tamoyillar, huquqiy davlat prinsiplari hamda jamiyatning huquqiy va adolatli munosabatlar bilan rivojlanishi kurs ishining muhim bo'limlarini tashkil etadi Kurs ishining predmeti. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida keltirilgan inson huquqlari va erkinliklari, Konstitutsiyasida jamiyat, davlat va huquq masalalari bo’yicha o’rganishlar olib borish hamda, axborot kommunikatsiyalar orqali kuchaytirish. Kurs ishining ilmiy ahamiyati: Ilmiy jihatdan qonunlarning o`rganilishi va to`liq o`rganilmagan qismlari. Ushbu qonunlarning davlat xodimlari tomonidan o`rganilayotgan belgilarining ahamiyati. Amaliy jihatdan ulardan yuzaga chiqayotgan foydali va zararli ko`rsatgichlarini bilish. Ularni o`rganish jarayonida bu belgilarning hisobga olgan holda yondashish. Kurs ishining hajmi: Ushbu kurs ishi 31 betdan iborat bo`lib 5 ta bobni o`z ichiga oladi, kurs ishi kirish qism, xulosa va foydali adabiyotlar bandidan tashkil topgan. 7 I. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida jamiyat masalalari. Jamiyat masalalari, bir qator o'zbekiston jamiyatining muhim tashkil etuvchi asoslari va mavzulari bilan bog'liqdir. Bu masalalar o'zbekiston jamiyatining tuzilishi, huquqiy normativ hujjatlari, fuqarolararo munosabatlar, ijtimoiy o'zgarishlar, milliy va etnik ko'plabliklar, jamiyat tashkilotlari, ijtimoiy siyosat, ijtimoiy madaniyat, ijtimoiy inklyuziya, ijtimoiy huquqlar va farovonlik masalalari kabi ko'plab sohalarini o'z ichiga oladi. Jamiyat masalalari o'zbekiston Konstitutsiyasi, qonunlar, ijtimoiy fikrlar va qarorlar, ijtimoiy adabiyot, tadbirlar va media orqali muhokama qilingan. Bu masalalar o'zbekiston jamiyatining muhim asoslari bilan bog'liq bo'lib, o'zbekistonliklarning huquqiy, iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy hayoti bilan bog'liqdir. Jamiyat masalalariga misol qilib, o'zbekiston jamiyatida milliy va etnik ko'plabliklar mavzusu ko'rsatilishi mumkin. O'zbekiston o'zida turli milliy va etnik guruhlar bilan birgalikda yashaydigan multikultural jamiyatga ega. Bu masala o'zbekistonning milliyat huquqlarini, etnik toplamlar bilan hamkorlik qilishni, har tomonlama barqarorlik va etnik tinchlikni ta'minlashni o'z ichiga oladi. Boshqa bir misol, ijtimoiy inklyuziya mavzusidir. O'zbekiston jamiyatida, har bir fuqaro uchun teng huquq va imkoniyatlar bilan hamkorlik qilish, ijtimoiy inklyuziya niyati, kambag'allarni, bechoralarini, ijobiy yoki negativ his- tuyg'ulardan kelib chiqqanlarni qamrab oluvchi ijtimoiy tizimni o'rnatish masalalari muhimdir. Jamiyat masalalari o'zbekistonning huquqiy tizimi, siyosatini, iqtisodiyotini, madaniyatini va fuqarolarining hayotini o'z ichiga oladi. Ular jamiyatning o'zgarishlarga moslikni ta'minlash, egalik, adolat va farovonlikni ta'minlash, o'zlashtirish va rivojlantirish masalalarini o'z ichiga oladi. 8 1.1 Jamiyat tushunchasi Jamiyat tushunchasi, boshqaruvchi tizimga kirgan fuqarolardan iborat bir katta guruhni ifodalovchi umumiy tashqi o'zgarishlarni anglash, ijaraga qo'yish, o'zaro munosabatlarni tuzish, o'zaro hamkorlikni o'rganish va o'zlashtirish, o'zaro ta'sir o'tkazish, adolat va farovonlik prinsiplariga asoslangan qonunlarni ishlab chiqish, ijtimoiy tizimlarni rivojlantirish va davlatning moliya-siyosiy tizimini boshqarishga oid tashkilotlar va institutlarni o'z ichiga oladi. Jamiyat tushunchasi, odamlar o'rtasidagi aloqalarni, qo'llab-quvvatlashni, boshqarishni va o'zaro ta'sir o'tkazishni ifodalaydi. Bu tushuncha jamiyatda yashovchi fuqarolarni, guruhlarni va jamiyat tashkilotlarini o'z ichiga oladi. Jamiyatning asosiy maqsadi odamlar o'rtasidagi munosabatlarni tartibga solish, huquq va adolatni ta'minlash, inson huquqlarini himoya qilish, ijtimoiy tizimni rivojlantirish va insonlarning adolatli va farovon hayotini ta'minlashga qaratilgan. Jamiyat tushunchasi o'zgaruvchidir va vaqt o'tishi bilan ham o'zgaradi. Jamiyat o'z ichiga millatlararo, etnik, madaniy, ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy turli xususiyatlariga ega bo'lgan guruhlar va insonlar orasidagi o'zgarishlarga moslashadi. Jamiyatning tushunchasi, jamiyatning o'zini o'zgartirish, rivojlantirish, insonlarning ixtiyoriylik va barqarorlikka erishishga qaratilgan maqsadlarini ifodalaydi. Jamiyat tushunchasi, har bir odamning o'z huquqlari, javobgarliklari va majburiyatlari bo'yicha o'zlashtirishga ega bo'lib, uning ijtimoiy tizim va tartibiga o'z hissasini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Ushbu tushuncha jamiyatning o'zining o'zlashtirish, huquqiy munosabatlar, huquqiy tartib, ijtimoiy norma va qoidalarga rioya qilishni ta'minlaydi. Jamiyat tushunchasi, o'zgaruvchan va ko'p qobiliyatli tushunchadir. Quyidagi ma'lumotlar jamiyat tushunchasi haqida batafsilroq tushuntirishadi: 1. Jamiyatning tashkil topishi: Jamiyat, insonlar to'plamining bir-biriga bog'liq ravishda tashkil topgan sosiologik, iqtisodiy, madaniy, ijobiy va boshqa 9 o'zgaruvchan mazmundagi tuzumga aytiladi. Jamiyatda insonlar o'rtasidagi aloqalar, guruhlar, tashkilotlar, institutlar va xizmatlar o'zgaruvchanligini ifoda etadi. 2. Munosabatlar va hamkorlik: Jamiyatda insonlar o'rtasidagi munosabatlar o'zaro aloqalar, ijaraga qo'yish va hamkorlik asosida shakllanadi. Ular jamiyatning o'zini o'zgartirish, huquq va adolatni ta'minlash, ijtimoiy tizimni rivojlantirishga yo'naltirilgan. 3. Ijtimoiy tartib va qonunchilik: Jamiyat tushunchasi, huquqiy normativ tuzum, qonunlar va ijtimoiy tartib asosida shakllangan bo'lib, jamiyatdagi har bir fuqaroning huquq va javobgarliklari haqida belgilangan qoidalarni o'z ichiga oladi. Bu tartib va qonunchilik, insonlar orasidagi munosabatlarni belgilash, adolat va farovonlikni ta'minlash, ijtimoiy tizimni rivojlantirishga xizmat qiladi. 4. Jamiyat tuzilishi: Jamiyatning tashkil topgan tashkilotlar, institutlar va o'zaro munosabatlar tuzilishini ifodalaydi. Bu tartibga davlat, ijtimoiy tashkilotlar, ijtimoiy guruhlar va o'quv markazlari kiritadi. Jamiyatning tuzilishi insonlar orasidagi hierarxiya, huquqiy normativlar, rivojlanish yo'llari va tizimlarning faoliyatini o'z ichiga oladi. 5. Ijtimoiy rivojlanish: Jamiyat tushunchasi, insonlar o'rtasidagi munosabatlarning o'zgarishi, madaniy va iqtisodiy rivojlanish, tarbiya, ta'lim, texnika va sotsial asosiyatlarning o'zgarishi bilan bog'liqdir. Jamiyat, insonlarning rivojlanishi, ma'naviyat, bilim, san'at va iqtisodiyot sohasidagi muvaffaqiyatlari bilan hamkorlik qiladi. Jamiyat tushunchasi jamiyatning o'zgaruvchanligi va insonlar o'rtasidagi munosab atlar asosida shakllanadi. U jamiyatning o'zini o'zgartirish, huquq va adolatni ta'minlash, insonlarning rivojlanishini ta'minlash maqsadlariga yo'naltirilgan. Bu tushuncha, insonlar o'rtasidagi munosabatlar, jamiyatning tashkiloti, ijtimoiy tartibi va o'zgaruvchanliklarni o'z ichiga oladi. 1.2 Jamiyatning ta’rifi va ahamiyati. 10 Jamiyat, insonlar to'plamining o'zaro aloqalar, munosabatlar, o'zaro hamkorlik va tashkilotlarga asoslangan ijtimoiy tuzilma va tizimidir. Jamiyatning ta'rifi va ahamiyati, insonlar o'rtasidagi aloqalarni birlashtirish, huquq va adolatni ta'minlash, ijtimoiy tizimni rivojlantirish, insonlarning hamjihatlikda yashashini ta'minlash va o'zlashtirishga oiddir. Jamiyatning ta'rifi jamiyat o'zgaruvchanligini va tashkil etuvchilarni o'z ichiga oladi. Bu o'zgaruvchanliklar madaniy, iqtisodiy, ijobiy, siyosiy, etnik, diniy, adabiy va boshqa xususiyatlarga ega bo'lgan jamiyat tarkibidagi insonlarning o'zaro munosabatlari, tabiatga o'tishlari, qonun va qoidalarga rioya qilishlari, o'zlarining huquq va javobgarliklarini boshqarishlari va ijtimoiy muhitda o'z rol va joylarini o'zlashtirishlari bilan bog'liqdir. Jamiyatning ahamiyati esa juda katta bo'ladi. U insonlarning o'zaro hamkorlikda yashashadi, huquq va adolatni ta'minlaydi, insonlarni o'zlashtiradi, o'zlashtirish va rivojlantirish imkoniyatlarini beradi. Jamiyatning o'rni odamlarning shaxsiy rivojlanishi, umrani yangi boyitishlari, fikr va fikrlarini bayon qilish va tarqatish imkonini beradi. Jamiyatning o'zgaruvchanligi, yangi fikrlarni qabul qilish va rivojlantirish, ijtimoiy inklyuziyani ta'minlash, taraqqiyot va progressni oshirishga erishish imkoniyatlarini beradi. Jamiyatning o'zgaruvchanligi va tuzilishi, insonlarni bir-biriga bog'liq, o'zaro ta'sir o'tkazishda tashkillashtiradi va inson huquqlarini, barqarorlikni, adolatni ta'minlaydi. Jamiyatning tarkibi, norma va qoidalar, ijtimoiy tarbiya va ta'lim tizimi, ijtimoiy tashkilotlar, siyosiy tizim va ijtimoiy madaniyatning o'zgarishi bilan birga rivojlanadi. U bu erda insonlarning qadr-qimmatini, xavfsizlik va farovonlikni ta'minlaydi. Jamiyatning ahamiyati shunday ekanligi, u barcha sohalar, shaxslar va mamlakatlarda barqarorlik, toza muhit, huquqiy adolat, barqaror ijtimoiy munosabatlar va insoniy xavfsizlikni ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. Jamiyat, insonlarning bir-biriga, ijtimoiy tashkilotlarga va davlatga bog'liqlik bilan mustahkam bo'lishini, insonlarning huquqlarini va erkinliklarini ta'minlashni, o'zini rivojlantirish va insoniyligi yanada yuksaltirishni maqsad qiladi. 11 1.3 Jamiyatning o’zbek jamiyati bilan bog’liqlik va o’ziga xos xususiyati. O'zbek jamiyati, O'zbekiston Respublikasining jamiyat tarkibining asosiy qismidir va o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'ladi. Quyidagi elementlarga ega bo'lgan jamiyatning o'zbek jamiyati bilan bog'liqlik va o'ziga xos xususiyatlari mavjud: 1. Madaniy g'oyalar va identitet: O'zbek jamiyati, o'zining bog'liq madaniy g'oyalar, tarixiy mewaferatlarga, milliy adabiyot va san'atning o'ziga xos qadimiy bog'iga ega. Milliy identitet, o'zining o'ziga xos giyohvandlik, tanlovlar, musiqiy va choreografik uslublar, milliy kiyimlar va o'zbekistonliklik hissiyat o'zbek jamiyatiga xos xususiyatlar sifatida tasavvur qilinadi. 2. O'zbek til va adabiyot: O'zbek tilining o'zbek jamiyatidagi o'rni va ahamiyati an'anaviy ravishda yuqori darajada hisoblanadi. O'zbek tilida yozilgan adabiyot, tanqid, poeziya, dostonlar, maqollar, ilmiy uslublar va boshqa janrlar o'zbek jamiyatining adabiy mirasini ifodalaydi. 3. Milliy taomlar va oshpazlik: O'zbek jamiyati o'ziga xos milliy taomlar, oshpazlik va ovqat tadbirlari bilan ham bog'liqdir. Palov, manti, shashlik, lag'mon, somsa kabi o'zbek milliy taomlari jamiyatning yutuqlaridan biridir va milliy oshpazlikning o'ziga xos tarzini ifodalaydi. 4. O'zbekistonliklik: O'zbek jamiyati, o'zining O'zbekistonliklik hissiyatiga, mamlakatning tarixi, geografik o'rnining va milliyatining qadimiy, yirik va unikal xususiyatlariga qarab, o'zbekistonliklikni muhim ahamiyatga ega bo'ladi. O'zbekistonliklik hissiyat, jamiyatning jamlanishini, hamkorlikni va milliy birlashtirishni ta'minlaydi. 5. Tarbiya va adolat: O'zbek jamiyatida tarbiya, o'ziga xos o'zbekistonlik qadriyatlari bilan ta'minlanadi. O'zbek jamiyatida adolat, ijtimoiy muhofaza, oilaviy aloqalar, milliy birlik va o'zaro qo'llab-quvvatlash asosida ta'minlanadi. 12 O'zbek jamiyati, milliyatning, adabiyotning, madaniyatning, taomlarning, tarbiyaning, adolatning o'ziga xos nuqtai nazarini ifodalaydi. Uning tarixiy, geografik va etnik xususiyatlari jamiyatning unikal jihatlarini ko'rsatadi. 1.4 Jamiyatga oid muhim qoidalar. Jamiyatga oid muhim qoidalar o'zbekistonlik jamiyatida o'zaro munosabatlar, adabiyot, madaniyat, huquq va adolat, oshpazlik va taomlar, tarbiya va ijtimoiy qoidalarni tashkil etadi. Quyidagi muhim qoidalar jamiyatga oiddir: 1. Ijtimoiy munosabatlar va hurmat: Jamiyatda barcha insonlarning bir-biriga hurmat qilishi, adabiy munosabatlarda adolatni ta'minlash muhimdir. Ijtimoiy adabiyotda, mehribonlik, xalqaro qoidalar va adabiyotning qabul qilingan qoidalariga rioya qilish tavsiya etiladi. 2. O'zbekistonliklik va milliy birlik: O'zbek jamiyatida O'zbekistonliklik hissiyatini oshirish, milliy birlashtirish va o'zaro qo'llab-quvvatlash muhimdir. Jamiyat a'zolari o'z davlati, vatanparvarlik va o'z milliyatini hurmat qilish, milliy qadriyatlar va tarixiy mirasga e'tibor qilishni ko'rsatishadi. 3. Huquq va adolat: Jamiyatda huquq va adolat prinsiplari muhimdir. Barcha fuqarolar o'z huquq va erkinliklardan foydalanishda adolatli ko'rish, qonunlarga rioya qilish va boshqalar bilan o'zaro barobarlikda turish talab qilinadi. 4. Oshpazlik va taomlar: O'zbek jamiyatida oshpazlik va taomlar o'ziga xos o'zgaruvchan qoidalarga amal qiladi. Taom tayyorlashda sifat, toza muhit, mahorat, o'zaro ta'lim va o'zaro qo'llab-quvvatlashning roli muhimdir. 5. Tarbiya va o'quv: Jamiyatda tarbiya va o'quv tizimi o'ziga xos qoidalarga ega. Jamiyatning keng qamrovli rivojlanishi, xalqaro hamkorlik, ilm-fan, adabiyotning rivojlanishi va shaxsiy rivojlanish asosida tarbiya va o'quvning muhim ahamiyati va qoidalari amalga oshiriladi. 6. Sotsial maslahatlar: Jamiyatda sotsial maslahatlar, yengilmaslik, ijtimoiy himoya, kuchli kasb-hunar, kasb-hunarli kadrlarni oshirish, kamolot, xususiyatlarning o'zi va jamiyat uchun foydalashish, qadr-qimmat va keng qamrovli ishtirok muhimdir. 13 II. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida davlat masalalari Davlat masalalari, jamiyatning rivojlanishi va tashkil etilishi uchun muhim ahamiyatga ega bo'lgan masalalardir. Bu masalalar davlatning tuzilishi, siyosiy tizimi, huquqiy qoidalari, iqtisodiyot va boshqa sohalar bilan bog'liqdir. Quyidagi mavzular davlat masalalari bilan bog'liq muhim muammo va tushunchalardan ba'zi xususiyatlardir: 1. Konstitutsiya va qonunlar: Davlatning tuzilishi va ishlab chiqarish organlari uchun Konstitutsiya va qonunlar asosiy hujjatlardir. Ular davlat tarkibining, huquq va erkinliklarning ta'minlanishi, siyosiy, iqtisodiy, ijobiy tartibning tashkil etishini, jamiyat va davlat a'zolari o'rtasidagi munosabatlarni boshqarishni ta'minlaydi. 2. Siyosiy tizim va hukumat: Davlatning siyosiy tizimi, hukumat va boshqaruv organlari, prezidentlik va parlament, mahkamalar tizimi va boshqa muhim siyosiy institutlar orqali amalga oshiriladi. Bu tizimlar davlatning siyosiy qarorlarini olish, iqtisodiy va ijobiy masalalarni boshqarish, huquqiy adolatni ta'minlash va davlat maslahatlari yechishga mo'ljallangan. 3. Huquqiy qoidalar va inson huquqlari: Davlatning asosiy vazifalari o'zining hududidagi fuqarolarni himoya qilish va ularning huquq va erkinliklarini ta'minlashdir. Bu odatda qonunlar, huquqiy qoidalar, hukumatning qarorlari, tariflar, adliya tizimi va boshqa huquqiy institutlar orqali amalga oshiriladi. 4. Iqtisodiyot va maishiy muammolar: Davlatning iqtisodiyot sohasidagi vazifalari, mamlakatning iqtisodiy rivojlanishini ta'minlash, ish joylari yaratish, iqtisodiy resurslarni boshqarish, investitsiyalar va 14 tadbirkorlikni oshirishga qaratilgan. Maishiy muammolar esa insonlarning ko'p tomondan iqtisodiy hayoti, ish va maosh, sodiqlash, daromad taksimoti va boshqa maishiy muammolarini o'z ichiga oladi. 5. Xalqaro munosabatlar va diplomatiya: Davlatlar o'rtasidagi xalqaro munosabatlar, diplomatik aloqalar va qo'shimcha tashkilotlar o'zbekistonlik jamiyatning tarkibiy qismidir. Davlatning xalqaro huquqni hurmat qilish, miyona madaniyat, diplomatiya va xalqaro hamkorlik o'zbekistonlik jamiyatining dunyo jamiyatida o'z o'rnini saqlashiga yordam beradi. Davlat masalalari jamiyat va huquq bilan keng qamrovli bog'liq bo'lib, davlatning tuzilishi, siyosiy tizimi, huquqiy qoidalar, iqtisodiyot, inson huquqlari va xalqaro munosabatlar sohasini o'z ichiga oladi. Ular davlat va jamiyatning barqarorligini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega. 2.1 Davlatning ta’rifi va funksiyalari Davlatning ta'rifini va funksiyalarini tushunish uchun quyidagi ma'lumotlar foydali bo'ladi: Davlatning Ta'rifi: Davlat, belgilangan hudud (mamlakat) ostida erk bilan ta'minlangan tartibni tashkil etuvchi iqtisodiy, siyosiy, huquqiy va ijtimoiy tizimlarga ega bo'lgan jamiyatning ijobiy qurilishidir. Davlatning belgilangan hududi, fuqarolar tomonidan qabul qilingan qonunlar va institutlar orqali boshqariladi. Davlatning Funksiyalari: 1. Huquqiy funksiya: Davlatning huquqiy funksiyasi huquqiy qoidalar va normativ hujjatlarning qabul qilinishi, amalga oshirilishi va muhofaza qilinishini o'z ichiga oladi. U sharoitda, davlat fuqarolariga adolat va huquqni ta'minlaydi, 15 jinoyatchilikka qarshi kurashga yordam beradi va huquqiy munosabatlarda tartibni saqlaydi. 2. Siyosiy funksiya: Davlatning siyosiy funksiyasi siyosiy tizimning tashkil etilishi va boshqarilishini o'z ichiga oladi. Uning orqali davlat siyosatining belgilanishi, siyosiy qarorlarni olish, o'zaro munosabatlarni boshqarish va jamiyatning siyosiy tartibini ta'minlash maqsadga muvofiq amalga oshiriladi. 3. Iqtisodiy funksiya: Davlatning iqtisodiy funksiyasi mamlakatning iqtisodiy rivojlanishini oshirish va iqtisodiyot sohasidagi faoliyatni tartibga solishni o'z ichiga oladi. Ushbu funksiya orqali davlat iqtisodiy resurslarni boshqarish, investitsiyalar, infrastruktur tuzilishi va iqtisodiy yo'l-harakatni ta'minlashni o'z zimmasiga oladi. 4. Ijtimoiy funksiya: Davlatning ijtimoiy funksiyasi jamiyatning umumiy maslahatlarini ta'minlashga qaratilgan. Ushbu funksiya orqali davlat shakllangan ijtimoiy xizmatlarni ko'rsatishi, ta'lim, sog'liqni saqlash, maishiy himoya, yoshlarning tarbiyalanishi, kultura va madaniyatni rivojlantirish va boshqalar kabi jamiyatning ijtimoiy talablari va maqsadlari uchun ishlar bajariladi. 5. Axborot va kommunikatsiya funksiyasi: Davlat, axborot va kommunikatsiya sohasida muhim funksiyalarga ega bo'ladi. Ushbu funksiya orqali davlat axborot resurslarini boshqarish, axborot oqimlarini tashkil etish, ma'lumotlarni ko'chirish va ommaviy kommunikatsiyani ta'minlashni amalga oshiradi. Bu funksiyalar davlatning asosiy vazifalarini bildiradi va jamiyatning har xil sohalarida faoliyat ko'rsatishini ta'minlaydi. Davlatning ta'rif va funksiyalari o'zbekistonlik jamiyatning barqarorligini, huquqiylikni, iqtisodiy rivojlanishni, ijtimoiy himoyani va siyosiy stabillikni ta'minlashga yo'l qo'yadi. 16 2.2 Davlat tashkilotlari (president, parlament, mahkamalar tizimi, ijtimoiy tashkilotlar, hokimiyatlar) va vazifalari. Davlat tashkilotlari O'zbekistonda davlatning rivojlanishi, boshqarilishi, huquqiylikni ta'minlash va jamiyatning barqarorligini saqlash maqsadida o'zaro aloqalar orqali faoliyat ko'rsatadigan muhim institutlar hisoblanadi. Quyidagi davlat tashkilotlari bilan bog'liq vazifalar mavjud: 1. Prezident: O'zbekiston Prezidenti davlatning eng yuqori rahbariy tuzilmasidir. U mamlakatning boshqaruvchi sifatida konstitutsiyaviy, siyosiy, iqtisodiy va hukuki masalalarni boshqarishga to'g'ri kelgan hujjatlar asosida katta siyosiy-quvvatli hokimiyatni bajaradi. 2. Parlament (Oliy Majlis): O'zbekiston Parlamenti Oliy Majlis, Shavkat Mirziyoyev tomonidan to'liq ishga tushirilgan “Zamonaviy integratsiya va xalqaro aloqalar strategiyasi” nazorati ostida faoliyat yuritadi. U ikki xil palatadan - Senatdan (Oliy Majlisning yuqori palatasi) va Qonunlarni Qabul Qilish Palatasidan iborat. - Senat: Senat 100 ta a'zodan iborat bo'lib, 84 ta senator Prezident tomonidan, qolgan 16 ta esa Mahalla hokimiylari tomonidan tanlanadi. Senat O'zbekistonning viloyatlari va Toshkent shahri bilan bog'liq masalalarni o'rganish, ularning qonunlarni amalga oshirish jarayoniga qo'shilishini ta'minlaydi. - Qonunlarni Qabul Qilish Palatasi: Qonunlarni Qabul Qilish Palatasi 150 ta deputatdan iborat bo'lib, 135 ta deputat Prezident tomonidan, qolgan 15 ta esa To'qima Sodiqov tomonidan tanlanadi. Palata qonunlarni qabul qilib, ularni o'rganish, o'zaro munosabatlarni boshqarish va qonun to'g'risidagi qarorlar qabul qilish vazifasini bajaradi. 3. Mahkamalar tizimi: O'zbekistonda mahkamalar tizimi o'zining mustaqilligi va adolati bilan ta'minlanib, qonunlar tomonidan belgilangan huquqiy masalalarni yechish, jazolar, shikoyatlar va boshqa huquqiy maslahatlarga asos bo'lib faoliyat yuritadi. Tizimning asosiy qismi shuningdek, Oliy Vaqtinchilik Mahkamasi, umumiy tuzilmalar, tuman va shahar mahkamalari va boshqa sifatdagi mahkamalar bilan ta'minlangan. 17 4. Ijtimoiy tashkilotlar: O'zbekistonning ijtimoiy tashkilotlari, o'zaro hamkorlik va o'zaro madaniyatni rivojlantirish, ma'muriy, iqtisodiy, madaniy sohalar rivojlanishiga ko'maklashish, o'zaro hamkorlik va hamjamiyatni rivojlantirish va jamiyatning umumiy maslahatlarini himoya qilishga qaratilgan. 5. Hokimiyatlar: O'zbekistonda viloyatlar, tumanlar va shaharlar sifatida hokimiyatlar faoliyat yuritadi. Hokimiyatlar o'z hududidagi siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va maishiy masalalarni boshqarish bilan shug'ullanadi. Ular jamiyatning ta'lim, sog'lik, transport, ish joylari, infrastruktur, erkin vaqt va boshqa sohalarda ish yuritishni ta'minlashga muvofiq ishlar olib bormoqda. Ushbu davlat tashkilotlari O'zbekistonning boshqaruv, huquqiylik, ijtimoiy- iqtisodiy rivojlanish va jamiyatning barqarorligi uchun muhim vazifalarni bajarishda katta ahamiyatga ega. Ularning faoliyati davlatning tashkil etilishi va o'z vazifalarini bajarishiga qaratilgan. 2.3 Konstitutsiyadagi davlatning ro’li va huquqlari. Konstitutsiya, bir davlatning asosiy qonun-huquqiy hujjati bo'lib, davlatning tashkil etilishini, boshqarishini va fuqarolarga berilgan huquqlarni belgilaydi. O'zbekiston Konstitutsiyasi ham davlatning ro'lini va huquqlarini ifodalaydi. Davlatning ro'li Konstitutsiyada quyidagicha ifodalangan: 1. Huquqiy madaniyat va adolatni ta'minlash: Davlat Konstitutsiya orqali huquqiylik, adolat, burch va barqarorlik prinsiplarini ta'minlayadi. Ushbu asosiy prinsiplar orqali davlat fuqarolariga adolatli muomala, huquq va erkinliklarini ta'minlayadi. 2. Iqtisodiy rivojlanishni ta'minlash: Konstitutsiya iqtisodiy rivojlanishni muvofiqlashtirish, ma'muriyatning islohotlarini, iqtisodiy islohotlarni, xususan, sarmoya va biznes sohasidagi islohotlarni ta'minlashni belgilaydi. Davlatning iqtisodiy rivojlanishga qarshi jalb qilgan siyosiy, iqtisodiy, huquqiy va boshqa chora-tadbirlarni amalga oshirishga to'g'ri keladi. 3. O'zaro munosabatlar va xalqaro aloqalar: Konstitutsiya, davlatning xalqaro aloqalar va o'zaro munosabatlarni rivojlantirishni ta'minlashga qaratilgan. Ushbu 18 aloqalar orqali O'zbekiston dunyoda mamlakatlararo hamkorlikda o'z o'rni va rolini o'zgartiradi. 4. Jamiyatning qo'llab-quvvatlashi: Davlat Konstitutsiya orqali jamiyatni rivojlantirish, fuqarolarning ijtimoiy, madaniy va ma'muriy maslahatlarini o'zgartirishni ta'minlashga intiladi. U sharoitda, davlat jamiyatning ta'lim, sog'lik, madaniyat, tarbiya, ish, yashash va boshqalar kabi sohalarda yaxshi holatda bo'lishini ta'minlaydi. Davlatning huquqlari esa Konstitutsiya orqali belgilanadi. Ular quyidagilardan iborat: 1. Huquqiylik va erkning muhofazasi: Konstitutsiya, fuqarolar tomonidan huquqiylik va erkning muhofazasi talab etadi. Davlat, fuqarolar uchun qonuniy muhofaza va yuqori darajali huquqlarini ta'minlashga majbur. 2. Adolat tizimi va hukmronlikning obro'si: Davlat tomonidan adolat tizimi o'rganish, hukmronlikning obro'sini ta'minlash, adolatli sheriklik, impartiallik, adalet va qonunlarga binoan yarg'ilash prinsiplarini amalga oshirish talab etiladi. 3. Fuqarolar huquq va erkinliklari: Davlat fuqarolariga madaniy, iqtisodiy, siyosiy, diniy va boshqalar kabi erkinliklarni berish, ularning huquqiyliklarini ta'minlash majburiyatiga ega. 4. To'g'ri va adolatli muomala: Davlat tomonidan fuqarolarga to'g'ri va adolatli muomala ko'rsatish talab etiladi. Bu sharoitda diskriminatsiya, zulm va tortishlarga qarshi kurashish, hujum va huqqa nisbatan juda yomon ko'rsatkichlardan saqlanish talab etiladi. Konstitutsiya orqali belgilangan davlatning ro'li va huquqlari, davlatning adolat, huquqiylik va erkinlik prinsiplarini ta'minlashga qaratilgan. Ushbu huquq va erkinliklar, fuqarolar uchun muhimdir va ularning burchi, barqaror va huquqiy hayotini ta'minlashda katta ahamiyatga ega. 19 2.4 Davlat boshqaruvi va huquqiy tartibi. Davlat boshqaruvi va huquqiy tartibi, bir davlatning tashkil etilishini, boshqarishini va huquqiy qoidalar asosida faoliyat ko'rsatishini ta'minlayan tizim va qoidalarni ifodalaydi. O'zbekiston Konstitutsiyasi ham davlat boshqaruvi va huquqiy tartibni belgilaydi. Davlat boshqaruvi tizimi O'zbekistonda quyidagi asosiy qismatlardan iborat: 1. Boshqaruv organlari: O'zbekistonda davlat boshqaruvi Prezident tomonidan o'tkaziladi. Prezident davlat rahbari sifatida yurituvchi sifatida o'zining axborot resurslarini boshqaradi, umumiy siyosiy-huquqiy jarayonlarni ko'zdan kechiradi va qo'llab-quvvatlash organlarini tashkil etadi. 2. Boshqarish tuzilmalari: O'zbekistonda Prezident tomonidan tayinlanan hokimiyatlar tizimi mavjud. Ular davlatning qo'llab-quvvatlash va boshqarish jarayonlarini tashkil etadi va o'z hududlarida siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va boshqa sohalarda faoliyat yuritishdan mas'ul bo'ladi. 3. Parlament: O'zbekistonda Parlament Oliy Majlis shaklida tashkil etilgan. Oliy Majlis iki xil palatadan iborat - Senat va Qonunlarni Qabul Qilish Palatasi. Parlament qonunlarni qabul qilish, o'rganish, qo'llab-quvvatlash va davlat rahbarining ish faoliyatini baholash vazifasini bajaradi. 4. Mahkamalar tizimi: O'zbekistonda mustaqillik va adolat prinsiplariga asoslangan adliya tizimi amalga oshirilgan. Ushbu tizimda Oliy Vaqtinchilik Mahkamasi va umumiy mahkamalar tashkil etilgan. Mahkamalar huquqiy mablag'lar, jazolar, shikoyatlar va boshqa huquqiy maslahatlarni yechish, qonunlarni amalga oshirish va adaletni ta'minlash bilan shug'ullanadi. Huquqiy tartib esa davlatning huquqiy qoidalarni ta'minlash va ularning qo'llanilishini ta'minlashga oid jarayonlarni ifodalaydi. Huquqiy tartibning muhim qismatlari quyidagilardan iborat: 1. Konstitutsiya va qonunlar: Konstitutsiya, davlat boshqaruvi va huquqiy tartibning asosiy hujjatlari bo'lib, davlatning tashkil etilishi, boshqarilishi va huquqiy qoidalarni belgilaydi. Qonunlar esa qo'llaniladigan huquqiy qoidalardir. 20 2. Huquqiy munosabatlar: Davlatning barcha tashkilotlari, hokimiyatlar va fuqarolar o'rtasidagi huquqiy munosabatlar huquqiy tartibning asosiy qismidir. Bu munosabatlar huquqiylik, adolat, tushuncha va adalet prinsiplari asosida rivojlanadi. 3. Huquqiy himoya: Huquqiy tartib fuqarolar va boshqalar tomonidan berilgan huquq va erkinliklarni himoya qilishga intiladi. Huquqiy tartib, fuqarolar uchun yoshlar himoyasini, jinoyatchilikka qarshi kurashishni, yonimida ayol huquqlarini, minorityalar huquqlarini va boshqalar kabi muhim huquqiy masalalarni talab etadi. Huquqiy tartib davlat va fuqarolar o'rtasidagi maslahat, himoya va adolatga asoslangan tizimdir. Uning maqsadi huquqiylik, adolat va erkinlik prinsiplarini amalga oshirish, jamiyatning barqarorligini ta'minlash va fuqarolar o'rtasidagi muvozanatni saqlab qolishdir. 21 III. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida huquqiy masalalari. Huquqiy masalalar, huquqning mavzulari, tartiblari va munosabatlari bilan bog'liq muhim muddalolardir. Bu masalalar o'z ichiga bir nechta bo'lib, shuningdek fuqarolar, tashkilotlar, hukumatlar va davlatlar orasidagi huquqiy munosabatlarni ham o'z ichiga oladi. Quyidagi muhim huquqiy masalalar ko'rish mumkin: 1. Individual huquqlar: Bu masalalar shaxsiy huquq va erkinliklarga oiddir. Bu shu jumladan hayot, erk, azadlik, xavfsizlik, adolat, diniy erkinlik, fikr erkinligi, yashash va ishlash huquqlari kabi individual huquqlarni o'z ichiga oladi. 2. Jamiyatning huquqiy tartibi: Bu masalalar jamiyatda huquqiy tartibni ta'minlashga, qonunlarni amalga oshirishga va huquqiy munosabatlarni rivojlantirishga oiddir. Bunday tartib barcha fuqarolar uchun adolat va huquqiylikni ta'minlashni talab etadi. 3. Madaniy huquq va avtorlik hukuki: Madaniy huquq, adabiyot, musiqa, san'at, tahlil va boshqa madaniy tiklanishlar va ularning avtorlik hukuki masalalariga oiddir. Bu tartib, avtorlik huquqini muhofaza qilish, matbuot va axborotning erkinligi, internet va tarmoqda aloqalarni ham o'z ichiga oladi. 4. Jismoniy va yuridik shaхslarning huquqlari: Bu masalalar jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlarini ta'minlashga oiddir. Bu tartibda o'z ichiga o'zaro munosabatlar, sotuvlar, mol-mulk muammosi, moliya va soliq tizimi kabi huquqiy masalalar o'rin oladi. 5. Xalqaro huquq: Xalqaro huquqiy masalalar, davlatlar o'rtasidagi huquqiy munosabatlarga va xalqaro shartnomalarga oiddir. Bu tartibda diplomatik munosabatlar, xalqaro inson huquqlari, xalqaro jinoiy va jinoyat huquqi, ovoz berish va hamkorlik huquqi kabi masalalar o'z hisobiga oladi. 6. Iqtisodiy huquq: Iqtisodiy huquqiy masalalar, iqtisodiy faoliyatning huquqiy asoslari, sarmoya, korporativ tizimlar, soliq huquqi, iqtisodiy munosabatlar va shartnomalar kabi mavzularni o'z ichiga oladi. 22 Huquqiy masalalar, fuqarolar uchun adolat, barqarorlik va huquqiylikni ta'minlash, jamiyatning tartib va muntazamligini saqlash va davlatlar orasidagi huquqiy munosabatlarni amalga oshirishning muhim asosidir. Aytib o'tish kerakki, huquqiy masalalar keng va murakkab mavzular bo'lib, ularning to'liq tushunchasi va o'ziga xos xususiyatlari bor. Ammo umumiy ravishda, huquqiy masalalar quyidagilarni o'z ichiga oladi: 1. Huquqiy munosabatlar: Huquqiy munosabatlar, boshqaruv va tartibga oid qoidalarning fuqarolar va tashkilotlar bilan o'rtasidagi munosabatlarini ifodalaydi. Bu munosabatlarda huquqiy ta'limotlarni amalga oshirish, to'g'ridan-to'g'ri aloqalar va shikoyatlarni yechish, moliyaviy yukumlar va shikoyatlar, qonunlarning amalga oshirilishi va adolatli yarg'ish jarayonlari kabi masalalar muhim ahamiyatga ega. 2. Huquqiy ta'lim: Huquqiy ta'lim, huquqiy normativ asoslarga asoslangan bilim va bilimlarni o'rgatishni ifodalaydi. Bu ta'lim orqali huquqiy tushunchalar, huquqiy qonunlar, hukumlar va huquqiy uslublar o'rganiladi. Huquqiy ta'lim, yuridik sohasidagi mutaxassislar, huquqshunoslar va huquqiy sohalardagi kadrlarni tayyorlashga yo'l ochadi. 3. Inson huquqlari: Inson huquqlari, har bir insonning joni, erk va erkinliklarini himoya qilishga oid huquqlarni ifodalaydi. Bu huquqlar hayot, erk, xavfsizlik, adolat, barqarorlik, diniy erkinlik, fikr erkinligi, azadlik va yashash huquqlarini o'z ichiga oladi. Inson huquqlari qonunlar va xalqaro shartnomalar bilan himoya qilinadi va fuqarolar uchun muhimdir. 4. Adolat tizimi: Adolat tizimi, qonunlarni to'g'ri va adolatli ravishda amalga oshirish, huquqiy mablag'lar va jazolar, shikoyatlar va huquqiy maslahatlar, mahkamalar tizimi va adaletni ta'minlashga oid masalalar bilan bog'liqdir. Bu tizimda adliya organlari, hakimlar, prokurorlar va qonunlar bilan bog'liq bo'lgan huquqiy tartiblar mavjud. 5. Iqtisodiy huquq: Iqtisodiy huquq, iqtisodiy faoliyatning huquqiy asoslari, sarmoya, korporativ tizimlar, soliq huquqi, iqtisodiy munosabatlar va shartnomalar kabi mavzularni o'z ichiga oladi. Bu tartib iqtisodiy faoliyatning adolatli va huquqiy asoslangan jarayonlarda amalga oshirilishini ta'minlaydi. 23 6. Huquqiy himoya va nazorat: Huquqiy himoya va nazorat, fuqarolar va tashkilotlarning huquqiy munosabatlarini himoya qilish, huquqiy talablarni nazorat qilish, inson huquqlarini muhofaza qilish va huquqiy normativ hujjatlar va tizimlarning amalga oshirilishini nazorat qilish bilan bog'liqdir. Huquqiy masalalarning keng doirasiga kiradigan bir nechta mavzular mavjud va ular boshqa sohalarga ham ta'sir ko'rsatishi mumkin. Bu yuzdan, huquqiy masalalar yuzaga kelgan holda davlatlar, jamiyatlar va huquqiy mutaxassislar tomonidan keng qo'llaniladigan, muhim va tirik masalalardir. 3.1 Konstitutsion huquqiy asoslar Konstitutsion huquqiy asoslar, bir davlatning asosiy qonun hujjatlari bo'lib, davlatning tashkil topishi, ijaraviy tashkilotlari, hokimiyat organlari va fuqarolar orasidagi huquqiy munosabatlarni belgilaydi. Bu asoslar, Konstitutsiya yoki Osiyonal Huquqning qismi sifatida ifodalangan bo'lishi mumkin. Quyidagi konstitutsion huquqiy asoslar keng qo'llaniladiganlaridan ba'zi mamlakatlarda: 1. Fuqarolar huquqlari: Konstitutsiya, fuqarolar uchun asosiy huquq va erkinliklarni ta'minlashga oid asosiy qonunlarni o'z ichiga oladi. Bu huquqlar hayot, erk, xavfsizlik, adolat, azadlik, fikr erkinligi, yashash, ish, ta'lim, diniy erkinlik kabi yo'llanmalardan iborat bo'lishi mumkin. 2. Davlat tashkili: Konstitutsiya, davlatning tashkil topishi, davlat boshqaruvi organlari va ularning vazifalarini belgilaydi. Misol uchun, prezident, parlament, mahkamalar tizimi, hokimiyat organlari va boshqalar kabi tashkiliy strukturalar va ularning vazifalari va huquqlari haqida ma'lumotlar beriladi. 3. Ijtimoiy huquqiy masalalar: Konstitutsiya, ijtimoiy huquqiy masalalarni ham o'z ichiga oladi. Bu tashqi va ichki siyosat, fuqarolar orasidagi muvozanat, minorityalar huquqlari, ayollar huquqlari, ta'lim, sog'lomlik, insoniyligi va boshqalar kabi masalalarni o'z ichiga oladi. 4. Huquqiy tartib: Konstitutsiya, qonunlar tizimini ta'minlash, qonunlarning amalga oshirilishi va amal qilishi, huquqiy munosabatlar va muammolar yechilishi, 24 mahkamalar tizimi, huquqiy himoya va adolat tizimi kabi masalalarni ham o'z ichiga oladi. 5. Konstitutsionlik nazorat: Konstitutsiya, konstitutsionlik nazorat organlarini ta'minlashga ham oid bo'lishi mumkin. Bu organlar Konstitutsiyani amalga oshirishni nazorat qiladi, qonunlarning konstitutsionlikligini tekshiradi va konstitutsiyaga aykiri amalga oshirilgan har qanday hujjatlarni tan oladi. Konstitutsion huquqiy asoslar mamlakatlarning ustuvor qonunlaridan biridir va davlatning barcha sohalarida amalga oshiriladi. Ular davlatning tashkil topishini, huquqiy munosabatlarni va jamiyatning tartib va barqarorligini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. 3.2 Konstitutsiya asosida berilgan huquqiy muhofaza garovlari Konstitutsiya asosida berilgan huquqiy muhofaza garovlari, fuqarolar va jamiyatning huquqiy asoslarini himoya qilish, qonunlarning ustuvorligini ta'minlash, adolatni ta'minlash va huquqiy tartibni saqlash maqsadiga xizmat qilishni ta'minlayadi. Bu muhofaza garovlar o'zaro bog'liqliklarga, hokimiyat organlarining faoliyatini nazorat qilishga, adliya tizimining obyektivlik va nihoyatda konstitutsionlik nazoratning amalga oshirilishiga asoslangan. Quyidagi huquqiy muhofaza garovlaridan ba'zilari quyidagilardir: 1. Konstitutsiya Kengashi: Konstitutsiya Kengashi, konstitutsiyani muhofaza qilish, ustuvorligini ta'minlash va ustavga aykiri hujjatlar ustidan qaror qabul qilishda muvaffaqiyatli bo'lishi uchun tasavvur etilgan. Uning asosiy vazifalari konstitutsiya ustida nazorat o'tkazish, ustavga aykiri hujjatlarni bekor qilish va konstitutsiyani yangilashni tavsiya etishdir. 2. Adliya organlari: Adliya tizimi, huquqiy tartib va adolatni ta'minlashda katta ahamiyatga ega. Adliya organlari, konstitutsion huquqiy muammo va shikoyatlarni qarash, konstitutsiyaga aykiri hujjatlarni tan olish, huquqiy munosabatlarni yechish va adolatni ta'minlashga oid vazifalarni bajaradi. 3. Huquqiy himoya va inspeksiya organlari: Huquqiy himoya va inspeksiya organlari, konstitutsion huquqiy normativlarni muhofaza qilish, huquqiy 25 munosabatlarni himoya qilish va konstitutsiyaga aykiri amallarni nazorat qilishda ishtirok etadi. Ular, konstitutsionliklikni ta'minlash, adliya organlarining faoliyatini tekshirish, shikoyatlarni yechish, huquqiy munosabatlarni sulayish va huquqiy tartibni saqlash vazifalarini bajarishadi. 4. Ombudsman (huquqiy ombudsman): Huquqiy ombudsman, konstitutsiya va huquqiy normativlarga uygunlikni nazorat qiladi, fuqarolarning huquq va erkiga e'tibor qaratadi, shikoyatlarini qabul qiladi, huquqiy munosabatlarni yechishda yordam beradi va huquqiy tartibni saqlashga oid masalalarda maslahat beradi. 5. Konstitutsionlik nazorat organlari: Mamlakatning konstitutsionlik nazorat organlari, konstitutsiya normativlari bilan uygunlikni nazorat qiladi, hokimiyat organlarining faoliyatini tekshiradi va konstitutsionliklikni ta'minlash maqsadida har qanday muvakkat yoki doimiy tadbirlarni amalga oshirish huquqiga ega. Bu muhofaza garovlar, konstitutsiyadagi huquqiy normativlarni amalga oshirishni ta'minlash, fuqarolar va jamiyatning huquqlarini himoya qilish va huquqiy tartibni saqlashning muhim vositalaridir. Ularning faoliyati, demokratik huquqiy davlatning barqarorligini ta'minlashda katta ahamiyatga ega. 3.3 Fuqorolar, huquqiy subyektlar va jamiyat azolari tomonidan amalga oshirilishi kerak bo’lgan huquqlar. Fuqorolar, huquqiy subyektlar va jamiyat a'zolari tomonidan amalga oshirilishi kerak bo'lgan huquqlar keng va qisqa tartibda ko'rsatilishi mumkin. Ba'zi asosiy huquqlar quyidagicha: 1. Yashash huquqi: Har bir shaxsning yashash huquqi, hayotini o'zgartirishsiz, xavfsiz va baxtli tarzda o'tkazish huquqi hisoblanadi. 2. Erk va azadlik: Fuqarolar erk va azadlikka ega bo'lishi kerak. Bu ularning fikr erkinligi, ifoda va yozuv erkinligi, madaniy va siyosiy faoliyat erkinligi, din erkinligi va boshqa huquqlarni o'z ichiga oladi. 3. Adolat va tashqi himoya: Fuqarolar adolat tizimi va tashqi himoya tizimlari tomonidan himoyalangan bo'lishi kerak. Bu ularning adliya yo'lini qo'llash, yon to'g'ridan hisoblash, hukmronlikdan himoya qilinish, qonun va huquqiy tartibga 26 qarshi harakat qiluvchilarga qarshi to'g'ridan-to'g'ri muvofiq qadam qo'lish va o'zlarini zararli xotin-qizitish, g'ayr-iqtisodiy xarajatlar va shovqinlarga qarshi himoya qilish huquqlarini o'z ichiga oladi. 4. Ijtimoiy va iqtisodiy huquqlar: Fuqarolar ijtimoiy va iqtisodiy sohada ham huquqlarga ega bo'lishi kerak. Bu ularning ish huquqi, o'qish huquqi, sog'lomlik huquqi, ta'lim huquqi, iqtisodiy faoliyat huquqi, milly kayfiyat va tili, shaxsiy hayotning himoyalanganligi va boshqalar kabi huquqlarni o'z ichiga oladi. 5. Minoritaralar huquqlari: Minoritaralar, etnik, milliy, madaniy va diniy jihatdan turli identifikatsiyalarga ega bo'lgan topluliklar, o'zlarining identifikatsiyalarini himoya qilish, milliyatlararo barqarorlik, til va madaniyatga ega bo'lish, huquqiy ta'lim olish va boshqalar kabi huquqlarni o'z ichiga oladi. 6. Jamiyatda qatnashish va siyosiy faoliyat: Fuqarolar jamiyatda ishtirok etish va siyosiy faoliyat olib borish huquqiga ega bo'lishi kerak. Ular siyosiy partiyalar, ijtimoiy tashkilotlar va o'zlarining fikrini ifoda etish huquqiga ega. 7. Mulkiy huquq: Fuqarolar mulkiy huquqlarga ega bo'lishi kerak. Ular buyurtma berish, egallash, sotib olish, o'zining mulkiyati ustida erkin amal qilish, intellektual va mijozlar tomonidan boshqa huquqiy tartiblarga rioya qilish huquqlarini o'z ichiga oladi. Bu faqat ba'zi asosiy huquqlar to'plami bo'lib, huquqiy ta'limotlarda boshqalar ham keltirilgan. Huquqiy ta'limotlar, shu jumladan milliyatlararo huquq, jinsiy huquq, bolalar huquqi, odamlar huquqi, ish huquqi, madaniy huquq, turmush huquqi va boshqalar kabi huquqiy sohalarda to'g'risidagi normativ hujjatlarni o'z ichiga oladi. 27 3.4 Inson huquqlari va erkinliklari Inson huquqlari va erkinliklari, har bir insonning tabiiy sifatida do stlik,ʻ barqarorlik va huqquqiy adolatga ega bo lishi muhim bo lgan asosiy huquqlardir. ʻ ʻ Ularning asosiy maqsadi, insonlarga erkinlik, hurmat va adolatni ta minlash, ʼ xavfsizlik va baxtli hayotni ta minlashdir. ʼ Inson huquqlarining asosiy manbalari Konstitutsiyalar, qonunlar, xalqaro shartnomalar va inson huquqlari bo yicha qabul qilingan xalqlararo hujjatlar, ʻ tashqi xalqaro tashkilotlar tomonidan qabul qilingan hujjatlar asosida belgilanadi. Ba'zi asosiy inson huquqlari quyidagilardir: 1. Hayot huquqi: Har bir insonning hayotini himoya qilish, baxtli hayot ko rsatish va xavfsizlikka ega bo lishi huquqi. ʻ ʻ 2. Erk va azadlik: Har bir inson erk va azadlikka ega bo lishi kerak. Bu, fikr ʻ erkinligini, ifoda va yozuv erkinligini, din erkinligini, to qnashish va umumiy ʻ kunlardan foydalanish erkinligini o z ichiga oladi. ʻ 3. Adolat va tashqi himoya: Har bir insonning adolatga qarshi xalqaro himoya va adliya tizimi tomonidan himoyalanganligi huquqi. Bu, adliya yo lini qo llash, ʻ ʻ yon to g ridan hisoblash, hukmronlikdan himoya qilinish va qonun va huquqiy ʻ ʻ tartibga qarshi harakat qiluvchilarga qarshi muvofiq qadam qo lish huquqlarini o z ʻ ʻ ichiga oladi. 4. Yashash huquqi: Har bir insonning yashash huquqi, yashash va o zining ʻ istagan joyda turish huquqi hisoblanadi. 5. Madaniyat va ta lim huquqi: Har bir insonning madaniyatga erishish, ʼ o qish, o zining ma rifatini oshirish va iste mol qilish huquqi hisoblanadi. ʻ ʻ ʼ ʼ 6. Jinsiy huquq: Har bir insonning jinsiy hayotga doir tanqid etilmagan, hursand va xavfsiz bo lishi, to qnashish va oilaviy xavfsizlikka ega bo lishi ʻ ʻ ʻ huquqi. 7. Iqtisodiy huquq: Har bir insonning iqtisodiy faoliyat olib borish, mehnat huquqi, huquqiy savdon qilish va mulkiy huquqiga ega bo lishi huquqi. ʻ 28 Bu faqat ba zi asosiy inson huquqlari to plami bo lib, inson huquqlariʼ ʻ ʻ ta limotlarida boshqalar ham keltirilgan. Ularning barchasi insonlarning baxtli, ʼ erkin va huqquqiy hayotini ta minlash, adolat, barqarorlik va xalqaro ʼ hamjamiyatning qabul qilgan qoidalarga rioya qilish huquqlarini o z ichiga oladi. ʻ 3.5 Inson huquqlarining ta’riflanishi va tamoyillari. Inson huquqlari, har bir insonning jonzotlik, huquq va adolatga ega bo'lishi, barcha insonlarning teng huquqlar va erkinliklarga ega bo'lishi ilgari bilan ta riflanadi. Ularning tamoyillari shu asosda quyidagicha belgilanadi: ʼ  Jonzotlik: Inson huquqlarining birinchi tamoyili jonzotlikdir. Bu, har bir insonning hayoti va xavfsizligini ta'minlash, qotirlik va zidga qarshi xalqaro himoya, qonuniy va shaxsiy himoyaga ega bo'lishi demakdir.  Huquq: Inson huquqlarining ikkinchi tamoyili huquqdir. Insonlar erk va azadlikka ega bo'lish, adliya huquqi, xavfsizlik huquqi, e'tibor, ta'zim va huquqiy himoya talab etadi. Bu tamoyil insonlarning fikr, ifoda, madaniyat, din, to'qnashuv, ijtimoiy faoliyat va boshqa huquqlarini o'z ichiga oladi.  Adolat: Inson huquqlarining uchinchi tamoyili adolatdir. Bu, adliya tizimi yordamida har bir insonning qonun va huquqiy tartibga muvofiqlik, adolatli muomala va hakamlarning bevosita adolatga qarshi kelishishining oldini olishni talab etadi.  Barqarorlik: Inson huquqlarining to'rtinchi tamoyili barqarorlikdir. Bu, insonlarning barqaror, soddalik va baxtli hayot ko'rish, ta'lim, sog'lomlik, iqtisodiy faoliyat, ish va boshqa sohalarda xavfsizlik va imkoniyatlarga ega bo'lishini talab etadi.  Qo'shimcha tamoyillar: Inson huquqlarining qo'shimcha tamoyillari turli tomonlardan kelib chiqqan ta'qiqlanmagan huquqlarni o'z ichiga oladi. Bu, jinsiy huquq, minoritaralar huquqlari, bolalar huquqi, yoshlar huquqi, xotin-qizlar huquqi, ota-onalar huquqi, bechoralar huquqi, invalidlar huquqi, xotira va boshqalar kabi qo'shimcha huquqlardir. 29 Inson huquqlari tamoyillari demokratik, egalitaristik, adolatli, insonga ehtiyojga muvofiq bo'lgan, turli tajribalar va qonunlarga asoslangan qoidalarga asoslanadi. Ularning asosiy maqsadi, barcha insonlarning baxtli, erkin va huqquqiy hayotini ta'minlash, barqarorlik va adolatni o rnatish va insonlarning jamiyatda o zʻ ʻ sayohatlarini bajarish va rivojlanish imkonini berishdir. 3.6 Huquqiy munosabatlar. Huquqiy munosabatlar, odamlar, tashkilotlar va davlatlar o rtasidagi huquqiy ʻ aloqalardir. Bu munosabatlar huquqiy normativlar va tartibotlarga asoslangan, huquqiy ta limotlar, qonunlar, shartnomalar va tashkilotlarning kelgusi ʼ to plamlaridan amalga oshiriladi. Huquqiy munosabatlar, insonlar va tashkilotlar ʻ o rtasidagi huquq va yukumliliklarni belgilash, kelgusi tartibotlarni amalga ʻ oshirish, mablag larni to lash, to g rima-o chirmalardan javobgarlik va adolatni ʻ ʻ ʻ ʻ ʻ ta minlashni o z ichiga oladi. ʼ ʻ Huquqiy munosabatlar shu turlarda bo lishi mumkin: ʻ 1. Davlat va fuqarolar o rtasidagi huquqiy munosabatlar: Davlatlar, ʻ fuqarolariga huquq va erkinliklar ta minlashga majburdir. Bu munosabatlarda ʼ davlatlar, fuqarolarining huquqiy talablarini tushunish, qo llab-quvvatlash va ʻ shikoyatlarni hal qilishga majburdir. Fuqarolar esa davlatlardan huquqiy himoya va adolatni talab qilishadi. 2. Tashkilotlar o rtasidagi huquqiy munosabatlar: Tashkilotlar o zaro ʻ ʻ murojaatlarni, kelgusi tartibotlarni bajarishni va huquqiy qoidalar bilan amalga oshirilgan kelgusi to plamlarni belgilashni ta minlaydi. Bu munosabatlarda ʻ ʼ tashkilotlar o zaro kelgusi tartibotlarni muhofaza qilish, to g rima-o chirmalarni ʻ ʻ ʻ ʻ hal qilish, shikoyatlarni ko rib chiqish va mablag larni to lashni ta minlashadi. ʻ ʻ ʻ ʼ 3. Xalqaro huquqiy munosabatlar: Davlatlar o rtasidagi xalqaro huquqiy ʻ munosabatlar xalqaro shartnomalar, kelgusi to plamlar va tashkilotlarning kelgusi ʻ tartibotlariga asoslangan bo ladi. Bu munosabatlarda davlatlar o zaro huquqiy ʻ ʻ qoidalar, diplomatik aloqalar, to g rima-o chirish, shikoyatlarni hal qilish va ʻ ʻ ʻ xalqaro himoya mehanizmlariga rioya qilishni ta minlashadi. ʼ 30 Huquqiy munosabatlar adolat, burch va huquqiy barqarorlik prinsiplariga asoslanganligi mumkin. Ularning o zaro muhofazasi, tartibotlar, muomala vaʻ kelgusi tartibotlarning o zaro integratsiyasi huquqiy munosabatlarni samarali va ʻ barqaror qilishda muhim ahamiyatga ega. Huquqiy munosabatlar yordamida hukumatlar, davlatlar va korxonalarning maxsus shartnomalar yoki qo shimcha tashrif buyurishlar orqali bir-biriga yordam ʻ berishi mumkin. Masalan, bir davlat boshqasining yordamida o z hududidagi gaz ʻ yataqlarini ishlab chiqarib turadigan yoki transportni ko tarib yuboradigan ʻ qishloqdagi korxonalar bilan shartnoma imzolash orqali huquqiy munosabatni boshlashi mumkin. Boshqa bir misol, bitta shaxsning boshqasining kompyuter tizimida yoki ijtimoiy tarmoqida e lon qilgan axborot va ma lumotlariga nisbatan huquqiy ʼ ʼ munosabat o rnatish mumkin. Bu turi huquqiy munosabatlar odatda maxsus ʻ shartnomalar yoki qo shimcha hujjatlar orqali yopiladi. ʻ Huquqiy munosabatlar, hukumatlar va davlatlar orasidagi diplomatik munosabatlarga ham o xshash bo ladi. Bu munosabatlar, hukumatlar va davlatlar ʻ ʻ orasidagi xalqaro tashkilotlar orqali yoki uning konsullari yoki elchilari orqali amalga oshiriladi. Huquqiy munosabatlar, bizning insoniyatimizning tarixiy ravishidagi hamkorlikning muhim qismidir. Ularning muvaffaqiyati, mamlakatlarimiz, jamiyatlarimiz va insonlarning xayoti uchun muhimdir. 31 Xulosa Kurs ishi "O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida jamiyat, davlat va huquq masalalari" mavzusini o'z ichiga olgan. Ushbu mavzuda Konstitutsiyada belgilangan jamiyat, davlat va huquq masalalari haqida asosiy ma'lumotlar taqdim etildi. Jamiyat masalalari bo'limida jamiyatning tushunchasi, o'ziga xos xususiyatlari va jamiyatga oid muhim qoidalar bayon etildi. Davlat masalalari bo'limida davlatning ta'rif va funksiyalari, davlat tashkilotlari va ularning vazifalari, davlatning roli va huquqlari, davlat boshqaruvi va huquqiy tartibi haqida ma'lumotlar berildi. Huquq masalalari bo'limida huquqiy masalalar, huquqiy munosabatlar, huquqiy asoslar, huquqiy muhofaza garovlari, fuqorolar, huquqiy subyektlar, jamiyat azolari tomonidan amalga oshirilishi kerak bo'lgan huquqlar, inson huquqlari va erkinliklar haqida ma'lumotlar keltirildi. Kurs ishining xulosa qismida O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida jamiyat, davlat va huquq masalalarining ahamiyati belgilandi. Konstitutsiyadagi huquqiy normativlar va tartibotlar insonlarning huquqlarini himoya qilish, tartibotlarni amalga oshirish va mablag'larni to'lashni ta'minlaydi. Kurs ishi davomida konstitutsiyaga oid qonunlar, maqolalar, tahlillar va murojaatlar o'rganilishi tavsiya etiladi. Bu orqali jamiyat, davlat va huquq masalalari haqida tafsilotli bilim olish va tahlil qilish imkoniyati yuzaga keladi. 32 Foydalanilgan adabiyotlar 1. Sh.A.Saydullayev <<Davlat va huquq nazariyasi>>., Toshkent, Yuridik adabiyotlar publish., 2021 2. O.T.Husanov <<Konstitutsiyaviy huquq>>., Toshkent, 2022 3. Saidov A, Tojixonova U., <<Davlat va huquq nazariyasi>> 1-jild., -T.: Adolat, 2001 4. Odilqoriyev X. <<Davlat va huquq nazariyasi>> Darslik., -T.: Adolat, 2018 5. Sabirov N., Saydullayev Sh., <<Davlat va huquq nazariyasi>>., -T.: 2011. 6. Hayitboyev F, Najminov M, <<Hozirgi zamon asosiy huquqiy tizimlari (qiyosiy huquqshunoslik), -T.: TDYU, 2018 7. Islamov Z.M <<Davlat va huquq nazariyasi>>., - T.: Adolat, 2007. Foydalanilgan elektron veb sahifalar. 1. Ommaviy qidiruv tizimi: www.google.com 2. Ma’lumotlar joylashtirilgan veb sahifa: www.fayllar.org 3. Elektron kitoblar jamlanmasi joylangan veb sahifa: www.ziyouz.com 4. Turli xil ma’lumotlarga ega veb sahifa: www.wikipedia.org 33

O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida jamiyat, Davlat va huquq masalalari

Купить