Документ

Всего документов: 5844
Число пользователей: 15251

Информация о документе

Цена	20000UZS
Размер	1.0MB
Покупки	0
Дата загрузки	19 Апрель 2025
Расширение	docx
Категория	Информатика и ИТ

Plastik tasvirlar bilan ekranni ifodalash

portretlar, diniy sahnalarni tasvirlovchi rasmlar insoniyatning madaniy merosini
saqlashga xizmat qiladi.
3. Tarbiya vazifasi: Plastik tasvirlar axloqiy, ma’naviy va madaniy qadriyatlarni
yosh avlodga yetkazishda muhim rol o‘ynaydi. Rassomlik asarlari orqali inson
qalbida mehr, vatanparvarlik, mehnatsevarlik kabi hislar shakllanadi.
4. Dekorativ bezak vazifasi: Plastik san’at turli joylarda (uy, ofis, maktab,
muassasa) interyer va eksteryerni bezashda keng qo‘llaniladi. Bu asarlar
muhitni estetik jihatdan boyitadi.
5. Amaliy vazifasi: Bugungi kunda grafik dizayn, reklama, interyer dizayni,
sanoat dizayni kabi ko‘plab sohalarda plastik tasvirlar bevosita amaliy ahamiyat
kasb etmoqda.
Plastik tasvirlarning turlari:
1. Grafika: Bu san’at turi chiziqlar, nuqtalar, soyalar orqali tasvir yaratadi.
Grafikaga chizmalar, eskizlar, plakatlar, logotiplar, ilustratsiyalar kiradi. U
asosan qora-oq yoki bir necha ranglardan foydalanadi.
2. Rassomlik: Bu san’at turi ranglar yordamida predmetlarni tasvirlaydi.
Moybo‘yoq, akvarel, tempera texnikalarida ishlangan suratlar rassomlikka
kiradi.
3. Haykaltaroshlik: Bu uch o‘lchovli (hajmli) san’at turi bo‘lib, inson tanasi,
hayvonlar, tarixiy shaxslar yoki abstrakt obrazlar haykal shaklida yaratiladi.
Haykallar marmar, bronza, yog‘och, gips kabi materiallardan yasaladi.
4. Dekorativ amaliy san’at: Bu turga naqshlar, milliy bezaklar, gilamlar,
kashtachilik, keramika, yog‘och o‘ymakorligi va boshqa amaliy san’at
yo‘nalishlari kiradi.
5. Dizayn tasvirlari: Bu tur zamonaviy texnologiyalar bilan uzviy bog‘liq bo‘lib,
mahsulot dizayni, reklama, internet bannerlari, ilova interfeyslari, kiyim-kechak
dizayni, mebel dizayni va boshqalarni o‘z ichiga oladi.
2.1 Grafika va vizual tasvirlar roli
Zamonaviy dunyoda grafik san’at va vizual tasvirlar inson hayotining ajralmas
bir qismiga aylangan. Ular kundalik hayotimizda, ish faoliyatimizda, o‘qish va dam

Mavzu: Plastik tasvirlar bilan ekranni ifodalash
Reja:
I. Kirish
II. Plastik tasvirlarning vazifasi va turlari
2.1 Grafika va vizual tasvirlar roli
2.2 Statik va dinamik tasvirlar
III . Ekran orqali ifodalashning usullari
3.1 Raster va vektor grafikasi
3.2 Interfeys elementlarining plastik ko‘rinishi
IV . Xulosa
V . Foydalanilgan adabiyotlar

1-rasm. Statik tasvir
Statik tasvir — bu harakatsiz, vaqt davomida o‘zgarmaydigan tasvir bo‘lib,
odatda bitta kadr yoki surat ko‘rinishida mavjud bo‘ladi. U voqea, predmet yoki
obrazni bir lahza ichida to‘liq yoki qisqacha ifodalaydi. Statik tasvirlar inson
tafakkurini faollashtirish, estetik didni shakllantirish va ma’lumotni tez va tushunarli
yetkazish uchun xizmat qiladi. Statik tasvirlar hayotdagi holat yoki voqeani "muzlatib
qo‘yadi", ya’ni u harakatda emas, balki tasvirlangan holatda bir xil ko‘rinishda
saqlanadi. Shuning uchun bu turdagi tasvirlar ijodiy ifoda, mazmun va estetik ta’sir
orqali tomoshabinga murojaat qiladi.
Statik tasvirlarning asosiy xususiyatlari
1. Harakatsiz bo‘lishi: Statik tasvirda harakat elementi mavjud emas. Tasvir bir
holatda turadi va vaqt bilan o‘zgarishsiz qoladi.
2. Bir lahzani aks ettiradi: Voqea yoki holat tasvirning ichida faqat bir lahza
sifatida beriladi. Bu bir qarashda sodda tuyulishi mumkin, lekin ko‘pincha
chuqur ma’no va hissiyotni o‘z ichiga oladi.
3. Ko‘rish orqali idrok etiladi: Statik tasvir vizual sezgi orqali qabul qilinadi.
Inson ko‘zi orqali uni tahlil qiladi va ma’no anglaydi.
4. Tomoshabinning tafakkurini ishga soladi: Harakat yo‘qligi sababli,
ko‘ruvchi tasvir ortidagi voqeani tasavvur qilishga majbur bo‘ladi. Bu esa uning
obrazli tafakkurini rivojlantiradi.

grafika esa aniqlik, sifatlilik va ko‘p marta ishlatiladigan grafikalar (masalan:
logotiplar) uchun juda foydalidir. Har ikki grafik turi o‘z vazifasiga qarab, turli
sohalarda qo‘llaniladi. Grafik dizaynerlar va foydalanuvchilar uchun bu ikki grafikani
yaxshi tushunish va to‘g‘ri qo‘llash muhim ahamiyatga ega.
3.2 Interfeys elementlarining plastik ko‘rinishi
Interfeys elementlari — bu foydalanuvchi bilan dastur yoki tizim o‘rtasidagi
muloqotni ta’minlaydigan vizual vositalardir. Masalan: tugmalar, ikonalar, menyular,
forma maydonchalari, skroll panellari, oyna (modal) oynalari va boshqalar. Bu
elementlarning tashqi ko‘rinishi foydalanuvchi tajribasiga bevosita ta’sir qiladi.
"Plastik" termini san’atshunoslikda shakl, tuzilish va estetika bilan bog‘liq.
Interfeys dizaynida esa interfeys elementlarining tashqi ko‘rinishi, hajmiyligi,
yumshoqligi, yoritilishi, soyasi va shakli orqali vizual ifodani anglatadi. Bu
ko‘rinishlar interfeysni yanada intuitiv, chiroyli va qulay qiladi.
Plastik ko‘rinishning muhim jihatlari:
1. Formaning ifodali bo‘lishi:
o Tugma yoki ikonka foydalanuvchiga darhol nima vazifani bajarishini
anglatishi kerak.
o Masalan, "qarangandayoq bosiladigan" tugmalar.
2. Rang va yorqinlik:
o Yorqinlik, gradientlar, rang kontrasti orqali elementlar ajratib
ko‘rsatiladi.
o Qizil — ogohlantirish, yashil — tasdiqlash, kulrang — faolsiz holat.
3. Soyalar va yoritish (light/shadow effects):
o Tugmalar chuqurroq ko‘rinadi, bloklar ustma-ust joylashgan ko‘rinadi.
4. Material dizayn yoki skeuomorfizm uslublari:
o Material dizayn: minimalizm, silliq shakllar, yassi elementlar.
o Skeuomorfizm: real hayotdagi elementlarga o‘xshash (masalan, qog‘ozga
o‘xshash notes ilovasi).
5. Hajm va joylashuv:

4-rasm. CorelDraw oynasi
Raster va vektor grafikasi o‘rtasidagi farqlar
1. Tuzilishi:
o Raster grafika piksellardan tashkil topgan.
o Vektor grafika esa formulalardan (matematik elementlardan) iborat.
2. Sifat:
o Raster grafikani kattalashtirsak sifat yo‘qoladi.
o Vektor grafikani kattalashtirishda sifat o‘zgarmaydi.
3. Fayl hajmi:
o Raster fayllar odatda yirikroq bo‘ladi.
o Vektor fayllar engilroq, kichik hajmga ega bo‘ladi.
4. Tahrirlash qulayligi:
o Raster grafikani tahrirlash murakkabroq bo‘lishi mumkin.
o Vektor grafikada esa har bir element alohida tahrir qilinadi.
5. Qo‘llanilish sohasi:
o Raster grafika realistik tasvirlar uchun ishlatiladi (foto va rasm).
o Vektor grafika esa texnik va grafikli ko‘rinishlar uchun mos (logotip,
belgi, banner).
Raster va vektor grafikasi – bu kompyuter grafikasi dunyosining ikkita asosiy
bo‘lagi. Raster grafika ko‘proq fotosuratlar va real tasvirlar uchun mos bo‘lsa, vektor

bo‘lsa, vektor grafikasi esa o‘lchamga bog‘liq bo‘lmagan aniqlik va optimallikni
ta’minlaydi. Shuningdek, interfeys elementlarining plastik ko‘rinishi — ya’ni
ularning shakli, rangi, joylashuvi va estetik qiyofasi — foydalanuvchi tajribasiga
bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Zamonaviy interfeys dizayni nafaqat chiroyli ko‘rinishi,
balki qulay va intuitiv bo‘lishi bilan ajralib turadi.
Umuman olganda, grafik va vizual ifoda vositalari nafaqat axborotni yetkazish,
balki uni anglash, tushunish va hissiy jihatdan qabul qilishda muhim o‘rin tutadi.
Zamonaviy grafik dizayn, tasviriy san’at va raqamli interfeyslar zamonaviy inson
hayotining ajralmas bir qismiga aylangan.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Axmedova G.S. — Kompyuter grafikasi asoslari , Toshkent: “O‘qituvchi”,
2019.
2. Nurmatov A., To‘xtayev A. — Raqamli tasvirlar va multimedia
texnologiyalari , Toshkent: “Fan”, 2020.
3. Adobe Systems Inc. — Adobe Photoshop va Illustrator bo‘yicha rasmiy
qo‘llanma , 2021-yil nashri.
4. Karpenko N.A. — Grafik interfeyslar va dizayn asoslari , Moskva: “BINOM”,
2018.
5. Jenkins C. — Visual Communication: Understanding Graphic Design , London:
Bloomsbury Publishing, 2021.
6. O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim muassasalari uchun darsliklar va o‘quv
qo‘llanmalar.
7. https://www.adobe.com
8. https://uxdesign.cc
9. https://www.canva.com

olish jarayonlarida keng qo‘llaniladi. Bu tasvirlar orqali inson axborot oladi, fikr
yuritadi va estetik zavq oladi.
Grafika va vizual tasvirlarning ijtimoiy va madaniy roli:
1. Axborot berish vositasi sifatida: Grafik tasvirlar murakkab ma’lumotlarni
sodda va tushunarli shaklda ifodalashga yordam beradi. Masalan, infografika,
diagrammalar, xaritalar, piktogrammalar orqali ko‘plab axborotlar aniq va tez
yetkaziladi.
2. Reklama va marketingdagi roli: Mahsulot yoki xizmatni targ‘ib qilishda
grafik tasvirlar juda muhim. Logotiplar, brending dizaynlar, reklama bannerlari,
vizitkalar orqali kompaniya yoki mahsulotni ko‘pchilikka tanitish mumkin.
3. San’at va madaniyatda: Grafik asarlar estetik didni shakllantiradi, insonda
go‘zallikni anglash va qadrlash hissini uyg‘otadi. Rassomlarning grafik ishlari
madaniy meros sifatida qadrlanadi.
4. Texnologik vosita sifatida: Kompyuter grafikasi, 3D model, vektor va raster
grafiklar bugungi kunda dasturiy ta’minot, mobil ilovalar, o‘yinlar va veb-
saytlar dizaynida faol qo‘llaniladi.
5. Talim-tarbiya sohasida: Vizual ta’lim vositalari orqali o‘quvchilar mavzuni
tezroq va samaraliroq o‘zlashtiradi. Grafik taqdimotlar, interaktiv darsliklar,
diagramma va chizmalar o‘quv jarayonini yengillashtiradi.
2.2 Statik va dinamik tasvirlar
Vizual san’atda tasvirlar ikki asosiy toifaga bo‘linadi: statik (harakatsiz) va
dinamik (harakatli) tasvirlar. Ularning har biri o‘ziga xos xususiyat va maqsadga ega.
Statik tasvirlar — bu vaqt davomida o‘zgarmaydigan, harakatni ifodalamaydigan
tasvirlardir. Ular bir lahzani ifodalaydi va odatda biron bir g‘oya, voqeani yoki
obrazni bitta statik kadrda ko‘rsatadi.

o Har bir interfeys elementi o‘z o‘rnida, foydalanuvchi uchun qulay holda
joylashtirilgan bo‘lishi kerak.
6. Vizual ierarxiya:
o Muhim elementlar yirikroq yoki yorqinroq bo‘ladi.
o Kamroq muhimlar fon bilan uyg‘unlashadi.
Plastik ko‘rinish foydalari:
 Foydalanuvchi elementni tez anglaydi.
 Dizayn estetik va zamonaviy ko‘rinadi.
 Foydalanuvchi interfeysda chalkashmaydi, muloqot qilish osonlashadi.
Zamonaviy vizual kommunikatsiyada ekran orqali ifodalash , ayniqsa grafika va
interfeys dizayni , katta ahamiyatga ega. Raster va vektor grafikasi turli ehtiyojlarga
mos xizmat qiladi — biri realizm, ikkinchisi aniqlik va o‘lchamdagi
moslashuvchanlikni ta’minlaydi. Interfeys elementlarining plastik ko‘rinishi esa
foydalanuvchi tajribasini samaraliroq va yoqimli qiladi. Dizayn nafaqat ko‘rkam
bo‘lishi, balki qulay va tushunarli ham bo‘lishi kerak.
Xulosa
Hozirgi raqamli davrda tasvirlar orqali axborot yetkazish, estetik ifoda berish va
foydalanuvchiga qulay interfeys yaratish texnologiyalar va san’atning uzviy birlashuvi
sifatida qaralmoqda. Vizual tasvirlar, xususan statik va dinamik tasvirlar , har bir
grafik tizimda o‘ziga xos ahamiyatga ega bo‘lib, ular orqali inson tafakkuri,
hissiyotlari va g‘oyalari ifodalanadi.
Statik tasvirlar — bu harakatsiz holatda mavjud bo‘lib, voqelikni bir lahzada
aks ettiruvchi shakldagi ifodalardir. Ular rassomlik, grafika, fotosuratlar va boshqa
ko‘plab san’at turlarida keng qo‘llaniladi. Dinamik tasvirlar esa vaqt omilini o‘z
ichiga olgan, harakat va rivojlanishni ko‘rsatadigan tasvirlardir. Masalan,
animatsiyalar, videolar va interaktiv dizaynlar.
Ekran orqali ifodalash esa ushbu tasvirlarni foydalanuvchiga yetkazishda
asosiy vositadir. Bu jarayonda raster va vektor grafikasi asosiy texnologik echim
sifatida ishlatiladi. Raster grafikasi realistik va nozik tafsilotlarni berishda ustun

5. Estetik zavq beradi: Statik tasvirlar ko‘pincha san’at asari sifatida baholanadi
va insonning didini, go‘zallikni anglash qobiliyatini rivojlantiradi.
Statik tasvirlarning turlari
Statik tasvirlar turli san’at turlari va texnikalariga ko‘ra bir necha guruhga bo‘linadi:
1. Rassomlik asarlari:
 Moybo‘yoq, akvarel, tempera texnikalarida yaratilgan suratlar.
 Portret, manzara, natyurmort (jimjimador obyektlar yig‘indisi), tarixiy voqealar
tasviri.
 Har bir surat o‘zida muallifning hissiyotini, dunyoqarashini ifodalaydi.
2. Grafik asarlar:
 Chizmalar, eskizlar, illyustratsiyalar, plakatlar va logotiplar.
 Ranglar kam bo‘lib, ko‘proq chiziqlar, shakllar va kontrastlar orqali
ifodalanadi.
 Grafik asarlar ko‘pincha informatsion yoki ma’rifiy maqsadlarda yaratiladi.
3. Fotosuratlar:
 Real voqelikni obyektiv orqali “muzlatib” qo‘yadi.
 Portret, reportaj, manzara, ijtimoiy, tarixiy fotosuratlar eng keng tarqalgan
turlardir.
 Bugungi kunda fotosuratlar san’at bilan birga ommaviy axborot, hujjatli isbot,
reklama va moda sohalarida keng qo‘llaniladi.
4. Haykaltaroshlikning ikki o‘lchamli shakllari:
 Past relyef (barelyef) yoki yuqori relyef shaklidagi statik haykallar.
 Bu tasvirlar harakatsiz bo‘lsa-da, ularning hajmiyligi ularga o‘ziga xos estetik
ta’sir kuchini beradi.
5. Dekorativ va amaliy san’at namunalarida uchraydigan tasvirlar:
 Milliy naqshlar, kashtachilik, gilamchilik, o‘yma san’ati va boshqa qo‘l
mehnatiga asoslangan tasvirlar.
 Bu tasvirlar nafaqat bezakli, balki madaniy-axloqiy mazmunga ega bo‘ladi.

Kirish
Ekranni ifodalash – bu foydalanuvchi bilan kompyuter o‘rtasidagi muloqotni
ta'minlovchi vizual interfeys elementlarini yaratish va ko‘rsatish jarayonidir. Har
qanday kompyuter, planshet, telefon yoki boshqa qurilmada ekran orqali aks
ettiriladigan ma’lumotlar, grafika va interaktiv elementlar foydalanuvchining
kompyuter tizimi bilan o‘zaro aloqasini tashkil qiladi.
Kompyuter grafikasi, foydalanuvchi interfeysi va dizayn texnologiyalarining
rivojlanishi natijasida ekran orqali ifodalanadigan ma’lumotlar yanada murakkab,
estetik va interaktiv tus oldi. Bu elementlar foydalanuvchiga qulaylik, tushunarlilik va
jozibadorlikni taqdim etadi.
Ekranni ifodalashda ishtirok etadigan asosiy elementlar quyidagilardan iborat:
 Matnlar (text)
 Ikonkalar
 Grafik ob’ektlar
 Tugmalar va formalar
 Animatsiyalar
 Ranglar va kontrastlar
 Interaktiv elementlar
Ekranni ifodalashda asosiy maqsad – foydalanuvchiga qulay interfeys yaratish,
ma'lumotni oson va tez tushunarli tarzda yetkazish, estetik ko‘rinish berish, e’tiborni
jalb qilish va tizim bilan samarali muloqotni tashkil etishdir.
Plastik tasvir – bu tasvirning vizual jihatdan ifodalanuvchi, moslashuvchan, hissiy
ta’sir ko‘rsatadigan shakl, rang, hajm va harakat orqali foydalanuvchiga estetik va
ma’naviy axborot yetkazuvchi grafik ob’ektidir.
“Plastik” so‘zi san’at sohasida shakl va hajmni ko‘rsatish, ifoda qilish degan
ma’noni anglatadi. Kompyuter grafikasi sohasida esa plastik tasvir – bu realistik,
hissiyot uyg‘otuvchi va chiroyli vizual obrazdir.
Plastik tasvir quyidagi asosiy xususiyatlarga ega:
 Aniq shakl va konturga ega bo‘ladi.
 Ranglar va yorug‘lik orqali chuqurlik yoki kayfiyat ifodalanadi.
 Hajm yoki harakat orqali dinamiklik beriladi.

Statik tasvirlarning qo‘llanish sohalari
1. San’at va madaniyatda: Statik tasvirlar muzey, galereya va ko‘rgazmalarda
san’at asarlari sifatida qadrlanadi.
2. O‘quv jarayonida: Darsliklar, plakatlar, xaritalar va illyustratsiyalar orqali
mavzularni tushuntirishda keng qo‘llaniladi.
3. Reklama va marketingda: Banner, logotip, afisha kabi grafik vositalar orqali
mahsulot yoki xizmat targ‘ib qilinadi.
4. Arxitektura va dizayn sohasida: Binolarning loyihalari, interyer va eksteryer
rejalari grafik chizmalar orqali beriladi.
5. Ommaviy axborot vositalarida: Fotosuratlar va infografikalar orqali
yangiliklar vizual tarzda yetkaziladi.
Statik tasvir — bu inson tafakkurining ifodasi bo‘lib, voqea yoki obrazni
harakatsiz holda jonli va ta’sirli tarzda ko‘rsatishga xizmat qiladi. Har qanday grafika
yoki surat ortida chuqur fikr, his-tuyg‘u va muallifning dunyoqarashi mujassam
bo‘ladi. Bugungi raqamli asrda ham statik tasvirlar o‘z dolzarbligini yo‘qotmagan,
balki yangi ko‘rinishlarda (vektor grafikasi, digital painting, web bannerlar)
rivojlanmoqda.
Dinamik tasvirlar — bu vaqt o‘tishi bilan o‘zgarib boradigan, harakatni
ko‘rsatuvchi tasvirlar bo‘lib, ular ko‘pincha syujet, voqea yoki harakatlar zanjirini
ifodalaydi.

 Emotsional ta’sir orqali foydalanuvchining e’tibori jalb qilinadi.
Plastik tasvirlar quyidagi yo‘nalishlarda keng qo‘llaniladi:
 Veb dizayn va foydalanuvchi interfeyslarida
 Mobil ilova interfeyslarida
 O‘yinlar grafikasi va 3D modellashtirishda
 Video montaj va animatsiyada
 Reklama va vizual materiallar dizaynida
Plastik tasvirlarning asosiy turlari:
 Statik plastik tasvir – harakatsiz, o‘zgarmaydigan tasvir (masalan: logotip)
 Dinamik plastik tasvir – harakatlanuvchi yoki foydalanuvchi bilan o‘zgaruvchi
tasvir (masalan: animatsiyali tugma)
 2D plastik tasvir – ikki o‘lchamli oddiy tasvirlar (masalan: flat dizayn)
 3D plastik tasvir – uch o‘lchamli, chuqurlikka ega tasvirlar (masalan: 3D
ob’ekt)
Plastik tasvirlar foydalanuvchi bilan tizim o‘rtasidagi hissiy aloqani
mustahkamlab, interfeysni chiroyli va samarali qiladi. Bu orqali tizimga bo‘lgan
qiziqish va ishonch ortadi, foydalanuvchining qulayligi oshadi.
Plastik tasvirlarning vazifasi va turlari
Plastik tasvirlar — bu atrof-muhitdagi predmetlar, insonlar, hodisalar va
ularning harakatlarini san’at orqali vizual shaklda ifodalovchi tasvirlardir. “Plastik”
so‘zi bu yerda shakl, tuzilma, obyektning tashqi ko‘rinishi bilan bog‘liq bo‘lib,
rassomlik, haykaltaroshlik, grafik san’at va dizayn sohalarida keng qo‘llaniladi.
Plastik tasvirlar yordamida inson o‘z fikrini, hissiyotini va dunyoqarashini badiiy
obrazlar orqali ifodalaydi.
Plastik tasvirlarning asosiy vazifalari:
1. Estetik (go‘zallikni ifodalash) vazifasi: Plastik tasvirlar orqali inson
atrofidagi go‘zallikni sezadi, tushunadi va undan zavq oladi. San’at asarlari
insonda estetik didni shakllantiradi, go‘zallikni qadrlashga o‘rgatadi.
2. Axborot uzatish vazifasi: Plastik tasvirlar orqali biror g‘oya, voqea yoki
tarixiy hodisa haqida ma’lumot berish mumkin. Masalan, tarixiy lavhalar,

2-rasm. Dinamik tasvir
Dinamik tasvirlarga quyidagilar kiradi:
 Animatsiyalar
 Video roliklar
 Filmlar
 Multfilmlar
 3D harakatli grafikalar
Xususiyatlari:
 Harakat mavjud, vaqt bilan bog‘liq
 Tomoshabinga ko‘proq hissiy ta’sir ko‘rsatadi
 Real hayotni yoki voqeani jonli ifodalashi mumkin
Plastik tasvirlar, grafik san’at va tasvirlarning turli shakllari insoniyat tafakkuri,
madaniyati va hayoti bilan bevosita bog‘liqdir. Ular orqali inson o‘zini anglaydi,
dunyoni idrok etadi va boshqalar bilan muloqotda bo‘ladi. Har bir tasvir — bu badiiy
til, u orqali fikr, hissiyot va g‘oyalar ifodalanadi.
Ekran orqali ifodalashning usullari

raster tasvirni kattalashtirsak, u "piksellashadi", ya’ni nuqtalar ko‘rinib qoladi va
tasvir sifati pasayadi.
Raster grafikaga misollar:
 JPG (JPEG)
 PNG
 BMP
 GIF
 TIFF
Raster grafikasi qayerda qo‘llaniladi?
 Raqamli fotosuratlar
 Web dizayn va internetdagi rasmlar
 Video o‘yinlar va animatsiyalar
 Grafik muharrirlar (masalan: Adobe Photoshop) bilan ishlaganda
Vektor grafika – bu tasvirni matematik formulalar yordamida (chiziqlar, shakllar,
egri chiziqlar) ifodalovchi grafik turidir. Vektor grafikada tasvirlar pikselga emas,
balki formulalarga asoslangan bo‘ladi, ya’ni har bir chiziq yoki shakl o‘zining
koordinatalari, uzunligi, rangi va boshqa parametrlariga ega.
Vektor grafikani istalgan darajada kattalashtirish yoki kichraytirish mumkin – sifat
o‘zgarmaydi. Shuning uchun vektor grafikasi ko‘pincha logotip, belgilar,
diagrammalar, bannerlar yaratishda ishlatiladi.
Vektor grafikaga misollar:
 SVG
 AI (Adobe Illustrator)
 CDR (CorelDRAW)
 EPS
 PDF (agar vektor ko‘rinishida bo‘lsa)
Vektor grafikasi qayerda qo‘llaniladi?
 Logotip va brend belgilar yaratishda
 Illyustratsiyalar va chizmalar tayyorlashda
 Matbaa va reklama ishlarida
 Grafik dizayn va animatsiyada

Zamonaviy axborot texnologiyalari taraqqiyoti natijasida insonlar ko‘p hollarda
vizual axborotni ekran orqali qabul qiladilar. Kompyuter monitorlari, planshetlar,
smartfonlar, televizorlar kabi qurilmalar orqali axborotni vizual ko‘rinishda ifodalash
keng tarqalgan. Ekran orqali ifodalash — bu tasvir, matn, grafik va boshqa vizual
elementlarni raqamli qurilma orqali ko‘rsatish usulidir.
Bu usullar foydalanuvchi bilan qurilma o‘rtasidagi interfeys orqali amalga
oshadi. Axborot yoki tasvir foydalanuvchiga ko‘rish orqali tez va samarali yetkaziladi.
Vizual ifoda foydalanuvchining e’tiborini jalb qilish, ma’lumotni tushunarli yetkazish
va estetik taassurot qoldirishda muhim rol o‘ynaydi. Ekranda tasvirlarni ifodalash
asosan grafik axborot ko‘rinishida amalga oshadi. Grafik axborotlar esa ikki asosiy
turga bo‘linadi: raster va vektor grafikasi .
3.1 Raster va vektor grafikasi
Kompyuter grafikasi bugungi raqamli dunyoda juda muhim ahamiyatga ega.
Grafik tasvirlar yordamida turli vizual ma’lumotlar, dizaynlar, interfeys elementlari va
ko‘rgazmali axborotlar yaratiladi. Grafik tasvirlar odatda ikkita asosiy turga bo‘linadi:
raster grafika va vektor grafika . Har birining o‘ziga xos xususiyatlari, afzallik va
kamchiliklari mavjud.
3-rasm. Raster va Vector farqi
Raster grafika – bu tasvirni piksel (inglizcha: pixel) deb ataladigan mayda
nuqtalardan iborat qilib ifodalovchi grafik turidir. Har bir piksel ma’lum rangga ega
bo‘lib, ularning yig‘indisi bir butun tasvirni tashkil qiladi. Masalan, oddiy surat yoki
fotosuratlar – bu raster grafikaga misol bo‘la oladi.
Raster grafikadagi har bir pikselning aniq koordinatalari va rang qiymati
bo‘ladi. Tasvirning sifati uning o‘lchami (rezolyutsiyasi) ga bog‘liq bo‘ladi. Agar

Kirish
Plastik tasvirlarning vazifasi va turlari

2.1 Grafika va vizual tasvirlar roli

2.2 Statik va dinamik tasvirlar

III. Ekran orqali ifodalashning usullari

3.1 Raster va vektor grafikasi

3.2 Interfeys elementlarining plastik ko‘rinishi

IV. Xulosa

V. Foydalanilgan adabiyotlar

Купить