Quyoshsimon bichimli yubkalarni modellashtirish - To'qimachilik - Kurs ishlari

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	10.6MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	01 Fevral 2024
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	To'qimachilik

Quyoshsimon bichimli yubkalarni modellashtirish

Sotib olish

Quyoshsimon bichimli yubkalarni modellashtirish

Mundarija:
Kirish
1.Belda turuvchi kiyimlarning umumiy tavsifi
2.Gazlama tanlash
3.Yubkalarning konstruksiyasi
4.Etak tomoni kengaytirilgan yubkalarni modellashtirish
5. Yubkalarni tikish texnologiyasi.
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Ommaviy ishlab chiqarish bilan bir qatorda yakka buyiiitma tikish
korxonalari, kichik va o’rta xususiy korxonalar aholining kiyimga bo’lgan
ehtiyojini qondirmoqda. Bu sohani iivojlantirishda xizmat qiluvchi mutaxassislami
oliy o’quv yurtlarida, o’rta maxsus kasb-hunar kollejlarida tayyorlanadi. Ularga
maxsus fan sifatida "Tikuvchilik buyumlarini loyihalash va modellashtirish
asoslari" fani o’rgatiladi. Kiyimning asosiy andozalarini tayyorlash, modellar
yaratish, asosiy andozalardan model andozalarini chiqarish va unga bezaklar
tanlash shu fanning asosiy maqsadidir.
Loyihalash — bu murakkab ijodiy jarayon bo’lib, unda har qanday
buyumning, jumladan. kiyimning ham loyihasini ishlab chiqish ko’zda tutilgan.
Kiyimni loyihalash deganda. kiyimni tashkil etadigan detallar va gazlamalar
kompleksi, shuningdek, ularni o’zaro ulab-tikib, muayyan oichovdagi va shakldagi
yaxlit buyum holiga keltirish usullari, vositalari tushuniladi. Loyihalash jarayonida
buyumning hajmli detallarini tekislikdagi tasvirini hosil qilishdan iborat bo’Iadi.
Detallarning razmeri, soni va shakli ular yig’ilganda xuddi shu razmer va
ko’riuishini beradi.
Kiyimlarni modellashtirishda kiyim modelini ijod qilish va asosiy andozadan
model andozasini tayyorlash yo’llari o’rgatiladi. Bunda asos chizmasiga eskiz
bo’yicha model chiziqlari kiritilib, yangi model andozasi hosil qilinadi. Kiyimlarni
badiiy bezashda esa kiyimga turli bezaklami kiyim turiga va vazifasiga qarab
berib, ularni bezatish yo’llari o’rgatiladi. Bunda kiyimning assortimentiga,
gazlamasiga, kiyimning kimga mo’ljallanganligiga qarab, bezak elementini tanlash
ijodiy jarayon ekanligi yaqqol ko’rinadi.

Belda turuvchi kiyimlarning umumiy tavsifi
Belli kiyimlar konstruksiyasiga yubka va shimlar kiradi. Ular yelkali
kiyimlardan tayanch chizig’i odamning beli va bo’ksasiga to’g’ri kelishi bilan
farqlanadi; belli kiyimlar bel chizig’ida mahkamlanadi. Figuraning qolgan
uchastkalarida belli kiyimlarning tanaga nisbatan joylanishi kiyimning bichi-miga
va siluetiga bog’liq.
Belli kiyimlarni konstruksiyalashda figuraning, asosiy o’lchamlari sifatida
belning yarim aylanasi S
t , bo’ksaning yarim aylanasi S
b va kiyim uzunligi qabul
qilingan. Yelka detallarini konstruksiyalash kabi shimlar va yubkalar
konstruksiyasi muayyan metodikalar asosida chiziladi.
Belli kiyimlar kengligiga to’kislik qo’shimchalari jadvalda keltirilgan.
Gazlama tanlash.
Kiyimga hajmiy forma deb qarab, uni qanday gazlamadan (gazlama, trikotaj,
charm, sun’iy va tabiiy mo’yna, to’qilmay tayyorlangan gazlama va hokazolardan)
tikish maqsadga muvofiqliligini bilish kerak. Har bir gazlamaning faqat o’ziga xos
xususiyatlari bo’ladi: gigienik xususiyatlar (nam va havo o’tkazuvchanlik,
gigroskopikJik, issiqdan himoyalash va boshqalar) va fizik-mexanik xususiyatlar
(dag’allik, qoliplanuvchanlik, g’ijimlanish, elastiklik, kirishish, cho’ziluvchanlik
va boshqalar) shular jumlasidandir. Bu xususiyatlar mazkur gazlamadan qanday
maqsadlarga mo’ljallangan va qanday formadagi kiyimlar tikis mumkinligini
aniqlab beradi.
Modellashtirish vaqtida gazlamaning struktura xossalaridan foydalaniladi.
Gazlama strukturasining xilma-xilligiga i plarni turlicha o’rilishda to’qish, har xil
iplar (ipak, paxtaipi, jun ip, sintetikva sun’iy tola)dan foydalanish yo’li bilan
erishiladi; shunday iplardan
t0 ’qilgan gazlamadagi xususiyatlar trikotajda hamda
noto’qima gazlamalarda bo’lmaydi.
Krep to’qilishidagi yupqa mayin shoyi va jun gazlamalar har xil vuzali hajmiy
formalar hosil qilishga imkon beradi. Cho’ziladigan
ma yin gazlamalardan
ko’ndalang va qiya yo’nalishda chiroyli burmalar hosil qilib bo’ladi. Qattiq va
hurpaygan yupqa gazlamalar faqat qiya yo’nalishda burmalanadi. Gazlamadagi

tanda va arqoq iplanning bir-biriga nisbatan siljish hamda elastik cho’zilish
xossasidan kiyim detallarini qiya bichishda foydalaniladi.
Gazlamaning fakturasi uning muhim ko’rsatkichi bo’lib, kiyimning tashqi
ko’rinishini belgilab beradi. Faktura gazlama sirti (yuzasi)ning ishlanish sifati
(turi)dir. Gazlamani sirti tekis va g’adir-budir, xira va yaltiroq, shafTof va xira va
hokazo fakturali bo’lishi mumkin. Gazlamaning fakturasi uning yuza birligiga
to’g’ri keladigan tuklar, tugunchalar, bo’rtma yo’llar va hokazolarning ko’p-
ozligiga bog’liq. Kiyimning hajmiyligi, zichligi, massasini belgilashda
gazlamaning fakturasi muhim rol o’ynaydi. Gazlamaning fakturasi kuchayishi
(ya’ni, gazlama sirtining g’adir-budirligi, tukliligi ortishi) bilan kiyimning hajmi,
zichligi va vazni oshadi. Sirti tekis gazlamadan tikilgan kiyim, aksincha, yengil va
ko’rinishidan ixcham bo’ladi.
Gazlamaning gullari deganda, uni to’qigan vaqtda hosil qilingan yoki
gazlamani pardozlash jarayonida bosilgan naqshlar, yoxud kiyimni tikish vaqtida
solingan gul va bezaklar tushuniladi.
Gullami tashkil etuvchi elementlar abstrakt, geometrik shaklda bo’lishi,
shuningdek, hayvonot yoki o’simliklar dunyosiga xos bo’lishi mumkin.

Yubkaga konstruksiya asosining tuzilish sxemasi
Yubka balansini aniqlash maqsadida, ayniqsa qorin va bo’ksa sohasida, normal
bo’lmagan figuralar uchun, bel chizig’idan polgacha o’lchanadigan qo’shimcha
o’lchamlar ish-latiladi: Old tomondan uzunligi D; yon tomondan uzun-ligi D
sb ;
orqa tomondan uzunligi D
szp
Konstruksiyani qurish dastlabki hisoblashlardan boshla-nadi. Orqa D
sz bel
chizig’idan polgacha boigan masofadan yubka uzunligining ayirmasi aniqlanadi,
so’ngra old tomondan bel chizig’idan polgacha va yon tomondan bel chizig’idan
polgacha masofa o’lchanadi, natijada shu ketma-ketlikda olddan yubkaning
uzunligi D
yusp va yondan yubkaning uzunligi D^ ning qiymati aniqlanadi.
Normal figuralarga mo’ljallangan to’g’ri yubkalar konstruk-siyasida o’lchamlar
orasidagi farq katta emas. Shu bois amaliy jihatdan yon qirqimning yuqori nuqtasi
T
2 bel sathining gorizontal chizig’idan 1,5—2,5 sm teparoq joylashadi.
Uchi N nuqtada to’g’ri burchak quriladi. NT kesma orqa tomondan yubka
uzunligiga teng. Bu chiziq bir vaqtda orqa bo’lakning o’rta chizig’idir (67rasm):
NT=D (N nuqtadan tepaga).
yu.sz
Bo’ksa chizig’ining holati chizmada TB kesma bilan aniqlanadi:
TB=0,5(D
ts -2) (T nuqtadan pastga).
Past bo’ksali figuralar uchun bo’ksa chizig’ining sathi dumba nuqtasidan bel
chizig’igacha o’lchangan oichov yordamida aniqlanadi. T va B nuqtalardan TB
to’g’ri chiziqqa perpendikularlar o’tkaziladi. Bo’ksa chizig’ida yubkaning kengligi
(BB, kesma) bo’ksa yarim aylanasi S
b

To’g’ri yubka asosiy konstruksiyasining chizmasi.
o’lchami bilan to’kislik qo’shimchasi P
b ning yig’indisiga teng:
Yubkaning old o’rta chizig’i B
l nuqtadan vertikal o’tka-ziladi. Uning etak
chizig’i bilan kesishgan nuqtasi N, bel-gilanadi. Yubkaning old tomondan uzunligi
Orqa bo’lagining bo’ksa chizig’ida kengligi (BB
2 kesma) BB
2 =O,5(S
b +P
b ) (O-
l) sm.
Ikkita orqa vitachkali yubkalar konstrukiyasida orqa bo’lagining kengligi
kattalashtiriladi:
BB
2 =0,5(S
b +P
b ) + 2.
B
2 nuqtadan vertikal chiziq o’tkaziladi, etak chizig’i bilan kesishgan nuqtasi N
2
belgilanadi.
Yon tomondan yubkaning uzunligi N
2 T
2 kesma orqali aniqlanadi:
N, T=D
yu.sb.
T, T
2 va T, T
2 nuqtalar to’g’ri chiziq yordamida birlash-tiriladi.
Bo’ksa va bel chiziqlarida yubka kengligining farqi vi-tachkalarga olinadi.
Ular kengligining majmui quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:

ZV=(TT
2 +T
2 T
1 )-(S
t +P
t ) yoki £V=(S
b +P
b )-(S
t +P
t ).
Vitachkalar eng do’ng joylarning nuqtalariga yo’nalgan bo’lishi kerak,
shu bois ularning yo’nalishi, kattaligi va soni buyurtmachining tana tuzilishiga
bog’liq.
Normal figuralar uchun uchta vitachka loyihalanadi: old, orqa va yon
vitachkalar.
Yon vitachkaning kengligi 0,5 ZV ga teng. T
2 nuqtaning ikki tomoniga
yon vitachkaning yarmiga teng kesmalar qo’yi-ladi. Orqa vitachkasining joyi
aniqlanadi:
BB
3 =0,4 BB
2 .
B
3 nuqtadan tepaga perpendikular ko’tariladi, bel chizig’i bilan
kesishgan nuqtasi T
3 deb belgilanadi. Orqa vitachkaning kengligi O,35IB ga
teng. T
3 nuqtadan bel chizig’i bo’ylab ikki tomonga orqa vitachkaning yarmiga
teng kesmalar qo’yiladi. Old vitachkaning joyi:
B
4 nuqtadan tepaga perpendikular ko’tariladi, bel chizig’i bilan
kesishgan nuqta T
4 belgilanadi. Old vitachkasining kengligi 0,152B ga teng. T
4
nuqtadan bel chizig’i bo’ylab ikki tomonga old vitachkaning yarmiga teng
bo’lgan kesmalar qo’yiladi.
Orqa vitachkaning uzunligi 15—17 sm, yon vitachkalar-niki 15—20 sm,
oldniki esa — 10—12 sm.
Vitachkaning tomonlari uzunrog’i bilan tenglashtiriladi va figura
xususiyatiga bog’liq holda to’g’ri yoki ravon chiziqlar yordamida
shakllantiriladi.
Andazalarda tepa chizig’i vitachkalar yopiq holda chi-zilgandek botiqroq
o’tkaziladi.
Qattiq gazlamali yubkalarda vitachkaning kengligini ka-maytirish
maqsadida, past bo’ksali va ingichka belli, bo’ksa va bel aylanalarining farqi
katta qiymatga ega boigan figuralar uchun ko’proq — beshtagacha vitachka
quriladi.
Bunday figuralarga moijallangan yubkalarda figuraning do’ngroq
qismiga yo’nalgan eng keng vitachka ikkiga boiinadi. Masalan, dumbasi juda

chiqqan figuralarga orqa vitachkasining kengligi 0,4—0,52V gacha
kengaytirilib, ikkita vitachka quriladi Ayni holda yon vitachka 0,35—0,42V,
old vitachka esa — 0,15—0,22B ga teng qilib olinadi Ingichka belli va past
bo’ksali figuralar yubkasining konstruksiyasi maxsus yechimni talab qiladi.
Ayni holda bel chizig’ida beshta vitachkali yubkalar tavsiya etiladi: bitta yon
vitachka, ikkita orqa bo’lakda va ikkita old boiagida. Ular taxminan
quyidagicha taqsimlanadi.
■♦■ yon vitachkaning kengligi 0,252B;
■♦■ har qaysi orqa vitachkaning kengligi 0,22V ga teng.
Birinchi vitachka orqa bo’lagining o’rtasidan (T nuqta) 9—10 sm
masofada, ikkinchisi esa birinchi va yon vitach-

kalarning o’rtasida joylashtiriladi. Vitachkaning uzunligi 12— 14 sm, old
yon vitachkasining kengligi 0,152Vga teng. Old tomon o’rtasidan (T nuqta)
birinchi old vitachkagacha masofa 9—10 sm. Ikkinchi old vitachka birinchi va yon
vitachkalar o’rtasida joylashtiriladi.
Vitachkalar uzunligi 10—12 sm.
Modelga mos holda vitachkalar o’rnini burmalar, mayda taxlamalar va
taxlamalar bosishi mumkin. Ularning kengligi va joylanishi moda yo’nalishiga
bog’liq.
Etagi kengaytirilgan yubka qurilganda yon tomonlarining kengayishi 0,15 D
;
dan oshmasligi kerak.
Yubkaning orqa va old bo’laklari modelga mos o’rta chokli yoki taxlamali
bo’lgan holda old yoki orqa vitachkalar kengligining (0,5—1 sm) qismi taxlama
yoki chokka o’tqaziladi.

Quyosh yubkalarni modellashtirish
Bunday yubkalar etak qismidagi kengayishi bo’yicha eng katta miqdorni
egallagan va bo’ksa chizig’ida esa bo’ksa kengligi chegaralanmagan bo’ladi.
Bunday yubkalarni loyihalash uchun quyidagi o’lchovlar kerak bo’ladi.
BIYaA = 38 sm YuU - 70 sm QB1 = 1 sm Quyosh yubkalar chizmasi
" Yarim quyosh " yubkani modellashtirish
To ’ g ’ ri burchak chizilib , uning burchagiga O nuqta qo ’ yiladi .
1. R, = (BIYaA+QBl):3x2-2 = 24 sm (bel chizig’igacha bo’lgan oraliq).
2. R, = R, +YuU = 24+70=94 sm (etak chizigigacha bo’lgan oraliq).
3. Bichish jarayonidayubkaning bo’y i pi gazlamaning bo’y i piga
nisbatan 45° bo’lishini e’tiborga olgan holda, buning natijasida gazlamaning
cho’zilishi yuzaga kelib, yubka etak qismining uzayishi sodir bo’ladi. Shuning

uchun, E
2 E
3 = 1,5-3 sm (etak qismining ko’tarilishi, bu qiymat gazlamaning
hossasiga bog’liq).
4. E
p E
3 , E nuqtalar ravon egri chiziq bilan tutashtiriladi.
"Quyosh" yubkani modellashtirish
1. To’g’ri chiziqda O nuqta belgilanib, O nuqtadan pastga
perpendikulyar o’tkaziladi.
2. R, = (BlYaA+QBl):3-l = 39:3-1 = 12 sm (bel chizig’igacha bo’lgan
oraliq).
3. R^ = R+ YuU = 12+70 = 82 sm (etak qismigacha bo’lgan oraliq).
Yubkaning etak qismi huddi "yarim quyosh" yubkanikiga o’xshab chiziladi.
tekis taqsimlab yubkaga yoki ko’krak qismiga ulab olinadi. Bezak kantni esa
o’ngini tashqariga qilib, keyin detallardan biriga bukilgan ziyini asosiy detal
tomonga qaratib ulab olinadi. Bunda baxyaqator tayyor leant kengligida yuritiladi.
Ko’krak qismi bilan yubka bezak detallar ulangan chok ustidan baxyaqator
yuritib ulanadi Yubkani tikish ttexnologiyasi etak qismiga ishlov berish
Ko’ylak etagini tikish uchun uning old bo’lagi bilan orqa bo’lagi o’rtasidan
buklanib va yon choklari, vitachkalari, taxlamalari, bel choki to’g’ri keltirilib, stol
ustiga yozib qo’yiladi. Etagining ustiga andaza qo’yilib, 2 ta chiziq tortib
bo’rlanadi. Ulardan birinchisi bo’ylab etak qirqib tekislanadi, ikkinchisi bo’ylab
esa etak ichkariga bukiladi. Ko’ylakning choklari kertiladi va etagining bukish
haqidan 2-4 sm yuqorisigacha yorib dazmollanadi. Ko’ylak etagi kengaya bormay,
to’g’ri tushgan boisa, uni bo’rlab o’tirmay buklaydigan moslamasi bor universal
mashinada tikiladi Chok oxiri esa moslamasiz tikiladi.
Klyosh etakli kiyimlar etagini oldin belgilangan chiziq bo’yicha bukib, ikkita
baxyaqator yuritib, ko’klab olinadi Bunda birinchi baxyaqator buklangan ziydan
Ism oraliqda, ikkinchisi esa bukish haqi qirqimini ichkariga qaytarish bilan bir
vaqtda shu qayrilgan ziy bo’ylab yuritiladi.
Zich to’qilgan gazlamalardan va velvet-kord tipidagi ip
gazlamalardan tikilgan ko’ylaklar, shuningdek, plisse, gofre yubkalar
etak qirqimlari yo’rmab qo’yiladi.

Ko’ylak etagining bukish haqi belgilangan chiziq bo’ylab bukilib,
yashirin baxyali mashinada tikib qo’yiladi
Ko’ylakning etagi ochiq qirqimli bukma chok bilan ham ishlov berilishi
mumkin, bunda awal ochiq qirqim yo’rmab olinadi, so’ngra etak tikib qo’yiladi
Titiluvchan gazlamadan tikiladigan ko’ylak etagiga maxsus tasma ulab, keyin
asosiy detal teskarisiga bukib maxsus mashinada tikish mumkin.
Kiyim etagiga bezak mag’iz yoki beyka qo’yib tikiladigan bo’lsa, maxsus
buklagich yordamida bir ignali yoki qo’sh ignali mashinada bostirib tikiladi, yoki
universal mashinada oldin kiyim etagining teskarisiga mag’iz o’ngini qo’yib, ulab
olinadi Keyin mag’izni asosiy detal o’ngiga qaytarib, ochiq qirqimini bukib
bostirib tikiladi.
Kiyimnini so’ngi pardozlash va so’ngi namlab-isitib ishlash
Ko’ylakda izmalar mo’ljallangan bo’lsa, andaza qo’yib izma joylan
belgilanadi va maxsus mashinada yo’rmaladi. Ipli izmalar 3-4 sm ip tortib, keyin
uni xalqa qaviq solib yo’rmash yo’li bilan qo’lda hosil qilinadi. Bunday
izmalarning uzunligi tugmalar o’lchamiga bog’liq boiadi. Temir ilgaklarning
izmalari esa 0,4-0,5 sm boiadi, kiyimni tikib bo’lgandan keyin ortiqcha i plar
qirqib tashlanadi, ko’ylakning o’ngidagi bo’rlangan chiziqlar o’chirib tashlanadi.
Namlab - isitib ishlov berish uchun oldin detallarning (bort, belbog’, yoqa)
chetlari namlab to’g’rilanadi va batamom quriguncha dazmollanadi. Kiyimning
choklari yorib dazmollanadi, taxlamalari, bo’rtma choklari dazmollanadi.
Ko’ylaklarni so’ngi dazmollashni bug’li havo manekenida bajarish ham
mumkin.
Ko’ylak teskarisidan dazmollanadigan bo’lsa, dazmolmato ishlatilmaydi.
O’ngidan esa oq gazlamadan dazmolmato qo’yib dazmollanadi.
Yoqa, manjet, belbog’lar ostki tomonidan dazmollanadi.

Yubkaning bichiq detallari:

7-old bo’lagi — 1 detal.
2-ort bo’lagi - 1 detal.
3-mag’iz - yuqori qirqimning detail - 2 detal 4-etak mag’izi - bezak materialdan
- 2 detal.’ Yubkaning qotirma detallari:

1-yuqori qirqimning mag’izi — 2 detal. 2-etak mag’izi — 2 detal.

Xulosa
Kiyimlar majmuasida ko’ylak, xalat, ich kiyimlar, bosh kiyimlar va bluzka
kabi yubralarning tutgan o’rni muhimdir. Yubkalar ish kiyimlari modellarida,
bashang kiyim modellarida keng foydalaniladigan kiyim turidir.
SHuning uchun hozirda turli modellardagi yubka konstryksiyalari yuzaga
kelgan. Bundan tashqari umumta’lim maktablari mehnat na’limi o’quv dasturida
o’ziga xos o’rin egallagan.
Men “Quyishsimon yubkalarni modellashtirish” mavzusidagi kurs loyihasini
ishlash jarayonida quyidagi xulosalarga keldim:
1) Yubkalarni modellashtirishda yangi uslublarni yaratish ayollar
garderobidagi kiyim turlarini boyitadi.
2) Mehnat na’limi ta’lim yo’nalishida o’qiyotgan talabalarning yubkalar
konstrursiyasi ustida ishlashi, ularning kelgusi ishida katta ahamiyatga egadir.

Foydalanilgan adabiyotlar
1. М . Жабборова . « Тикувчилик технологияси » Тошкент . «Укитувчи» 1989й.
2.А.Труханова. «Тикувчилик технолгияси асослари» Тошкент. «Укитувчи»
1991й.
3.Л.М. Дашкевич. «Швея портной. Лобораторный практикум.» Издательство.
«Феникс» Ростов на Дону 2001г.
4.Е.В.Бровина и др. «Швея портной верхной женской одежды» Изд.
«Феникс» Ростов на Дону. 2001г.
5. M.S. Gaipova va boshqalar. Tikuvchilik texnologiyasi asoslari. Toshkent 2006
yil.

Quyoshsimon bichimli yubkalarni modellashtirish

Sotib olish