Rossiya o’zbekiston ittifoqchilik munosabatlarining o’rnatilishi va rivojlanishi

Dokument ma'lumotlari

Narxi	20000UZS
Hajmi	55.8KB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	03 Iyun 2025
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Tarix

Sotuvchi

Nurali Axmedov

Ro'yxatga olish sanasi 24 Oktyabr 2024

19 Sotish

Rossiya o’zbekiston ittifoqchilik munosabatlarining o’rnatilishi va rivojlanishi

Sotib olish

K I R I SH.
Mavzuning dolzarbligi: O’zbekiston davlat mustaqilligiga erishgandan
so’ng o’tgan qisqa tarixiy davr mobaynida dunyoda o’zining munosib o’rnini
egalladi. Hozirgi kunda biz XXI asrda oldimizda turgan muammolar yechimlari,
yorqin istiqbolga erishish yo’llarida turibmiz. Bunda xalqimizning o’z taqdirini
o’zi belgilash imkoniyatiga egaligi juda muhim omildir.
Zero, Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov ta’kidlaganidek “…inson nasl-
nasabini chuqurroq bilgani sari yuragida Vatanga muhabbat tuyg’usi ildiz otib,
ulg’aya boradi”1.Hurmatli Prezidentimizning keyingi yillarda chop etilgan
asarlarida ham bu masalalarga atroflicha to’xtalib o’tilgan.
O’zbekiston o’z tashqi siyosatini xalqaro hamjamiyatning to’laqonli sub’ekti
sifatida amalga oshirish uchun real imkoniyatlarga ega bo’ldi. Yurtimiz qisqa davr
ichida mustaqil davlat sifatida mustaqil tashqi siyosat olib bora olishini isbotlab
kelmoqda. Bu jahon siyosatida davlatning nufuzini belgilovchi muhim mezondir.
Prezident I.Karimov tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalarni shakllantirishda
O’zbekiston o’z mustaqilligining dastlabki yillaridayoq asosiy tamoyillarni ishlab
chiqqanligi va amal qilishini ko’rsatib o’tgan edi.
O’zbekiston xalqaro munosabatlar tizimiga kirib borishida o’z o’rnini
egallashida, hozirgi murakkab globallashuv jarayonlari kuchayayotgan davrda
o’ziga xos qiyinchiliklarga duch kelishi tabiiy. Lekin, bu qiyinchiliklar yengib
o’tilmoqda.
O’zbekistonda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar mamlakat
manfaatlariga yangidan shakllanayotgan xalqaro munosabatlar tizimi va
iqtisodiyoti bilan uyg’unlashib bormoqda.
Iqtisodiy islohatlar xalqaro iqtisodiy jarayonlarni zamonaviy talablar asosida
olib borilmoqda.
Xalq manfaatlariga javob beruvchi mustahkam iqtisodiy siyosat
O’zbekistonni mustaqil rivojlantirishning ajralmas shartidir 1
- deb ta’kidlagan edi,
1
2

Mavzuning o’rganish darajasi . Ushbu mavzu shu kungacha tarixiy –ilmiy
jihatdan o’rganilmagan. Bu borada ilmiy risola yaratilmagan. Hamkorlikning
muhim tomonlarini Prezident I.Karimov o’zining bir qator asarlarida yoritib
o’tgan. Bir qator tadqiqotchilar J.Qosimov, R.Muqimjonov, G.Mochinlar
O’zbekiston-Rossiyaning siyosiy-iqtisodiy munosabatlariga doir ilmiy maqolalar
chop etilgan.
N.Jo’raevning «O’zbekiston tarixi» 11 sinflar uchun darsligida «O’zbekiston
tarixi» III jildida va bir qator ilmiy risolalarda davlatlarimiz hamkorligi qisqa
satrlarda yoritilgan.
Tadqiqotning maqsad va vazifalari. Ushbu ilmiy ishning maqsadi
davlatlarimiz o’rtasidagi hamkorlikni rivojlanishi chuqurlashuvi va istiqbollarini
ochib berishdan iborat.Mustaqil O’zbekiston va Rossiya davlatlari o’rtasida
hamkorlik aloqalarini o’rnatilishining omillari, sabablari, maqsadlari va
vazifalarini nazariy yoritib, qiyosiy tahlil qilish orqali, ishning mohiyatini
ko’rsatishdan iboratdir.
Ushbu maqsadlardan kelib chiqqan holda quyidagi vazifalar belgilab olindi:
- O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati tizimida Rossiya Federastiyasi bilan
hamkorlik aloqalarini yoritib berish;
-Davlatlarimizning demokratik taraqqiyot sharoitida savdo-iqtisodiy
hamkorlikning yo’lga qo’yilishini aytib o’tish;
-O’zbekiston va Rossiya o’rtasidagi strategik sheriklik to’g’risidagi bitimdan
keyingi savdo-iqtisodiy hamkorlik aloqalari to’g’risida to’xtalib o’tish;
-Davlatlararo ijtimoiy, madaniy va harbiy-texnikaviy hamkorlikning yangi tizimini
ko’rsatib o’tish
O’zbekiston va Rossiya o’rtasidagi munosabatlarning strategik sheriklik va
keyinchalik ittifoqchilik munosabatlari darajasida mustahkamlanishiga, ob’ektiv
yondashgan holda baho berish va tahlil qilish nazarda tutiladi. Tomonlararo
rivojlanib borishi O’zbekiston uchun iqtisodiy, ijtimoiy-madaniy jihatdan
manfaatli ekanligi ko’rsatib beriladi.
.
3

Asosiy qism
1.1.O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati tizimida Rossiya
Federatsiyasi bilan hamkorlik omillari.
O’zbekiston mustaqillikka erishgandan so’ng juda keng imkoniyatlarga ega
bo’ldi. Yangi davr, ulkan o’zgarishlar O’zbekiston Respublikasi taqdirida tub
burilishlarni amalga oshirdi. Dunyoviy muammolar, urush-tinchlik masalalari turli
salbiy holatlarni keskin rad etish, ularni yuksak madaniyat va umuminsoniy
qadriyatlarga tayangan siyosatni qaror toptirish yo’li bilan bartaraf etish-
O’zbekiston xalqaro siyosatining bosh yo’lidir. U ijtimoiy tuzumi, g’oyasi va
taraqqiyot yo’lidan qat’iy nazar, tinch-totuv yashash, o’zaro manfaatli hamkorlik
tarafdoridir.
Ma’lumki XX asrning so’ngi yillari jahon taraqqiyotida keskin burilish
yasadi. Bu mavjud ikki siyosiy tizim o’rtasidagi raqobatning yo’qolishi, yangicha
ijtimoiy-siyosiy jarayonlarning vujudga kelishi bilan bevosita bog’liq. Xalqaro
huquqiy me’yorlar va boshqa bir qator qonun-qoidalarni qaytadan ko’rib chiqish
yangicha qarashlar va yangicha tafakkur asosida umumjahon tartibotini ishlab
chiqish, umumjahon ijtimoiy-siyosiy jarayonlar yo’nalishini o’zgartirish davri
kelgan edi. XXI asr umuman o’zgacha bo’lishini, XXI asrda O’zbekistonning
dunyoga yuz tutishini yangicha yondashuvlar asosida bo’lishini O’zbekiston
Respublikasi Prezidenti I.Karimov aniq-ravshan ko’rsatib berdi;
- «Butun dunyo yaxlit bir-biriga bog’lik tizim bo’lib bormoqda, unda o’z-
o’zidan qanoatlanishga va mahdudlikka o’rin yo’q. Bu hol hozirgi xalqaro
munosabatlarni shakllantirganda xalqaro tuzilmalar bilan o’zaro aloqalarda va
ularning faoliyatida ishtirok etganda mutlaqo yangicha yondashuvlarni ishlab
chiqishni zarur qilib qo’ymoqda. XXI asr shubhasiz, xalqaro munosabatlarda
butun dunyo qamrab olinadigan asr bo’ladi. Bunday sharoitda integratsiya
jarayonini, xalqaro institutlar va tashkilotlarda suveren davlatlarning ishtirok
etishini kengaytirish jarayoni faqat tarix taqozosi deb emas, balki ayrim mintaqalar
4

ko’lamida ham, shuningdek umuman butun sayyoramiz ko’lamida ham
sobitqadamlik, barqarorlikning qudratli omili deb hisoblamoq zarur».1
O’zbekiston o’z mustaqilligining tarixan qisqa davrda jahon siyosatiga
salmoqli ta’sirini o’tkazib kelmoqda. Jahon siyosati yo’nalishlarida uning o’ziga
xos tamoyillari, yondashish uslubi, ijtimoiy-siyosiy jarayonlar borishini yo’naltirib
turishdagi uslubi mavjud:
1….O’zbekistonda aql - idrokka, og’ir - vazminlikka, andishalikka
asoslangan sharqona demokratiya tartib-qoidalariga amal qilindi. Xalq va
mamlakat manfaatlariga zid bo’lgan har qanday «o’yin»larga tadbirbozlik va
ortiqcha shov-shuvlarga qarshi turildi.
2. Bir qator yosh mustaqil davlatlarda iqtisodiy tanglikdan talvasaga tushish
hollari yuz berdi. Ular natijada har qanday yo’l bilan bo’lmasin «qorin
to’yg’azish» tashvishiga tushib, kundalik yumushlar girdobida qolib ketishdi.
O’zbekistonda esa aholi umumiy ma’naviy-ruhiy ehtiyojlaridan kelib chiqib,
har tomonlama tub islohotlarga yo’l ochib berildi.
3. O’zbekiston turli mustaqil davlatlarning iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy
jihatdan manfaatdorligini nazarda tutib, yangicha sharoitlarda yangicha shakl va
mazmundagi hamkorlikni vujudga keltirish tashabbusi bilan chiqdi. Bu MDH.
Markaziy Osiyo mamlakatlari hamkorligi singari ko’p tomonlama ijtimoiy-
iqtisodiy manfaatlar asosida qurilgan tashkilotlar sifatida o’rtaga tashlandi. Albatta,
jahon hamjamiyati bilan hamkorlik yo’llari murakkab jarayon, uni o’z qonun
qoidalari bor.2 1
- «Integratsiya haqida gapirar ekanmiz, manfaatlar birikuvining xilma-xil
mexanizmlari va shakllari hamda integratsiya yo’llari mavjudligiga asoslanamiz.
Bunga sherikchilik va hamkorlik qilishga intilayotgan mamlakatlarning
boshlang’ich shart-sharoitlari turganligi sababdir. O’zbekiston bir vaqtning o’zida
turli darajalarda dunyo miqyosida va mintaqa ko’lamida integratsiya jarayonlarida
qatnashsada, ammo bir muhim qoidaga: bir davlat bilan yaqinlashish hisobiga,
boshqasidan uzoqlashmaslikka amal qiladi.
1
5

…Biz mamlakatimiz iqtisodiy jihatdan rivojlangan bozor tizimiga ega
bo’lgan demokratik davlat haqidagi hozirgi zamon tushunchalariga mos kelgan
taqdirdagina jahon hamjamiyatiga kirishimiz mumkinligiga asoslanamiz»- deb
yozgan edi I.Karimov. 1
Ma’lumki hayot O’zbekistonning xalqaro munosabatlar tizimining, u ishlab
chiqqan rivojlanish tamoyillarining asosli ekanligini ko’rsatdi. Jahon
siyosatdonlari va jamoat arboblari uning yangicha qarashlariga yuksak baho
bermoqdalar va o’z vaqtida qullab-quvvatlamoqdalar.
Mamlakatimiz Prezidenti I.Karimovning mamlakatimizda amalga
oshirilayotgan islohotlarga bo’lgani kabi xalqaro siyosat masalasida ham o’ziga
xos yondashuvi bor Jumladan, u:
1.Davlat siyosatini har bir oila, har bir shaxs tinchligidan tortib butun
mamlakat, mintaqalararo va qit’alararo munosabatlarni g’oyat insonparvarlik va
butun yer shari tinchligiga barcha-barchasini yaxlit bir butun holda xis qiladi. Eng
insonparvar siyosati eng tinchliksevar siyosat bilan uyg’un holda tushunadi va ana
shu mushtarak tushunchalarning tantanasi uchun kurashadi.
2.Jahon siyosatining eng ilg’or tajribalarini o’z vaqtida o’rganadi, ijtimoiy-
siyosiy jarayonlarning borishini to’g’ri kuzatadi, to’g’ri tushunadi va baholaydi,
ularni tahlil etishda adashmaydi. Shuning uchun dunyo siyosatchilari uni e’tibor
bilan tinglashadi, har bir taklifning yangiligiga va o’ziga xosligiga qiziqish bilan
qarashadi hamda yuksak baholashadi.
3. Vaqt o’tgan sari odamlar ruhiyati yangilanib boradi. Bunda ma’naviy
ruhiy o’zgarishlar bevosita jahon siyosatining ham yangicha shakl va mazmun
bilan boyitadi. Bu tabiiy xodisadir. Ana shu holatlarni o’z vaqtida anglab
zamonaviy mulohaza yuritish asosida davlat boshqaruvi va jahon siyosati
yo’nalishlarini isloh qilib borish, ularni yangi o’zanga burish, yangicha shakl va
mazmun bilan boyitish fazilati siyosatchi uchun noyob iste’doddir.
Prezident I.Karimov o’zining ana shu xislatlari bilan jahon siyosatdonlari
orasida alohida mavqega ega bo’lmoqda. 2

1
2
. N.Jo’rayev “ Agar ogoh sen ” Т . Yozuvchi. 1998 y. 196-197b е tlar
6

Hozirgi davrda hech mubolag’asiz, bemalol aytish mumkinki, shu paytgacha
o’tgan tarixan qisqa davr mobaynida O’zbekiston dunyo hamjamiyatida o’zining
munosib o’rnini egallab bo’ldi. O’zbekiston davlat mustaqilligiga erishgandan
so’ng, avvalo o’z tashqi siyosatini xalqaro hamjamiyatning to’laqonli sub’ekti
sifatida amalga oshirish uchun real imkoniyatlarga ega bo’ldi. Shu bilan birga,
mustaqil davlat sifatida mustaqil tashki siyosat olib bora olishini amalda isbotladi.
Bu jahon siyosatida davlatning nufuzini belgilovchi muhim mezondir.
-«Mustaqillik yillarida tashqi siyosatimizni yo’lga qo’yishning asosiy
tamoyillari ishlab chiqildi va izchil amalga oshirildi. Bu tamoyillar avvalo
O’zbekistonning o’z tashqi siyosatini teng huquqlilik va o’zaro manfaatdorlik,
boshqa mamlakatlarning ichki ishlariga aralashmaslik negizida qurishga
intilayotganimizdan kelib chiqadi. Biz biron bir davlatning ta’sir doirasiga
kirmaymiz degan qoidaga qat’iy amal qilib kelmoqdamiz va bundan buyon ham
o’z milliy davlat manfaatlarimizga asoslanib, mafkuraviy qarashlardan qat’iy
nazar, dunyoning barcha mamlakatlari bilan o’zaro munosabatlarni mustaqil
belgilayverishga ahd qilganmiz»-deb yozadi Islom Karimov. 1
O’zbekiston jahon hamjamiyatidan munosib o’rin olishga intilmoqda.
Eshiklarimiz dunyo uchun ochiq va dunyo eshiklari ham biz uchun ochiq
bo’lishiga harakat qilayapmiz. 2
Hozirgi kunda O’zbekiston xalqaro munosabatlar tizimiga kirib borish va
unda o’z o’rnini egallashi xalqaro siyosatning yangi o’yin qoidalari
shakllanayotgan, xalqaro munosabatlarning globallashuvi kengayib uning ijobiy
jihatlari bilan bir qatorda, salbiy oqibatlari ham kuchayib borayotgan sharoitda,
ikkinchi tomondan esa ichki siyosatni uyg’unlashtirish bilan bog’liq muammolarni
o’zaro bog’liqligi holatida tashqi siyosatni aniqlab olish va amalga oshirishni har
qanday davlat ham uddasidan chiqa olmaydi.
O’zbekiston ana shunday vazifani bajara oldi va jahon hamjamiyatining
hurmatiga sazovor bo’ldi. Shuni ta’kidlash kerakki, O’zbekiston o’zining tashqi
siyosatini milliy-madaniy merosga asoslangan va jahon madaniy taraqqiyotining
1
2
7

ilg’or yutuqlari bilan uyg’unlashgan holda amalga oshirmoqda. O’zbekistonning
jahon hamjamiyatida qaytadan e’tirof etishida ma’naviy merosimiz katta rol
o’ynamoqda, qaysi xalq o’z mamlakatini e’zozlasa, uni jahon hamjamiyatiga olib
chiqsa, uning nufuzi shunchalik ortadi. Har bir davlat o’zining tashqi siyosatini
amalga oshirishda aniq metodologiya, nazariyaga, milliy mafkuraga asoslanadi.
O’zbekiston Respublikasining tashqi siyosati metodologiyasi nazariyasi Prezident
Islom Karimov tomonidan ishlab chiqilgan. Jamiyat va davlatlar tarixi shuni
ko’rsatadiki, biron-bir mamlakat boshqa davlatlar bilan hamkorlik qilmasdan
taraqqiyotga erishgan emas.
Sharq va arab mamlakatlarini bir-biriga bog’lagan Buyuk Ipak yo’lini
markazida joylashgan O’zbekiston bir necha asrdan buyon dinlar, millatlar va
madaniyatlarning tutashuv nuqtasi bo’lib kelmoqda.
Ayniqsa Amir Temur va temuriylar hukmronligi davrida dunyodagi yirik
davlatlar Samarqand bilan o’z aloqalarini o’rnatganlar. Amir Temurning Fransiya,
Angliya, Ispaniya qirollari, o’nlab qo’shni davlatlarning hukmronlari bilan
yozishmalari o’sha davrdagi jo’shqin siyosiy-madaniy va savdo-sotiq aloqalaridan
guvohlik beradi. 1
Davlatlarning obro’-e’tiborlari ham bugungi kunda jahon hamjamiyatida
iqtisodiy, harbiy qudrat bilan birgalikda mamlakatdagi demokratik jarayonlarning
xarakteri bilan belgilanmoqda. Shu jihatdan olganda, O’zbekistonda bosqichma-
bosqich amalga oshirilayotgan demokratik jarayonlar jahon hamjamiyatida
mustaqil o’rin egallashga va milliy manfaatlarimiz asosida tashqi siyosat yuritishga
imkoniyat yaratmoqda.
XX asrning oxirida inqiloblar yuz yilligi jahon sahnasida sotsialistik
tuzumning yemirilishi bilan yakun topdi. Sobiq «qizil imperiya» hududidagi
xalqaro munosabatlar va xalqaro huquqning to’laqonli sub’ektlari yangi mustaqil
davlatlar paydo bo’ldi.
Shular qatori uzoq davlatchilik tarixiga ega bo’lgan O’zbekiston
Respublikasi ham o’z milliy taraqqiyot yo’lini tanlab oldi. Qadimgi madaniyat
1
. “ O’zbekiston jamiyatni demokratlashtirish,yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh
qilish yo’lida ” Т . А kademiya 2005 y. 268 bet.
8

o’choqlaridan biri hisoblangan yurtimiz yangi jahon hamjamiyatining ajralmas
qismiga aylandi. Milliy davlatchiligimizning bir qator sohalari sobiq sho’rolar
tuzumi davrida inqirozga yuz tutgan edi. O’ta markazlashgan totalitar tuzum
sharoitida ittifoqdosh respublikachilar amalda o’z mustaqilligini yo’qotgan edilar.
O’zbekiston Respublikasining tashqi aloqalari ham markaz orqali uning
ko’rsatmasi va nazorati ostida amalga oshirilar edi. Istiqloldan so’ng davlatimiz
oldida tashqi iqtisodiy va siyosiy aloqalarni yo’lga qo`yish va shu maqsadda yangi
davlat tuzilmalarini tashkil etish masalasi ko’ndalang turar edi. Chunki busiz
xalqaro hamjamiyatga kirib borish mumkin emas. Zero O’zbekiston faol tashqi
siyosat yuritish bilan xalqaro huquqning teng huquqli a’zosi sifatida o’z
davlatchiligini qurishi, mustaqillikni mustahkamlashi, dunyoda o’zining munosib
o’rnini egallashi lozim edi. «O’zbekiston yo’li-jahon hamjamiyatiga qo’shilish
yo’li» shiori ilgari surildi.
Mustahkam xavfsizlik, izchil iqtisodiy taraqqiyot uchun qulay shart-
sharoitlar yaratish, aholi turmush darajasini ko’tarish, konstitutsion tuzum
asoslarini mustahkamlash, millatlar ahilligi, xalqlar do’stligi, fuqarolar erkinligi va
haq-huquqlarini muhofaza qilish, tashqi siyosatning asosiy maqsadlaridir. Ana shu
maqsadlarni ro’yobga chiqarish, jahon hamjamiyati bilan tabiiy aloqalarni yo’lga
qo’yish istagida tashqi siyosiy va iqtisodiy faoliyatning milliy mexnaizmlari
yaratildi.
2.1.O’zbekiston – Rossiya hamkorligida yangi ufqlar ochgan tarixiy
tashrif
Avval xabar qilinganidek, O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat
Mirziyoyev Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Vladimir Putinning taklifiga binoan
4-5-aprel kunlari davlat tashrifi bilan ushbu mamlakatda bo’ldi.
Davlat tashrifining asosiy tadbirlari 5-aprel kuni bo’lib o’tdi. Prezidentimiz
Shavkat Mirziyoyev Moskva shahrining Aleksandr bog’idagi ”Noma’lum askar”
yodgorligiga gulchambar qo’ydi.
9

Shu yilning 3-aprel kuni Sankt-Peterburg metrosida terrorizm harakati sodir
etilib, insonlar halok bo’ldi. Davlatimiz rahbari ular xotirasini yodga olib, shu
yerdagi ”Leningrad – qahramon shahar” yodgorligi poyiga gul qo’ydi.
Kremlda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevni rasmiy
kutib olish marosimi bo’ldi. Oliy martabali mehmon sharafiga faxriy qorovul saf
tortdi. O’zbekiston va Rossiya davlat madhiyalari yangradi. Prezidentlar Shavkat
Mirziyoyev va Vladimir Putin faxriy qorovul safi oldidan o’tdilar.
Prezidentlarning tor doiradagi uchrashuvida O’zbekiston va Rossiya
o’rtasidagi hamkorlikni yanada rivojlantirish, tinchlik va xavfsizlikni
mustahkamlash masalalari, tomonlarni qiziqtirgan mintaqaviy va xalqaro
muammolar muhokama qilindi.
Siyosiy, savdo-iqtisodiy, investitsiyaviy, ilmiy-texnikaviy va madaniy-
gumanitar sohalardagi hamkorlikning bugungi holati va istiqboli xususida fikr
almashildi.
Vladimir Putin Shavkat Mirziyoyevni Moskvaga davlat tashrifi bilan qutlab,
ushbu tashrif tomonlarni qiziqtirgan masalalarni muhokama etish uchun qulay
imkoniyat ekanini qayd etdi.
– O’zbekiston bilan hamkorlikni yangi bosqichda davom ettirish biz uchun
katta ahamiyatga ega, – dedi Rossiya Prezidenti. – Mamlakatlarimizda
o’zaro hamkorlikni yanada rivojlantirish uchun hali to’la
foydalanilmayotgan imkoniyatlar ko’p, ularni ishga solishdan ikki tomon
ham manfaatdor.
10

Shavkat Mirziyoyev mazkur uchrashuv davlatlarimiz o’rtasidagi
hamkorlikning yangi bosqichini boshlashda muhim qadam bo’lishini qayd etdi.
– Avvalo, 3-aprel kuni Sankt-Peterburgda ro’y bergan mash’um voqea
munosabati bilan Sizga va Rossiya xalqiga chuqur hamdardlik
bildiraman, – dedi Shavkat Mirziyoyev. – O’zbekiston va Rossiya
o’rtasidagi hamkorlik yuksak ishonch va o’zaro hurmat asosida
rivojlanmoqda. Turli darajadagi aloqalar faollashgani mamlakatlarimiz
ko’p qirrali munosabatlarni kengaytirishdan birdek manfaatdor ekanining
tasdig’idir. O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom
Karimov xotirasini yod etish maqsadida mamlakatimizga tashrif
buyurganingiz uchun yana bir bor minnatdorlik bildiraman.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev va Rossiya
Federatsiyasi Prezidenti Vladimir Putin ikki mamlakat rasmiy delegatsiyalari
ishtirokida muzokaralarni davom ettirdilar.
Oliy darajadagi tashriflar muntazamlik kasb etgani davlatlararo
munosabatlar yuksak darajada rivojlanayotganidan dalolat beradi. O’zbekiston va
Rossiya rahbarlarining bu galgi uchrashuvi mamlakatlarimiz o’rtasidagi manfaatli
muloqotlarning mantiqiy davomi bo’ldi.
Muzokaralarda savdo-iqtisodiyot, neft-kimyo, transport kommunikatsiyalari,
qishloq xo’jaligi, madaniyat, turizm, mehnat migrantlariga munosib sharoitlar
yaratish va boshqa sohalardagi hamkorlikni yanada rivojlantirish masalalariga
e’tibor qaratildi.
O’zbekiston va Rossiya xalqaro maydonda bir-birini qo’llab-quvvatlab
kelmoqda. Ikki mamlakatning tashqi siyosat, tashqi savdo, mudofaa mahkamalari
o’rtasida o’zaro maslahatlashuvlar izchil amalga oshirilmoqda. Mamlakatlarimiz
11

BMT, ShHT, MDH kabi xalqaro tuzilmalar doirasida ham samarali hamkorlik qilib
kelmoqda.
O’zbekiston – Rossiya munosabatlarida savdo-iqtisodiy hamkorlik asosiy
o’rin tutadi. 2013-2017-yillarga mo’ljallangan iqtisodiy hamkorlik dasturi, 2015-
2019-yillarda iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish va chuqurlashtirishning asosiy
yo’nalishlariga oid hukumatlararo bitimga muvofiq bu sohadagi aloqalar izchil
taraqqiy etmoqda.
Rossiya O’zbekistonning yetakchi savdo sheriklaridan biri. O’zbekiston
Rossiyaga tabiiy gaz, transport vositalari, qora va rangli metallar, trikotaj, paxta
tolasi, meva-sabzavotlar, turli xizmatlar eksport qiladi. Rossiya mamlakatimizga
transport vositalari, kimyo va qog’oz sanoati tovarlari, oziq-ovqat mahsulotlari
yetkazib beradi.
O’zbekistonda rossiyalik ishbilarmonlar bilan hamkorlikda tuzilgan 961
qo’shma korxona faoliyat yuritmoqda. Mamlakatimizda Rossiyaning 64 firma va
kompaniyasi vakolatxonasi ochilgan. Rossiya Federatsiyasi hududida
o’zbekistonlik hamkorlar bilan 569 tadbirkorlik subyekti tashkil etilgan bo’lib, ular
samarali faoliyat olib bormoqda.
O’zaro tovar ayirboshlash hajmi izchil ortib bormoqda. Xususan, so’nggi
vaqtlarda qishloq xo’jaligida bu ko’rsatkich ikki barobar o’sgan.
Ochiq va do’stona ruhda o’tgan muzokaralarda o’zaro hamkorlikni yanada
rivojlantirish, uni yangi bosqichga ko’tarish borasida fikr almashildi.
2017-yilda O’zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o’rtasida
diplomatik munosabatlar o’rnatilganiga 25-yil to’ldi. Ikki davlat o’rtasidagi
hamkorlik mustahkam huquqiy asosga ega. Mamlakatlarimiz o’rtasidagi
12

munosabatlar 2004-yil 16-iyunda imzolangan Strategik sheriklik to’g’risidagi
shartnoma, 2005-yil 14-noyabrda imzolangan Ittifoqchilik munosabatlari
to’g’risidagi shartnoma doirasida izchil rivojlanmoqda.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 2017-2021-yillarda O’zbekiston
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha Harakatlar
strategiyasida investitsiyaviy muhitni yaxshilash orqali mamlakatimiz iqtisodiyoti
tarmoqlari va hududlariga xorijiy sarmoyalarni faol jalb etish borasida samarali
ishlar amalga oshirilayotganini ta’kidladi.
Ikki mamlakat ham yonilg’i-energetika sohasida ulkan salohiyatga ega. Bu
mazkur yo’nalishdagi hamkorlik rivojida muhim o’rin tutmoqda. Rossiyaning
”Lukoyl” va ”Gazprom” kompaniyalari mamlakatimizdagi uglevodorod konlarini
qidirish va o’zlashtirishda faol ishtirok etmoqda. 2016-yilda Buxoro viloyatida
”O’zbekneftgaz” milliy xolding kompaniyasi bilan ”Lukoyl” kompaniyasi
hamkorligida Qandim gazni qayta ishlash majmuasi qurilishi boshlandi.
Dunyodagi yetakchi energetika kompaniyalaridan biri bo’lgan ”Gazprom”
O’zbekistonda geologiya-qidiruv ishlari olib borish va istiqbolli uglevodorod
konlarini o’zlashtirish bo’yicha yirik loyihalarni amalga oshirishda, shuningdek,
tabiiy gazni eksportga yetkazib berishda faol ishtirok etmoqda. Ustyurtda
o’tkazilgan geologiya-qidiruv tadqiqotlari natijasida ”Jel” gaz kondensati koni
ochildi. ”Shaxpaxti” koni birgalikda o’zlashtirilmoqda. Hozirgacha u yerdan 3,5
milliard kub metr gaz qazib olindi.
O’zbekiston avtomobillari Rossiyada doim xaridorgir. ”Matiz”, ”Nexia”
kabi mashinalarimiz bu yerda bir necha bor yilning eng yaxshi avtomobili, deb
topilgan. 2016-yilda ushbu mamlakatda yangi brend ostidagi ”Ravon Gentra”
avtomobili savdosi o’sgan.
13

Serquyosh zaminimizda yetishtirilgan meva-sabzavot mahsulotlariga dunyo
bozorida talab yuqori. Birinchi Prezidentimizning 2016-yil 12-apreldagi ”Meva-
sabzavot, kartoshka va poliz mahsulotlarini xarid qilish va ulardan foydalanish
tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori ushbu mahsulotlar
eksportini yanada oshirishga mustahkam zamin yaratdi.
2016-yil yakunlariga ko’ra, qishloq xo’jaligi sohasida o’zaro tovar
ayirboshlash hajmi 20 foizga o’sib, 398 million dollarga yetgan. Muzokarada
mamlakatimizda yetishtirilgan meva va qayta ishlangan meva-sabzavot
mahsulotlarini eksport qilish hajmini ko’paytirish va turini kengaytirishga kelishib
olindi.
Hukumatlararo va idoralararo aloqalar qo’shma loyihalarni ishlab chiqish va
amalga oshirishda muhim omil bo’lmoqda. Joriy yil 15-fevralda Toshkentda
Iqtisodiy hamkorlik bo’yicha O’zbekiston – Rossiya hukumatlararo
komissiyasining navbatdagi majlisi bo’lib o’tdi.
Uchrashuvda tovar ayirboshlash hajmini oshirish, sarmoyaviy hamkorlikni
rivojlantirish, transport va tranzit sohasidagi aloqalarni kengaytirishga doir
masalalar muhokama qilindi. Mamlakatlarimizda o’zaro hamkorlikni yanada
rivojlantirish uchun hali to’la foydalanilmayotgan imkoniyatlar ko’pligi, ularni
ishga solish ikki tomon uchun ham manfaat keltirishi ta’kidlandi.
Muzokaralarda tibbiyot, ilm-fan, ta’lim, madaniyat, sport va turizm sohalari
bo’yicha o’zaro aloqalarni yanada kengaytirish masalalariga ham e’tibor qaratildi.
O’zbekiston va Rossiya tibbiyot fani va ta’limini rivojlantirish, klinik,
profilaktik, eksperimental kardiologiya sohalarida yangi loyihalarni ishlab chiqish
va amaliyotga tatbiq etish bo’yicha samarali hamkorlik qilmoqda.
14

O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Rossiya
Federatsiyasi hukumati Raisi Dmitriy Medvedev bilan ham uchrashdi.
– O’zbekiston Rossiyaning eng ishonchli hamkorlaridan biri, – dedi
Dmitriy Medvedev. – Ikki davlat turli sohalarda ishonchli hamkorlik
qilib kelmoqda. Sizning tashrifingiz davomida juda katta loyihalar
bo’yicha kelishuvlarga erishish ko’zda tutilgan. Tashrifingiz
davlatlarimiz hamkorligida yangi sahifa ochishiga qat’iy ishonaman.
– Sankt-Peterburgda ro’y bergan mash’um voqea oqibatida halok
bo’lganlarning oila a’zolari va yaqinlariga chuqur hamdardlik bildiraman,
– dedi Shavkat Mirziyoyev. – Terrorizm chegara bilmaydigan xavfdir,
shu bois unga qarshi barcha kuchlarni birlashtirgan holda kurashish
lozim.
Prezidentimizning ushbu tashrifi o’zaro aloqalarni yangi bosqichga
ko’tarish, mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga molik dolzarb masalalar yuzasidan
fikr almashish uchun qulay imkoniyat ekani ta’kidlandi.
– Bugungi muloqotlarimiz ko’p sohalardagi hamkorligimizda yangi davrni
boshlab berishiga ishonaman, – dedi Shavkat Mirziyoyev.
O’zbekiston bilan Rossiyaning madaniy-gumanitar sohalardagi o’zaro
hamkorligi ham izchil rivojlanmoqda. Ikki davlat xalqlari bir-birining adabiyoti va
san’atiga hurmat bilan qaraydi. Moskva shahrida buyuk o’zbek shoiri va
mutafakkiri Alisher Navoiy haykali qad rostlagan. Toshkent shahridagi Pushkin
haykali o’rnatilgan maydon poytaxtimiz aholisi va mehmonlarining sevimli
maskanlaridan biridir.
15

O’zbekiston delegatsiyasining tashrifi arafasida Moskvadagi A.Pushkin
nomidagi tasviriy san’at muzeyida mamlakatimizning I.Savitskiy nomidagi davlat
san’at muzeyi eksponatlari ko’rgazmasi ochildi. Prezidentlar Shavkat Mirziyoyev
va Vladimir Putin ushbu ko’rgazmaga tashrif buyurdilar.
”Sahrodagi Luvr” nomini olgan I.Savitskiy nomidagi davlat san’at muzeyi
o’zining bebaho eksponatlari bilan dunyo san’at ixlosmandlari e’tiborini qozongan.
Muzeyda grafika, haykaltaroshlik, tasviriy va amaliy san’at namunalari, turli
arxeologik topilmalar, etnografiya buyumlari, qadimiy suratlar, tarixiy hujjatlar
singari yuz mingga yaqin nodir eksponat joy olgan.
Ana shunday buyuk merosni yig’ib qoldirgan olim I.Savitskiy 2002-yilda
”Buyuk xizmatlari uchun” ordeni bilan taqdirlangan.
A.Pushkin nomidagi tasviriy san’at muzeyida namoyish etilayotgan noyob
eksponatlar tomoshabinlarda katta qiziqish uyg’otmoqda.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Rossiya
Federatsiyasiga davlat tashrifi yakunlari bo’yicha qator muhim hujjatlar imzolandi.
O’zbekiston Respublikasi va Rossiya Federatsiyasi Prezidentlari Shavkat
Mirziyoyev va Vladimir Putin Qo’shma bayonotni imzoladilar. Ikki mamlakat
hukumatlari, vazirlik va idoralari o’rtasida hududlararo hamkorlik, mehnat
faoliyatini vaqtincha tashkil etish, sog’liqni saqlash, tibbiyot ta’limi va fani,
turizm, qurilish, neft-gaz, konchilik, metallurgiya, bank-moliya, bojxona, qishloq
xo’jaligi va boshqa sohalardagi aloqalarni rivojlantirishga doir hujjatlar imzolandi.
Prezidentlar Shavkat Mirziyoyev va Vladimir Putin ommaviy axborot
vositalari vakillari bilan uchrashuvda muzokaralar ochiqlik, o’zaro ishonch va
amaliy ruhda o’tganini ta’kidladilar. Tashrif asnosida erishilgan kelishuvlar,
imzolangan 16 milliard dollarlik 50 dan ortiq hujjat O’zbekiston va Rossiya
16

taraqqiyotiga, ikki mamlakat xalqlarining farovonligini yanada yuksaltirishga
xizmat qilishi qayd etildi.
Prezidentimizning davlat tashrifi va uning doirasidagi tadbirlar Rossiya
teleradiokanallari, gazetalari, internet nashrlari orqali keng yoritib borildi.
Shu bilan O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning
Rossiyaga davlat tashrifi yakuniga yetdi. Bo’lib o’tgan muzokaralarda ikki davlat
o’rtasidagi hamkorlikni rivojlantirishning muhim yo’nalishlari va istiqbollari
belgilab olindi. Tarixiy ahamiyat kasb etgan ushbu tashrif O’zbekiston va Rossiya
o’rtasidagi strategik sheriklik munosabatlarini yangi bosqichga olib chiqadi.
2.2.O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat.M.Mirziyoyev va
Rossiya Federatsiyasi Prezidenti V.V.Putinning qo’shma bayonoti
(Toshkent, 2018-yil 18-19-oktabr)
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning taklifiga binoan
Rossiya Federatsiyasi Prezidenti V.V.Putin 2018 yilning 18-19 oktabr kunlari
davlat tashrifi bilan O‘zbekiston Respublikasida bo‘ldi.
Oliy darajadagi O‘zbekiston-Rossiya muzokaralari ikki davlat o‘rtasidagi
ittifoqchilik munosabatlari va strategik sheriklikning yuqori darajasini aks
ettiradigan an’anaviy ochiq, do‘stona va konstruktiv muhitda bo‘lib o‘tdi.
Prezidentlar ko‘p qirrali o‘zaro manfaatli hamkorlikning keng qamrovli
masalalarini muhokama qilib, uni yanada rivojlantirish yo‘lidagi muhim
yo‘nalishlarni belgilab oldilar.
Tomonlar 2004 yil 16 iyunda imzolangan O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya
Federatsiyasi o‘rtasida strategik sheriklik to‘g‘risida Bitim, 2005 yil 14 noyabrda
imzolangan O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o‘rtasida
ittifoqchilik munosabatlari to‘g‘risida Shartnoma va 2012 yil 4 iyunda imzolangan
17

Strategik sheriklikni chuqurlashtirish to‘g‘risida Deklaratsiya asosida
munosabatlarni chuqurlashtirishga intilishlarini tasdiqladilar. Davlat rahbarlari
barcha darajalarda muloqot va aloqalarning faollashuvi natijasida O‘zbekiston va
Rossiya davlatlararo hamkorligining sifat jihatdan yangi bosqichi boshlanganini
mamnuniyat bilan qayd etdilar.
Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin ikki davlatning o‘zaro manfaatli savdo-iqtisodiy,
investitsiyaviy va innovatsion-texnologik hamkorligini yanada rivojlantirish
maqsadida O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o‘rtasidagi o‘zaro
munosabatlarning dolzarbligini ta’kidladilar. Shu munosabat bilan, 2018 yil 7
sentyabrda 19-yig‘ilishi bo‘lib o‘tgan O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya
Federatsiyasi o‘rtasida iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha Hukumatlararo komissiya
ishining samaradorligini qayd etgan holda, davlat rahbarlari mazkur yo‘nalish
bo‘yicha faoliyatga yangi kuchli turtki berishga qaror qildilar. Bu maqsadda
prezidentlar O‘zbekiston va Rossiya hukumat rahbarlari darajasida qo‘shma
komissiya tuzishga kelishib oldilar, unga ikki tomonlama tovar aylanmasi hajmini
yanada oshirish, o‘zaro eksport-import operatsiyalari, xususan, yuqori darajada
qayta ishlangan mahsulotlarni yetkazib berishni kengaytirish uchun shart-sharoitlar
yaratish, shuningdek, ikki tomonlama savdoda o‘zaro manfaatli asoslarda bojxona
va u bilan bog‘liq bo‘lmagan to‘siqlarni bartaraf etish bo‘yicha sa’y-harakatlarni
muvofiqlashtirish topshiriladi.
O‘zbekiston va Rossiya prezidentlari olib kiriladigan tovarlarga aksizlarni
kamaytirish, tovarlarni yetkazib berishda qator notarif to‘siqlarni bartaraf etish
maqsadida amalga oshirilayotgan choralar ikki mamlakat o‘rtasidagi imtiyozli
munosabatlarning aniq amaliy ifodasi degan umumiy fikrga keldilar. Tomonlar
O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o‘rtasida iqtisodiy hamkorlik
bo‘yicha Hukumatlararo komissiyaning 2018 yil yakunlari bo‘yicha O‘zbekiston-
Rossiya tovar aylanmasi hajmini 5 milliard AQSh dollariga yetkazishga oid
prognozini e’tiborga oldilar. Shu bilan birga, O‘zbekiston va Rossiya savdo-
18

iqtisodiy munosabatlarining salohiyatidan to‘la-to‘kis foydalanilmaganligi qayd
etildi. Ikki davlatning tegishli organ va tashkilotlariga o‘zaro tovar aylanmasini
ko‘paytirish bo‘yicha zaruriy choralar ko‘rish topshirildi. O‘zbekiston
Respublikasi Hukumati bilan Rossiya Federatsiyasi Hukumati o‘rtasida 2019-2024
yillarga mo‘ljallangan iqtisodiy hamkorlik dasturida belgilangan maqsadlarga
erishish bunga ko‘maklashadi.
Rossiya tomoni O‘zbekistonda investitsiyaviy iqlimni yaxshilashga qaratilgan
qonun hujjatlari qabul qilinganligini mamnuniyat bilan qarshi oldi hamda bu
yo‘nalishdagi keyingi qadamlar ikki davlat ishbilarmon doiralari o‘rtasida
to‘g‘ridan-to‘g‘ri hamkorlikni chuqurlashtirish, yuqori qo‘shimcha qiymatli
mahsulotlarni birgalikda ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish maqsadida ishlab
chiqarish kooperatsiyasini kengaytirish, O‘zbekiston korxonalarida Rossiyaning
eng yangi texnologiyalari va ilmiy ishlanmalarini joriy etishni rag‘batlantirishiga
ishonch bildirdi. Tomonlar hamkorlikning ustuvor yo‘nalishi sifatida O‘zbekiston-
Rossiya va Rossiya-O‘zbekiston ishbilarmonlar kengashlari va ikki davlatning
savdo-sanoat palatalari faoliyatiga ko‘maklashishga kelishib oldilar.
Davlat rahbarlari tashrif doirasida imzolangan hujjatlarda nazarda tutilgan
investitsiyaviy va savdo-iqtisodiy sohalardagi kelishuvlarning umumiy hajmi 25
milliard AQSh dollarini tashkil etganligini mamnuniyat bilan qayd etdilar.
O‘zbekiston va Rossiya prezidentlari ham ikki tomonlama asosda, ham ko‘p
tomonlama tashkilotlar doirasida moliya-bank sohasida hamkorlik istiqbollarini
ta’kidladilar. Tomonlar budjetni prognozlashtirish, bojxona va soliq qonunchiligini
takomillashtirish sohalarida tajriba almashishga alohida ahamiyat beradilar. Ikki
davlat prezidentlari o‘zaro hisob-kitoblarda tadbirkorlik uchun talabgir
valyutalardan foydalanishni, shuningdek, banklararo hamkorlikni, xususan,
iqtisodiyotning real sektorida qo‘shma loyihalarni amalga oshirishda
kengaytirishga intilishlarini e’tirof etdilar.
19

Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin ikki davlat mintaqalari o‘rtasida yangi sermahsul
va o‘zaro manfaatli munosabatlarni rivojlantirish va mustahkamlashga
bag‘ishlangan O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o‘rtasida
mintaqalararo hamkorlikning birinchi forumi faoliyatini ochib berdilar.
Prezidentlar sheriklik munosabatlarini chuqurlashtirish, kichik va o‘rta tadbirkorlik
vakillari o‘rtasida ishlab chiqarish va ilmiy-texnikaviy hamkorlikni rivojlantirish
hamda ularning O‘zbekiston va Rossiyada o‘tkaziladigan konferensiya va
ko‘rgazma-yarmarka tadbirlarida ishtirok etishlari uchun qulay shart-sharoitlar
yaratishga qaratilgan ikki davlat mintaqalari tashabbuslarini qo‘llab-
quvvatlashlarini e’tirof etdilar. Tomonlar ikki davlat mintaqalarida O‘zbekiston-
Rossiya savdo uylari tashkil etilganligini olqishladilar. Davlat rahbarlari
O‘zbekiston-Rossiya savdo-iqtisodiy hamkorligining barcha jabhalari uchun
mintaqalararo hamkorlikni rivojlantirish muhimligini ta’kidlab, forum doirasida
100 dan ortiq loyihalar bo‘yicha qiymati 2 milliard AQSh dollari atrofida bo‘lgan
hujjatlar imzolanganligini mamnuniyat bilan qayd etdilar.
Prezidentlar qishloq xo‘jaligi sohasida O‘zbekiston va Rossiya hamkorligining
hamda ikki davlat agrosanoat komplekslari yo‘nalishi bo‘yicha aloqalarni tubdan
rivojlantirishning ustuvor ahamiyatini ta’kidladilar.
Tomonlar O‘zbekistondan meva-sabzavot mahsulotlarini Rossiya bozoriga
yetkazib berish bo‘yicha «yashil yo‘lak» tashkil etish va uning faoliyat yuritishi
natijasida olingan ijobiy tajribani O‘zbekiston ishlab chiqaruvchilarining boshqa
bir qator mahsulotlariga nisbatan ham qo‘llash imkoniyatini ko‘rib chiqishga
kelishib oldilar.
O‘zbekiston Respublikasi Hukumati bilan Rossiya Federatsiyasi Hukumati
o‘rtasida O‘zbekiston Respublikasi hududida atom elektr stansiyasini qurishda
hamkorlik to‘g‘risidagi Bitim imzolanganligi hamda mazkur atom elektr stansiyasi
20

qurilishining boshlanishi O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirish va uni ilg‘or
ilmiy-texnologik taraqqiyot bosqichiga chiqarish uchun keng istiqbollar ochadi.
Mazkur loyihani muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun Tomonlar O‘zbekiston
Respublikasida atom energetikasi bo‘yicha kadrlar tayyorlash va o‘qitish sohasida
yaqindan hamkorlik qilishga kelishib oldilar.
Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin energetika quvvatini kuchaytirish va elektr
energiyasi sohasidagi aloqalarni rivojlantirish bo‘yicha ikki va ko‘p tomonlama
asosda amalga oshirilayotgan sa’y-harakatlar O‘zbekistonning ishlab chiqarish va
ijtimoiy sohalarini yanada rivojlantirishga ko‘maklashishini tasdiqladilar.
Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin transport sohasida ikki tomonlama hamkorlikka,
shu jumladan, tashqi bozorlarga eng qisqa va samarali chiqishni ta’minlaydigan
tranzit yo‘laklarini rivojlantirish va diversifikatsiya qilish masalalariga ustuvor
ahamiyat beradilar.
O‘zbekiston va Rossiya aloqa operatorlari salohiyatidan maksimal darajada
foydalanilgan holda aloqa, axborot texnologiyalari va telekommunikatsiyalar
sohasida konstruktiv hamkorlik davom ettiriladi.
Prezidentlar ikki tomonlama munosabatlarni rivojlantirishda media sohasining
o‘rnini alohida ta’kidladilar va mazkur sohada hamkorlikni kengaytirish tarafdori
ekanliklarini bildirdilar.
Davlat rahbarlari innovatsion ishlanma va texnologiyalarni joriy etish, shuningdek,
investitsiyalarni jalb qilishning muhim omillaridan biri hisoblanadigan birgalikdagi
kosmik faoliyatni tartibga soluvchi ikki tomonlama bitimni tez fursatlarda tuzish
zarurligini ko‘rsatib o‘tdilar.
21

Prezidentlar ikki va ko‘p tomonlama ilmiy-texnikaviy hamkorlikning yangi
istiqbollarini ochadigan O‘zbekiston Respublikasi Hukumati bilan Rossiya
Federatsiyasi Hukumati o‘rtasida «Suffa» xalqaro radioastronomik
observatoriyasini yaratish to‘g‘risidagi Bitimni amalga oshirish muhimligini
ta’kidladilar.
Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin turizmni rivojlantirish, ikki davlatning yetakchi
ta’lim, ilmiy, tibbiyot markazlari o‘rtasida aloqalar o‘rnatish, madaniyat va sport
sohasidagi almashinuvlarni jadallashtirishda o‘z aksini topadigan madaniy-
gumanitar va ijtimoiy sohalarda O‘zbekiston-Rossiya aloqalarini kengaytirishning
izchil tendensiyasini qayd etdilar. Tashrif davomida imzolangan 2019-2021
yillarga mo‘ljallangan madaniy-gumanitar sohada hukumatlararo hamkorlik
Dasturi va uni amalga oshirish bo‘yicha tadbirlar Rejasi O‘zbekiston va Rossiya
xalqlari o‘rtasidagi do‘stlik munosabatlarini mustahkamlashga ko‘maklashadi.
Prezidentlar O‘zbekistonning jadal rivojlanayotgan iqtisodiyotini yuqori malakali
mutaxassislar va ilmiy kadrlar bilan ta’minlash maqsadida tuzilgan O‘zbekiston
Respublikasida Rossiya Federatsiyasining oliy ta’lim bo‘yicha ta’lim muassasalari
filiallarini tashkil etish va ularning faoliyat yuritishi to‘g‘risidagi Bitimning
ahamiyatini yuqori baholadilar. Davlat rahbarlari O‘zbekiston Respublikasida
Rossiyaning yetakchi ta’lim muassasalarining filiallari tarmog‘ini kengaytirish
O‘zbekistonlik mutaxassislarning malakasini oshirishda muhim omil hisoblanishini
ta’kidladilar.
Davlat rahbarlari ikki tomonlama hamkorlikning yuqori sur’atlarda rivojlanishi
fuqarolarning sog‘lig‘ini mustahkamlash, hayot sifati va davomiyligini oshirishga
yo‘naltirilgan milliy strategiyalarni muvaffaqiyatli amalga oshirish bilan bog‘liq
ekanligini ta’kidlaydilar. Shu munosabat bilan, O‘zbekiston va Rossiya tibbiyot
tashkilotlari o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalarni rag‘batlantirishga katta
ahamiyat beriladi.
22

Tomonlar O‘zbekiston Respublikasi va Rossiya Federatsiyasida istiqomat
qiladigan tegishincha rus va o‘zbek jamiyatlari uchun qulay shart-sharoitlar
yaratishga ko‘maklashadilar, ularning ona tili, milliy madaniyati, an’ana va urf-
odatlarini saqlash va rivojlantirishga yordam ko‘rsatadilar hamda ularning huquq
va qonuniy manfaatlarining himoyasini ta’minlaydilar.
Davlat rahbarlari O‘zbekiston Respublikasi Hukumati bilan Rossiya Federatsiyasi
Hukumati o‘rtasida Rossiya Federatsiyasi hududida vaqtinchalik mehnat
faoliyatini amalga oshirish uchun O‘zbekiston Respublikasi fuqarolarini tashkiliy
asosda qabul qilish va jalb etish to‘g‘risidagi Bitimni hayotga tadbiq etish bo‘yicha
ishlarni faollashtirishga, migratsiya sohasida hamkorlikning xalqaro tan olingan
shakllarini yanada rivojlantirishga ko‘maklashishga kelishib oldilar.
Tomonlar jismoniy tarbiya va sport sohasidagi hamkorlikning faollashuvini, shu
jumladan, sportning milliy turlarini rivojlantirish bo‘yicha faoliyatni olqishladilar.
Prezidentlar harbiy va harbiy-texnikaviy sohalarda, xavfsizlikni ta’minlash
sohasida hamkorlikni rivojlantirish niyatlarini tasdiqladilar. Ular 2016 yil 29
noyabrda imzolangan O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi
o‘rtasida harbiy-texnikaviy hamkorlikni rivojlantirish to‘g‘risida Shartnoma,
shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi bilan Rossiya
Federatsiyasi Mudofaa vazirligi o‘rtasida 2018 yilga mo‘ljallangan ikki tomonlama
hamkorlik Rejasini amalga oshirish holatini ijobiy baholadilar.
Davlat rahbarlari ham ikki tomonlama asosda, ham ko‘p tomonlama formatda
favqulodda vaziyatlarning oldini olish va ularni bartaraf etish sohasida hamkorlikni
mustahkamlash va rivojlantirish niyatlarini bildirdilar.
23

Prezidentlar o‘zaro ishonch va bir-birlarining manfaatlarini hisobga olish
tamoyillariga asoslangan sheriklik munosabatlarini kengaytirish Markaziy Osiyoda
xavfsizlikka yangi tahdid va xatarlarga qarshi kurashish bo‘yicha vazifalarni
birgalikda hal etishga ko‘maklashishini ta’kidladilar.
Muzokaralar davomida eng dolzarb xalqaro masalalar yuzasidan fikr almashildi.
Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin mintaqaviy va global kun tartibidagi muhim
masalalar bo‘yicha pozitsiyalarining mos kelishi yoki yaqinligini qayd etdilar.
Prezidentlar xalqaro xavfsizlik sohasidagi vaziyatdan xavotirda ekanliklarini
bildirdilar hamda barcha davlatlar tomonidan teng va bo‘linmas xavfsizlik
tamoyiliga tayangan holda global va mintaqaviy barqarorlikni mustahkamlash
bo‘yicha izchil ishlar amalga oshirilishi tarafdori ekanliklarini e’tirof etdilar.
Tomonlar davlatlarning teng huquqli hamkorligiga, ular tarafidan barcha uchun
yagona bo‘lgan qoida va me’yorlarga rioya etilishiga hamda Birlashgan Millatlar
Tashkiloti (BMT)ning jahon siyosatini tartibga solish va muvofiqlashtirish markazi
sifatidagi qat’iy rolining tan olinishiga asoslangan yanada adolatli politsentrik
xalqaro tartibning o‘rnatilishi barcha davlatlar manfaatlariga javob berishini qayd
etdilar. Shundan kelib chiqqan holda, Tomonlar xalqaro huquq normalari, eng
avvalo, BMT Nizomining asosiy maqsad va tamoyillariga rioya etish asosida o‘z
tashqi siyosatlarini amalga oshiradilar.
Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin global va mintaqaviy tashkilotlar va birlashmalar,
shu jumladan, BMT, Shanxay hamkorlik tashkiloti (ShHT), Mustaqil Davlatlar
Hamdo‘stligi (MDH), Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, BMTning
Osiyo va Tinch okeani uchun iqtisodiy va ijtimoiy komissiyasi doirasida ikki
davlatning manfaatlaridan kelib chiqqan holda hamkorlikni davom ettirish va
Tomonlar o‘rtasidagi hamjihatlikni muvofiqlashtirishda qat’iy ekanliklarini e’tirof
etdilar.
24

Prezidentlar xalqaro tinchlik va xavfsizlikni ta’minlash uchun kosmik fazoda
qurollanish poygasini bartaraf etishga qaratilgan tezkor amaliy choralar o‘ta
muhim ekanligini qayd etdilar. Ular bunday choralardan eng samaralisi fazoda
qurollarni joylashtirmaslik bo‘yicha ishonchli kafolatni ta’minlaydigan yuridik
jihatdan majburiy bo‘lgan ko‘p tomonlama hujjatni ishlab chiqish ekanligini
ta’kidladilar. Bunday bitim tuzilguniga qadar O‘zbekiston Respublikasi va Rossiya
Federatsiyasi kosmik fazoni har qanday turdagi qurollardan holi saqlashga, fazoda
birinchi bo‘lib qurollarni joylashtirmaslik siyosatini izchil amalga oshirish orqali
fazodan tinch maqsadlarda foydalanish va uni tadqiq qilishga har tomonlama
ko‘maklashadilar. Prezidentlar boshqa davlatlarni, birinchi navbatda, kosmik
salohiyatga ega bo‘lgan mamlakatlarni fazoda birinchi bo‘lib qurollarni
joylashtirmaslik bo‘yicha siyosiy majburiyatga sodiq ekanliklarini tegishli tarzda
bildirish imkoniyatini ko‘rib chiqishga chaqirdilar.
Sh.M.Mirziyoyev va V.V.Putin ikki davlat 1993 yilda qabul qilingan Kimyoviy
qurollarni yaratish, ishlab chiqarish, to‘plash va qo‘llashni taqiqlash hamda uni
yo‘q qilib tashlash to‘g‘risidagi Konvensiyaning yaxlitligini saqlashga, Kimyoviy
qurollarni taqiqlash bo‘yicha tashkilotning birligi va siyosiylashmagan faoliyat
asosiga sodiq ekanligini bildirdilar.
Davlat rahbarlari BMT va uning Xavfsizlik kengashining markaziy
muvofiqlashtiruvchi roliga tayangan holda, BMT Nizomi hamda xalqaro
huquqning umume’tirof etilgan prinsip va normalari asosida terrorizmga, shu
jumladan, uni moliyalashtirishga, xorijiy terrorchi-jangarilarning faoliyatiga,
terroristik mafkura va targ‘ibotga qarshi kurashish bo‘yicha jahon hamjamiyatining
sa’y-harakatlarini birlashtirishga chaqirdilar. Prezidentlar terroristik va
ekstremistik tashkilotlardan, shuningdek, terrorizm va ekstremizm bilan kurashish
muammosidan suveren davlatlarning ishlariga ularning barqarorligiga putur
yetkazadigan tarzda aralashish maqsadlarida foydalanishga yo‘l qo‘ymaslik
zarurligini ta’kidladilar.
25

O‘zbekiston va Rossiya terrorizm, giyohvandlik vositalarini noqonuniy ishlab
chiqarish va ular bilan noqonuniy muomalada bo‘lish, korrupsiya va transmilliy
uyushgan jinoyatchilikning boshqa turlariga qarshi kurashda ham ikki tomonlama
darajada, ham global va mintaqaviy tashkilotlar, eng avvalo, BMT, ShHT va MDH
doirasida hamkorlikni rivojlantirishda qat’iy ekanliklarini tasdiqladilar. Tomonlar
tegishli maxsus tuzilmalardagi hamkorlikni muvofiqlashtirish tarafdori
ekanliklarini ta’kidladilar.
Tomonlar Afg‘oniston Islom Respublikasida tinch qayta tiklanish jarayoni
faqatgina afg‘onlar boshchiligida va afg‘onlarning o‘zlari tomonidan amalga
oshirilishi lozim deya ishonch bildirdilar. Rossiya tomoni «Tinchlik jarayoni,
xavfsizlik sohasida hamkorlik va mintaqaviy sheriklik» mavzuidagi Afg‘oniston
bo‘yicha oliy darajadagi xalqaro konferensiya yakunlari bo‘yicha qabul qilingan
Toshkent deklaratsiyasiga muvofiq Afg‘onistonda tinchlik jarayoniga
ko‘maklashish, Afg‘oniston iqtisodiyotini qayta tiklash va mazkur davlatni
mintaqaviy iqtisodiy hamkorlikka jalb etish bo‘yicha O‘zbekiston tomonining
tashabbuslarini hamda O‘zbekiston amalga oshirayotgan muhim qadamlarni
mamnuniyat bilan qarshi oldi. O‘zbekiston tomoni Rossiya Federatsiyasi
tashabbusi bilan Afg‘onistonda tinch muloqotni yo‘lga qo‘yishga ko‘maklashish
uchun maydon sifatida tashkil etilgan Afg‘oniston bo‘yicha maslahatlashuvlarning
Moskva formatini qo‘llab-quvvatlaydi. O‘zbekiston va Rossiya «ShHT –
Afg‘oniston» aloqa guruhi doirasida birgalikdagi ishlarni davom ettirish
muhimligini ta’kidladilar.
Davlat rahbarlari Markaziy Osiyoda o‘zaro manfaatli va samarali mintaqaviy
hamkorlikni rivojlantirishdagi ijobiy tendensiyalarni qayd etdilar. Ular so‘nggi
paytlarda mintaqada davlatlararo chegaralarni huquqiy rasmiylashtirishda
erishilgan sezilarli progress, o‘zaro manfaatlarni hisobga olish va konsensus
asosida suv va energetika resurslariga oid masalalarni konstruktiv hal etish
26

bo‘yicha amaliy harakatlar mintaqaviy barqarorlik va xavfsizlikni
mustahkamlashga ko‘maklashishi hamda Markaziy Osiyo davlatlarining izchil
taraqqiyoti va investitsiyaviy jozibadorligi uchun zaruriy shart-sharoitlar
yaratishga xizmat qilishini tasdiqladilar.
Iqlim o‘zgarishining salbiy oqibatlarini e’tiborga olib, davlat rahbarlari xalqaro
huquqning umume’tirof etilgan prinsip va normalari asosida va mintaqaning
barcha davlatlari manfaatlarini hisobga olgan holda Markaziy Osiyoda suvdan
foydalanishning o‘zaro manfaatli va adolatli tizimini yaratishga sodiq ekanliklarini
ta’kidladilar hamda Orolni qutqarish xalqaro fondining ko‘rsatib o‘tilgan
muammolarni hal etishga salmoqli hissa qo‘shadigan tuzilma sifatidagi yuksak
salohiyatini qayd etdilar.
Davlat rahbarlari bo‘lib o‘tgan tashrif, qizg‘in muzokaralar va imzolangan ko‘p
sonli hujjatlar O‘zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o‘rtasidagi
an’anaviy do‘stona birodarlik aloqalarini mustahkamlash yo‘lida yana bir
bosqichni ochib berishiga ishonch bildirdilar.
Rossiya Federatsiyasi Prezidenti V.V.Putin O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Sh.M.Mirziyoyevga va butun O‘zbekiston xalqiga samimiy qabul uchun chuqur
minnatdorlik bildirdi hamda Sh.M.Mirziyoyevni o‘zi uchun qulay bo‘lgan vaqtda
rasmiy tashrif bilan Rossiyada bo‘lishga taklif qildi. Taklif mamnuniyat bilan
qabul qilindi. Tashrif muddatlari diplomatik kanallar orqali kelishiladi.
Rossiya elchisi: O zbekiston rahbariyati tomonidan amalga oshirilayotganʻ
islohotlar Rossiya – O zbekiston samarali hamkorligida yangi ufqlar ochdi
ʻ
Rossiya O zbekistonning strategik hamkori va ittifoqchisidir. Rossiya
ʻ
Federatsiyasi 1992-yil 20-martda O zbekiston Respublikasining mustaqilligini tan
ʻ
27

olgan va shu kuni ikki mamlakat o rtasida diplomatik aloqalar rasmiy ravishdaʻ
o rnatgan.
ʻ
O zbekiston Mustaqilligi bayrami arafasida “Dunyo” AA muxbiri Rossiya
ʻ
Federatsiyasining mamlakatimizdagi Favqulodda va muxtor elchisi Vladimir
Tyurdenev bilan suhbatlashdi.
– Elchi janoblari, suhbatimiz Mustaqillik bayrami arafasida bo lib
ʻ
o tmoqda. An anaga ko ra, ushbu sana arafasida turli yo nalishlarda
ʻ ʼ ʻ ʻ
erishilgan yutuqlar sarhisob qilinadi. Shu bois bugungi suhbatimiz
O zbekiston – Rossiya hamkorligida erishilgan natijalarga bag ishlanadi.
ʻ ʻ
Ma lumki, O zbekiston va Rossiya Har tomonlama strategik sheriklik
ʼ ʻ
to g risidagi deklaratsiyani imzolash arafasida turibdi. O zbekiston
ʻ ʻ ʻ
Prezidentining Rossiyaga kutilayotgan davlat tashrifi chog ida mazkur
ʻ
hujjatning imzolanishi rejalashtirilgan. O quvchilarimizga ushbu
ʻ
deklaratsiya nimani anglatishi, o zaro munosabatlarni yana-da yuqori
ʻ
darajaga olib chiqish uchun qanday ishlar amalga oshirilishi haqida
so zlab bersangiz.
ʻ
– O zbekiston Prezidentining Rossiyaga kutilayotgan davlat tashrifi
ʻ
mavzusiga to xtalar ekanman, aytishim mumkinki, mamlakatlarimiz
ʻ
rahbarlari Vladimir Putin bilan Shavkat Mirziyoyev o rtasida samimiy
ʻ
munosabatlar rivojlangan va doimiy muloqotlar olib borilmoqda.
Rossiya-O zbekiston munosabatlarini yangi bosqichga olib chiqish uchun
ʻ
izchil, tizimli choralar ko rilmoqda. Rossiya Federatsiyasi bilan
ʻ
O zbekiston Respublikasi o rtasida Har tomonlama strategik sheriklik
ʻ ʻ
to g risidagi deklaratsiyaning imzolanishiga erishilishi
ʻ ʻ
muvaffaqiyatlarimizga yana bir yorqin misoldir. Ushbu hujjat
mamlakatlarimiz o rtasidagi uzoq muddatli samarali hamkorlikda muhim
ʻ
28

bo lib, o zaro munosabatlarni barcha sohalarda rivojlantirish uchunʻ ʻ
zamin yaratadi.
Yaqinda rossiyalik shifokor va mutaxassislardan iborat delegatsiyaning
Toshkentga tashrifi, o zbekistonlik hamkasblariga koronavirus infeksiyasi
ʻ
tarqalishiga qarshi kurashish va o ta og ir bemorlarni davolashda ko rsatayotgan
ʻ ʻ ʻ
yordami mamlakatlarimiz o rtasidagi Har tomonlama strategik sheriklikning
ʻ
yorqin namunasidir. Bu o zaro yordam va qiyin paytlarda bir-biriga ko mak berish
ʻ ʻ
tamoyillariga sodiq xalqlarimiz o rtasidagi birodarlik rishtalariga misol emasmi?
ʻ
Biz tarixning eng og ir sinovlarini, jumladan, Ikkinchi jahon urushi, 1966-yildagi
ʻ
Toshkent zilzilasini yelkama-yelka turib yengib o tganmiz. Ishonchim komilki,
ʻ
bugungi ofat bilan ham birgalikdagi kurashimizni yana-da kuchaytiramiz.
– Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev Prezident sifatida ish boshlagan
davrdan buyon tashqi va ichki siyosatda keng ko lamli islohotlarni
ʻ
amalga oshirdi. Bu o zgarishlar mamlakatlarimiz o rtasidagi do stona
ʻ ʻ ʻ
munosabatlar, har tomonlama o zaro manfaatli hamkorlikni
ʻ
mustahkamlashga qanchalik ta sir ko rsatdi?
ʼ ʻ
– O zbekiston rahbariyatining mamlakatda siyosiy tizimni isloh qilishi,
ʻ
qonun chiqaruvchi va vakillik organlari rolining kuchaytirishi, deputatlar
korpusi va partiya tizimida qonunchilikdagi tub o zgarishlar, “Kuchli
ʻ
davlatdan kuchli fuqarolik jamiyati sari” konsepsiyasini amalga
oshirilishi va eng muhimi, jamiyatdagi ijobiy o zgarishlar muhitida
ʻ
Rossiya – O zbekiston samarali hamkorligi uchun yangi ufqlar ochildi.
ʻ
Parlamentlararo va mintaqalararo aloqalar kengaymoqda. Mamlakatlarimizning
jamoat birlashmalari va nohukumat tashkilotlari o rtasida aloqalarni faollashtirish
ʻ
29

va chuqurlashtirish imkoniyatlari ham sezilarli ravishda kengaydi. O zbekistondaʻ
ichki siyosatdagi yangilanishlar natijasida fuqarolik jamiyati institutlari yana-da
faollashdi. Bu esa “Xalq diplomatiyasi”ni o zaro tushunish, ishonch va do stlikni
ʻ ʻ
yana-da mustahkamlashda bitmas-tuganmas manba sifatida namoyon bo lishiga
ʻ
yordam beradi.
Islohotlar nafaqat Markaziy Osiyo mintaqasida ishonch muhitini
mustahkamlashga, balki O zbekistonning xalqaro faolligini oshirishga
ʻ
yo naltirilgan tashqi siyosatiga ijobiy ta sir ko rsatdi.
ʻ ʼ ʻ
So nggi yillarda o zbekistonlik sheriklar BMT Bosh Assambleyasining qator
ʻ ʻ
rezolyutsiyalarini qabul qilish tashabbusi bilan chiqdi. 2019-yil dekabr oyida qabul
qilingan “Markaziy Osiyoda barqaror turizm va barqaror rivojlanish”
rezolyutsiyasi shulardan biri. Rossiya ushbu hujjatning 50 hammualliflaridan
biridir. O z navbatida, O zbekiston xalqaro tashkilotlarda Rossiya tashabbuslarini
ʻ ʻ
qo llab-quvvatlamoqda. Xususan, O zbekiston BMT Bosh Assambleyasining
ʻ ʻ
natsizmni ulug lash, kosmosga qurollarni birinchi joylashtirishga qarshi kurash va
ʻ
xalqaro axborot xavfsizligini ta minlash kabi rezolyutsiyalari qabul qilinishida
ʼ
hammuallif bo ldi.
ʻ
Shanxay hamkorlik tashkiloti doirasida O zbekiston Prezidentining taklifiga
ʻ
binoan tashkilotga a zo davlatlar rahbarlarining yoshlarga qo shma murojaati va
ʼ ʻ
uni amalga oshirish bo yicha harakatlar dasturi qabul qilindi, SHHTga a zo
ʻ ʼ
davlatlar temir yo l ma muriyatlari rahbarlari uchrashuvlarining yangi mexanizmi
ʻ ʼ
yaratildi. O zbekiston tashkilotda mintaqalararo hamkorlikni yo lga qo yishda faol
ʻ ʻ ʻ
ishtirok etmoqda, Rossiya tomonining SHHT Mintaqaviy aksilterror tuzilmasini
(MATT) SHHTga a zo davlatlarning xavfsizlikka oid tahdid va tahdidlarga qarshi
ʼ
kurashish bo yicha universal markazga aylantirish g oyasini qo llab-quvvatlaydi.
ʻ ʻ ʻ
30

O zbekiston Mustaqil Davlatlar Hamdo stligi faoliyatidagi ishtirokini sezilarliʻ ʻ
darajada kengaytirdi va hamkorlikning qator tarmoq organlariga qo shildi. Bu,
ʻ
shubhasiz, mamlakatlarimizning hamkorlik imkoniyatlarini kengaytiradi. Bu yil
O zbekiston MDH da birinchi marta raislik qilmoqda.
ʻ
Biz o zbekistonlik sheriklarning Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqiga kuzatuvchi sifatida
ʻ
qo shilish istagini olqishlaymiz. Ishonchim komilki, ushbu maqomga ega bo lish
ʻ ʻ
O zbekiston uchun Yevroosiyo integratsiyasi jarayonini bevosita kuzatib borish,
ʻ
Yevroosiyo iqtisodiy ittifoqiga a zo davlatlar bilan yaqin aloqalarni o rnatishning
ʼ ʻ
maqbul shakllarini aniqlash imkonini beradi.
– Bugun Rossiyada o zbeklar juda ko p. Ular, jumladan, vaqtincha mehnat
ʻ ʻ
faoliyatini amalga oshirmoqda, tahsil olmoqda, biznes bilan
shug ullanmoqda va san at sohasida izlanish olib bormoqda. Shu
ʻ ʼ
munosabat bilan aytish mumkinki, migratsiya o zaro hamkorlikning
ʻ
ustuvor va dolzarb masalalaridan biriga aylanmoqda. Sizningcha,
O zbekiston va Rossiya ushbu omildan ikki mamlakat ravnaqi uchun
ʻ
qanday qilib yana-da samarali foydalanishi mumkin? Bu borada qanday
yechimlar topilgan va qanday muammolar hal etilishi kerak?
– Shubhasiz, bugungi kunda migratsiya eng nozik va dolzarb masalalardan
biridir. To g ri ta kidlaganingizdek, Rossiyada o zbekistonliklar juda
ʻ ʻ ʼ ʻ
ko p. Turli ma lumotlarga ko ra, ular soni 1,5 milliondan 2 milliongacha
ʻ ʼ ʻ
yetadi va ularning aksariyati vaqtincha mehnat faoliyatini amalga
oshirish istagida. Migrantlar va rossiyalik ish beruvchilar duch
kelayotgan qiyinchiliklarni hisobga olgan holda, ish jarayonini
optimallashtirish mexanizmini yaratish, xodim malakasi va o qishini
ʻ
tasdiqlovchi zarur hujjatlarni qayta ishlash tartibini aniqlashtirish
muhimdir. Shuningdek, noqonuniy ish bilan band bo lganlar sonini
ʻ
kamaytirish uchun zarur sharoit ta minlanishi kerak. Ta kidlash joiz,
ʼ ʼ
31

mamlakatlarimizning vakolatli idoralari ushbu muammolarni hal qilish
yo lida doimiy ish olib bormoqda.ʻ
Shu bilan birga, bu yil biz yangi sinov – xalqaro transport aloqalarini cheklab
qo ygan, aksariyat kompaniya va korxonalar faoliyatini to xtatgan koronavirus
ʻ ʻ
pandemiyasi bilan to qnashdik. Shu munosabat bilan chet eldagi ko plab fuqarolar
ʻ ʻ
qiyin vaziyatga tushib qoldi.
Mavjud sharoitni inobatga olgan holda, mamlakatlarimiz rahbarlari ular ahvolini
yaxshilash bo yicha birgalikda qator choralar ko rmoqda. Xususan, Rossiya
ʻ ʻ
Prezidenti Vladimir Putin migratsiya hujjatlarining amal qilish muddatlarini
uzaytirish, patent uchun oylik to lov, mamlakatda bo lish tartibini buzganlik uchun
ʻ ʻ
jarima, shu jumladan, hujjatlarning muddati o tganligi uchun jarimaga tortishni
ʻ
bekor qilishga oid farmonni imzoladi.
Karantinga qaramay, Rossiya Federatsiyasida bo sh ish o rinlari to g risidagi
ʻ ʻ ʻ ʻ
ma lumotlar bazasi muntazam ravishda yangilab turilibdi. Natijada ishdan ayrilgan
ʼ
muhojirlar o zlari uchun yangi ish topish imkoniga ega bo lmoqda. Bundan
ʻ ʻ
tashqari, uyga zudlik bilan qaytishga zarurati bor fuqarolar uchun mamlakatlarimiz
aviakompaniyalari tomonidan charter reyslar muntazam tashkil etilmoqda.

32

3.1 Davlatlararo ijtimoiy madaniyat va harbiy-texnikaviy
hamkorlikning yangi tizimi
Davlatlarimiz o’rtasidagi munosabatlarning yillar davomida rivojlanib
borishi manfaatli aloqalarni ko’p sohada chuqurlashtirishga olib keldi. Ikki o’rtada
imzolangan «strategik sheriklik» to’g’risidagi va «Ittifoqchilik munosabatlari»
to’g’risidagi bitimlar mintaqamiz va yurtimizda tinchlik, barqarorlikni ta’minlash
uchun poydevor bo’ldi. Shu bilan birga mamlakatlarimiz o’rtasidagi madaniy,
ijtimoiy, harbiy sohalarda hamkorlik yana yangi bosqichga chiqdi. 2004 yil 16
iyunda imzolangan «strategik sheriklik» to’g’risidagi bitimning 12-moddasida:
-«tomonlar ijtimoiy, madaniy sohalarda tashkilotlar, uyushmalar o’rtasidagi
aloqa va almashinuvlarni o’rnatish va qo’llab-quvvatlashlari ko’rsatib o’tilgan
yo’nalishlarda ko’zlangan dastur va ishlarni amalga oshirish orqali gumanitar
sohadagi hamkorlikni rivojlantiradi»-deyilgan.
Ushbu fikrlar albatta, tomonlararo bo’ladigan yaqinlashuvga yangi zamin
tayyorladi, keyingi hamkorlik uchun asos yaratadi.
2005 yil 15 noyabrdagi bitimning 12-moddasida:
-tomonlar gumanitar sohadagi hamkorlik qiluvchi fuqarolar uchun bevosita
aloqalarni yo’lga qo’yish va rivojlantirish uchun shartnoma huquqiy asosni
yaratish shart-sharoitlarini ta’minlaydilar- deb ko’rsatib o’tilgan.
Ushbu yaratilgan shartnomaviy huquq asoslari ikki o’rtada yuqoridagi
sohalarda faoliyat ko’rsatadigan fuqarolar uchun muhim hisoblanadi. Hozirda
Rossiyaning V.M.Lomonosov nomidagi MDU ni Toshkent shaxrida filialini ochish
mo’ljallanmoqda. Yana 2006 yilda Rossiya O’zbekiston madaniyat kunlari, 2007
yilda esa O’zbekistonda Rossiya madaniyat kunlari o’tkazish mo’ljallangan.
Rossiya Federatsiyasining elchisi F.Muxametshin vatandoshimiz Sovet
Ittifoqi qaxramoni I. Karimovga va 5 ta «Shuhrat» ordeni kavalerlariga Rossiya
Prezidenti V.Putinning shaxsiy tabrigi va sovg’alarini topshirdi.
Urush va mexnat faxriylariga jami 1800 kishiga moddiy yordam ko’rsatildi.
550 dan ortiq insonga sanatoriya va sog’lomlashtirish markazlariga yo’llanmalar
berildi.
33

O’zbekiston va Rossiya o’rtasidagi aloqalarni mustahkamlashda yurtimizda
faoliyat ko’rsatayotgan Rus milliy madaniy markazlarning ham hissasi bor. Ular
O’zbekiston millatlararo munosabatlarni rivojlantirish aloqalarni tashkil etishda
o’z hissalarini qo’shmoqdalar.
Rus milliy madaniy markazlari mustaqillikka erishganimizdan so’ng
birinchilardan bo’lib tashkil topdi.
Markaz 1994 yilda nodavlat, notijorat tashkilot sifatida yuzaga keldi. U o’z
tarkibiga aholining barcha qatlamlari vakillarini birlashtirdi. Ular rus madaniyatini
saqlash va rivojlantirishni o’z oldilariga maqsad qilib qo’ydilar. Ushbu markaz
faoliyati Rossiya Federatsiyasining elchixonasi va «Roszarubejsentr» bilan
bog’liqdir. Ular birgalikda ko’plab tadbirlar o’tkazdilar.
Rossiya elchixonasi xomiyligida Rus milliy madaniy markazi delegatsiya
«Moskva XXI asr vatandoshlariga» xalqaro konferensiyasida ishtirok etdilar. Unda
Moskva ma’muriyati ko’magida xorijdagi vatandoshlar tashkilotlari ijodiy
xamkorlik dasturi qabul qilindi.
2004 yilda O’zbekiston miqyosida Rus milliy madaniy markazlarining 10
yillik tantanalari keng nishonlandi. Aytish kerakki 10 yil ichida markazning
faoliyat doirasi ancha kengaydi. Toshkentda markaz turli konsert, ijodiy kecha va
boshqa bir qator tadbirlarni muntazam o’tkazib kelmoqda.
«Veteran» xor kopellasi, «Orfey» vokal studiyasi, «Ulibka» ansambli
muntazam faoliyat ko’rsatmoqda. Markaz qoshida «Mangologiy dvorik»
A.Axmatova muzeyi tashkil etilgan. 1
Rus milliy madaniy markazlariga ijroiya raisi etib 2005 yilda
S.N.Gerosimova tayinlandi. U bu markaz tomonidan olib borilayotgan barcha
ishlarga boshchilik qildi. Markazning viloyatlardagi filiallarining faoliyati ham
ancha kengaydi.
RMM Rossiya elchixonasi, Rus provaslav eparxiyasi boshqaruvi bilan
aloqani uzmagan holda turli tadbirlar: Maslinista, Rojdestvo, pasxa va boshqa
bayram tadbirlarini o’tkazdi. Urush va mexnat faxriylaridan 781 kishiga 2005 yilda
1
. Вечерний Ташкент . 2004 год . 8 ноябр
34

sog’liklarini tiklash uchun sanatoriylarga yo’llanma berdilar. 36 kishi Moskva
shahrida davolandi. Bu ishlarga 108 million so’m ajratilgan.
Markazning Andijon, Farg’ona, Samarqand, Buxoro, Termiz, Navoiy
filiallarining faoliyati 10 yil ichida ancha yuqori bosqichga chiqdi. Toshkent shaxri
tumanlarida ham filiallari faoliyat ko’rsatmoqda.
Toshkentda Rossiya fan va madaniyat markazining ochilishi ham ijtimoiy-
madaniy hamkorlikni mustahkamlashda muhim omil bo’ldi. Ikki mamlakat
olimlari, adiblari rassomlar o’zaro dasturlarni birgalikda amalga oshirish uchun
qulay imkoniyatga ega bo’ldilar.
2005 yil avgust oyida Rossiya Federatsiyasi Fan va ta’lim vaziri
A.Fursenkoning Toshkentga tashrifi, tomonlarni istiqboldagi hamkorligini
rivojlantirishga o’z hissasini qo’shdi. Bo’lib o’tgan bir qator uchrashuvlar chog’ida
turli masalalar muhokama qilinib, shartnomalar imzolandi.
Albatta, O’zbekiston-Rossiya munosabatlarining rivojlanishida, ikki o’rtada
ijtimoiy, madaniy, ilmiy munosabatlarning yo’lga qo’yilishi muhimdir.
Davlatlarimizning harbiy va harbiy texnikaviy hamkorligi
mustaqilligimizning dastlabki yillaridanoq boshlangan edi. Bu sohada
munosabatlar 1998 yilgi va 1999 yilda imzolangan shartnomalar asosida olib
borilmoqda. Davlatlarimiz o’rtasida chegaralar to’g’risida havo hujumidan
mudofaa masalasi yuzasidan ham bitimlar mavjud. Ushbu bitimlarning
ratifikatsiya qilinganligi to’g’risidagi hujjatlar tomonlarga taqdim etilgan.
O’zbekiston Respublikasi bilan Rossiya Federatsiyasi o’rtasida, O’zbekiston
Respublikasi va Rossiya Federatsiyasi havo fazosining xavfsizligini ta’minlash
maqsadida, «O’zbekiston Respublikasi havo hujumiga qarshi mudofaa qo’shinlari
va harbiy havo kuchlaridan hamda Rossiya Federatsiyasi harbiy havo kuchlaridan
birgalikda foydalanish to’g’risida»gi bitim 2004 yil 27 avgustda ratifikatsiya
qilinadi.
Tomonlarning bu boradagi faoliyat doirasi masalalari «Strategik sheriklik»
va «Ittifoqchilik munosabatlari to’g’risida»gi bitimlarda o’z aksini topgan.
35

Hamkorlik ayniqsa, 2004 yil 16 iyundagi «Strategik sheriklik» haqidagi
bitimdan keyin yangi bosqichiga ko’tarildi. 2005 yil 28-29 iyun kunlari Nova
Ogareva uchrashuvi chog’ida O’zbekiston Prezidenti I.Karimov Rossiya mudofaa
vaziri S.Ivanov bilan uchrashadi. Muloqot chog’ida ikki o’rtadagi harbiy va harbiy
texnikaviy hamkorlik izchil rivojlanib borayotgani ta’kidlangan edi. Bu
yo’nalishdagi aloqalar harbiy hamkorlikda mahsulotlar yetkazib berish, harbiy-
texnikani yangilash, kadrlar tayyorlash, birgalikda mashqlar o’tkazish bo’yicha
millatlararo dasturlarini tuzish tadbirlarini o’z ichiga oladi.
Ushbu uchrashuv chog’ida harbiy va harbiy-texnikaviy hamkorlikning
ahvoli va istiqbollari haqida fikr almashindi. O’zbekiston Respublikasida xarbiy
maxsulotlar ishlab chiqaruvchi qo’shma korxonalarni tashkil etish masalasi ham
ko’rib chiqiladi. 1

Bu ishlarning natijasida harbiy va harbiy-texnikaviy hamkorlikni yuqori
pog’onaga ko’tarish uchun albatta, huquqiy asoslar yaratiladi.
Rossiya va O’zbekiston o’rtasidagi harbiy va harbiy-texnikaviy hamkorlikka
1994 yil 2 mart kuni O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.karimovning Rossiya
Federatsiyasiga birinchi tashrifi chog’ida asos solingan edi. Moskvada «Qurolli
kuchlarni o’zaro moddiy va texnikaviy ta’minlash yo’nalishlari to’g’risida»gi bitim
imzolangan edi. 1995 yil 23-25 iyul kunlari Rossiya Federatsiyasi bosh vaziri
V.Chernomirdin Toshkentga tashrif buyurib, hukumatlarimiz o’rtasidagi
shartnomaga imzo chekadi. 1998 yil 6 may kuni I.A.Karimov Moskvada Rossiya
Federatsiyasi Prezidenti bilan Il-76 MF va Il-76 TF samolyotlarini ishlab chiqarish,
foydalanish va modernizatsiyasini ta’minlash to’g’risidagi bitimni imzoladi. 1991
yil 11 dekabr kuni Rossiya Federatsiyasi bosh vaziri V.Putin Toshkentga tashrifi
chog’ida ikki o’rtada «Harbiy va harbiy-texnikaviy hamkorlikni kuchaytirish
to’g’risida»gi shartnoma imzolandi.
Ushbu xujjat mudofaa vazirliklari Qurolli kuchlar bilan harbiy xavfsizlik
masalalarida o’zaro aloqalarni kuchaytirishga qaratilgan edi.
1
. O’zbekiston – Rossiya Prezidents- offce @ press-service.uz.
36

X U L O S A
Bitiruv malakaviy ishini o’rganish davomida mustaqil O’zbekiston va
Rossiya Federatsiyasi o’rtasidagi o’zaro hamkorlik aloqalari ilmiy adabiyotlar va
statistik ma’lumotlar orqali ilmiy tahlil qilinib, quyidagi xulosalarga kelindi:
Birinchidan, O’zbekiston Respublikasi tashqi siyosati tizimida Rossiya
Federatsiyasi bilan hamkorlik aloqalarini yoritib berildi;
Ikkinchidan, Davlatlarimizning demokratik taraqqiyot sharoitida savdo-
iqtisodiy hamkorlikning yo’lga qo’yilishini aytib o’tildi;
Uchinchidan, O’zbekiston va Rossiya o’rtasidagi strategik sheriklik
to’g’risidagi bitimdan keyingi savdo-iqtisodiy hamkorlik aloqalari to’g’risida
to’xtalib o’tildi;
To’rtinchidan, Davlatlararo ijtimoiy, madaniy va harbiy-texnikaviy
hamkorlikning yangi tizimi ko’rsatib o’tildi.
Beshinchidan, Mustaqillik tashqi siyosat yurgizish O’zbekiston uchun
yangi yo’nalish edi, ma’lumki, sobiq totalitar tuzum sistemasida to’g’ridan-to’g’ri
tashqi faoliyat olib borish huquqi bo’lmaganligi faktlar asosida bayon etildi.
Oltinchidan, O’zbekiston va boshqa davlatlarning xalqaro munosabatlar
tizimidagi ishtirokida mamlakatdagi olib borilayotgan islohatlar va barqarorlik
muhim o’rin tutadi. O’zbekistondagi ana shunday holat tashqi siyosiy, iqtisodiy
faoliyatni yo’lga qo’yishda muhim omil ekanligi aytib o’tildi.
Yettinchidan, O’zbekiston va Rossiya 100 yildan ortiq davr mobaynida turli
jabxalarda o’zaro bog’liq holda bo’ldi. Ikki o’rtada iqtsodiy, ilmiy, madaniy,
harbiy aloqalar yo’lga qo’yilib, rivojlanib borayotganligi haqida keltirib o’tildi.
Yurtimiz mustaqillikka erishgandan so’ng esa munosabatlarimizning yo’lga
qo’yilishi va mustahkamlanishi yo’lida ikki tomon o’z tashabbuslari bilan
chiqdilar.
Mintaqada shu jumladan O’zbekistonda tinchlik barqarorlikni ta’minlash,
iqtisodiy-ijtimoiy islohotlarni izchil samarali amalga oshirishda tashqi aloqalar
muhim o’rin tutadi.
37

O’zbekiston Respublikasining Rossiya Federatsiyasi bilan birga qo’ygan
hamkorlik aloqalari shunga qaratilgan. Munosabatlarimizning rivojlanib borishi
jarayonini kuzatsak, bunda biz tomonlar manfaatlari, o’zaro tenglik va huquqiy
asoslarda bir-birini uyg’unlashtirayotganini ko’ramiz. Davlatlarimiz rahbarlarining
bir qator uchrashuvlarda ko’pgina shartnoma bitimlar imzolandi. Ular asosida talay
ishlar amalga oshirildi.
«Strategik sheriklik» to’g’risidagi bitim imzolanishi mamlakatlarimizni
yanada yaqinlashtirdi. Yoqilg’i-energetika, sanoat, metallurgiya, transport, agrar
sohalarda tomonlar savdo munosabatlarini rivojlantirdilar. Ijtimoiy, madaniy
munosabatlar kuchaya boshladi.
Ittifoqchilik munosabatlariga o’tish esa munosabatlarni yangi bosqichga olib
chiqdi. Uning natijasida vujudga keladigan voqelikni biz faqat ijtimoiy deb
baholashimiz mumkin bo’ladi. Bunday yaqinlik O’zbekistonda milliy,
iqtisodiyotni ko’tarish, barqarorlashtirish, xavfsizlikni ta’minlash, chegaralar
daxlsizligi, suverenitetni himoya qilishda mustahkam asos yaratadi.
1995-2000 yillar; Tomonlarning savdo-iqtisodiy aloqalari harbiy-texnikaviy
terrorizmga qarshi kurashda hamkorlikda yagona fikrga kelindi. Bu borada bir
nechta shartnomalar imzolandi.
2000 yildan keyin; bu bosqichda Rossiya hokimiyat tepasida V.Putinning
kelishi va O’zbekiston-Rossiya munosabatlarining mustahkam asosga qurilgan
aloqalarini yangi bosqichga ko’tarilishini ko’ramiz. Har ikki davlat o’zlarining
manfaatlaridan kelib chiqqan holda, turli sohalardagi aloqalarni kuchaytirdilar.
O’rtada ittifoqchilik munosabatlari o’rnatildi. Bu esa yurtimizning gullab-
yashnashi, tinchlik va barqarorlikni ta’minlashi uchun muhim omil bo’ldi.
Mintaqada shu jumladan O’zbekistonda tinchlik barqarorlikni ta’minlash,
iqtisodiy-ijtimoiy islohotlarni izchil samarali amalga oshirishda tashqi aloqalar
muhim o’rin tutadi.
38

$Foydalanilgan adabiyotlar. 1. O ’ zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 2. «O’zbekistonda jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizastiya va islox qilish yo’lida» T. «Akademiya» 20 17 3. ‘‘O’zbek diplomatiyasi tarixidan’’ T. JIDU. 2011 4. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlis axborotnomasi. 20 18 № 9 5. www.ZiyoNet.uz 6. www.Arxiv.uz 7. Shavkat.M.M tanqidiy tahlil, qat’iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik- xar bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak.Mamlakatimizni 2016-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning asosiy yakunlari va 2017- yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma’ruza, 2017-yil 14-yanvar\Sh.M.Mirziyoyev- Toshkent; O’zbekiston, 2017 – 104 b 8. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil fevralidagi “2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yunalishi bo’yicha harakatlar strategiyasi to’g’ risida’gi PF-4947 yil-sonli farmoni. 39$

Rossiya o’zbekiston ittifoqchilik munosabatlarining o’rnatilishi va rivojlanishi

Sotib olish

Dokument ma'lumotlari

Sotuvchi

Rossiya o’zbekiston ittifoqchilik munosabatlarining o’rnatilishi va rivojlanishi

O'xshash dokumentlar