Dokument ma'lumotlari

Narxi 9000UZS
Hajmi 2.2MB
Xaridlar 5
Yuklab olingan sana 18 Dekabr 2023
Kengaytma pptx
Bo'lim Slaydlar
Fan Radiotexnika

Sotuvchi

Abdulatif

Ro'yxatga olish sanasi 18 Dekabr 2023

5 Sotish

To’g’rilagichlar va yarim oʼtkazgichli diodlar asosida sinusoidal tokni to’g’rilash. Diodli ko’priklar

Sotib olish
To’g’rilagichlar va yarim o tkazgichli ʼ diodlar asosida sinusoidal tokni to’g’rilash. Diodli ko’priklar. Reja: 1. To’g’rilagich diodlar 2. Diodli ko’priklar va sxemalar 3 . Stabilitron 4 . Varikaplar 5 . Tunnel diodlar va Generator diod lari Yarim o’tkazgichli diodning kashf etilishi • Yarim o’tkazgichli diodning turlari nixoyatda kup bo’lib, ular vakuumli dioddan kator ustunliklarga ega: gabarit ulchamlarining kichikligi, F.I.K.ning yuqoriligi, xizmat muddatining uzunligi, ishga doimiy tay y orligi va shularga uxshashlar. Lekin ular kamchilikdan xam holi emaslar. Masalan: haroratga juda segirligi, shuning uchun ularning ish haroratlari chegaralangan (-70 0 c dan 120 0 c) gacha bo’ladi. Bu qatlam chegarasida juda yuqori to’g’rilash koeffitsentiga ega, p- n utish paydo bo’ladi. Kontakt qatlam sigimining kichikligidan nuqtaviy diodlar yuqori chastotali tebranishlardan to santimetrli to’lqin uzunlikni diapazonigacha to’lqinlarni to’g’rilovchi sifatiga ishlatiladi. Mis plastinkaga kimyoviy ishlov berish yo’li bilan mis ikki oksid Cu 2 O o’stirilgan bo’lib oxirgi kumush qatlami bilan koplangan. Mis plastinkaga tegib turgan va mis bilan boyitilgan Cu 2 O qatlam Elektron o'tkazuvchanlikka, tayyorlash jarayenida kislorod bilan boyitilgan misga yopishib turgan qatlam esa, teshik o'tkazuvchanlikka ega. TO’G’IRLOVCHI DIODLAR • Past chastotali to‘g‘rilovchi diodlar (PCh diodlar) sanoat chastotasidagi (50 Gs) o‘zgaruvchan tokni o‘zgarmasga o‘girishda qo‘llaniladi. PCh diodlariga qo‘yiladigan asosiy talab – bu katta qiymatga ega bo‘lgan to‘g‘rilangan toklar olish. To‘g‘rilovchi diodlar odatda 0,3 A gacha, 0,3 A dan 10 A gacha va 10 A dan yuqori bo‘lgan to‘g‘rilangan toklarga mo‘ljallangan kichik, o‘rta va katta quvvatli diodlarga bo‘linadi. PCh diodlari katta p-n o‘tish bilan xarakterlanadilar. Yuqori chastotali to‘g‘rilovchi diodlar (YuCh diodlar) o‘n va yuz megagers chastotagacha bo‘lgan signallarni nochiziqli elektr o‘zgartirishga mo‘ljallangan. YuCh diodlari yuqori chastota signallari detektorlari , aralashtirgichlar , chastota o‘zgartirgich sxemalar va boshqalarda qo‘llaniladi. Yuqori chastota diodlari kichik inersiyaga ega , chunki kichik yuzaga ega bo‘lgan nuqtaviy p-n o‘tishga ega va shu sababli ularning to‘siq sig‘imi pikofaradning bir qismini tashkil etadi. Diod-(yunon cha di... ikki martalikni bildiruvchi old qo’shimcha va еlektr od) – bir tomonlama еlektr o’tkazuvchanlik xossasiga еga bo’lgan ikki еlektrodi asbob. Еlektrvakuumli, yarim o’tkazgichli diod, gazotron xillari bor. Radiotexnika, еlektronika, еnetgetika va texnikaning boshqa sohalarida asosan, o’zgaruvchan tokni to’g’rilash, detektrlash, chastotani qayta o’zgartirish, еlektr zanjirlarni almashlab ulashda ishlatiladi. Бир ярим даврли ва икки ярим даврли тугрилагичларнинг схемаси ва ишлаш принципи • Ярим утказгичли тугрилагичлар ыуйидаги параметрлар билан характерланади: • тескари кучланишнинг энг катта киймати; • тугриланган токнинг энг катта киймати; • тугриланган катта токка тугри келадиган тугри йуналишдаги кучланиш тушуви; • энг катта тескари кучланишга тугри келган тескари ток; • диоднинг тескари кучланиш берилган пайтидаги сигими; • чегара частотаси; • температура диапазони; • фойдали иш коэффициенти. Расмда узгарувчан токни битта ярим даврли тугрилаш схемаси тасвирланган. Трансформаторнинг иккиламчи чулгамндаги ЭЮК синусоидал конун буйича узгаради, деб фараз килайлик. Фараз килайлик, а нукта Т/2 даврда мусбат булсин. Бу холда в нукта манфий потенциалга эга булади. Бунда вентиль В, наг рузка каршилиги R H дан ток утади. Даврнинг иккннчи ярмида а нуктанинг потенциали эса манфий булади. Бунда тескари В вентилга U T тескари кучланиш берилади. Вентилнинг тескари каршилиги жуда катта. Шунинг учун тескари ток нолга тенг бу лади. г расмда узгарувчан ва тугриланган токнинг графиклари курсатилган. Графиклардан шуни айтиш мумкинки, биринчярим даврда ток тугриланади. Демак, бир ярим даврли тугрилагичларда ток даврининг факат биринчи ярим даврида тугриланади. Узгарувчан токнинг иккинчи ярим и даврида эса узгарувчан токни тугрилаб булмайди. В. Ф. Миткеевич тавсия килган икки ярим даврли тугрилагичнинг схемаси 3-расмда тасвирланган. t E e  sin  t E e  sin  Бунда даврнинг биринчи ярмида i 1 ток вентиль В, ва нагруз ка R н оркали трансформаторнинг ноль нуктаси (0) га келади. Бу холда иккинчи вентиль В 2 тескари кучланиш остида булади. Даврнинг иккинчи ярмида В 2 вентиль нагрузка R H оркали О нуктага келади. Иккинчи ярим даврда В 1 вентиль тескари кучланишда булади. Узгарувчан токнинг хар икки ярим даврда хам ток I 1 , ва I 2 нинг йуналиши бир хил булади. расмда иккита ярим даврли куприк схема асосида ишлайдиган тугрилагич тасвирланган. Тугриланган кучланиш ва токни орттириш учун схеманинг хар бир тармогига бир нечтадан вентиль улаш мумкин, улар узаро кетма-кет, параллел ёки группалаб уланади. Бу тугрилагичларнинг ишлаш принципи куйидагича: токнинг биринчи ярим даврида В 1 ва В 3 вентиллардан ток утади. B 2 ва В 4 вентиллар эса берк булади. Ток трансформатор чулгамининг юкори учидан ( a нуктадан) вентиль В 1 , нагрузка каршилиги R H ва вентиль В 3 оркали трансформатор чулгамининг пастки учига (в нуктага) боради. Токнинг иккинчи ярим даврида эса В 1 ва В 3 вентиллар берк булиб, B 2 ва В 4 вентиллар оркали ток утади. Ток эса занжирнинг в учидан В 2 вентиль, нагрузка каршилиги R н ва вентиль оркали чулгамнинг А нуктасига боради. Демак, иккала ярим даврда хам нагрузка каршилигидан бир томонга караб ток утади. Diod ko’prikli sxema Stabilitron diodi • Stabilitron - yarim o‘tkazgichli diod bo‘lib, uning ishlash prinsipi r-n o‘tishga teskari kuchlanish berilganda elektr teshilish sohasida tokning keskin ortishi kuchlanishning uncha katta bo‘lmagan o‘zgarishiga olib kelishiga asoslangan. Stabilitronning shartli belgisi 3.1. b –rasmda keltirilgan. Stabilitron sxemalarda kuchlanishni barqarorlash uchun ishlatiladi. • Stabilitro n (Zenner) ning asosiy parametri bo‘lib, tokning I ST.min dan I ST.max gacha keng o‘zgarish oralig‘ida barqarorlash kuchlanishi U ST hisoblanadi (3.1 a - rasm). • Stabilitron VAX sidagi ishchi soha elektr teshilish sohasida joylashadi. Barqarorlash kuchlanishi diod bazasidagi kiritma konsentratsiyasi bilan aniqlanadigan r-n o‘tishga bog‘liq. Agar yuqori konsentratsiyaga ega bo‘lgan yarim o‘tkazgich qo‘llanilsa, u holda r- n o‘tish tor bo‘ladi va tunnel teshilish kuzatiladi. U ST ishchi kuchlanishi 3-4 V dan oshmaydi. • Yuqori voltli stabilitronlar keng r-n o‘tishga ega bo‘lishi kerak, shuning uchun ular kuchsiz legirlangan kremniy asosida yasaladilar. Ularda ko‘chkisimon teshilish sodir bo‘ladi, barqarorlash kuchlanishi esa 7 V dan ortmaydi. Sanoatda barqarorlash kuchlanishi 3 dan 400 V gacha bo‘lgan stabilitronlar ishlab chiqariladi. Stabilitron (Zenner) diodining volt-amper xarakteristikasi • Stabilitronning elektr teshilish sohasidagi differensial qarshiligi r D barqarorlash darajasini xarakterlaydi. Bu qarshilik qiymati dioddagi kichik kuchlanish o‘zgarishi qiymatining diod toki o‘zgarishiga nisbati bilan aniqlanadi (18 a - rasm). r D qiymati qancha kichik bo‘lsa, barqarorlash shuncha yaxshi bo‘ladi. • Stabilitronning asosiy parametri bo‘lib barqarorlash kuchlanishining temperatura koeffisienti (KTK) hisoblanadi. KTK – bu temperatura bir gradusga o‘zgarganda barqarorlash kuchlanishining nisbiy o‘zgarishi. Ko‘chkisimon teshilish kuzatiladigan kichik voltli stabilitronlar odatda musbat KTKga ega. KTK qiymati odatda 0,2 -0,4 % /grad dan oshmaydi.СТ СТ Д I U r    СТ СТ Д I U r    Varikap • Varikap elektr maydoni yordamida boshqariladigan sig‘im sifatida qo‘llanishga mo‘ljallangan. Varikapning ishlash prinsipi elektr o‘tish berk sig‘imining teskari kuchlanishga bog‘liqligiga asoslangan. • Varikaplar asosan tebranma konturlarni chastotasini elektron qayta sozlashda qo‘llaniladi. Varikaplarning bir necha turi mavjud. Masalan, parametrik diodlar o‘ta yuqori chastota signallarini kuchaytirish va generatsiyalashda, ko‘paytiruvchi diodlar esa keng chastota diapazoniga ega bo‘lgan ko‘paytirgichlarda qo‘llaniladi. Варикаплар турлари Tunnel diodi • Tunnel diodi deb qo‘zg‘ a tilgan yarim o‘tkazgich asosida loyihalangan yarim o‘tkazgichli asbobga aytiladi. Unda teskari va uncha katta bo‘lmagan to‘g‘ri kuchlanishda tunnel effekti yuzaga keladi va volt– amper xarakteristikada manfiy differensial qarshilikka ega bo‘lgan soha mavjud bo‘ladi. • Tunnel diodlar boshqa turdagi diodlardan sezilarli farq qilmaydi, lekin ularni yasash uchun 10 20 sm -3 kiritmaga ega bo‘lgan yarim o‘tkazgichli materiallar qo‘llaniladi. • VAX nochiziqli bo‘lsa, uning har bir kichik sohasi to‘g‘ri chiziq deb qaraladi va xarakteristikaning bu nuqtasida differensial qarshilik kiritiladi. Agar xarakteristika kamayuvchi bo‘lsa, bu sohada qarshilik R i manfiy qiymatga ega bo‘ladi.dI dU R i  dI dU R i  • Tunnel diod i VAX 19 – rasmda keltirilgan. AV soha manfiy differensial qarshilik bilan xarakterlanadi. Agar tunnel diodi tebranma kontur elektr zanjiriga ulansa, u holda kontur va shu zanjirdagi manfiy qarshilik kattaligi o‘rtasidagi ma’lum nisbatlarda tebranishlar kuchayishi yoki generatsiyalanishi mumkin. Tunnel diodlari asosan 3-30 GGs diapazonda O‘YuCh generatorlar qurishda, hamda maxsus hisob lash qurilmalari va mantiqiy o’ ta yuqori tezlikda ishlaydigan sxemalarda qo‘llaniladi. Tunnel diodi turlari Generator diodi va Gann diodi • Generator diodlaridan biri bo‘lib ko‘chkili–uchma diodlar (KUD) hisoblanadi. Uning VAXsida p -n o‘tishdagi ko‘chkisimon teshilishda yuqori chastotalarda manfiy qarshilikka ega bo‘lgan soha yuzaga keladi. Agar KUD rezonatorga joylashtirilsa, unda chastotasi 100 GGsgacha bo‘lgan so‘nmaydigan tebranishlar yuzaga keladi. Tebranishlarning chiqish quvvati ( f =1 GGs bo‘lganda) 10 Vtgacha yetishi mumkin. KUDning FIK 30-50 %ga yetadi. • Generator diodining yana bir turi bo‘lib Gann diodi hisoblanadi, u uzunligi 10 -2 -10 -3 smdan iborat ( p -n o‘tishsiz) bo‘lgan bir jinsli yarim o‘tkazgich plastinka ko‘rinishida bo‘ladi. P lastinkaning yon qismlariga katod va anod deb ataluvchi metall kontaktlar surtiladi. Gann diodlarini yasash uchun n -turdagi o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lgan intermetall birlashmalar - GaAs, InSb, InAs va InP . lar qo‘llaniladi. Diod tebranma konturga joylashtiriladi. Kontaktlarga o‘zgarmas kuchlanish berilganda Gann diodida kuchlanganligi 3∙10 3 V/sm bo‘lgan elektr maydon hosil qiladigan chastotasi 60 GGs bo‘lgan elektr tebranishlar yuzaga keladi. Tebranishlar quvvati 10 – 15 Vtgacha yetishi mumkin, FIK esa 10-12 % ga yetadi. Gann diodi Zenner diodini aniqlash grafigi Diodlarni seriya raqamlari bo’yicha aniqlash • E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

To’g’rilagichlar va yarim oʼtkazgichli diodlar asosida sinusoidal tokni to’g’rilash. Diodli ko’priklar.

Sotib olish