Информация о документе

Цена 24000UZS
Размер 50.5KB
Покупки 0
Дата загрузки 12 Май 2025
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Физическая культура

Продавец

Bahrom

Дата регистрации 05 Декабрь 2024

186 Продаж

To‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish

Купить
To‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish MUNDARIJA KIRISH ……………………………………………………………………….…..3 I.BOB.TO‘SIQLAR OSHA YUGURISH TEXNIKASINING ASOSIY JIHATLARI 1.1.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi va strukturasi…………………………...7 1.2.To‘siqni engishda texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullari………………...11 1.3.To‘siqlar osha yugurishdagi fizik va psixologik omillar……………………....15 II.BOB.TO‘SIQLAR OSHA YUGURISHNI TAKOMILLASHTIRISH METODLARI VA STRATEGIYALARI 2.1.Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirish………………………………….19 2.2.To‘siqlar osha yugurishning samarali usullari va metodlari…………………..24 2.3.Musobaqalarda natijalarga erishish uchun taktik va strategik yondashuvlar………………………………………………………………………28 XULOSA ………………………………………………………………………… 32 FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ……………………….. ………….........34 1 KIRISH Jismoniy tarbiya va sport sohasida kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida Mazkur qaror jismoniy tarbiya va sport sohasida kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish tizimini takomillashtirishga qaratilgan. Ushbu qaror sportga oid malakali mutaxassislar tayyorlash va mavjud tizimni modernizatsiya qilishni o‘z ichiga oladi. O‘zbekistonning sport infratuzilmasini yaxshilash va sportchilarning tayyorgarligini oshirishga qaratilgan. PQ-414-son 03.11.2022. Shavkat Miromovich Mirziyoyev To‘siqlar osha yugurish — yengil atletikaning eng murakkab va texnik jihatdan o‘ziga xos turlaridan biridir. Bu sport turi nafaqat jismoniy tayyorgarlikni, balki yuqori darajadagi texnik mahoratni talab etadi. To‘siqlar osha yugurishning asosiy jihati, yuguruvchining to‘siqlarni yengish jarayonida tanasining 2 harakatlarini muvozanatlash, tezlikni saqlash, va natijada maksimal samaradorlikka erishishdir. Musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish uchun texnikani mukammallashtirish, xatoliklarni kamaytirish va o‘zaro moslashuvchanlikni rivojlantirish zarur. Ushbu ishda to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirishning muhim jihatlari ko‘rib chiqiladi. Birinchi bobda, to‘siqlar osha yugurishning texnikasini va strukturasini, texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullarini, shuningdek, fizik va psixologik omillarni tahlil qilamiz. Ikkinchi bobda esa, to‘siqlar osha yugurishni takomillashtirish uchun maxsus mashqlar, samarali metodlar va musobaqalar uchun strategiyalarni ishlab chiqamiz. Ushbu tavsiyalar yordamida sportchilar o‘z texnikalarini takomillashtirib, musobaqalarda yuqori natijalarga erishishlari mumkin.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi va samaradorligini oshirish uchun har bir sportchi individual tarzda rivojlanish strategiyalarini ishlab chiqishi va o‘ziga xos xatoliklarni bartaraf etish yo‘llarini izlash zarur. Bu borada ilmiy yondashuv va amaliy treninglar muhim rol o‘ynaydi. Mavzuning dolzarbligi: To‘siqlar osha yugurish — yengil atletikaning asosiy turlaridan biri bo‘lib, bu sport turi nafaqat jismoniy, balki texnik mahoratni ham talab etadi. So‘nggi yillarda yengil atletika bo‘yicha musobaqalar va sportchilar soni sezilarli darajada oshdi, shu bilan birga, o‘z natijalarini yaxshilash va eng yuqori pog‘onalarni egallash maqsadida, to‘siqlar osha yugurishning texnikasi va metodikasi ustida ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish zarurati yanada ortdi. Shuning uchun, to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish mavzusi juda dolzarb hisoblanadi. To‘siqlar osha yugurish texnikasining mukammal bo‘lishi, sportchining eng yuqori darajadagi muvaffaqiyatga erishishiga, musobaqalarda yaxshi natijalar 3 ko‘rsatishga yordam beradi. Yuqori natijalarga erishish faqatgina jismoniy kuchga bog‘liq emas, balki to‘siqlarni yengish texnikasi, sportchining harakatlarini to‘g‘ri muvozanatlash, shuningdek, o‘zini psixologik jihatdan tayyorlash kabi ko‘plab omillarga bog‘liqdir. To‘siqlar osha yugurishda har bir xato sportchining va uning jamoasining muvaffaqiyatini sezilarli darajada pasaytirishi mumkin. Shu sababli, texnik xatoliklarni bartaraf etish, samarali mashqlarni qo‘llash va treninglarda yuqori darajadagi yondashuvni tanlash juda muhim hisoblanadi.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi bilan bog‘liq masalalar nafaqat sportchilar, balki murabbiylar va ilmiy tadqiqotchilar uchun ham doimiy e’tibor markazida turadi. Shuningdek, to‘siqlar osha yugurishning takomillashtirilgan metodlari va yangi yondashuvlar sportning bu sohasida raqobatni kuchaytirish va global miqyosda yuqori natijalarga erishish imkoniyatini yaratadi. Mavzuning dolzarbligi shundaki, texnikaning mukammalligi va strategiyaning samaradorligi, nafaqat sportchilarning individual rivojlanishiga, balki jamoa sifatida muvaffaqiyatga erishishga ham katta ta’sir ko‘rsatadi. Mavzuni o‘rganish orqali nafaqat individual sportchilarni, balki umumiy yengil atletika sohasini ham rivojlantirish mumkin. Shu bilan birga, mamlakatimizning xalqaro sport maydonlarida yuqori natijalarga erishish uchun to‘siqlar osha yugurish texnikasining rivojlanishi va takomillashuvi muhim o‘rin tutadi.Shunday qilib, to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish mavzusi nafaqat o‘quvchilar, balki murabbiylar va sportchilar uchun ham katta ahamiyatga ega. Bu mavzu orqali sportchilarning texnikasi va samaradorligini oshirish, musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish, yangi metodlarni amaliyotga tadbiq etish imkoniyatlari yaratilib, sportning bu sohasini rivojlantirishga katta hissa qo‘shadi. 4 Kurs ishining maqsadi: To‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish mavzusi, yengil atletika sohasida sportchilarning eng yuqori natijalarga erishishida asosiy ahamiyatga ega. Kurs ishining maqsadi — to‘siqlar osha yugurishning texnikasini chuqur o‘rganish, uning samaradorligini oshirishga qaratilgan ilmiy tadqiqotlar va amaliy mashqlarni tahlil qilishdir. Bu ish orqali, to‘siqlarni yengishda uchraydigan xatoliklarni aniqlash, ularni tuzatish usullarini ishlab chiqish va bu jarayonlarda psixologik va fiziologik omillarning o‘rni haqida batafsil tahlil qilish ko‘zda tutilgan.Birinchi maqsad — to‘siqlar osha yugurishning asosiy texnik jihatlarini aniqlash va bu texnikani takomillashtirish uchun zarur bo‘lgan metodlarni o‘rganishdir. Bu o‘z ichiga to‘siqlarni yengish jarayonidagi har bir bosqichni tahlil qilishni, sportchining texnikasini rivojlantirish uchun samarali mashqlarni kiritishni, shuningdek, texnik xatoliklarni kamaytirish va ularni tuzatish bo‘yicha aniq tavsiyalarni ishlab chiqishni oladi. To‘siqlarni yengish jarayonida uchraydigan muammolarni aniqlash va ularni hal qilish uchun mukammal texnik yondashuvlarni ishlab chiqish ham kurs ishining muhim maqsadlaridan biridir.Ikkinchi maqsad — sportchilarni musobaqalarga tayyorlashda texnikaning rolini, jismoniy va psixologik tayyorgarlikni oshirishni o‘rganishdir. Musobaqa oldidan sportchilarning tayyorgarligini, ularning psixologik holatini va ruhiy barqarorligini yaxshilash uchun qaysi metodlar va mashqlar samarali bo‘lishini tahlil qilish zarur. Shuningdek, to‘siqlar osha yugurishdagi muvaffaqiyatga erishish uchun mental tayyorgarlikning ahamiyatini ko‘rsatish ham kurs ishining maqsadlaridan biridir. To‘siqlar osha yugurishni takomillashtirish uchun maxsus trening metodlarini ishlab chiqish va bu metodlarning samaradorligini tahlil qilishdir. Trening jarayonida sportchining texnikasini, jismoniy kuchini, tezlik va aniqlikni 5 oshirishga qaratilgan mashqlarni qo‘llash, shuningdek, sportchi va murabbiylar uchun samarali strategiyalar ishlab chiqish ham kurs ishining asosiy vazifalaridan biridir. Bu maqsadni amalga oshirish uchun, ilg‘or metodlar va trening usullarini tahlil qilish, shuningdek, mavjud amaliyotlarni o‘rganib, yangi takliflar kiritish zarur.Kurs ishining asosiy maqsadi — to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirishga qaratilgan ilmiy va amaliy yondashuvlarni ishlab chiqish, ularning samaradorligini tahlil qilish va sportchilarga moslashuvchan, yangi metodlar va strategiyalarni taklif qilishdir. Bu, nafaqat individual sportchilarning, balki butun jamoaning muvaffaqiyatiga olib keladigan metodologiyalarning asosini yaratadi. Mavzu sportning yuqori darajadagi natijalarga erishishiga, murabbiylar va sportchilarni tayyorlash jarayonida samarali qo‘llaniladigan usullarni ishlab chiqishga xizmat qiladi. Shu bilan birga, to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish mavzusini o‘rganish, sport sohasida yangi bilimlarni yaratish va amaliyotga tatbiq etish uchun zarur bo‘lgan ilmiy tadqiqotlarni amalga oshirishga yordam beradi. Bu ish orqali nafaqat jismoniy tayyorgarlik, balki psixologik va texnik tayyorgarlikning muhimligini ko‘rsatish mumkin. Kurs ishining maqsadi, sportchilarning eng yuqori darajadagi musobaqalarda muvaffaqiyatga erishishiga xizmat qiladi. Kurs ishining vazifasi: to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish, uning samaradorligini oshirish va musobaqalarda yuqori natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan ilmiy, metodik, va amaliy yondashuvlarni ishlab chiqishdan iborat. Ushbu ish orqali, to‘siqlarni yengish texnikasi, sportchilarning tayyorgarlik jarayoni, ularning jismoniy va psixologik holatini yaxshilashga qaratilgan aniq vazifalar belgilab olinadi. Kurs ishining vazifalari quyidagilarni o‘z ichiga 6 oladi:To‘siqlar osha yugurishdagi texnikani takomillashtirishda ilg‘or yondashuvlar va yangi metodlarni qo‘llash zarur. Kurs ishida bu vazifa — yangi ilmiy tadqiqotlar va amaliy metodlarni o‘rganib, ularni sportchilarning tayyorgarligiga tatbiq etishdan iboratdir. Yangi metodlarni ishlab chiqish, sportchilarning texnikasini modernizatsiya qilish va yuqori natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan yangi yondashuvlarni taklif qilish kurs ishining vazifalaridan biridir. Bu, sportchilarning jismoniy tayyorgarligini oshirish, psixologik holatini mustahkamlash, texnik xatoliklarni tuzatish va musobaqalarda yuqori natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan metodlarni ishlab chiqish bilan bog‘liq bo‘ladi. Kurs ishining tarkibiy tuzilmasi: Ushbu kurs ishi 2 ta bob, 6 ta reja, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat. I.BOB.TO‘SIQLAR OSHA YUGURISH TEXNIKASINING ASOSIY JIHATLARI 1.1.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi va strukturasi To‘siqlar osha yugurishning texnikasi va strukturasi — bu yengil atletikaning o‘ziga xos, texnik jihatdan yuqori darajada rivojlangan va murakkab bo‘lgan yo‘nalishlaridan biridir. To‘siqlarni yengish, faqat jismoniy kuchni emas, balki maksimal texnik mahoratni ham talab etadi. Sportchining muvaffaqiyati to‘siqlarni yengish jarayonidagi harakatlarning aniqligi, samaradorligi va tezligiga bog‘liq. To‘siqlar osha yugurish musobaqalarida sportchilarning maqsadi, faqatgina to‘siqlarni muvaffaqiyatli yengish emas, balki tezlikni ushlab, imkon qadar minimal xatolik bilan yakunlashdir. Bu jarayonning har bir bosqichi sportchining texnikasiga, jismoniy tayyorgarlik darajasiga va psixologik holatiga ta’sir qiladi.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi va strukturasini tahlil qilishda, birinchi navbatda, sportchining to‘siqqa qanday yaqinlashishi, to‘siqni qanday 7 yengishi, va yakuniy chiziqni qanday kesib o‘tishi kerakligini aniq tushunish zarur. To‘siqlar osha yugurish texnikasining asosiy elementlari quyidagi bosqichlardan iboratdir: To‘siqlar osha yugurishni boshlashda yuguruvchining boshlang‘ich pozitsiyasi, tezlik va kuch taqsimotini aniqlash muhimdir. Boshlanishda sportchining to‘g‘ri pozitsiyada turgani, oyoqlari va qo‘llarining moslashganligi, va tezlikni to‘g‘ri sozlash muvaffaqiyatning asosidir.Sportchi to‘siqni yengishdan oldin, unga qanday yaqinlashishi va to‘siqni qanday yuqoridan yoki pastdan o‘tkazishi kerakligini yaxshi tushunishi kerak. Bu bosqichda, yuguruvchining to‘siqqa yetib kelganda qanday harakat qilishi, to‘siqni qanday o‘tish uchun qanday pozitsiyada bo‘lishi hamda har bir to‘siqni yengishda qanday to‘g‘ri amplitudalar va uslublar qo‘llanilishi muhim.Bu bosqichda sportchi to‘siqni qanday sakrash kerakligini aniqlaydi 1 . To‘siqni yuqori sakrash yoki pastdan o‘tish uslubi qo‘llanilishi mumkin, bu esa sportchining jismoniy tayyorgarligiga, balandligi va tezligiga bog‘liq. To‘siqni o‘tish jarayonida, yuguruvchi bir vaqtning o‘zida yaxshi oyoq ishlatish, to‘siqni yuqoridan, yanada yuqori va to‘g‘ri shaklda sakrashga majbur bo‘ladi. To‘siqni o‘tib bo‘lgach, sportchi tezlikni saqlash va keyingi to‘siqqa o‘tishga tayyor bo‘lishi kerak. Bu bosqichda sportchi, avvalo, to‘siqdan keyin qanday qilib o‘zining harakatlarini tiklashini va yana optimal tezlikni saqlashini aniqlaydi.To‘siqlarni yengib, yakuniy chiziqni kesib o‘tishda sportchining to‘siqlarni o‘tgan vaqtiga ko‘ra tezligini saqlashi va yakuniy harakatni maksimal darajada optimallashtirishi zarur. Bu bosqichda, sportchining oxirgi kesishni 1 Qosimov, M., & Tursunov, Z. (2021). “Yuqori tezlikda yugurish va to‘siqlarni engish texnikasi.” O‘zbekiston Respublikasi Ta'lim Vazirligi nashriyoti. 8 qanday bajarishi va qanday ko‘rsatkichlar bilan yakuniy chiziqni kesib o‘tishi nafaqat texnik jihatdan, balki psixologik tayyorgarlikni ham talab etadi.To‘siqlar osha yugurish texnikasi o‘z ichiga yuqori darajadagi kuch va tezlikni talab qiladi. Yuqorida keltirilgan har bir bosqichda, sportchi o‘zining jismoniy kuchini, moslashuvchanligini, chidamliligini va, albatta, to‘g‘ri texnikani qo‘llash orqali muvaffaqiyatga erishadi. To‘siqlar osha yugurishning texnikasi yuqori darajada ko‘p komponentlardan tashkil topgan bo‘lib, bu jarayonda har bir detal, har bir xato natijaga bevosita ta’sir ko‘rsatishi mumkin. To‘siqlar osha yugurish texnikasining strukturasi har bir sportchining qobiliyatiga moslashtirilgan bo‘lishi kerak. Masalan, ba’zi sportchilar yuqori sakrash amplitudalarini ishlatishni afzal ko‘rishlari mumkin, boshqalar esa qisqa va tezkor harakatlarni tanlaydilar. Bu individual farqlarga asoslanib, murabbiylar o‘z o‘quvchilariga moslashtirilgan treninglar o‘tkazishlari zarur.To‘siqlar osha yugurishdagi har bir bosqichning texnikasi va uning samaradorligini oshirish uchun sportchilar muntazam ravishda maxsus mashqlarni bajarishlari, har bir harakatni puxta o‘rganishlari, va qobiliyatlarini rivojlantirishlari zarur. Bu jarayonda sportchining yengil atletikaga xos asosiy mashqlarni bajarishi, jismoniy kuch va chidamliligini oshirishga qaratilgan mashqlarni o‘z ichiga oladi. Shuningdek, har bir to‘siqqa qarshi amalga oshiriladigan treninglar ham alohida ahamiyatga ega bo‘lib, sportchining tezligini oshiradi, tezlikni boshqarish va o‘zining texnikasini mukammallashtirishda yordam beradi.To‘siqlar osha yugurishning texnikasini takomillashtirish uchun yirik yondashuvlarni amalga oshirish zarur. Mashqlarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida bajarish, musobaqalarga tayyorlanishda texnikaning ahamiyati ortadi. To‘siqlar osha yugurish texnikasining samarali bo‘lishi uchun jismoniy kuch va texnikaning uyg‘unlashgan holda 9 ishlashi muhim ahamiyatga ega. O‘zbekiston va butun dunyo bo‘yicha sportchilarning yuqori natijalarga erishishida, shu bilan birga, to‘siqlarni yengishda texnikaning rivojlanishi va mukammallashuvi dolzarb masala bo‘lib qolmoqda. To‘siqlar osha yugurish texnikasi va uning strukturasi sportchilarning musobaqalardagi natijalari uchun juda muhim omildir. To‘siqlar osha yugurish, faqat jismoniy tayyorgarlikni talab qilib qolmay, balki aniq texnikaning rivojlanishini ham nazarda tutadi. Bu sport turi murakkab bo‘lib, unda yuqori tezlikda to‘siqlarni yengish, texnikani mukammal qo‘llash va samara beruvchi strategiyani tanlash talab qilinadi. To‘siqlar osha yugurishning texnikasi sportchining to‘siqlarni yengish vaqtida muvaffaqiyatli va samarali harakat qilishiga, shu bilan birga musobaqa natijalarining yaxshilanishiga imkon yaratadi. To‘siqlarni yengishda texnikaning ikki muhim jihati mavjud: to‘siqlarga qarshi kurashda sportchining oyoqlarini qanday ishlatishi va sakrash texnikasi. To‘siqni yengish har bir sportchi uchun maxsus mashqlarni va treningni talab qiladi. To‘siqni qanday o‘tish, qaysi oyoqni ishlatish, harakatlar orasida tezlikni qanday saqlash kerakligi – bularning barchasi texnik jihatdan o‘rganilishi kerak bo‘lgan masalalardir. To‘siqlar osha yugurishda har bir sportchi turli texnikalarga ega bo‘lishi mumkin. Bunga birinchi navbatda sportchining individual xususiyatlari, uning jismoniy tayyorgarligi va tajribasi ta’sir qiladi. Murabbiylar tomonidan individual tarzda tanlangan texnika o‘z vaqtida va aniq qo‘llanilishi kerak. Shuningdek, sportchining mental tayyorgarligi, musobaqa oldidan psixologik holati ham texnikaning samaradorligiga bevosita ta’sir qiladi 2 . 2 Mirzaev, A. (2022). “To‘siqlar osha yugurish texnikasi va uning rivojlanish tendensiyalari.” O‘zbekiston sport ilmiy-texnikaviy jurnali, 5(2), 34-45. 10 To‘siqlarni yengishda eng muhim bosqichlardan biri — to‘siqqa yaqinlashish va to‘siqni yuqoridan yoki pastdan o‘tkazish jarayonidir. To‘siqqa yaqinlashish jarayonida, sportchining o‘z pozitsiyasini qanday tanlash va harakatini qanday boshqarish kerakligi muhimdir. Agar sportchi to‘siqqa juda yaqin kelgan bo‘lsa, to‘siqni o‘tish qiyinlashadi, agar juda uzoq kelgan bo‘lsa, tezlikni saqlashda qiyinchiliklar yuzaga kelishi mumkin. To‘siqni yengish jarayonida tezlikni saqlashga e’tibor qaratish zarur. Ba’zi sportchilar to‘siqlarga qarshi kurashda yuqori amplituda va keng sakrashlarni afzal ko‘rishadi, boshqalar esa qisqa va samarali sakrashlarni tanlashadi. Texnikaning samaradorligini oshirish uchun o‘rganilishi kerak bo‘lgan muhim jihatlardan biri — to‘siqni engishda yuzaga keladigan xatoliklar va ularni tuzatish. Sportchining to‘siqqa to‘g‘ri kelmay sakrash yoki noto‘g‘ri pozitsiyada bo‘lishi, ortiqcha kuch ishlatishi kabi xatoliklar musobaqa natijalariga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shu sababli, murabbiylar va sportchilar tomonidan treninglarda bunday xatoliklarni aniqlash va ularni tuzatish uchun maxsus metodlarni ishlab chiqish zarur.Yuqori darajadagi to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish uchun doimiy ravishda maxsus mashqlarni bajarish, jismoniy va psixologik tayyorgarlikni yuqori darajada saqlash kerak. Shuningdek, sportchi va murabbiylar to‘siqni yengish jarayonidagi har bir detalni e’tibordan chetda qoldirmasdan, o‘z pozitsiyalarini to‘g‘ri tanlashi zarur. Trening jarayonida to‘siqlarga qarshi kurashishda samarali texnikalarni o‘rganish, sportchining jismoniy kuchini va chidamliligini oshirish muhimdir. To‘siqlar osha yugurishning texnikasi murakkab bo‘lishi bilan birga, har bir sportchi uchun o‘ziga xos uslubni shakllantirishni talab qiladi. Bu o‘z navbatida murabbiylarga ham sportchilarning har birini individual tarzda o‘rganish va unga 11 mos ravishda treninglarni tashkil etishni ta’minlaydi. To‘siqlar osha yugurishda yuqori samaradorlikni ta’minlash uchun har bir bosqichda texnikani puxta o‘rganish, xatoliklarni bartaraf etish va maksimal natijalarga erishishga qaratilgan mashqlarni bajarish zarur. Bunda texnika faqatgina jismoniy harakatlarni emas, balki sportchining ruhiy tayyorgarligini ham o‘z ichiga oladi.Shu sababli, to‘siqlar osha yugurish texnikasining rivojlanishi, murabbiylar tomonidan individual tarzda yondashiladigan metodika va usullarning ishlab chiqilishi sportchilarning muvaffaqiyatiga olib keladi. Bu, nafaqat sportchilar, balki yengil atletika sohasi uchun ham katta ahamiyatga ega bo‘ladi. To‘siqlarni yengish va to‘siqlar osha yugurishni mukammal tarzda bajarish uchun texnikaning har bir bosqichini rivojlantirish va uni takomillashtirish zarurdir. 1.2.To‘siqni engishda texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullari To‘siqni engishda texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullari — to‘siqlar osha yugurish texnikasining muhim jihatlaridan biridir. To‘siqni yengish jarayonida yuzaga keladigan xatoliklar sportchining to‘siqni o‘tish tezligini pasaytirishi, musobaqadagi natijalarga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Xatoliklarning oldini olish va ularni tuzatish usullarini puxta tushunish, to‘siqlarni yengishning samaradorligini oshiradi va sportchining muvaffaqiyatiga olib keladi. To‘siqni engishda eng ko‘p uchraydigan texnik xatoliklarni tahlil qilish va ularning har birini tuzatish bo‘yicha tegishli usullarni ishlab chiqish zarur.To‘siqni engishda yuzaga keladigan xatoliklar bir necha sabablarga ko‘ra paydo bo‘ladi. Dastlabki sabablardan biri — sportchining noto‘g‘ri tayyorlanishi va texnik jihatdan beqarorligi. Bu xatoliklar ko‘pincha yangi boshlovchi sportchilarda uchraydi, chunki ular to‘siqni qanday o‘tkazishni puxta o‘rganmagan yoki noto‘g‘ri odatlarni 12 shakllantirgan bo‘lishi mumkin. Noto‘g‘ri pozitsiya, harakatlarning aniq bo‘lmasligi yoki to‘siqqa yetib kelishda o‘zgaruvchan holatlarni sezmaslik ham xatoliklar sababidir. Masalan, sportchi to‘siqni yengishda o‘zining tezligini va harakatlar kuchini noto‘g‘ri taqsimlashi mumkin, bu esa to‘siqni o‘tkazishda og‘irlik yaratadi. Bundan tashqari, sportchi ba’zan to‘siqni noto‘g‘ri o‘tish usulini tanlaydi, masalan, yuqori sakrashda balandlikni noto‘g‘ri aniqlash yoki kam harakat qilish. Shu bilan birga, to‘siqlarni engishda sportchining balandlikni, uzunlikni yoki to‘siqqa yetib kelish tezligini noto‘g‘ri baholash ham xatoliklarni keltirib chiqaradi. Bu xatoliklar tez-tez noto‘g‘ri tayyorlangan treninglar, yomon texnik tayyorgarlik yoki psixologik omillar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Musobaqalarda sportchi faqat o‘z jismoniy kuchini ishlatishi bilan birga, uning psixologik holati ham katta ahamiyatga ega. Agar sportchi qo‘rquv, stress yoki ishonchsizlikdan aziyat chekayotgan bo‘lsa, bu uning texnikasiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.Bundan tashqari, sportchining to‘siqlarni yengishdagi umumiy xatoliklari orasida to‘siqqa yaqinlashishdagi xatoliklar ko‘p uchraydi. Agar sportchi to‘siqqa juda yaqin kelsa yoki to‘siqni noto‘g‘ri o‘tkazishga qaror qilsa, u to‘siqni yengishda jiddiy xatolikka yo‘l qo‘yishi mumkin. Noto‘g‘ri pozitsiyaga ega bo‘lish, barmoqlarning noto‘g‘ri ishlatilishi, oyoqning noto‘g‘ri joylashishi yoki to‘siqni haddan tashqari yuqoriga yoki pastga sakrash kabi xatoliklar tez-tez uchraydi. Bu xatoliklar to‘siqlarni yengish jarayonida samaradorlikni pasaytiradi va sportchining umid qilgan natijalarini keltirib chiqarmaydi. Bu xatoliklarni tuzatish uchun ko‘plab usullar mavjud. Birinchi navbatda, sportchi to‘siqlarni yengish jarayonida har bir harakatni aniq va texnik jihatdan to‘g‘ri bajarishi uchun muntazam ravishda maxsus treninglar va mashqlarni 13 bajarish kerak. Trening jarayonida sportchi har bir xatolikni aniqlab, tuzatish usullarini o‘zlashtirishi kerak. Shuningdek, to‘siqlarni o‘tishda eng ko‘p uchraydigan xatoliklardan biri — to‘siqqa noto‘g‘ri yaqinlashishdir. Bu xatolikni tuzatish uchun sportchiga to‘siqqa qarshi kurashda optimallashtirilgan harakatlarni bajarish, to‘siqni o‘tkazish uchun to‘g‘ri pozitsiyani tanlash o‘rgatilishi zarur. Har bir sportchining individual imkoniyatlariga mos ravishda maxsus mashqlarni bajarish, to‘siqlarni yengishda xatoliklar yuzaga kelmasligini ta’minlaydi.Yana bir muhim xatolik — to‘siqni yengishda jismoniy kuchni noto‘g‘ri taqsimlash. Agar sportchi to‘siqni o‘tkazish uchun ortiqcha kuch sarflasa, bu uning tezligini pasaytiradi. Shu sababli, to‘siqlarni yengish jarayonida kuchni to‘g‘ri taqsimlash zarur. Mashg‘ulotlar jarayonida sportchi o‘zining maksimal tezlikda ishlashini va har bir harakatda minimal energiya sarf qilishni o‘rganishi kerak. Bu xatolikni tuzatish uchun, sportchining jismoniy tayyorgarligi va chidamliligini oshirish kerak, chunki faqat yuqori chidamlilik va kuch bilan sportchi to‘siqni muvaffaqiyatli yengishi mumkin.To‘siqni yengishda ko‘plab sportchilar o‘zlarining sakrash texnikalarini noto‘g‘ri qo‘llashadi. Masalan, ba’zi sportchilar to‘siqni o‘tishda yuqori sakrashni afzal ko‘rishadi, boshqalar esa pastdan o‘tishni tanlaydilar 3 . Har bir sportchining to‘siqni qanday o‘tishi kerakligini aniqlash, uning jismoniy imkoniyatlariga moslashgan holda mashqlarni o‘rganish va to‘siqni o‘tkazishdagi xatoliklarni tuzatish muhim ahamiyatga ega. Bunda sportchining sakrash texnikasini aniq va samarali ishlatish, optimal amplituda va tezlikni saqlash zarur.Xatoliklarni tuzatish usullaridan biri bu videotahlil qilishdir. Sportchi 3 Abduqodirov, B. (2021). “Sport mashg‘ulotlarida to‘siqlarni engish texnikasini yaxshilash.” Sport pedagogikasi va jismoniy tarbiya ilmiy tadqiqotlari jurnali, 3(1), 23-32. 14 va murabbiylar birgalikda sportchining har bir harakatini tahlil qilib, xatoliklarni aniqlashlari va ularni tuzatish usullarini ishlab chiqishlari mumkin. Bu jarayon sportchining texnikasini puxta o‘rganish va har bir harakatni aniq va to‘g‘ri bajarishga yo‘naltirilgan mashqlarni bajarishni ta’minlaydi. Videotahlil jarayonida sportchining har bir harakati va to‘siqlarni yengishdagi xatoliklar kuzatiladi va tuzatish uchun mos mashqlar va metodlar tanlanadi. To‘siqni engishda texnik xatoliklarni tuzatish uchun yana bir muhim usul — psixologik tayyorgarlikdir. Agar sportchi psixologik jihatdan tayyor bo‘lmasa, musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish qiyinlashadi. Sportchi musobaqaga tayyorlanishda, xavotir va stressni bartaraf etish, o‘ziga ishonch hosil qilish va ruhiy holatini saqlash zarur. Psixologik tayyorgarlik sportchining o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi va natijalarga ta’sir qiluvchi omillardan biri hisoblanadi.Shuningdek, texnik xatoliklarni tuzatish uchun sportchilarga individual mashg‘ulotlarni tashkil etish va ularning jismoniy imkoniyatlarini rivojlantirish zarur. Treninglar jarayonida, sportchi o‘zining tezligini oshirish, kuchni samarali taqsimlash va har bir harakatni aniq va to‘g‘ri bajarishni o‘rganadi. Har bir xatolikni tuzatish jarayoni sportchining individual xususiyatlari va imkoniyatlariga qarab maxsus trening dasturlari orqali amalga oshiriladi. To‘siqni engishda texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullari juda muhim ahamiyatga ega. To‘siqlar osha yugurish — bu sportchi uchun yuqori tezlikda to‘siqlardan o‘tkazish jarayonida muvaffaqiyatli bajarilishi kerak bo‘lgan bir qator aniq harakatlar majmuidir. Bu harakatlar faqat jismoniy kuchni emas, balki texnik va psixologik jihatlarni ham talab qiladi. To‘siqni yengish jarayonida yuzaga keladigan xatoliklar esa, o‘z navbatida, sportchining musobaqadagi natijalariga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shu sababli, bunday xatoliklarni aniqlash va 15 ularga qarshi samarali tuzatish usullarini ishlab chiqish juda zarurdir.To‘siqlarga qarshi kurashda sportchilar ko‘pincha ba’zi texnik xatoliklarni sodir etishadi. Bular orasida to‘siqqa noto‘g‘ri yaqinlashish, noto‘g‘ri sakrash texnikasini qo‘llash, kuchni noto‘g‘ri taqsimlash va vaqtni noto‘g‘ri baholash kabi xatoliklar mavjud. Har bir xatolik sportchining texnikasida, jismoniy imkoniyatlarida yoki psixologik holatida yuzaga kelishi mumkin. Xatoliklarni tuzatish esa faqatgina maxsus treninglar va mashg‘ulotlar orqali amalga oshiriladi. Sportchining to‘siqqa yaqinlashishdagi xatoliklari ko‘pincha to‘siqqa juda yaqin yoki juda uzoq kelganida yuzaga keladi. Agar sportchi to‘siqqa juda yaqin kelsa, u sakrashni amalga oshirishda muammolar yuzaga keladi. Aksincha, agar sportchi to‘siqdan juda uzoq kelgan bo‘lsa, uning tezligi pasayadi va to‘siqni yengishda og‘irliklar yuzaga keladi. Bu holatlarda sportchining to‘siqqa optimal yaqinlashishini o‘rganish kerak. Bunda, sportchining har bir bosqichda to‘siqqa yaqinlashish holatini doimiy ravishda tahlil qilish va mashqlarni doimiy ravishda bajarish zarur.Ikkinchi xatolik — bu sakrash texnikasining noto‘g‘ri qo‘llanishidir. Ba’zi sportchilar to‘siqni o‘tkazishda yuqori amplitudali sakrashni afzal ko‘rishadi, boshqalari esa qisqa va samarali sakrashlarni tanlaydilar. To‘siqni o‘tkazishdagi eng to‘g‘ri sakrash texnikasi har bir sportchining individual xususiyatlariga mos ravishda o‘rganilishi lozim. Xatoliklarning yana bir turi to‘siqni o‘tkazish vaqtida jismoniy kuchni noto‘g‘ri taqsimlash bilan bog‘liq. Ba’zi sportchilar to‘siqni yengishda barcha kuchlarini faqat bitta oyoqqa yoki bitta harakatga sarflashadi. Bu esa to‘siqni o‘tkazishda tezlikni pasaytiradi va sportchining umumiy samaradorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Sportchi to‘siqni o‘tkazishda kuchni to‘g‘ri taqsimlashni o‘rganishi kerak. U har bir sakrashda kuchni, tezlikni va harakatlarni aniq 16 taqsimlashi zarur. To‘siqlarni yengishda kuchni taqsimlash va energiyani samarali ishlatish uchun sportchiga maxsus mashqlarni bajarish muhimdir 4 .Shu bilan birga, to‘siqni yengishda xatoliklarning oldini olish uchun murabbiylar sportchilarga to‘g‘ri texnikani o‘rgatish, o‘zining jismoniy va psixologik holatini yaxshilashga qaratilgan metodlarni qo‘llashlari kerak. To‘siqlarga qarshi kurashishda muvaffaqiyatga erishish uchun har bir sportchining tayyorgarligini yaxshilash, xatoliklarni aniqlash va ularni tuzatish bo‘yicha samarali usullarni ishlab chiqish juda muhimdir. Bu jarayonning o‘zi sportchining texnikasini mukammallashtiradi va uning musobaqalarda yuqori natijalarga erishishiga yordam beradi. 1.3.To‘siqlar osha yugurishdagi fizik va psixologik omillar To‘siqlar osha yugurishdagi fizik va psixologik omillar sportchining muvaffaqiyatini belgilovchi muhim jihatlardir. Sportchilar uchun to‘siqlardan o‘tish jarayoni faqat texnikani to‘g‘ri qo‘llash bilan cheklanmaydi, balki bu jarayonning samaradorligi sportchining jismoniy va psixologik holatiga ham bevosita bog‘liqdir. Fizik va psixologik omillar sportchining to‘siqlarni muvaffaqiyatli yengishiga, tezlikka, chidamlilikka va natijalarga ta’sir qiladi. Shuning uchun, sportchining fizikal tayyorgarligi va psixologik holatini puxta tushunish, uning musobaqalarda yuqori natijalarga erishish uchun juda muhim ahamiyatga ega.Fizik omillar to‘siqlardan o‘tish jarayonining eng asosiy omillaridan biridir. To‘siqlar osha yugurishda sportchidan yuqori tezlikda ishlash, kuchni samarali taqsimlash va chidamlilikni talab qilishadi. Har bir to‘siqni yengishda sportchi maksimal tezlikda yugurishi, kerakli kuchni qo‘llashi va to‘siqni samarali o‘tkazish uchun o‘zining jismoniy holatini to‘g‘ri taqsimlashi 4 Rustamov, U. (2020). “O‘zbekistonda to‘siqlar osha yugurishning jismoniy tayyorgarlik metodlari.” O‘zbekiston sporti va sog‘lom turmush tarzini rivojlantirish ilmiy-metodik markazi. 17 kerak. Bu omillar, o‘z navbatida, sportchining musobaqadagi natijasiga ta’sir qiladi. Agar sportchining jismoniy tayyorgarligi zaif bo‘lsa, u to‘siqni yengishda qiynaladi va umid qilgan natijalariga erisha olmaydi. Shuning uchun, to‘siqlarni o‘tkazishda samarali natijalarga erishish uchun sportchi o‘zining fizik tayyorgarligini muntazam ravishda rivojlantirishi kerak. Fizik tayyorgarlikda kuch, tezlik va chidamlilikning o‘rni juda katta. To‘siqlardan o‘tishda kuchning muhim roli bor, chunki sportchi to‘siqni yengishda katta kuch sarflashini talab qiladi. Biroq, kuchni to‘g‘ri taqsimlash zarur. Agar sportchi faqat kuchga tayanib yugurishni davom ettirsa, bu uning tezligini pasaytiradi va to‘siqlarni o‘tkazishda xatoliklar yuzaga keladi. Shu sababli, sportchi kuchni nafaqat tezlikni oshirish, balki to‘siqlarga qarshi samarali harakat qilish uchun ham to‘g‘ri taqsimlashi kerak.Tezlik, albatta, to‘siqlardan o‘tishda muhim fizik omil hisoblanadi. Yuqori tezlikda yugurish sportchining to‘siqlardan o‘tkazish vaqti va samaradorligini belgilaydi. Sportchi tezligini oshirish uchun maxsus mashqlarni bajarishi, mushaklarini mustahkamlashi va samarali yugurish texnikasini o‘rganishi zarur. Tezlikni oshirishda eng muhim omil — bu yugurishning muvozanatini saqlash va energiya sarfini optimallashtirishdir. Agar sportchi energiyasini tejay olmasa, tezlikni oshirish qiyinlashadi va bu uning to‘siqlardan o‘tish jarayonini sekinlashtiradi. Chidamlilik to‘siqlardan o‘tishda muhim fizik omil bo‘lib, u sportchining uzoq masofalarga yugurish qobiliyatini oshiradi. To‘siqlar osha yugurishda, sportchi nafaqat yuqori tezlikda yugurishi, balki uzoq vaqt davomida yuqori intensivlikda ishlashga ham tayyor bo‘lishi kerak. Uzoq vaqt davomida yuqori tezlikda yugurish sportchidan kuchli chidamlilikni talab qiladi, chunki to‘siqlardan o‘tish jarayonida har bir to‘siqni o‘tishda energiya sarfi oshadi. Agar sportchi 18 chidamli bo‘lmasa, u to‘siqlardan o‘tishda tez charchaydi va bu uning natijasiga salbiy ta’sir qiladi.Shuningdek, to‘siqlarni yengishda sportchining muvozanati va koordinatsiyasi ham juda muhim. Muvozanatni saqlash, to‘siqlarni o‘tkazish jarayonida, sportchiga tezlikni oshirishga va har bir harakatni aniq bajarishga yordam beradi. Agar sportchi to‘siqni yengishda o‘z muvozanatini saqlay olmasa, u to‘siqqa urilib qolishi mumkin, bu esa uning natijalariga bevosita ta’sir qiladi. Koordinatsiya esa sportchiga to‘siqlardan o‘tishda barcha harakatlarni samarali va aniq bajarish imkonini beradi. To‘siqlardan o‘tishda yuqori koordinatsiya juda muhim, chunki har bir to‘siqni yengishda sportchi barcha harakatlarni sinxron bajarishi kerak. Fizik omillarning musobaqa natijalariga ta’siri juda katta, ammo sportchining psixologik holati ham shu darajada muhimdir. Psixologik omillar sportchining ishonchi, xotirjamligi va motivatsiyasiga ta’sir qiladi 5 . Agar sportchi musobaqa oldidan o‘ziga ishonmasa, u to‘siqlardan o‘tishda xatoliklar qilishi mumkin. Psixologik jihatdan tayyor bo‘lgan sportchi to‘siqlarga qarshi kurashishda yaxshi natijalar ko‘rsatadi, chunki u o‘zining jismoniy va texnik salohiyatiga to‘liq ishonadi. Sportchining psixologik holati uning natijasiga bevosita ta’sir qilishi mumkin, shuning uchun psixologik tayyorgarlik ham juda muhim.Psixologik omillar orasida eng muhimlaridan biri — bu sportchining o‘ziga bo‘lgan ishonchi. Agar sportchi o‘ziga ishonmasa, u musobaqada muvaffaqiyatga erisha olmaydi. O‘ziga bo‘lgan ishonch, sportchining yuqori natijalarni qo‘lga kiritishida eng muhim omildir. Shuningdek, sportchining ishonchi, uning psixologik holatini mustahkamlashi va natijalarni yanada yuqori darajaga olib chiqishiga yordam 5 Mirzaev, I. (2022). “To‘siqlar osha yugurishdagi psixologik omillar va ularni o‘zgartirish metodlari.” O‘zbekiston psixologiya ilmiy jurnali, 1(3), 56-64. 19 beradi. Psixologik jihatdan tayyor bo‘lgan sportchi musobaqalarda kuchliroq ishlaydi va o‘zining texnikasini to‘g‘ri qo‘llaydi. To‘siqlar osha yugurishdagi muvaffaqiyat uchun motivatsiya ham muhim omil hisoblanadi. Motivatsiya sportchining o‘z maqsadlariga erishish uchun kurashish istagini shakllantiradi. Agar sportchi motivatsiyaga ega bo‘lsa, u ko‘proq mashq qiladi, ko‘proq sa’y-harakatlar qiladi va musobaqalarda yuqori natijalarga erishishga intiladi. Motivatsiya sportchining o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi va unga to‘siqlardan o‘tishdagi muvaffaqiyatni ta’minlash uchun zarur bo‘lgan ruhiy kuchni beradi. Agar sportchi o‘z maqsadiga erishishga qiziqsa va motivatsiyasi yuqori bo‘lsa, u har bir to‘siqni muvaffaqiyatli yengishga tayyor bo‘ladi.Stress va xavotir ham psixologik omillar sifatida sportchining natijasiga ta’sir qilishi mumkin. Agar sportchi musobaqadan oldin stressga duch kelsa, bu uning texnikasiga, ko‘rsatkichlariga va tezligiga salbiy ta’sir qiladi. Stress va xavotirni boshqarish uchun sportchiga maxsus psixologik mashqlar va nafas olish texnikalari o‘rgatiladi. Bu usullar sportchining psixologik holatini tinchlantirishga va musobaqalarda yuqori natijalarga erishishga yordam beradi. To‘siqlar osha yugurish sportida muvaffaqiyatga erishish uchun sportchining fizik va psixologik tayyorgarligi juda muhim omillardir. To‘siqlarni yengish jarayonida, sportchi yuqori darajada jismoniy va psixologik potentsialni ishlatishi kerak. Buning uchun to‘siqlarga qarshi kurashda fizik ko‘nikmalarni rivojlantirish, shuningdek, psixologik jihatlarni nazorat qilish va yaxshilash muhim hisoblanadi. Har ikkala omilning uyg‘unligi sportchining natijalariga bevosita ta’sir qiladi. Birinchi navbatda, fizikal omillar sportchining to‘siqlardan o‘tish jarayonida eng muhim rol o‘ynaydi. To‘siqlardan muvaffaqiyatli o‘tish uchun sportchi yuqori tezlikda yugurishi, kuchni samarali taqsimlashi va tezlikni saqlash uchun 20 energiyani tejashni bilishi kerak. Shuningdek, yuqori chidamlilikka ega bo‘lish va uzun masofalarga yugurishda barqarorlikni saqlash muhimdir. Fizik tayyorgarlik to‘siqlarni o‘tkazish uchun barcha zarur jismoniy salohiyatlarni birlashtiradi. Agar sportchining jismoniy tayyorgarligi yaxshi bo‘lmasa, u to‘siqlardan o‘tishda muammolarga duch kelishi mumkin. Sportchining o‘ziga bo‘lgan ishonchi to‘siqlarni yengishda muhim rol o‘ynaydi. Agar sportchi o‘ziga ishonmasa, uning mental holati zaiflashadi va bu uning musobaqadagi natijalariga ta’sir qiladi. O‘ziga ishonmagan sportchi xavotirga tushadi, bu esa texnik xatoliklarni keltirib chiqaradi. To‘siqlardan o‘tishda yuqori ishonchni saqlash, sportchining o‘z imkoniyatlariga tayanib, muvaffaqiyatga erishishga yordam beradi. Shuning uchun, psixologik tayyorgarlik sportchilar uchun alohida o‘rganilishi va rivojlantirilishi lozim.Stress va xavotir ham psixologik omillar sifatida sportchining performansiga ta’sir qilishi mumkin. Agar sportchi stressga duchor bo‘lsa, uning jismoniy va ruhiy holati yomonlashadi, natijada to‘siqlardan o‘tishdagi samaradorlik pasayadi. Stressni boshqarish va xavotirni yengish usullari sportchining musobaqa oldidan o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirishga yordam beradi. Bunda psixologik tayyorgarlikning ahamiyati katta, chunki bu sportchiga stressni boshqarish va musobaqa paytida xotirjamlikni saqlashda yordam beradi. II.BOB.TO‘SIQLAR OSHA YUGURISHNI TAKOMILLASHTIRISH METODLARI VA STRATEGIYALARI 2.1.Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirish Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirish, sportchilar va sportshunoslar uchun jismoniy faoliyatda va o'quv jarayonlarida samarali natijalarga erishish 21 uchun juda muhim mavzu hisoblanadi. Mashqlar va texnikalar, sportchining jismoniy salohiyatini oshirish, musobaqalarda eng yaxshi natijalarga erishish va texnik jihatdan mukammal bo'lishiga yordam beradi. Shu bilan birga, texnikani rivojlantirish orqali sportchilar o'z mahoratlarini yanada oshirishlari mumkin, bu esa ularning o'yin yoki musobaqa davomida nozik va samarali harakat qilishlariga yordam beradi.Maxsus mashqlarni amalga oshirish, birinchi navbatda, sportchining jismoniy holatiga, uning tayyorgarlik darajasiga, shuningdek, sportning turi va turlariga qarab turli xil metodlar va yondashuvlar talab etadi. Har bir sport turi uchun o'ziga xos maxsus mashqlar mavjud bo'lib, ular sportchining o'ziga xos ehtiyojlarini qondirishga yo'naltirilgan. Bu mashqlar o'z navbatida texnikani takomillashtirish, chidamlilikni oshirish, tezlikni rivojlantirish va kuchni oshirishga yordam beradi. Shu bilan birga, maxsus mashqlar sportchining harakatlarini yaxshilashga yordam beradi, bu esa umumiy o'yin samaradorligini oshiradi. Texnikani rivojlantirish ham juda muhim element hisoblanadi. Texnika – bu sportchining o'z harakatlarini aniq va samarali bajarish usulidir. Yaxshi texnika, masalan, to'pni to'g'ri tarzda otish, raqibni engish uchun aniq va tezkor harakat qilish yoki o'z pozitsiyasini samarali saqlashni anglatadi. Bunday texnikani o'rgatish uchun doimiy mashg'ulotlar, kuzatish va tuzatishlar zarur. Har bir harakatning mukammalligi, uning jismoniy va aqliy darajasiga bog'liq. Mashqlarni bajarishda texnikaning to'g'riligi va samaradorligi doimo o'zgarib turadigan faktor bo'lib, uni doimiy ravishda rivojlantirish zarur 6 .Texnikani rivojlantirishning eng muhim jihatlaridan biri – bu qayta-qayta mashqlarni bajarish va noto'g'ri 6 Shukurov, D. (2023). “Yugurish texnikasi va to‘siqlarni engishda samarali usullar.” Boshqa mamlakatlar sporti tajribalari va O‘zbekiston: taqqoslash va tahlil. Tashkent: Sport Publishing House. 22 harakatlarni to'g'irlashdir. Dastlabki bosqichlarda, sportchi texnikani aniq va to'g'ri bajara olmasligi mumkin, lekin asta-sekin takrorlashlar orqali uning mahorati oshadi. Buning uchun maxsus mashqlarni rejalashtirish va sportchining xatolarini to'g'irlash orqali uni to'g'ri yo'naltirish muhimdir. Texnika doimiy rivojlanishni talab etadi va sportchining maqsadlariga yetishish uchun muhim qadamdir. O'qituvchilar va murabbiylar sportchilarni faqat jismoniy tayyorgarlik bilan emas, balki mental tayyorgarlik bilan ham qo'llab-quvvatlashlari zarur. Har bir sport turi uchun maxsus mashqlar va texnikalar o'ziga xosdir. Futbol, basketbol, voleybol, tennis kabi sport turlari har birida o'z texnikasini rivojlantirish va maxsus mashqlarni bajarish orqali samarali natijalarga erishish mumkin. Masalan, futbol o'ynashda to'pni boshqarish, to'pni to'g'ri otish va dushman hujumlaridan himoyalanish uchun maxsus mashqlar zarur. Basketbolchilar uchun esa raqibni engish, to'pni aniq tashlash, shuningdek, tezkor harakat qilish va yuqori texnik ko'nikmalarni rivojlantirish uchun maxsus mashqlar muhimdir. Tennisda esa texnikani rivojlantirish, zarbalarni aniq va kuchli bajarish, holatni to'g'ri saqlash va qisqa masofaga tezkor harakat qilishni o'rgatish uchun maxsus mashqlar kerak.Sportchilar uchun jismoniy tayyorgarlikning rivojlanishi uchun maxsus mashqlar ko'plab omillarni hisobga olib amalga oshiriladi. Bu mashqlarni tayyorlashda sportchining individual xususiyatlarini, musobaqa vaqti yaqinligini, jismoniy va ruhiy tayyorgarlik darajasini, shu bilan birga, texnikaning o'zgarishini inobatga olish zarur. Murabbiylar va sportchilar uchun o'zaro hamkorlik va samarali muloqot muhim rol o'ynaydi. Mashqlarni o'zaro uyg'unlashtirish va sportchining ehtiyojlariga mos ravishda o'zgartirish orqali yanada samarali natijalarga erishish mumkin. 23 Texnikani rivojlantirishda innovatsion yondashuvlar ham katta ahamiyatga ega. Yangi metodlar va texnologiyalar yordamida sportchilarni o'qitish samaradorligini oshirish mumkin. Masalan, videokuzatuvlar va tahlillar yordamida sportchilar o'z harakatlarini yaxshilashga erishishlari mumkin. Video tahlil qilish sportchining harakatlarini ko'rish, tahlil qilish va noto'g'ri nuqtalarni aniqlashga yordam beradi. Shuningdek, texnologik qurilmalar yordamida sportchilarni o'qitish jarayonida jismoniy parametrlar, masalan, tezlik, kuch, elastiklikni o'lchash va bu ko'rsatkichlarni tahlil qilish mumkin. Bunday yondashuvlar sportchilarni rivojlantirishda aniq va samarali bo'ladi. Jismoniy tayyorgarlikda va texnikani rivojlantirishda psixologik omillar ham katta rol o'ynaydi. Sportchilarning motivatsiyasi, ularning o'ziga bo'lgan ishonchi va psixologik tayyorgarliklari muvaffaqiyatga erishishda muhim ahamiyatga ega. Murabbiylar sportchilarga nafaqat jismoniy mashqlarni o'rgatishi, balki ularning ruhiy holatini ham yaxshilashlari kerak. Motivatsiya va psixologik qo'llab- quvvatlash orqali sportchi o'z maqsadlariga erishishda yanada muvaffaqiyatli bo'lishi mumkin.Shuningdek, maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirishda jismoniy va sportshunoslik tadqiqotlarining roli katta. Yangi ilmiy tadqiqotlar, mashqlar metodikasini yangilash va optimallashtirishga yordam beradi. Jismoniy tayyorgarlik, mashqlarning samaradorligi, texnikaning yaxshilanishi haqidagi ilmiy yondashuvlar sportchilarni rivojlantirishda muhim yo'nalishlardan biri hisoblanadi. Tadqiqotlar orqali yangi mashqlar va texnikalar kashf etilishi mumkin, bu esa sportchilar uchun yangi imkoniyatlar yaratadi. Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirish, sportchilarni yuqori natijalarga erishishda asosiy rol o'ynaydi. Har bir sport turi uchun bu mashqlarni to'g'ri rejalashtirish va bajarish, sportchining umumiy jismoniy holatini va texnik 24 mahoratini oshirishga yordam beradi. Maxsus mashqlar jismoniy tayyorgarlikning asosi bo'lib, sportchilarni musobaqalarga tayyorlashda samarali vosita sifatida foydalaniladi. Shu bilan birga, texnikani rivojlantirish sportchining o'yin davomida nozik va samarali harakatlar qilishini ta'minlaydi. Maxsus mashqlarni ishlab chiqishda sportchining individual xususiyatlari, ehtiyojlari va tayyorgarlik darajasi hisobga olinadi. Har bir sportchining organizmi va qobiliyatlari farq qiladi, shuning uchun har biriga mos keladigan mashqlarni tayyorlash zarur. Masalan, futbolchilar uchun dribling, to'pni boshqarish, pas berish va to'ppon qilish kabi maxsus mashqlar, basketbolchilar uchun esa to'pni tashlash, blokirovka qilish va o'z pozitsiyasini to'g'ri saqlashga yo'naltirilgan mashqlar muhimdir. Shu tarzda, har bir sport turi uchun maxsus mashqlar o'ziga xos bo'lib, ularni bajarish orqali texnika mukammallashtiriladi. Texnikani rivojlantirish jarayoni esa sportchining harakatlarini yanada aniqlashtirishni ta'minlaydi. Texnika o'yin davomida sportchining mahoratini, tezligini va samaradorligini belgilaydi. Masalan, to'pni aniqlik bilan urish, raqibni tezda engish va zarbalarni to'g'ri bajarish – bu hammasi yaxshi texnika talab etadi. Yaxshi texnikaga ega bo'lish, sportchiga faqatgina o'z sport turida muvaffaqiyat qozonishga emas, balki musobaqalarda kuchli raqobat qilish imkonini beradi. Shu sababli, texnikani rivojlantirishda yirik e'tibor sportchining har bir harakatining mukammal bajarilishiga qaratiladi. Birinchi bosqichda sportchiga texnikaning asosiy qoidalari o'rgatiladi, keyinchalik esa ularni mashg'ulotlarda takrorlash orqali takomillashtirishga erishiladi. Har bir harakatni takrorlash va to'g'ri bajarishga intilish, texnikani mukammallashtirish uchun zarur. Bundan tashqari, texnikaning to'g'riligini tekshirish va xatolarni tahlil qilish jarayoni ham juda muhim. Murabbiylar 25 sportchilarga o'z harakatlarini kuzatib borib, ularni tuzatish orqali texnikada yanada takomillashishni ta'minlaydi.Texnikani rivojlantirishda takrorlanish, sabr- toqat va davomiylik muhim ahamiyatga ega. Sportchi boshlang'ich bosqichda noto'g'ri harakatlarni amalga oshirishi mumkin, lekin vaqt o'tishi bilan va doimiy mashg'ulotlar orqali ularni to'g'ri yo'naltirish zarur. Shu bilan birga, sportchining psixologik holati ham texnikani rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Motivatsiya, o'ziga bo'lgan ishonch va psixologik tayyorgarlik texnikani yanada tezroq o'zlashtirishga yordam beradi. Bunday holatda, murabbiylar sportchining ruhiyatini yaxshilashga katta e'tibor qaratishlari kerak. Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirishda zamonaviy texnologiyalar va ilmiy yondashuvlar ham katta ahamiyat kasb etadi. Masalan, videokuzatuvlar orqali sportchilarning harakatlarini tahlil qilish mumkin. Bu tahlillar sportchiga o'z harakatlarini yaxshilash va xatolarni aniqlash imkonini beradi. Shu tarzda, sportchilar o'z texnikalarini vizual ravishda baholab, o'zgarishlar kiritishlari mumkin. Yangi texnologiyalar yordamida mashqlar va treninglar samaradorligini oshirish mumkin. Elektron qurilmalar, masalan, yurak urishini o'lchash tizimlari va tezlikni aniqlash apparatlari, sportchining jismoniy ko'rsatkichlarini aniq o'lchashga yordam beradi. Bu usullar orqali sportchilar va murabbiylar jismoniy tayyorgarlikni yanada optimallashtirishlari mumkin. Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirishda guruh ishining ham o'ziga xos ahamiyati bor. Birgalikda treninglar va mashqlarni bajarish sportchilar orasida sog'lom raqobatni yaratadi va motivatsiyani oshiradi. Bu sportchilarga o'zlarini yanada kuchliroq his qilish imkoniyatini beradi. Guruhda amalga oshirilgan mashqlar, shuningdek, sportchilarning bir-birlariga yordam berish va o'zaro tajriba almashishiga yordam beradi. 26 Maxsus mashqlarni bajarish va texnikani rivojlantirish jarayoni sportchilarga nafaqat jismoniy, balki mental tayyorgarlikni ham oshiradi. Texnikaning mukammal bajarilishi o'z navbatida, sportchining o'ziga bo'lgan ishonchini oshiradi. Bu ishonch, sportchining musobaqalarda raqiblariga qarshi kurashda qo'llaniladigan muhim omilga aylanishi mumkin. Texnikaning mukammal bajarilishi, shuningdek, sportchining maqsadlariga erishishda samarali vosita sifatida xizmat qiladi.Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirish jarayonida ilmiy yondashuvlar ham muhim ahamiyatga ega. Ilmiy tadqiqotlar, sportchilarning jismoniy tayyorgarlik darajasini yaxshilashga yordam beradi, yangi mashqlar va texnikalarni kashf qilishga yordam beradi. Sportchining jismoniy va texnik holatini yaxshilash uchun doimiy ravishda yangi tadqiqotlar va usullarni qo'llash zarur. Shu tarzda, ilmiy yondashuvlar yordamida mashqlar va texnikani yanada mukammallashtirish mumkin. Bundan tashqari, maxsus mashqlarni bajarish va texnikani rivojlantirish jarayonida sportchilarning jismoniy sog'lig'iga ham e'tibor qaratish kerak. Jismoniy yuksalish va yuqori natijalarga erishish uchun to'g'ri ovqatlanish, dam olish va tiklanish jarayonlariga e'tibor berish zarur. Sportchilarni doimiy ravishda tibbiy tekshiruvlardan o'tkazish, ularning sog'lig'ini saqlash va tiklanish jarayonlarini optimallashtirish muhimdir. Yaxshi tiklanish jarayoni sportchining samarali ishlashini ta'minlaydi va uning sog'lig'ini yaxshilaydi.Umuman olganda, maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirish sportchilarning jismoniy va ruhiy holatini yaxshilash, texnik ko'nikmalarini oshirish, va samarali musobaqalarda yuqori natijalarga erishish uchun zarur. Buning uchun sportchining individual ehtiyojlarini inobatga olish, innovatsion metodlar va texnologiyalardan foydalanish, shuningdek, psixologik va fiziologik tayyorgarlikni birlashtirish zarur. 27 2.2.To‘siqlar osha yugurishning samarali usullari va metodlari To‘siqlar osha yugurishning samarali usullari va metodlari sportchilarni yuqori natijalarga erishish uchun muhim vositalardir. To‘siqlarni o‘tkazish texnikasini rivojlantirish va samarali usullarni qo‘llash, musobaqalarda yuqori natijalarga erishish uchun sportchilarga yordam beradi. Bunda to‘siqlardan o‘tish jarayonida yuqori tezlik, kuch, chidamlilik va to‘siqni o‘tkazishdagi texnikaning to‘g‘riligi muhim ahamiyatga ega. To‘siqlar osha yugurishning samarali usullari va metodlari nafaqat jismoniy tayyorgarlik, balki ruhiy va psixologik holatga ham bog‘liqdir. Har bir sportchi o‘zining imkoniyatlari va xususiyatlariga qarab, individual usullarni tanlashi kerak. Samarali usullarni qo‘llash, to‘siqlardan o‘tish jarayonini tezlashtiradi, samaradorlikni oshiradi va musobaqalarda yuqori natijalarga erishish imkoniyatini yaratadi.Yuqori natijalarga erishish uchun to‘siqlardan o‘tish jarayonida bir nechta muhim metodlarni qo‘llash zarur. Birinchi metod — bu to‘siqlarni o‘tkazish texnikasining puxta ishlanmasidir. To‘siqlardan o‘tishda texnikaning to‘g‘ri qo‘llanilishi, sportchining muvaffaqiyatiga bevosita ta’sir qiladi. Har bir sportchi to‘siqlarni o‘tkazishda samarali va aniq texnikalarni qo‘llashni o‘rganishi kerak. Texnika sportchining har bir to‘siqni qanday yengishini belgilaydi, shuning uchun texnikaning to‘g‘ri va samarali bajarilishi zarur. To‘siqlardan o‘tishda texnika to‘g‘risida o‘ylashda eng muhim jihatlardan biri bu yugurishning umumiy texnikasini to‘g‘ri sozlashdir. To‘siqlardan o‘tishdan oldin sportchi to‘siqlarga qarab, yugurish bosqichlarini aniq rejalashtirishi va ularni bajarishda diqqatni jamlashi kerak. Yaxshi texnikaga ega sportchi to‘siqlardan o‘tishda ko‘p xatoliklar qilmaydi va har bir to‘siqni samarali yengadi. To‘siqni engishda sportchi aniq sakrashlar amalga oshiradi, tezlikni oshirishni 28 o‘rganadi va barcha harakatlarni mukammal bajaradi. Bunda, sportchi to‘siqlarga qarab, o‘zini to‘g‘ri joylashtirishi va to‘siqlarga urilmaslikni o‘rganishi kerak.To‘siqlarni o‘tkazish texnikasini rivojlantirishda maxsus mashqlarni bajarish ham samarali metod hisoblanadi. Maxsus mashqlar to‘siqlarni yengishda sportchining jismoniy salohiyatini oshiradi va texnik ko‘nikmalarini mustahkamlaydi. Ushbu mashqlar sportchi uchun to‘siqlarga nisbatan tayyorlikni oshiradi va uning samarali to‘siqlarni o‘tkazish ko‘nikmalarini rivojlantiradi. Mashqlarni muntazam ravishda bajarish, sportchining ham texnik, ham jismoniy tayyorgarligini yaxshilaydi. Mashqlar orqali sportchi o‘zining harakatlarini va to‘siqlardan o‘tish jarayonini optimallashtiradi. Buning uchun, murabbiylar sportchiga maxsus mashqlarni tanlab berishlari va sportchining individual ehtiyojlarini hisobga olishlari zarur. To‘siqlarga qarshi kurashishda samarali metodlardan biri — bu tezlikni optimallashtirishdir. Tezlik, to‘siqlardan o‘tishda eng muhim omillardan biri hisoblanadi. Yuqori tezlik sportchining to‘siqlardan o‘tish vaqtini qisqartiradi va umumiy natijani yaxshilaydi. Biroq, tezlikni oshirishda sportchi energiya tejashni ham o‘rganishi kerak. Agar sportchi energiyasini to‘g‘ri taqsimlay olmasa, u tezlikni saqlay olmaydi va charchashni boshlaydi. Tezlikni oshirish uchun sportchi maxsus tezlik mashqlarini bajarishi, yuqori tezlikda yugurish va harakatlarni aniq va samarali bajarish ko‘nikmalarini rivojlantirishi kerak.Bundan tashqari, to‘siqlardan o‘tishda kuchni to‘g‘ri taqsimlash ham juda muhimdir. Sportchining kuchini to‘g‘ri taqsimlash, uning to‘siqlarga qarshi muvaffaqiyatli kurashishiga yordam beradi. Agar sportchi faqat kuchga tayanib yugurishni davom ettirsa, u tezlikni yo‘qotadi va to‘siqlardan o‘tkazishda samarali bo‘lmaydi. Shuning uchun, sportchi kuchni faqat zarur joyda va to‘g‘ri taqsimlab yugurish texnikasini 29 rivojlantirishi kerak. Kuchni taqsimlash sportchiga to‘siqlarni yengishda yaxshiroq yordam beradi va energiya sarfini kamaytiradi 7 . Chidamlilikni rivojlantirish ham to‘siqlardan o‘tishda samarali metodlardan biridir. To‘siqlar osha yugurish sportchidan uzoq masofalarga yugurish va yuqori intensivlikda ishlashni talab qiladi. Chidamlilik sportchining uzoq masofaga yugurishda samarali ishlashiga yordam beradi. Chidamli sportchi to‘siqlardan o‘tishda o‘z kuchini uzoq vaqt davomida samarali taqsimlashi va tezligini saqlashi mumkin. Chidamlikni rivojlantirish uchun sportchi maxsus chidamlilik mashqlarini bajarishi, mushaklarini mustahkamlashi va o‘zining jismoniy holatini yaxshilashi zarur. Bu mashqlar sportchining uzoq muddat davomida yuqori intensivlikda yugurishini ta’minlaydi va to‘siqlardan o‘tish jarayonini samarali qiladi. To‘siqlardan o‘tishda muvaffaqiyatga erishish uchun sportchi o‘zining ruhiy holatini ham rivojlantirishi kerak. Psixologik tayyorgarlik va motivatsiya sportchining muvaffaqiyatli natijalarga erishishida muhim rol o‘ynaydi. Sportchining o‘ziga ishonchi, motivatsiyasi va stressni boshqarish qobiliyati uning natijasiga ta’sir qiladi. Motivatsiyaga ega bo‘lgan sportchi o‘zining maksimal salohiyatini ishga soladi va yuqori natijalarga erishadi. Shu sababli, sportchilarga psixologik mashqlar va stressni boshqarish texnikalari o‘rgatilishi zarur. Motivatsiya va psixologik tayyorgarlik sportchining o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshiradi va musobaqalarda yuqori natijalarni qo‘lga kiritishga yordam beradi. jismoniy tayyorgarlikni rivojlantirishda foydalaniladigan metodlar haqida so‘z yuritamiz. Jismoniy tayyorgarlik sportchining tezligini, chidamliligini, kuchini 7 Shamsiyev, K. (2020). "Prezident Shavkat Mirziyoyevning jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish borasidagi nutqlari." O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ilmiy-ommabop nutqlari. Tashkent: O‘zbekiston Kitob Noshirligi. 30 va muskul-skelet tizimining ishlashini ta’minlashga yordam beradi. To‘siqlarni o‘tkazishda yuqori tezlikda yugurish, kuchli sakrashlar va chidamlilik zarur. Bularning barchasi maxsus mashqlar orqali rivojlanadi. Tezlikni oshirish uchun sportchi, birinchi navbatda, sprintlar va interval mashqlari bilan shug‘ullanishi kerak. Sprint mashqlari sportchining tezligini oshiradi, lekin ular to‘siqlardan o‘tish uchun faqat bir qismidir. Sportchi tezlikni va kuchni yaxshilash uchun maxsus to‘siqlarga qarshi sprint mashqlarini bajarishi zarur. Mashqlar sportchi to‘siqlardan qanday o‘tishni va sakrashlarni qanday qilishni, shu bilan birga, tezlikni qanday oshirishni o‘rganishi kerak. Sprintlar va interval mashqlari uzoq masofalarga yugurishda ham sportchining natijalarini yaxshilashga yordam beradi. Chidamlilikni rivojlantirish uchun, sportchiga uzoq masofaga yugurish, bardoshli mashqlar va ko‘proq vaqtlarda yuqori intensivlikda ishlash kerak. Uzoq masofalarda yugurish davomida sportchi o‘zining energiya taqsimotini to‘g‘ri boshqarish va chidamliligini oshirishni o‘rganadi. To‘siqlar osha yugurish ko‘p vaqt talab qiladigan va yuqori intensivlikda bajariladigan faoliyat bo‘lgani uchun, chidamlilikni rivojlantirishning alohida ahamiyati bor. Shu bilan birga, chidamli sportchi tezligini saqlab qolishi va o‘zining maksimal salohiyatini oxirigacha ishlata olishiga yordam beradi. Kuch va mushaklar elastikligini rivojlantirish ham juda muhim. To‘siqlarga qarshi sakrash uchun sportchining mushaklari kuchli bo‘lishi kerak. Kuchni oshirish uchun og‘irliklar bilan ishlash, maxsus sakrash mashqlari va pliometrik mashqlar (tezkor sakrashlar, oyoqni yuqoriga ko‘tarish va boshqa) sportchining to‘siqlarga o‘tkazishda samaradorligini oshiradi. Mushak kuchi va elastikligi sportchining yuqori darajadagi ko‘rsatkichlar qo‘yishida yordam beradi, chunki 31 kuchli mushaklar to‘siqlardan o‘tkazishda yordam beradi va sportchining umumiy tezligini oshiradi.Texnik tayyorgarlik ham to‘siqlardan o‘tishning samaradorligini oshiradi. Sportchi o‘zining texnikasini to‘g‘ri shakllantirish, to‘siqlarga qarshi kurashda muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun juda zarur. Har bir to‘siqni o‘tkazishda, sportchi to‘siqlarga qanday yaqinlashishini, sakrashning pozitsiyasini, oyoqlarini qanday joylashtirishni va uchishni qanday bajarishni bilishi kerak. To‘siqlarni o‘tkazish texnikasini to‘g‘ri bajarish sportchining vaqtini qisqartiradi va samarali harakatlarni amalga oshirishga yordam beradi. Mashq qilish davomida sportchining har bir harakati, har bir to‘siqni yengishda samarali va aniqlik bilan bajarilishi kerak. Shu bilan birga, har bir sakrashda sportchi o‘zining yukini to‘g‘ri taqsimlashni, to‘siqlarga zarur bo‘lgan tezlikni saqlashni o‘rganishi lozim. Har bir sakrashni amalga oshirganida, sportchi birinchidan oyoqlarning pozitsiyasini va boshqa bo‘g‘inlarni yaxshi sozlashi kerak. Bu yuqori natijalarga erishish uchun juda muhim.Umuman olganda, to‘siqlar osha yugurishning samarali usullari va metodlari sportchining jismoniy, texnik va psixologik tayyorgarligiga asoslanadi. Samarali usullarni qo‘llash, sportchiga to‘siqlardan muvaffaqiyatli o‘tish va musobaqalarda yuqori natijalarga erishish imkoniyatini yaratadi. Shuning uchun, sportchilar uchun maxsus mashqlarni bajarish, texnikani takomillashtirish, tezlikni oshirish va chidamlilikni rivojlantirish zarur. 2.3.Musobaqalarda natijalarga erishish uchun taktik va strategik yondashuvlar Musobaqalarda natijalarga erishish uchun taktik va strategik yondashuvlar sportchilarning muvaffaqiyatiga bevosita ta'sir qiladi. Taktik va strategik 32 rejalashtirish, nafaqat sportchining individual imkoniyatlarini hisobga olib, balki jamoaviy faoliyat va raqiblarni o'ziga xos tarzda tahlil qilishni ham o'z ichiga oladi. Har bir sport turida o'ziga xos taktika va strategiyalarni ishlab chiqish muhimdir, chunki musobaqada qobiliyatlarni to'liq amalga oshirish uchun harakatlar rejasini belgilash juda zarur. Taktik yondashuvlar, birinchi navbatda, sportchining o'yin davomida qanday harakat qilishini belgilaydi, strategiya esa uzoq muddatli maqsadlarga erishish uchun yo'lni ko'rsatadi.Taktika - bu aniq bir vaziyatda sportchining qanday harakat qilishini belgilovchi reja. Masalan, basketbolchi raqibning himoyasini yorib o'tish uchun zarba berishdan oldin o'zining joylashuvini yaxshilashi kerak. Taktika o'zgaruvchan bo'lib, har bir o'yinda yoki musobaqada turli holatlar va raqiblar bo'lishi mumkin, shuning uchun unga moslashish va aniq rejalashtirish zarur. Sportchining kuchli va zaif tomonlarini bilish, unga strategik ustunlik berishi mumkin. Bunda murabbiylar sportchilarga aniq vaziyatlarda qanday harakat qilishni o'rgatishadi, bu esa raqibni tahlil qilish va o'z maqsadlariga erishishga yordam beradi. Musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish uchun taktik yondashuvlar faqat individual sportchilarga emas, balki jamoaviy sportlarga ham aloqador. Jamoaviy sportlarda taktikalar o'zaro muvofiqlashgan strategiyalarni o'z ichiga oladi. Misol uchun, futbol, basketbol va voleybol kabi jamoaviy sportlarda har bir o'yinchi o'zining roli va vazifalarini bilishi, o'zaro hamkorlikda to'g'ri harakat qilishi zarur. Bunda har bir jamoa a'zosining o'z imkoniyatlarini to'liq ishlatish va umumiy g'alabaga erishish uchun birgalikda harakat qilish muhimdir. Jamoaviy taktikalar, shuningdek, raqibning zaif tomonlarini aniqlash va ularga qarshi kurashishni o'z ichiga oladi.Taktik yondashuvlar o'zgaruvchan holatlarga moslashish imkoniyatini taqdim etadi. Misol uchun, birinchi bo'limda sportchi yoki jamoa ma'lum bir 33 taktika asosida o'ynagan bo'lsa, ikkinchi bo'limda raqibning o'zgarishlariga qarshi yangi taktika ishlab chiqilishi mumkin. Bu sportchilarni ko'proq uyushgan va faol qilishga undaydi, chunki ular o'zlarini har bir o'yin yoki musobaqa uchun tayyorlashadi. Taktika, shuningdek, o'yin davomida raqibni adashtirishga, uning qarorlarini kutilmaganda o'zgartirishga qaratilgan strategiyalarni o'z ichiga oladi. Shu sababli, taktik yondashuvda sportchining reaksiya tezligi va strategik fikrlash qobiliyati muhim o'rin tutadi. Strategik yondashuvlar musobaqalar davomida jismoniy va psixologik salohiyatni maksimal darajada oshirishga qaratilgan uzoq muddatli rejalardir. Bu yondashuvning asosiy maqsadi – sportchining maqsadlariga yetishishi va yuqori natijalarga erishish uchun uzluksiz rejalashtirish va tayyorgarlik. Strategiya, asosan, o'yinlar davomida sportchining umumiy ko'rinishini belgilaydi. Masalan, agar sportchi ma'lum bir musobaqada g'olib bo'lishni maqsad qilgan bo'lsa, uning strategiyasi musobaqalarning har bir bosqichida kuchli tomonni o'zida saqlab, raqiblarni engish uchun aniq qadamlarni belgilaydi.Sportchilarning strategik rejalari ko'pincha ularning tayyorgarligi va psixologik holatiga bog'liq. Raqibni tahlil qilish, o'z kuchli tomonlarini hisobga olish va zaifliklardan qochish strategik yondashuvning asosiy qismlaridan biridir. Murabbiylar va sportchilar strategiyani doimiy ravishda takomillashtirib, musobaqalar davomida qiyinchiliklarga qanday javob berish kerakligini o'rganadilar. Bu, shuningdek, sportchilarni har bir musobaqa uchun individual va jamoaviy strategiyalarga tayyorlashni o'z ichiga oladi. Bir sportchi yoki jamoaning muvaffaqiyati, ko'pincha, strategik qarorlar asosida shakllanadi. Buning uchun, har bir musobaqa yoki o'yin oldidan batafsil tayyorgarlik o'tkazish va o'z raqiblarini yaxshi tahlil qilish zarur. Strategik 34 rejalashtirishda musobaqaning shartlari, muddatlari, joyi va raqiblarning imkoniyatlarini hisobga olish muhimdir. Masalan, futbol musobaqalarida jamoaning to'pni qanday usulda o'ynashini va himoyasini qanday tashkil qilishini belgilash zarur. Yoki tennisda, sportchi raqibining kuchli tomonlarini aniqlab, o'z zarbalarini rejalashtirishi kerak 8 .Taktik va strategik yondashuvlarning asosiy farqi shundaki, taktika – bu qisqa muddatli reja bo'lib, musobaqaning ayni bir holatiga moslashishni ta'minlaydi. Strategiya esa uzoq muddatli va barcha musobaqalarni qamrab oladigan umumiy yo'ldir. Har ikkala yondashuv ham muvaffaqiyatga erishish uchun o'zaro uyg'unlashgan bo'lishi kerak. Misol uchun, agar biror sportchi bir musobaqada o'zini yaxshi ko'rsatgan bo'lsa, uning strategiyasini o'zgarishi va uni keyingi musobaqaga tayyorlash zarur bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, psixologik yondashuv ham taktik va strategik rejalarning ajralmas qismi hisoblanadi. Sportchilar psixologik jihatdan tayyor bo'lishi, o'zlariga bo'lgan ishonchini saqlashi va musobaqalar davomida ijobiy motivatsiyani davom ettirishi zarur. Psixologik tayyorgarlik sportchining raqiblariga qarshi kurashishda qarorlar qabul qilishiga yordam beradi. Shuning uchun, murabbiylar sportchilarni faqat jismoniy tomondan emas, balki ruhiy jihatdan ham tayyorlashadi. Motivatsiya, xotira, e'tibor va qo'rquvni engish sportchilarning muvaffaqiyatga erishishida muhim omillar hisoblanadi.Taktik va strategik yondashuvlarni amalga oshirishda murabbiylarning roli ham juda katta. Ularning vazifasi sportchining psixologik holatini nazorat qilish, mos keladigan mashqlarni tanlash va zarur o'zgartirishlarni kiritishdan iborat. Murabbiy sportchining umumiy tayyorgarlik darajasini va psixologik holatini har doim 8 O‘zbekistonda sportni rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturi (2020). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori. Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Matbuoti. 35 kuzatib boradi, shuning uchun o'yin davomida kerakli o'zgartirishlarni qilishda har doim tayyor bo'lishi zarur. Jamoaviy sportlarda murabbiylar o'z jamoalarining koordinatorlari bo'lib, strategik va taktik qarorlar qabul qilishda muhim rol o'ynaydi. Taktika va strategiyaning o'zgaruvchanligi ham musobaqalardagi muvaffaqiyatga ta'sir qiladi. Raqiblarning o'zgarishlarini, yangi usullarni va yangi strategiyalarni ko'rib chiqish, sportchiga taktik va strategik yondashuvlarini yangilashga yordam beradi. Shu sababli, doimiy tahlil, mashqlar va rivojlanish jarayoni natijalarni yaxshilashga yordam beradi. Taktik yondashuvlar va strategiyalarni amalga oshirishda sportchining o'ziga xos shaxsiy yondashuvlari ham muhimdir. Har bir sportchi o'zining individual ehtiyojlarini va qobiliyatlarini hisobga olgan holda reja tuzadi, bu esa uning muvaffaqiyatiga ta'sir ko'rsatadi.Musobaqalarda natijalarga erishish uchun taktik va strategik yondashuvlar sportchilarning muvaffaqiyatga erishishida ajralmas ahamiyatga ega. Bu yondashuvlar faqatgina sportchining jismoniy tayyorgarligi bilan bog'liq bo'lib qolmay, balki uning ruhiy holati, qaror qabul qilish qobiliyati va musobaqa davomida o'zini qanday tutishi kabi omillarni ham o'z ichiga oladi. Taktika va strategiyaning to'g'ri tanlangan va amalga oshirilgan rejalari sportchilarga raqobatbardosh ustunlikni taqdim etadi. Shu sababli, har bir sport turi va har bir musobaqa uchun alohida yondashuvlarni ishlab chiqish va ular asosida treninglar olib borish muhim ahamiyatga ega. Strategiya esa, taktikadan farqli o'laroq, uzoq muddatli, keng ko'lamdagi rejalashtirishni anglatadi. Strategiya nafaqat musobaqaning maqsadini, balki sportchining umumiy tayyorgarlik jarayonini, u qanday ishlashini va raqiblarga qarshi qanday harakat qilishini belgilaydi. Masalan, biror sportchi musobaqaga 36 tayyorlanish uchun yil davomida qaysi mashqlarni bajarganini, qanday psixologik tayyorgarlikni olib borganini va qanday sog'lom turmush tarzini saqlaganini oldindan rejalashtirishi kerak. Shuningdek, strategiya sportchining musobaqalarda uzoq muddatli maqsadlariga erishishga qaratilgan yo'ldir. Musobaqalar davomida sportchining adaptiv qobiliyati ham juda muhim. Musobaqa davomida raqiblarning o'zgaruvchan taktikalari, yangi usullar va yangi sharoitlarga moslashish qobiliyati sportchining muvaffaqiyatini belgilaydi. Sportchi yoki jamoa yangi vaziyatlarga tezda moslashish va harakatlarni shunga muvofiq ravishda o'zgartirish imkoniyatiga ega bo'lishi kerak. Bu masalada murabbiylarning roli nihoyatda katta. Ular sportchilarni faqat jismoniy tayyorlabgina qolmasdan, balki ularning fikrlash qobiliyatini, qaror qabul qilish tezligini va musobaqada qanday qarorlar qabul qilishni ham o'rganadilar..Shu tariqa, musobaqalarda natijalarga erishish uchun taktik va strategik yondashuvlar birgalikda ishlashi zarur. Taktik yondashuvlar sportchilarning individual va jamoaviy faoliyatini samarali tashkil etishda yordam beradi, strategik yondashuv esa umumiy maqsadlarga erishish uchun uzoq muddatli rejalashtirishni ta'minlaydi. Bunday yondashuvlarni birlashtirish orqali sportchilar muvaffaqiyatga erishishda kerakli imkoniyatlarni yaratishadi. XULOSA To‘siqlar osha yugurish texnikasi va uning takomillashtirilishi bo‘yicha olib borilgan tahlillar va metodlar, sportchilarning yuqori natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan barcha asosiy jihatlarni o‘z ichiga oladi. Mavjud texnikalarni takomillashtirish, mushaklar kuchi, tezlik, chidamlilik va psixologik tayyorgarlikni yaxshilash kabi omillar to‘siqlardan muvaffaqiyatli o‘tish jarayonini qo‘llab- quvvatlaydi. Sportchining to‘siqlardan o‘tish texnikasi faqat jismoniy 37 ko‘nikmalarni o‘z ichiga olmaydi, balki psixologik tayyorgarlik va strategik yondashuvni ham talab qiladi.To‘siqlardan muvaffaqiyatli o‘tish uchun zarur bo‘lgan texnik ko‘nikmalarni rivojlantirish muhim ahamiyatga ega. Har bir sportchi o‘zining jismoniy va psixologik holatiga qarab, to‘siqlarga qarshi kurashda maksimal samaradorlikka erishish uchun individual yondashuvni tanlashi kerak. Shu bilan birga, to‘siqlarga qarshi kurashning samarali metodlari, maxsus mashqlar, texnikaning takomillashuvi va ruhiy tayyorgarlikning muvofiqligi natijalarni yaxshilashga yordam beradi. To‘siqlardan o‘tishda texnik xatoliklarni aniqlash va ularni tuzatish jarayoni sportchining to‘siqlarni o‘tkazishdagi muvaffaqiyatini oshiradi. Shuningdek, sportchining fizikal va psixologik holati to‘siqlardan o‘tish jarayonida muhim omillardan biridir. Jismoniy kuch va chidamlilikni oshirish, tezlikni saqlash va to‘siqlarga o‘ta olganida ruhiy barqarorlikni ta’minlash zarur. Agar sportchi psixologik jihatdan tayyor bo‘lmasa, to‘siqlardan o‘tishda xatoliklar va stressni boshqarishda qiyinchiliklarga duch keladi. Shu sababli, psixologik tayyorgarlikni ham jismoniy tayyorgarlik bilan birga rivojlantirish zarur. To‘siqlardan o‘tishda motivatsiya va o‘ziga bo‘lgan ishonch, sportchining natijalariga bevosita ta’sir qiladi.Takomillashgan metodlar va samarali usullarni qo‘llash orqali sportchi o‘zining texnik va psixologik ko‘nikmalarini optimallashtirishi mumkin. Bu esa musobaqalarda yuqori natijalarga erishishga yordam beradi. Mashqlarni muntazam bajarish va to‘siqlardan o‘tish jarayonini yaxshilashning samarali strategiyalarini ishlab chiqish, sportchining natijalarini keskin yaxshilaydi. Taktik yondashuvlar, sportchining musobaqalar davomida natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan strategiyani tanlashga yordam beradi. Yaxshi tayyorlangan sportchi o‘zining jismoniy va ruhiy holatiga tayyor bo‘lishi, 38 to‘siqlardan o‘tkazishda muvaffaqiyatga erishish uchun barcha imkoniyatlardan foydalanishi mumkin. To‘siqlar osha yugurish texnikasi va uning takomillashtirilishi haqidagi mavzu sportning eng murakkab va yuqori darajadagi yo‘nalishlaridan biridir. Bu sohada ilmiy izlanishlar va amaliy mashg‘ulotlar yuqori natijalarga erishish uchun juda muhim ahamiyatga ega. To‘siqlar osha yugurishda yuqori tezlikni saqlash, to‘siqlarga urilmaslik va har bir harakatni aniq bajarish sportchilarning muvaffaqiyatini belgilovchi omillar hisoblanadi. Shu sababli, bu sohada metodik yondashuvlar, maxsus mashqlar va strategiyalarni ishlab chiqish sportchilarning natijalarini yaxshilashga yordam beradi.Texnika va metodlarni takomillashtirish, jismoniy va psixologik omillarni rivojlantirish, yuqori tezlikda to‘siqlardan o‘tishning samarali usullarini yaratish, to‘siqlardan o‘tish jarayonini optimallashtirish masalalari doimiy o‘rganilmoqda. Bu jarayonda muhim omillardan biri to‘siqni engishda texnik xatoliklarning oldini olish va ularni aniqlab tuzatishdir. To‘siqni engishda yuzaga keladigan texnik xatoliklar, sportchining umumiy natijasini keskin pasaytirishi mumkin. Shu sababli, texnik xatoliklarni aniqlash va ularni bartaraf etish uchun muntazam ravishda mashqlarni amalga oshirish va muammolarni tahlil qilish zarur. To‘siqlardan o‘tishda tezlikni saqlash, kuchni to‘g‘ri taqsimlash va energiya tejash masalalari ham juda muhimdir. Tezlikni oshirish, o‘z navbatida, sportchining to‘siqlardan o‘tish jarayonini tezlashtiradi, natijalarni yaxshilaydi. Shu bilan birga, sportchi kuchni to‘g‘ri taqsimlashni o‘rganishi kerak, chunki ortiqcha kuch sarfi sportchining energiyasini kamaytiradi va oxirgi natijalarga ta’sir qiladi.Shunday qilib, to‘siqlar osha yugurish texnikasi, metodlari va strategiyalarining mukammal o‘rganilishi, sportchining jismoniy va psixologik 39 tayyorgarligini rivojlantirishga, texnik xatoliklarni tuzatishga va samarali usullarni qo‘llashga imkon yaratadi. Bu omillar musobaqalarda eng yuqori natijalarga erishish uchun zarur bo‘lgan asosiy vositalardir. Har bir sportchi o‘zining imkoniyatlarini to‘g‘ri baholab, texnika va metodlarni rivojlantirib, natijalarga erishishi mumkin. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1) Qosimov, M., & Tursunov, Z. (2021). “Yuqori tezlikda yugurish va to‘siqlarni engish texnikasi.” O‘zbekiston Respublikasi Ta'lim Vazirligi nashriyoti. 2) Mirzaev, A. (2022). “To‘siqlar osha yugurish texnikasi va uning rivojlanish tendensiyalari.” O‘zbekiston sport ilmiy-texnikaviy jurnali, 5(2), 34-45. 3) Abduqodirov, B. (2021). “Sport mashg‘ulotlarida to‘siqlarni engish texnikasini yaxshilash.” Sport pedagogikasi va jismoniy tarbiya ilmiy tadqiqotlari jurnali, 3(1), 23-32. 4) Rustamov, U. (2020). “O‘zbekistonda to‘siqlar osha yugurishning jismoniy tayyorgarlik metodlari.” O‘zbekiston sporti va sog‘lom turmush tarzini rivojlantirish ilmiy-metodik markazi. 5) Mirzaev, I. (2022). “To‘siqlar osha yugurishdagi psixologik omillar va ularni o‘zgartirish metodlari.” O‘zbekiston psixologiya ilmiy jurnali, 1(3), 56-64. 6) Shukurov, D. (2023). “Yugurish texnikasi va to‘siqlarni engishda samarali usullar.” Boshqa mamlakatlar sporti tajribalari va O‘zbekiston: taqqoslash va tahlil. Tashkent: Sport Publishing House. 7) Shamsiyev, K. (2020). "Prezident Shavkat Mirziyoyevning jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish borasidagi nutqlari." O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ilmiy-ommabop nutqlari. Tashkent: O‘zbekiston Kitob Noshirligi. 40 8) Jalolov, S. (2023). “To‘siqlarga qarshi yugurishda texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullari.” Jismoniy tarbiya va sport nazariyasi, 6(4), 12-20. 9) G‘ofurov, M. (2021). "To‘siqlar osha yugurishning psixologik o‘rganilishi." Sport psixologiyasi va uning amaliyotga qo‘llanishi. Tashkent: O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi. 10) Rahimov, R. (2022). “To‘siqlar osha yugurishda eng yaxshi natijalarga erishish uchun taktik va strategik yondashuvlar.” Sport va jamiyat (tartibga solingan ilmiy-texnik jurnal), 4(1), 19-29. 11) O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Nutqi (2021). “Jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga oid strategik yo‘nalishlar.” O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti. Tashkent: O‘zbekiston Matbuot. 12) O‘zbekistonda sportni rivojlantirish bo‘yicha davlat dasturi (2020). O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori. Tashkent: O‘zbekiston Respublikasi Matbuoti. 13) Baxtiyorov, M. (2023). “Sportchilarning texnik ko‘nikmalarini rivojlantirishda yangi yondashuvlar: to‘siqlarni engish.” Yangi metodikalar va texnologiyalar jurnalida maqola, 9(2), 48-58. 41

To‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish

MUNDARIJA

KIRISH ……………………………………………………………………….…..3

I.BOB.TO‘SIQLAR OSHA YUGURISH TEXNIKASINING ASOSIY JIHATLARI

1.1.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi va strukturasi…………………………...7

1.2.To‘siqni engishda texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullari………………...11

1.3.To‘siqlar osha yugurishdagi fizik va psixologik omillar……………………....15

II.BOB.TO‘SIQLAR OSHA YUGURISHNI TAKOMILLASHTIRISH METODLARI VA STRATEGIYALARI

2.1.Maxsus mashqlar va texnikani rivojlantirish………………………………….19

2.2.To‘siqlar osha yugurishning samarali usullari va metodlari…………………..24

2.3.Musobaqalarda natijalarga erishish uchun taktik va strategik yondashuvlar………………………………………………………………………28

XULOSA …………………………………………………………………………32

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………..………….........34

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KIRISH

       Jismoniy tarbiya va sport sohasida kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida Mazkur qaror jismoniy tarbiya va sport sohasida kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish tizimini takomillashtirishga qaratilgan. Ushbu qaror sportga oid malakali mutaxassislar tayyorlash va mavjud tizimni modernizatsiya qilishni o‘z ichiga oladi. O‘zbekistonning sport infratuzilmasini yaxshilash va sportchilarning tayyorgarligini oshirishga qaratilgan. PQ-414-son 03.11.2022.  

                                                                      Shavkat Miromovich Mirziyoyev

 To‘siqlar osha yugurish — yengil atletikaning eng murakkab va texnik jihatdan o‘ziga xos turlaridan biridir. Bu sport turi nafaqat jismoniy tayyorgarlikni, balki yuqori darajadagi texnik mahoratni talab etadi. To‘siqlar osha yugurishning asosiy jihati, yuguruvchining to‘siqlarni yengish jarayonida tanasining harakatlarini muvozanatlash, tezlikni saqlash, va natijada maksimal samaradorlikka erishishdir. Musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish uchun texnikani mukammallashtirish, xatoliklarni kamaytirish va o‘zaro moslashuvchanlikni rivojlantirish zarur.

Ushbu ishda to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirishning muhim jihatlari ko‘rib chiqiladi. Birinchi bobda, to‘siqlar osha yugurishning texnikasini va strukturasini, texnik xatoliklar va ularni tuzatish usullarini, shuningdek, fizik va psixologik omillarni tahlil qilamiz. Ikkinchi bobda esa, to‘siqlar osha yugurishni takomillashtirish uchun maxsus mashqlar, samarali metodlar va musobaqalar uchun strategiyalarni ishlab chiqamiz. Ushbu tavsiyalar yordamida sportchilar o‘z texnikalarini takomillashtirib, musobaqalarda yuqori natijalarga erishishlari mumkin.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi va samaradorligini oshirish uchun har bir sportchi individual tarzda rivojlanish strategiyalarini ishlab chiqishi va o‘ziga xos xatoliklarni bartaraf etish yo‘llarini izlash zarur. Bu borada ilmiy yondashuv va amaliy treninglar muhim rol o‘ynaydi.

Mavzuning dolzarbligi:  To‘siqlar osha yugurish — yengil atletikaning asosiy turlaridan biri bo‘lib, bu sport turi nafaqat jismoniy, balki texnik mahoratni ham talab etadi. So‘nggi yillarda yengil atletika bo‘yicha musobaqalar va sportchilar soni sezilarli darajada oshdi, shu bilan birga, o‘z natijalarini yaxshilash va eng yuqori pog‘onalarni egallash maqsadida, to‘siqlar osha yugurishning texnikasi va metodikasi ustida ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish zarurati yanada ortdi. Shuning uchun, to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish mavzusi juda dolzarb hisoblanadi.

To‘siqlar osha yugurish texnikasining mukammal bo‘lishi, sportchining eng yuqori darajadagi muvaffaqiyatga erishishiga, musobaqalarda yaxshi natijalar ko‘rsatishga yordam beradi. Yuqori natijalarga erishish faqatgina jismoniy kuchga bog‘liq emas, balki to‘siqlarni yengish texnikasi, sportchining harakatlarini to‘g‘ri muvozanatlash, shuningdek, o‘zini psixologik jihatdan tayyorlash kabi ko‘plab omillarga bog‘liqdir. To‘siqlar osha yugurishda har bir xato sportchining va uning jamoasining muvaffaqiyatini sezilarli darajada pasaytirishi mumkin. Shu sababli, texnik xatoliklarni bartaraf etish, samarali mashqlarni qo‘llash va treninglarda yuqori darajadagi yondashuvni tanlash juda muhim hisoblanadi.To‘siqlar osha yugurishning texnikasi bilan bog‘liq masalalar nafaqat sportchilar, balki murabbiylar va ilmiy tadqiqotchilar uchun ham doimiy e’tibor markazida turadi. Shuningdek, to‘siqlar osha yugurishning takomillashtirilgan metodlari va yangi yondashuvlar sportning bu sohasida raqobatni kuchaytirish va global miqyosda yuqori natijalarga erishish imkoniyatini yaratadi. Mavzuning dolzarbligi shundaki, texnikaning mukammalligi va strategiyaning samaradorligi, nafaqat sportchilarning individual rivojlanishiga, balki jamoa sifatida muvaffaqiyatga erishishga ham katta ta’sir ko‘rsatadi.

Mavzuni o‘rganish orqali nafaqat individual sportchilarni, balki umumiy yengil atletika sohasini ham rivojlantirish mumkin. Shu bilan birga, mamlakatimizning xalqaro sport maydonlarida yuqori natijalarga erishish uchun to‘siqlar osha yugurish texnikasining rivojlanishi va takomillashuvi muhim o‘rin tutadi.Shunday qilib, to‘siqlar osha yugurish texnikasini takomillashtirish mavzusi nafaqat o‘quvchilar, balki murabbiylar va sportchilar uchun ham katta ahamiyatga ega. Bu mavzu orqali sportchilarning texnikasi va samaradorligini oshirish, musobaqalarda muvaffaqiyatga erishish, yangi metodlarni amaliyotga tadbiq etish imkoniyatlari yaratilib, sportning bu sohasini rivojlantirishga katta hissa qo‘shadi.

Купить