Dokument ma'lumotlari

Narxi 9000UZS
Hajmi 819.6KB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 01 Oktyabr 2024
Kengaytma pptx
Bo'lim Dars ishlanmalar
Fan Iqtisodiyot

Sotuvchi

Sherzodjon Kamoldinov

Ro'yxatga olish sanasi 20 Sentyabr 2024

11 Sotish

TURIZM VA MEHMONXONA TASHKILOTLARIDA AXBOROT VA KOMMUNIKATSIYA

Sotib olish
TURIZM VA MEHMONXONA TASHKILOTLARIDA AXBOROT VA KOMMUNIKATSIYA RE J A : • Axborotlarning tashkilotlar boshqaruvdagi o’rni • Ma’muriy boshqarish muammolarini hal qilishda axborot texnologiyalarni roli 2 3Axborot texnologiyalari bugungi kunda hayotimizning hamma sohalarini qamrab olgan. Axborot texnologiyasi - obyekt, jarayon yoki hodisalarning holati haqida yangi sifat axboroti olish uchun ma’lumotlar yig’ish, qayta ishlash va uzatish vosita va uslublari jamlanmasidan foydalanadigan jarayondir. Texnologiya - so’zi yunoncha “techne” san’at, mahorat, uquv ma’nolarini anglatadi va ma’lum hususiyatga ega jarayonlarni ifodalaydi.  Axborot texnologiyalarining maqsadi inson tahlil qilishi uchun axborotlarni ishlab chiqarish va uning asosida biror-bir hatti-harakatni bajarish bo’yicha qaror qabul qilishdir. Axborot texnologiyalari jamiyat axborot zaxiralardan foydalanishning eng muhim jarayonlardan biridir. Hozirgi paytga kelib u bir necha evolyusion bosqichlarni bosib o’tdi, ulardan har birini almashinuvi asosan fan va texnika taraqqiyotining rivojlanishi, axborotni qayta ishlashning yangi texnik vositalari paydo bo’lishi bilan belgilanadi. Zamonaviy axborot texnologiyalarining asosiy tamoyilllari quyidagilardan iborat: - interaktiv (o’zaro muloqotli) ish rejimi; - boshqa dasturiy mahsulotlar bilan integrasiyalashgan o’zaro aloqa; - ma’lumotlar va vazifaning qo’yilishi bilan bog’liq o’zgarishlar jarayoniga moslashuvchanlik . 4Zamonaviy axborot texnologiyalari – shaxsiy kompyuterlar va telekommunikasiya vositalaridan foydalangan holda foydalanuvchi ishini qulaylashtirishga qaratilgan kompleks yechimlarga ega axborot texnologiyasidir. Axborotlar asosan menejment tizimida loyihalashtirish, loyihalarni ishlab chiqish va joriy etish yo’llariga va ilmiy bilimlar majmuasiga tayanadi. Menejmentda axborot texnologiyalar tizimi konkret yo’nalishga ega bo’lib, konkret masalalarni hal etishga tayanadi va shu asosda boshqaruv va uning strategiyasini rejasini ishlab chiqish va joriy etish masalalariga asoslanadi. Axborotlar yordamida boshqaruv qarorlari ishlab chiqiladi va joriy etiladi. Umuman axborot texnologiyalarni menejmentda qo’llash tarixi quyidagi uch pog’onadan iborat: 1. Axborotlarni qo’lda ishlash usullari.   2. Qisman mexanizasiyalashgan uslublari.   3. Avtomatlashtirilgan tizimlar.   Bu axborotlar menejerlar uchun eng kerakli axborot hisoblanadi, chunki bu axborotlarsiz hozirgi sharoitda biznesni to’g’ri yo’lga qo’yib bo’lmaydi. Menejerlar ko’pgina axborotlar asosida mavjud muammolarni xal qilish uchun ulardan keng foydalanadilar. Korxona boshqaruv faoliyati bo’yicha axborotlar bankni tuzishda asosan uch muammoda duch kelishi mumkin: a) qabul qilinayotgan axborotlar hajmi juda katta bo’lishi natijasida qo’llash jarayonining murakkablashuvi; b) juda katta miqdordagi axborotlarni bir vaqtning o’zida korxona boshqaruv faoliyati uchun ishlatilishi o’z urnida salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin; v) axborotlar tizimini bunyod qilish uchun ketgan harajatlar o’zini oqlamasligi. Ma’muriy boshqarishda axborot texnologiyalarni qo’llashdan maqsad tashkilotda boshqaruv qarorlarini qabul qilishga aloqasi bo’lgan barcha ma’muriy xodimlarning axborotga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishdir. Bu texnologiya boshqarishning axborot tizimi muhitida ishlashga yo’naltirilgan va boshqaruvning barcha darajalariga joriy etilishi mumkin.   Boshqaruvning zamonaviy axborot texnologiyalari turli funksional kichik tizimlar (bo’linmalar) xodimlari yoki firma boshqaruvi darajalarining mos axborot ehtiyojlarini qondirishga to’g’ri keladi. Ular yetkazib beradigan axborot firmaning o’tmishi, hoziri va ehtimoldagi kelajagi haqida ma’lumotni saqlaydi. Bu axborot doimiy yoki maxsus boshqaruv hisobotlari turlariga ega. Avtomatlashtirish tarixan ishlab chiqarish jaaryonlarida qo’llanila boshlangan va keyinchalik ofislarda tarqalgan. Boshqaruvda dastlab kotibalik ishini avtomatlashtirish amalg oshirilgan. Kommunikasiya vositalari rivojlangan sari mamuriy xodimlarida ofis texnologiyalarini avtomatlashtirishga qiziqish kuchayib bordi. Avtomatlashtirish ma’muriy xodimlar mehnati unumdorligini keskin oshirish imkoniyatini tug’dirdi.   Ofisni avtomatlashtirish boshqaruv kommunikasiyasining an’anaviy tizimini (majlislar, telefon qo’ng’iroqlari va turli ko’rinishdagi buyruqlar) inkor etmaydi, balki uni to’ldiriladi. Avtomatlashtirilgan ofis tashkilot boshqaruvining barcha darajalaridagi menejerlar uchun tashkilot ichida kechadigan xizmat aloqalarini qo’llab-quvvatlashi uchungina emas, balki tashqi muhit bilan ham aloqalarni takshil etishda muhim ahamiyatga ega.   Axborot biznesi g’arb mamlakatlarida 60- yillarida paydo bo’ldi va 70-yillarda mustaqil tarmoq sifatida shakllandi. 80-yillarda esa o’zining infrastrukturasi bilan yirik ko’p tarmoqli kompleksga aylandi. Zamonaviy g’arb iqtisodiyotidagi bu yangi sohaning juda keng rivojlanish miqiyosini quyidagi rakamlar tasdiqlaydi. Jahon bo’yicha axborotlar bilan ishlash texnologiyasi iste’moli 1990 yilda 2 trln. AQSh dollariga yetgan, 1995 yilda esa shu ko’rsatkich 3,2 trln.AQSh dollariga yetdi. AQSh va Yaponiyada aholining bandlilik me’yori bo’yicha, axborot texnologiyalari bilan bog’liq sanoat moddiy ishlab chiqarish sohasidan o’zib ketdi. Hatto XX asrning 90-yillarda AQSh da barcha ishchilarning 60 foizi axborot sanoati sohasida band edi. Axborot biznesi rivojlanishining bugungi yo’nalishlari shundaki, u o’sish surati bo’yicha, bandlilik va qator iqtisodiy ko’rsatkichlar bo’yicha boshqa an’anaviy ishlab chiqarish tarmoqlaridan o’zib ketgan. Biznesning zamonaviy infrastrukturasini qarar ekanmiz, turli mamlakatlardagi turli mutaxassislar uni har xil tavsiflaydilar. Shulardan ayrim qarashlarni keltirib o’tamiz. Yu.M.Kanigin axborot infrastrukturasida quyidagi asosiy elementlarni ajratib ko’rsatadi: turli tipdagi hisoblash markazlari; abonentlarni turli axborot resurslaridan foydalanish imkoniyati bilan ta’minlaydigan abonement punktlari; elektron hisoblash va axborot salohiyatini potensialini boshqarishni ta’minlaydigan tashkiliy elementlar to’plami; programma va axborot ta’minotida hisoblash markazining ehtiyojlarini qondiruvchi tarmoqning tashkiliy elementlari va boshqa ta’minlovchi elementlar. Axborot infrastrukturasi sxemasi quyidagi segmentlarni o’z ichiga oladi: I. Mazmuniy axborot: kinofilmlar; gazeta, jurnallar; mikrofilmlar; axborot byuletenlari, ma’lumotnoma ko’rsatmalari; kitoblar, dokladlar, yozuvlar; videodisklar, plyonkalar.   II. Yordamchi xizmatlar: tahlika (risk)li kapital, banklar; sun’iy intellekt tizimlarni loyixalashtirish; tizimlar ish vaqtini taqsimlash; dasturlash; hujjatlarni elektron uzatish, ma’lumotlarni kiritish; bozor va biznes shartlari tadqiqotchilari, reklama agentlari; xizmatlar byurosi, birjalar.   III. Axborotlar bilan ishlash texnologiyasi: kompyuterlar, qurilmalar; idora (kontora) jihozlari; optik apparatlar; mikrofilmlar, lazer disklar; pechat qilish uskunalari, hisob varaqlari; kseroks yordamida nusxalash.   IV. Integrallovchi texnologiya: qurilmalar; shaxsiy kommutatorlar; muloqot tizimlari; raqamli ma’lumotlar.   V. Aloqa vositalari: radio, televideniye, telefon; uzatish vositalari; videodisklar, tola optikasi; pochta aloqasi vositalari, kommutatorlar.   VI. Aloqa kanallari: maxsus yetkazmalar, pochta; telegraf, telefon; xalqaro aloqa vositalari, sun’iy yo’ldoshlar orqali aloqa, aloqaning tijorat vositalari; ko’chuvchi va blokli apparatura.   VII. Maqsadli xizmatlar: yangiliklar xizmati; elektron va noelektron ma’lumotlar banki uchun dastlabki axborotlar; fond birjalari haqidagi axborotlar; kutubxonalar, videotekalar; statistik indekslar; ma’lumotlar banki egalari; muloqot tizimlari. Ijtimoiy turmushning barcha sohalarida hisoblash texnikasidan foydalanish va aloqa tizimlarini tashkil qilish, axborotlarni yig’ish, uzatish, saqlash va qayta ishlash. Axborotlar bilan ishlash texnologiyasi axborot biznesining texnologik asosi bo’lib, u ko’pincha mustaqil tarzda rivojlanadi. Axborotlar bilan ishlash texnologiyasi sohasidagi olamshumul yutuqlarni haqiqiy tan olgan amerikalik mutaxassislar XXI asrning boshlaridayoq bu sohadagi taraqqiyotni bashorat qildilar. Ular bu taraqqiyotning harakatlantiruvchi kuchi deb quyidagi asosiy «axborot tendensiyalarini» sanab o’tdilar: 1) axborot mahsuloti rolining oshib borishi; 2) o’zaro hamkorlikda harakat qilish ehtiyojining rivojlanishi; 3) oraliq darajalarni yo’qotish; 4) globallashuv;   AQShda aqliy mehnat xodimlari deb ataluvchi 30 million menejerlar va boshqa mutaxassislar o’z firmalariga 1 trln. dollar sarflashadi. Shu bir yilni o’zida boshqa sarflarning samaradorligini oshirish mumkin bo’lgan axborotlar bilan ishlash texnologiyasi tizimiga 75 mlrd. dollarni sarflashadi. Bu esa barcha harajatlarning 7 foizini tashkil qiladi. Bu harajatlarning mohiyatlarini «Buz Allen Gamilton ink» firmasining tekshirishlari ko’rsatadi, ya’ni aqliy mehnat harajatlarining 30% eng yaxshi axborot mahsulotini izlash uchun sarflanadi. Barcha sohalardagi kabi ishbilarmonlikda ham yuqori darajada axborot bilan ta’minlanganlik va axborotning yuqori darajada ishonchliligi juda katta bir iqtisodchi mutaxassis tasdiqlashi mumkin. Shuning uchun ham, kompaniya va firmalarda zarur axborot yetishmasligi tufayli, har yili 200 mlrd. dollar «yo’qotish» sodir bo’lishi hayron qolarlidir. Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan ko’rinib turibdiki, axborot biznesining mamlakatlar iqtisodiyotiga ta’siri kunda-kunga ortib bormoqda. Jumladan, bizning respublikamizda ham bu sohaga katta e’tibor qaratilmoqda. Ayniqsa, respublikamizda mustaqillikka erishgach, mazkur sohada qator tadbirlar amalga oshirildi. Respublikamizdagi barcha biznes infrastrukturasiga kiruvchi bank tuzilmalarining, birjalarining kompyuterlashtirilganligi, zamonaviy kommunikasiya vositalari bilan jihozlanganligi va bu tuzilmalarda jahonning istalgan bir davlat bilan axborotlar almashinuvi amalga oshirilayotganligi, elektron reklamalarning hayotimizda tobora muhim ahamiyat kasb etayotganligi, umuman aytganda yuqorida keltirib o’tilgan axborot biznesi segmenti ichiga kiruvchi barcha elementlarning respublikamizda vujudga keltirilganligi, amal qilayetganligi buning yorqin dalilidir. Demak, iqtisodiyotimizda axborot mahsulotining, axborotlarni qayta ishlash texnologiyalari, boshqaruv-kommunikasiya vositalarining rolini ortib borishi axborot biznesining iqtisodiyotimiz tayanchi ekanligini ko’rsatmoqda E’t iboringiz uchun raxmat !

TURIZM VA MEHMONXONA TASHKILOTLARIDA AXBOROT VA KOMMUNIKATSIYA mavzusida taqdimot

Sotib olish