Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 39.8KB
Покупки 0
Дата загрузки 06 Август 2023
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Экономика

Продавец

Bohodir Jalolov

Uzluksiz ta'lim tizimi muassasalarini moliyaviy ta'minlash mexanizmi

Uzluksiz ta'lim tizimi muassasalarini moliyaviy ta'minlash mexanizmi MUNDARIJA: KIRISH Ta’lim sifatini oshirishda boshqaruv tizimining ustuvorligi 1.Maktabda boshqaruv tizimini takomillashtirishning ta’lim sifatini ko’tarishga o’zaro ta’siri 2.Prezidentimiz tomonidan ta’limda boshqaruv tizimini takomillashtirishga qaratilgan chora - tadbirlar 3.Xalq ta’limini boshqarish tizimini takomillashtirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida XULOSA FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1 KIRISH Mavzuning dolzarbligi . Kadrlar tayyorlash milliy dasturi ―Ta’lim to’g’risida gi qonunlarni amalga oshirish, talim tizimi oily o’quv yurti hamda maktab isloxotida belgilangan ulkan vazifalarni bajarish ta’lim tarbiya sifatini yaxshilash pedagogik jarayonni boshqarish va idora qilish, o`quvchilar jamoasi faoliyatini yo’lga qoyish va rahbarlik qilish shu kundagi tarbiya texnologiyasini amalga oshirish ota-onalar va jamoatchilikni tarbiya ishlariga jalb etish va ular bilan yaqin hamkorlik o`rnata olish o’qituvchi oldiga qo`yilgan asosiy vazifalardir. Bu vazifalarni muvoffaqiyatli hal etish o`qituvchi kadrlar tayyorlashning g`oyaviy, siyosiy, professional darajasini yuqori ko`tarishni talab qiladi. Talim tizimi sohasidagi davlat siyosati insonni intellektual va ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash bilan uzviy bog’liq bo’lgan uzluksiz ta’lim tizimi orqali har tomonlama barkamol shaxs fuqaroni shakllantirishni nazarda tutadi. Shu tarzda fuqaroning eng asosiy konstitutstiyaviy huquqlaridan biri bilim olish, ijodiy qobiliyatni namoyon etish, intellektual jihatdan rivojlanish, kasbi bo’yicha mehnat qilish huquqi ro’yobga chiqariladi. Ta’lim to’g’risidagi qonun umumiy o’rta va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi standartlari orqali sifatli ta’lim olish, shuningdek ta’lim va kasb-hunar jihatdan tayyorgarlikning shakllari va turlarini tanlashni, uzluksiz malaka oshirib borish, zarurat taqozo etsa, tegishli qayta tayyorgarlikdan o’tish huquqini va keng imkoniyatlarini nazarda tutadi.Ta’lim xizmatlarining iste’molchisi sifatida shaxsga davlat ta’lim olish va kasb-hunar tayyorgarligi ko’rish kafolatlanadi. Ta’lim olish jarayonida shaxs davlat ta’lim standartlarida ifoda etilgan talablarni bajarishi shart. Shaxs ta’lim xizmatlarining yaratuvchisi sifatida tegishli malaka darajasini olgach, ta’lim, moddiy ishlab chiqarish, fan, madaniyat va xizmat ko’rsatish sohasida faoliyat ko’rsatadi va o’z bilimi va tajribasini o’rgatishda ishtirok etadi. Yig’ilishda muhokama qilingan yo’nalishlar bo’yicha mutasaddi rahbarlarning hisobotlari eshitildi va tegishli topshiriqlar berildi. 2 1.Maktabda boshqaruv tizimini takomillashtirishning ta’lim sifatini ko’tarishga o’zaro ta’siri O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 17 iyul kuni umumiy o’rta ta’lim tizimini isloh qilish va rivojlantirish masalalariga bag’ishlangan yig’ilish o’tkazdi. Bu haqda davlat rahbari matbuot xizmati xabar tarqatdi. Keyingi yillarda ta’lim sohasining barcha bosqichlarini zamonaviy talablar asosida tashkil etish bo’yicha farmon va qarorlar qabul qilindi. Davlatimiz rahbarining 2017 yil 30 sentyabrdagi qaroriga muvofiq Xalq ta’limi vazirligining boshqaruv tizimi takomillashtirildi, asosiy vazifa va faoliyat yo’nalishlari belgilab berildi. Yaqinda vazirlik rahbariyatida o’zgarishlar amalga oshirilib, o’quv-tarbiya jarayoniga ilg’or pedagogik va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish, o’qituvchilarning jamiyatdagi mavqeini yuksaltirish orqali ta’lim sifatini oshirish bo’yicha ko’plab vazifalar qo’yildi.Yig’ilishda ushbu ko’rsatmalar asosida ishlab chiqilgan xalq ta’limi tizimini isloh qilishga qaratilgan chora-tadbirlar taqdimoti o’tkazildi.Prezident pedagoglarning oylik maoshini, jamiyatdagi mavqeini oshirish, ularni ijtimoiy va huquqiy jihatdan qo’llab- quvvatlash bo’yicha topshiriqlar berdi.Turli nazorat organlari tomonidan o’qituvchilar faoliyatini tekshirishlarni cheklash, pedagoglarni obodonlashtirish, majlislarda qatnashish, obuna va shu kabi kasb faoliyatiga tegishli bo’lmagan ishlarga jalb qilmaslik kerakligi ta’kidlandi. O’qituvchilarning haq-huquqlarini himoyalash uchun maxsus huquqiy xizmat tashkil etish vazifasi qo’yildi. “Umumiy o’rta ta’lim sifatini yangi bosqichga ko’tarish kerak. Har bir sinfda bolalarning nimalarni bilishi zarurligidan kelib chiqib, davlat ta’lim standartlari va o’quv rejalarini qayta ko’rib chiqish lozim. Darsliklarni eng zamonaviy metodikalar asosida yaratish va chop etish, maktablarda texnologiya, muhandislik fanlari, matematika, san’at, chet tillari yo’nalishlarini kuchaytirish, bu boradagi laboratoriyalarni qayta jihozlash talab etiladi. Maktabgacha ta’lim va oliy ta’lim tizimlari bilan uzviylikni ta’minlashga ham e’tibor berish kerak”, dedi Shavkat Mirziyoyev. Umumta’lim maktablari direktorlari va o’rinbosarlariga bo’lgan 3 talabni qayta ko’rib chiqish, bu lavozimga haqiqiy boshqaruvchilik – menejerlik qobiliyatiga ega shaxslarni tayinlash, ma’naviy-ma’rifiy va o’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosarlari mas’uliyatini keskin oshirish kerakligi qayd etildi.Xalq ta’limi tizimini moliyalashtirish masalalariga ham alohida e’tibor qaratildi. 2019 yil uchun davlat byudjetini shakllantirishda mazkur sohaga moliyalashtirishni oshirish, shuningdek, yuqori malakali mutaxassislarni jalb qilish uchun Xalq ta’limi vazirligi qoshida alohida jamg’arma tashkil etish maqsadga muvofiqligi ta’kidlandi.Maktablarni qurish, rekonstruksiya qilish va ta’mirlash ishlarini sifatli bajarish uchun xalq ta’limi tizimida maxsus injiniring kompaniyasi tashkil etish bo’yicha ko’rsatma berildi.Shuningdek, ta’lim tizimida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy qilish, maktablarning byudjetdan tashqari topayotgan daromadlarini ularning ixtiyorida qoldirish, maktablarda ichki jamoaviy nazorat tizimini yo’lga qo’yish, namunaviy maktablarni ko’paytirish maqsadida maktablar reytingini ishlab chiqish kabi masalalarga e’tibor qaratildi.Yig’ilishda muhokama qilingan yo’nalishlar bo’yicha mutasaddi rahbarlarning hisobotlari eshitildi va tegishli topshiriqlar berildi. 4 2.Prezidentimiz tomonidan ta’limda boshqaruv tizimini takomillashtirishga qaratilgan chora - tadbirlr O’zbekiston Respublikasida oliy ta’limni tizimli isloh qilishning ustuvor yo’nalishlarini belgilash, zamonaviy bilim va yuksak ma’naviy-axloqiy fazilatlarga ega, mustaqil fikrlaydigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash jarayonini sifat jihatidan yangi bosqichga ko’tarish, oliy ta’limni modernizatsiya qilish, ilg’or ta’lim texnologiyalariga asoslangan holda ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish maqsadida: 1. Quyidagilar: a) O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi (keyingi o’rinlarda — Konsepsiya) 1-ilovaga muvofiq tasdiqlansin va unda quyidagilar nazarda tutilsin: oliy ta’lim sohasida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish, hududlarda davlat va nodavlat oliy ta’lim muassasalari faoliyatini tashkil etish asosida oliy ta’lim bilan qamrov darajasini 50 foizdan oshirish, sohada sog’lom raqobat muhitini yaratish; O’zbekiston Milliy universiteti va Samarqand davlat universitetini mamlakatimiz oliy ta’lim muassasalarining flagmaniga aylantirish; respublikadagi kamida 10 ta oliy ta’lim muassasasini xalqaro e’tirof etilgan tashkilotlar (Quacquarelli Symonds World University Rankings, Times Nigher Education yoki Academic Ranking of World Universities) reytingining birinchi 1 000 ta o’rindagi oliy ta’lim muassasalari ro’yxatiga, shu jumladan O’zbekiston Milliy universiteti va Samarqand davlat universitetini birinchi 500 ta o’rindagi oliy ta’lim muassasalari ro’yxatiga kiritish; oliy ta’lim muassasalarida o’quv jarayonini bosqichma-bosqich kredit- modul tizimiga o’tkazish; xalqaro tajribalardan kelib chiqib, oliy ta’limning ilg’or standartlarini joriy etish, jumladan o’quv dasturlarida nazariy bilim olishga yo’naltirilgan ta’limdan 5 amaliy ko’nikmalarni shakllantirishga yo’naltirilgan ta’lim tizimiga bosqichma- bosqich o’tish; oliy ta’lim mazmunini sifat jihatidan yangi bosqichga ko’tarish, ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlarining barqaror rivojlanishiga munosib hissa qo’shadigan, mehnat bozorida o’z o’rnini topa oladigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash tizimini yo’lga qo’yish; oliy ta’lim muassasalarining akademik mustaqilligini ta’minlash; oliy ta’lim muassasalarida ta’lim, fan, innovatsiya va ilmiy-tadqiqotlar natijalarini tijoratlashtirish faoliyatining uzviy bog’liqligini nazarda tutuvchi “Universitet 3.0” konsepsiyasini bosqichma-bosqich joriy etish; xorijiy investitsiyalarni keng jalb qilish, pullik xizmatlar ko’lamini kengaytirish va boshqa budjetdan tashqari mablag’lar hisobiga oliy ta’lim muassasalarida texnopark, forsayt, texnologiyalar transferi, startap, akselerator markazlarini tashkil etish hamda ularni tegishli tarmoq, soha va hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini tadqiq qiluvchi va prognozlashtiruvchi ilmiy- amaliy muassasalar darajasiga olib chiqish; oliy ta’lim muassasalari professor-o’qituvchilari, ilmiy izlanuvchilari, doktorantlari, bakalavriat va magistratura talabalarining yuqori impakt-faktorga ega nufuzli xalqaro ilmiy jurnallarda maqolalar chop etishi, maqolalarga iqtiboslik ko’rsatkichlari oshishi, shuningdek respublika ilmiy jurnallarini xalqaro ilmiy- texnik ma’lumotlar bazasiga bosqichma-bosqich kiritilishini ta’minlash; O’zbekiston oliy ta’lim tizimini Markaziy Osiyoda xalqaro ta’lim dasturlarini amalga oshiruvchi “xab”ga aylantirish; oliy ta’limning investitsiyaviy jozibadorligini oshirish, xorijiy ta’lim va ilm-fan texnologiyalarini jalb etish; talaba-yoshlar ta’lim-tarbiyasi uchun qo’shimcha sharoitlar yaratishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlarni o’z ichiga olgan beshta tashabbusni amaliyotga tatbiq etish; 6 oliy ta’lim muassasalarining infratuzilmasi va moddiy-texnik bazasini, shu jumladan xalqaro moliya institutlarining imtiyozli mablag’larini keng jalb qilish hisobiga yaxshilash, ularni bosqichma-bosqich o’zini o’zi moliyalashtirish tizimiga o’tkazish va moliyaviy barqarorligini ta’minlash; ta’limning ishlab chiqarish korxonalari va ilmiy-tadqiqot institutlari bilan o’zaro manfaatli hamkorligini yo’lga qo’yish; aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qatlamlari, shu jumladan imkoniyati cheklangan shaxslarning oliy ta’lim bilan qamrov darajasini oshirish, ular uchun infratuzilmaga oid sharoitlarni yaxshilash; b) O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini 2019-yilda amalga oshirish bo’yicha “Yo’l xaritasi” 2-ilovaga muvofiq tasdiqlansin. Konsepsiya tegishli davrga mo’ljallangan maqsadli parametrlar va asosiy yo’nalishlardan kelib chiqib, har yili alohida tasdiqlanadigan “Yo’l xaritasi” orqali bosqichma-bosqich amalga oshirilishi belgilab qo’yilsin. 2. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi hamda Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasining Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi huzuridagi Jamoatchilik kengashi hamda O’zbekiston oliy ta’lim muassasalari rektorlari kengashi negizida nodavlat notijorat tashkilot shaklidagi Respublika oliy ta’lim kengashini (keyingi o’rinlarda — Kengash) tashkil etish to’g’risidagi taklifiga rozilik berilsin. 3. Kengashning asosiy vazifalari etib quyidagilar belgilansin: professor-o’qituvchilar, talabalar o’rtasida so’rovlar o’tkazish, jamoatchilik va ish beruvchilarning fikrini o’rganish hamda ilg’or xorijiy tajribalarni tahlil qilish orqali oliy ta’lim sifatini oshirish, o’quv dasturlarini takomillashtirish va zamonaviy pedagogik texnologiyalarni joriy etish yuzasidan tavsiyalar ishlab chiqish; 7 oliy ta’limni davlat tomonidan boshqarish tizimi samaradorligiga va professor-o’qituvchilar uchun yaratilgan sharoitlar, ular tomonidan ta’lim berishda qo’llanilayotgan ta’lim-tarbiya usullarining ta’sirchanligiga xolisona baho berish; ta’lim berishda yuqori sifatni ta’minlash yuzasidan ta’sirchan jamoatchilik nazoratini o’rnatish, bu borada ommaviy axborot vositalari va boshqa fuqarolik jamiyati institutlari bilan yaqindan hamkorlik qilish; oliy ta’lim muassasalarida shaffoflik, xolislik va obyektivlikni ta’minlash, korrupsiyaga sharoit yaratuvchi omillarni bartaraf etishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirilishi bo’yicha tavsiyalar ishlab chiqish; oliy ta’lim tizimida kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash, malakasini oshirish va pedagoglarning ilmiy-innovatsion faoliyatini rivojlantirish bo’yicha ishlarni mazmunli va maqsadli tashkil etish yuzasidan taklif va tavsiyalar ishlab chiqish; xalqaro aloqalar natijadorligini tahlil qilib borish, qo’shma dasturlar samaradorligini baholash, hamkorlikning yangi shakllarini rivojlantirish, chet ellik professor-o’qituvchilar va xorijdagi vatandoshlarni oliy ta’lim tizimiga jalb etish bo’yicha takliflar tayyorlash; oliy ta’lim muassasalari faoliyati samaradorligini baholash va takomillashtirish bo’yicha ilg’or xorijiy tajribalarni o’rganish asosida ularni respublika oliy ta’lim muassasalari sharoitida qo’llash bo’yicha tavsiyalar ishlab chiqish. 4. Belgilab qo’yilsinki: Kengashning faoliyati natijalari, ishlab chiqilgan taklif va tavsiyalar O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining hay’at majlisida yiliga kamida ikki marta Kengash a’zolari bilan birgalikda ko’rib chiqiladi, natijasi yuzasidan tegishli qarorlar qabul qilinadi; 8 Kengash tomonidan tayyorlangan taklif va tavsiyalar O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi, tarkibida oliy ta’lim muassasalari bo’lgan vazirlik va idoralar hamda oliy ta’lim muassasalari tomonidan majburiy tartibda ko’rib chiqiladi, ular Kengashga vazifalarini amalga oshirishda har tomonlama ko’mak beradilar, so’ralgan zarur ma’lumotlarni taqdim etib boradilar; Kengash faoliyati natijalari, oliy ta’lim tizimini rivojlantirish bo’yicha ishlab chiqilgan taklif va tavsiyalar yuzasidan har chorakda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi va Vazirlar Mahkamasiga axborot kiritib boradi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ikki hafta muddatda Kengash faoliyatini tashkil etish bo’yicha Hukumat qarorini qabul qilsin. Oldingi tahrirga qarang. 5. Ta’lim sifatini yaxshilash borasidagi ilg’or xorijiy tajribalarni o’rganish va amaliyotga tatbiq etish jarayonlarini jadallashtirish maqsadida davlat oliy ta’lim muassasalari (O’zbekiston Respublikasi Davlat xavfsizlik xizmati, Milliy gvardiya, Ichki ishlar vazirligi, Mudofaa vazirligi, Davlat bojxona qo’mitasi tizimidagi oliy ta’lim muassasalari bundan mustasno) rahbar xodimlarining xorijiy mamlakatlarga xizmat safariga chiqishini bo’ysunuvi bo’yicha tegishli vazirlik va idorani xabardor qilgan holda amalga oshirish tartibi joriy qilinsin. (5-bandning birinchi xatboshisi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 29-apreldagi PF-5987-sonli Farmoni tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 30.04.2020-y., 06/20/5987/0521-son) Bunda oliy ta’lim muassasasi rahbar xodimlari tomonidan xorijiy mamlakatga xizmat safari oldidan asosiy ma’lumotlar, jumladan mamlakat nomi, tashrif maqsadi va rejasi, safar natijalari yuzasidan esa oliy ta’lim muassasasi kengashiga amalga oshirilgan ishlar va xarajatlar to’g’risida taqdim etilgan hisobot oliy ta’lim muassasasi veb-saytiga joylashtiriladi. 6. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi: 9 2019-yil 1-dekabr kuniga qadar 2030-yilga qadar respublikadagi kamida 10 ta oliy ta’lim muassasasini xalqaro e’tirof etilgan tashkilotlar (Quacquarelli Symonds World University Rankings, Times Nigher Education yoki Academic Ranking of World Universities) reytingining birinchi 1 000 ta o’rindagi oliy ta’lim muassasalari ro’yxatiga, shu jumladan O’zbekiston Milliy universiteti va Samarqand davlat universitetini birinchi 500 ta o’rindagi oliy ta’lim muassasalari ro’yxatiga kiritishni, bunda mazkur oliy ta’lim muassasalarini davlat tomonidan qo’llab-quvvatlashning zamonaviy mexanizmlarini joriy etishni nazarda tutuvchi chora-tadbirlar rejasini ishlab chiqsin va tasdiqlash uchun O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritsin; har yili 1-dekabrga qadar o’tayotgan yil bo’yicha tasdiqlangan “Yo’l xaritasi” bajarishi yakunlarini puxta o’rganish asosida Konsepsiyani kelgusi yilda amalga oshirish bo’yicha “Yo’l xaritasi” loyihasini ishlab chiqib, tasdiqlash uchun O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasiga kiritsin; “Yo’l xaritalari”ning bajarilishi yuzasidan doimiy monitoring yuritsin va uning natijalarini har chorakda Vazirlar Mahkamasiga taqdim etib borsin. 7. Quyidagilar mazkur Farmonda nazarda tutilgan chora-tadbirlarni moliyalashtirish manbalari etib belgilansin: O’zbekiston Respublikasi Davlat budjeti mablag’lari; O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining Oliy ta’lim muassasalarini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari; oliy ta’lim muassasalarining budjetdan tashqari mablag’lari; jismoniy va yuridik shaxslarning homiylik xayriyalari; xalqaro moliya tashkilotlari, xorijiy davlatlar va boshqa donorlar kreditlari (qarzlar), grantlari mablag’lari; qonun hujjatlari bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar. 8. Quyidagilarga: O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o’rinbosari A.A. Abduhakimovga — mas’ul vazirliklar va idoralarning Konsepsiya hamda “Yo’l 10 xaritalari”ni bajarish bo’yicha faoliyati va o’zaro hamkorligini samarali tashkil etish, “Yo’l xaritalari” bajarilishini monitoring qilish davomida aniqlangan kamchiliklarni o’z vaqtida bartaraf etish; Qoraqalpog’iston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari, mas’ul vazirliklar, idoralar va boshqa tashkilotlar rahbarlariga — Konsepsiya va “Yo’l xaritalari”da nazarda tutilgan tadbirlarni o’z vaqtida, sifatli va to’liq bajarish; O’zbekiston Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vaziri I.U. Madjidovga — Konsepsiyaning maqsadli ko’rsatkichlariga erishish yuzasidan shaxsiy javobgarlik yuklansin. 9. O’zbekiston Milliy axborot agentligi hamda O’zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi ommaviy axborot vositalarida mazkur Farmonning maqsad va vazifalarini keng yoritish bo’yicha chiqishlar va tematik ko’rsatuvlar tashkil etsin. 10. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda ikki oy muddatda qonun hujjatlariga ushbu Farmondan kelib chiqadigan o’zgartirish va qo’shimchalar to’g’risida Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin. 11. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish O’zbekiston Respublikasi Prezidentining maslahatchisi A.A. Abduvaxitov va O’zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o’rinbosari A.A. Abduhakimov zimmasiga yuklansin. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. MIRZIYOYEV Toshkent sh., 2019-yil 8-oktabr, PF-5847-son O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-oktabrdagi PF-5847- son Farmoniga 1-ILOVA O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish 11 KONSEPSIYASI Umumiy qoidalar O’zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi (keyingi o’rinlarda — Konsepsiya) oliy ta’lim tizimini ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlari ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda, fan, ta’lim va ishlab chiqarishning mustahkam integratsiyasini ta’minlash asosida ta’lim sifatini yaxshilash, raqobatbardosh kadrlar tayyorlash, ilmiy va innovatsion faoliyatni samarali tashkil etish, xalqaro hamkorlikni rivojlantirish maqsadida, shuningdek O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 11-iyuldagi PQ-4391-son “Oliy va o’rta maxsus ta’lim tizimiga boshqaruvning yangi tamoyillarini joriy etish chora-tadbirlari to’g’risida”gi qarori ijrosi yuzasidan ishlab chiqilgan. Konsepsiya O’zbekiston Respublikasida oliy ta’limni rivojlantirishning strategik maqsadlari, ustuvor yo’nalishlari, vazifalari, o’rta va uzoq muddatli istiqboldagi bosqichlarini belgilaydi hamda sohaga oid dasturlar va kompleks chora-tadbirlarni ishlab chiqish uchun asos bo’ladi. Oliy ta’lim tizimining joriy holati va mavjud muammolar Bugungi kunda respublikada 114 ta oliy ta’lim muassasasi mavjud bo’lib, ulardan 93 tasi mahalliy hamda 21 tasi xorijiy oliy ta’lim muassasasi va ularning filiallari hisoblanadi. Jumladan, so’nggi 3 yilda yangi 6 ta oliy ta’lim muassasasi, 17 ta filial va 14 ta xorijiy oliy ta’lim muassasasi filiali tashkil etildi. Kadrlar buyurtmachilari takliflari asosida Oliy ta’lim yo’nalishlari va mutaxassisliklari klassifikatoriga 329 ta ta’lim yo’nalishi va 582 ta magistratura mutaxassisligi kiritildi. 2019/2020 o’quv yilida 59 ta oliy ta’lim muassasasida sirtqi ta’lim, 10 ta oliy ta’lim muassasasida kechki ta’lim shakli joriy etildi. Respublika oliy ta’lim muassasalarida tahsil olayotgan talabalar soni bakalavriat ta’lim yo’nalishi bo’yicha 410 ming, magistratura mutaxassisligi bo’yicha esa 13 ming nafarni tashkil qilib, so’nggi 3 yilda 1,7 baravarga oshdi. 12 Talabalarning 54,8 foizi gumanitar va pedagogik, 25,2 foizi ishlab chiqarish-texnik, 5,2 foizi ijtimoiy soha, iqtisod va huquq, 5,9 foizi qishloq va suv xo’jaligi, 4,4 foizi sog’liqni saqlash va ijtimoiy ta’minot, 4,5 foizi xizmat ko’rsatish bilim sohalariga oid ta’lim yo’nalishlari va mutaxassisliklari bo’yicha tahsil olmoqdalar. Magistratura talabalarining 40,8 foizi gumanitar va pedagogik, 23,3 foizi ishlab chiqarish-texnik, 13,3 foizi ijtimoiy soha, iqtisod va huquq, 5,9 foizi qishloq va suv xo’jaligi, 13,5 foizi sog’liqni saqlash va ijtimoiy ta’minot, 3,2 foizi xizmat ko’rsatish bilim sohalariga oid ta’lim yo’nalishlari bo’yicha tahsil olmoqdalar. 2019/2020 o’quv yili uchun qabul parametrlari 121 mingtani tashkil etdi va o’tgan yilga nisbatan 18 foizga, 2016-yilga nisbatan esa 92 foizga oshdi. Respublikaning 16 ta oliy ta’lim muassasasida 2018/2019 o’quv yilidan boshlab xorijiy oliy ta’lim muassasalari bilan hamkorlikda qo’shma ta’lim dasturlari asosida kadrlar tayyorlash faoliyati yo’lga qo’yildi. O’zbekiston Milliy universiteti huzurida Nanotexnologiyalarni rivojlantirish markazi, Yarimo’tkazgichlar fizikasi va mikroelektronika ilmiy- tadqiqot instituti, Biofizika va biokimyo instituti, Intellektual dasturiy tizimlar ilmiy-amaliy markazi tashkil etildi. Bugungi kunda oliy ta’lim muassasalaridagi ilmiy darajalar beruvchi ilmiy kengashlar soni 84 tani tashkil qilmoqda (2017-yilda 48 ta). So’nggi 3 yilda 1 693 nafar professor-o’qituvchi doktorlik dissertatsiyasini himoya qilishi natijasida oliy ta’lim muassasalarida ilmiy darajaga ega pedagog xodimlar soni 9 636 nafarga yetdi (shundan 2 130 nafari fan doktori (DSc), 7 506 nafari fan nomzodi (PhD) hamda respublika oliy ta’lim muassasalarining ilmiy salohiyati 5,1 foizga oshishiga erishildi. So’nggi 3 yilda oliy ta’lim muassasalarining 1 611 nafar professor- o’qituvchisi xorijiy oliy ta’lim muassasalarida stajirovka o’tashi va malaka oshirishi ta’minlandi. Xalqaro hamkorlik doirasida xorijiy oliy ta’lim va ilmiy 13 muassasalar magistratura mutaxassisligiga 112 nafar, doktoranturasiga 51 nafar yoshlar ta’lim olishga qabul qilindi. “El-yurt umidi” jamg’armasi orqali 46 nafar professor-o’qituvchining Kanada, Buyuk Britaniya va Italiya davlatlarida stajirovka o’tashi ta’minlandi. 2017 — 2019-yillarda ta’lim jarayoniga 1 154 nafar xorijlik yuqori malakali pedagog xodim va olim jalb etildi (AQShdan 94 nafar, Yevropa mamlakatlaridan 445 nafar, Osiyo mamlakatlaridan 299 nafar, MDH mamlakatlaridan 316 nafar). Oliy ta’lim muassasalarida fan doktori ilmiy darajasiga ega professorlarning bazaviy lavozim maoshlari 2016-yilga nisbatan 3,2 baravarga oshirildi. Yuqori malakali kadrlar tayyorlash borasida oliy ta’lim tizimi oldida bugungi kunda o’z yechimini kutayotgan bir qator dolzarb muammo va kamchiliklar saqlanib qolmoqda, shu jumladan: a) oliy ta’lim bilan qamrov va ta’lim sifatini ta’minlash sohasida: oliy ta’lim bilan qamrov darajasi pastligicha qolmoqda; amaldagi malaka talablari, o’quv reja va dasturlari mazmun jihatidan bitiruvchilarda amaliy ko’nikmalarni shakllantirishga yo’naltirilmagan, o’quv rejalarida nomutaxassislik fanlari ulushi yuqoriligicha qolmoqda; oliy ta’lim muassasalari va kadrlar buyurtmachilari bilan o’zaro hamkorlikda kadrlar tayyorlash bo’yicha ishlar samarali yo’lga qo’yilmagan, ish beruvchilarning oliy ta’lim mazmunini shakllantirishdagi ishtiroki yetarli emas; talabalarda tanqidiy fikrlash, axborotni mustaqil izlash va tahlil qilish ko’nikmalari shakllantirilmagan; ishlab chiqarish korxonalarida amaliy mashg’ulotlar samarali tashkil etilmagan, tayyorlanayotgan mutaxassislar malakaviy darajasi mehnat bozorining zamonaviy talablariga yetarlicha javob bermaydi; 14 professor-o’qituvchilarning xorijiy tillar va axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini o’zlashtirish darajasi pastligi sababli ularning kasbiy mahorati bugungi kun talablaridan ortda qolmoqda; o’quv adabiyotlari yetishmovchiligi saqlanib qolib, mavjudlarining aksariyat qismi zamon talablariga javob bermaydi, o’quv adabiyotlari sifatini yaxshilash, xorijiy adabiyotlardan qo’shimcha yoki muqobil o’quv adabiyotlari sifatida foydalanish ishlari yetarli darajada tashkil etilmagan; oliy ta’lim muassasalarida fan olimpiadalarini o’tkazishning shaffof mexanizmlari joriy etilmagan, olimpiadalar g’oliblari bilan ishlash tizimli ravishda yo’lga qo’yilmagan; iqtidorli yoshlar orasidan oliy ta’lim muassasalariga talabalarni saralab olish mexanizmlari mavjud emas; pedagog xodimlarning malaka oshirish tizimi samarali tashkil etilmagan, jumladan malaka oshirish muassasalarida o’quv mashg’ulotlari o’tkazish uchun yuqori malakali professor-o’qituvchilar jalb qilinmagan, malaka oshirishga jalb etishda tinglovchilarning salohiyati inobatga olinmaydi; oliy ta’limda ma’naviy-axloqiy mazmunni kuchaytirish, yoshlarni milliy qadriyatlarga hurmat, insonparvarlik va yuksak ma’naviy g’oyalar asosida vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, ularda yot g’oya va mafkuralarga qarshi immunitetni mustahkamlash borasidagi ishlarni yanada rivojlantirish zarurati mavjud; b) ilmiy-tadqiqot va innovatsion faoliyat sohasida: oliy ta’lim muassasalari ilmiy faoliyati hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollaridan kelib chiqib tashkil etilmagan, tahlillar asosida innovatsion rivojlanishni prognozlashtirish faoliyati yo’lga qo’yilmagan; innovatsion faoliyat, tadqiqot natijalarini amaliyotga keng joriy etish, ilmiy ishlanmalarni tijoratlashtirish, ilmiy-tadqiqot ishlariga iqtidorli yoshlarni jalb etish natijadorligi yetarli emas, ta’lim, fan va ishlab chiqarishning mustahkam integratsiyasi ta’minlanmagan; 15 oliy ta’lim muassasalarining ilmiy salohiyati atigi 36,4 foizni tashkil etmoqda; ilmiy darajaga ega xodimlarning o’rtacha yoshi 49 bo’lib (fan doktorlari — 56 yosh, falsafa doktorlari va fan nomzodlari — 43 yosh), yuqoriligicha qolmoqda, fan doktorlari orasida nafaqa yoshidagilarning ulushi 45 foizni tashkil etmoqda; ilmiy-tadqiqot ishlari ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlaridagi mavjud muammolar yechimiga qaratilmagan; so’nggi yillarda nufuzli xalqaro ilmiy jurnallarda chop etilgan maqolalarga iqtiboslar soni kamaymoqda; ilmiy-tadqiqot ishlari bilan shug’ullanayotgan professor-o’qituvchilar, ilmiy xodimlar va yosh olimlar faoliyatini rag’batlantirishning ta’sirchan mexanizmlari yaratilmagan; v) oliy ta’lim muassasalarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash sohasida: talabalar turar joylari, kutubxona, o’quv ustaxonalari, laboratoriyalar, sport sog’lomlashtirish va ijtimoiy infratuzilma obyektlari quvvatlari mavjud ehtiyojni qanoatlantirmaydi, ularning aksariyat qismida bugungi kun talablariga javob beradigan moddiy-texnik baza shakllantirilmagan; oliy ta’lim muassasalarining zamonaviy o’quv va ilmiy laboratoriyalar bilan jihozlanish darajasi yetarli emas, xalqaro standartlarga javob beradigan o’quv laboratoriya uskunalarining salmog’i atigi 10 foizni tashkil etadi, shu bilan birga o’quv jarayoni laboratoriya materiallari (reaktivlar, kimyoviy idish, butlovchi, biologik materiallar va boshqa obyektlar) bilan yetarlicha ta’minlanmaydi; oliy ta’lim muassasalari moliyaviy xarajatlarining asosiy qismi ish haqiga sarflanib, o’quv va ilmiy laboratoriyalarni yangilashga, bino va inshootlarni ta’mirlashga yetarlicha mablag’ yo’naltirilmayapti; g) oliy ta’limning jozibadorligini oshirish, xalqaro miqyosda raqobatbardoshlikni ta’minlash sohasida: 16 respublika oliy ta’lim muassasalari xalqaro e’tirof etilgan tashkilotlar reytingining birinchi 1 000 ta o’rindagi oliy ta’lim muassasalari ro’yxatiga, ularning rasmiy veb-saytlari Webometrics xalqaro reytingining 1 000 talik ro’yxatiga kirmagan; ta’lim dasturlari va talabalar bilimini baholash tizimi xalqaro standartlarga moslashtirilmagan; mavjud talabalar turar joylari hamda ijtimoiy infratuzilma obyektlari xorijiy talabalar ehtiyojlariga moslashtirilmagan; xorijiy fuqarolarni mamlakatimizda ta’lim olishga keng jalb qilish borasidagi targ’ibot ishlari, jumladan PR-loyihalar (O’zbekiston oliy ta’lim muassasalari kunlarini tashkil qilish, taqdimotlar o’tkazish va boshqalar) yetarli darajada tashkil qilinmagan, bu borada interaktiv virtual platforma mavjud emas. Oliy ta’lim tizimini rivojlantirishning strategik maqsadlari va ustuvor yo’nalishlari Oliy ta’lim tizimining rivojlanishi mazkur Konsepsiya ilovasida belgilangan maqsadli ko’rsatkichlarga erishishga asoslanadi. Quyidagilar oliy ta’lim tizimini rivojlantirishning strategik maqsadlari hisoblanadi: mamlakatni modernizatsiya qilish, ijtimoiy-iqtisodiy jihatdan barqaror rivojlantirish uchun yuqori malakali kadrlar tayyorlash sifatini oshirish, inson kapitalini mehnat bozori talablari asosida rivojlantirish; oliy ta’lim bilan qamrov darajasini oshirish, xalqaro standartlar asosida yuqori malakali, kreativ va tizimli fikrlaydigan, mustaqil qaror qabul qila oladigan kadrlar tayyorlash, ularning intellektual qobiliyatlarini namoyon etishi va ma’naviy barkamol shaxs sifatida shakllanishi uchun zarur shart-sharoit yaratish; sohada sog’lom raqobat muhitini shakllantirish, uning jozibadorligini oshirish, jahon miqyosidagi raqobatbardoshligini ta’minlash. Uzoq istiqboldagi maqsadli vazifalardan kelib chiqib, oliy ta’lim tizimini rivojlantirish quyidagi ustuvor yo’nalishlar asosida amalga oshiriladi: 17 oliy ta’lim bilan qamrovni kengaytirish, oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirish; ta’lim jarayoniga raqamli texnologiyalar va zamonaviy usullarni joriy etish; oliy ta’lim muassasalarida ilmiy-tadqiqot ishlari natijadorligini oshirish, yoshlarni ilmiy faoliyatga keng jalb etish, ilm-fanning innovatsion infratuzilmasini shakllantirish; ma’naviy-ma’rifiy va tarbiyaviy ishlar ta’sirchanligini oshirish; yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash jarayoniga kadrlar buyurtmachilarini faol jalb etish; oliy ta’lim muassasalarining moliyaviy mustaqilligi va barqarorligini ta’minlash, moddiy-texnik ta’minotini mustahkamlash; oliy ta’lim muassasalarini tizimli rivojlantirish va boshqaruv faoliyatini takomillashtirish; korrupsiyaga qarshi kurashish, shaffoflikni ta’minlashning ta’sirchan mexanizmlarini joriy etish; oliy ta’lim tizimining investitsiyaviy jozibadorligini oshirish, xalqaro miqyosda tanilishi va raqobatbardoshligini ta’minlash. 1-§. Oliy ta’lim bilan qamrovni kengaytirish, oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirish Oliy ta’lim bilan qamrovni kengaytirish, oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini oshirish bo’yicha quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi: oliy ta’lim sohasida davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish, hududlarda davlat va nodavlat oliy ta’lim muassasalari, shuningdek investitsiyalarni jalb qilgan holda nufuzli xorijiy oliy ta’lim muassasalari filiallari faoliyatini tashkil etish orqali oliy ta’limda raqobat muhitini yaratish; xalqaro standartlar va milliy an’analar uyg’unligida yuqori malakali, zamonaviy bilim va ko’nikmalarga ega, mustaqil fikrlaydigan, vatanparvar, professional kadrlarni tayyorlovchi, yetakchi ta’lim va ilm-fan markazi — Prezident universitetini tashkil etish; 18 oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlashning maqsadli parametrlarini Investitsiya dasturlari, hududiy va tarmoq dasturlari, vasiylik kengashlari talablari, jahon miqyosidagi texnologik o’zgarishlarni inobatga olgan holda shakllantirish, ta’lim yo’nalishlari va mutaxassisliklarini optimallashtirish, bunda STEAM yo’nalishlarini (aniq fanlar, texnologiya, injiniring, ijodiy san’at va matematika) rivojlantirishga alohida e’tibor qaratish; oliy ta’lim muassasalarining quvvati, ilmiy salohiyati va boshqa asosiy ko’rsatkichlaridan kelib chiqqan holda to’lov-kontrakt asosidagi qabul parametrlarini oliy ta’lim muassasasi tomonidan mustaqil belgilash tizimini bosqichma-bosqich joriy etish; davlat granti asosida kadrlar tayyorlash parametrlarini bosqichma-bosqich oliy ta’lim muassasalari o’rtasida tanlov o’tkazish yo’li bilan taqsimlash mexanizmlarini joriy etish; xotin-qizlarning oliy ta’lim olishga bo’lgan huquqlari kafolatlarini yanada kuchaytirish, ta’lim olishda gender tengligi tamoyillari ustuvorligini ta’minlash, mahallalar, umumta’lim maktablari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida muntazam ravishda xotin-qizlarni oliy ta’limga keng jalb qilishga yo’naltirilgan keng targ’ibot ishlarini olib borish; 19 Xulosa Shunday tartib o rnatilsinki, unga muvofiq:umumiy o rta ta lim davlat ta limʻ ʻ ʼ ʼ standartlari va maktabdan tashqari ta limga qo yiladigan davlat talablari umumiy ʼ ʻ o rta ta limni moliyalashtirish uchun O zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti ʻ ʼ ʻ parametrlarida nazarda tutilgan mablag lar hisobga olingan holda O zbekiston ʻ ʻ Respublikasi xalq ta limi vaziri tomonidan tasdiqlanadi;Qoraqalpog iston ʼ ʻ Respublikasi xalq ta limi vazirligi, viloyatlar xalq ta limi boshqarmalari va Toshkent ʼ ʼ shahar xalq ta limi bosh boshqarmasi rahbarlari, tuman (shahar) xalq ta limi ʼ ʼ bo limlari, shuningdek, Vazirlikka idoraviy mansub boshqa tashkilotlar va ʻ muassasalar boshliqlarini lavozimga tayinlash va lavozimdan ozod etish mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari bilan kelishilmasdan O zbekiston Respublikasi xalq ʻ ta limi vaziri tomonidan amalga oshiriladi;muvaffaqiyatli faoliyat yuritayotgan ʼ maktablar negizida tarmoqli maktablarni tashkil etish, ushbu tarmoqqa yuklamasi past koeffitsiyentli maktablarni kiritish haqidagi qaror O zbekiston Respublikasi ʻ xalq ta limi vaziri tomonidan qabul qilinadi; ʼ 2019 yil 1 yanvardan boshlab O zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi ʻ huzuridagi Ta lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi tomonidan (keyingi ʼ o rinlarda – Davlat inspeksiyasi) tumanlar va shaharlar kesimida tanlash asosida ʻ umumta lim muassasalari faoliyati samaradorligi bo yicha reytingi (keyingi ʼ ʻ o rinlarda – reyting) tuziladi;reyting yakunlari ommaviy axborot vositalarida va ʻ Davlat inspeksiyasining veb-saytida keyingi o quv yili boshlanishidan kechiktirmay ʻ joylashtiriladi;2019 yil 1 yanvardan boshlab umumta lim muassasalari xodimlari ʼ bo lgan pensionerlarga, ularning ushbu muassasalardagi faoliyati asosiy ish joyi ʻ hisoblangan taqdirda, pensiya to liq miqdorda to lanadi; ʻ ʻ 2019 yil 1 martdan boshlab davlat umumta lim muassasalariga bolalarni ʼ Davlat xizmatlari markazlari yoki O zbekiston Respublikasi Yagona interaktiv ʻ davlat xizmatlari portali orqali qabul qilish tartibi bosqichma-bosqich joriy etiladi. Vazirlik O zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi huzuridagi Davlat ʻ xizmatlari agentligi bilan birgalikda ikki oy muddatda tumanlar va shaharlar 20 kesimida bolalarni umumiy o rta ta lim maktablariga qabul qilish Davlat xizmatlariʻ ʼ markazlari yoki O zbekiston Respublikasi Yagona interaktiv davlat xizmatlari ʻ portali orqali amalga oshiriladigan umumiy o rta ta lim muassasalari ro yxatini ʻ ʼ ʻ shakllantirsin. 3. Belgilab qo yilsinki, Qoraqalpog iston Respublikasi Vazirlar Kengashi ʻ ʻ Raisi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimlari xalq ta limi muassasalarini qo llab- ʼ ʻ quvvatlash va ularning infratuzilmasini rivojlantirish masalasida har tomonlama ko maklashish, xususan: tegishli hududda umumta lim muassasalariga yordam ʻ ʼ ko rsatishni tashkil etish va muvofiqlashtirish, shu jumladan, o qituvchilar va ushbu ʻ ʻ soha xodimlarining maqomini yaxshilashga va oshirishga yordam berish; xalq ta limi muassasalariga ko maklashish masalalari bo yicha vazirliklar, ʼ ʻ ʻ idoralar va boshqa tashkilotlarning hududiy bo linmalari rahbarlarining hisobotlarini ʻ belgilangan tartibda eshitish;nodavlat umumiy o rta ta lim tashkilotlariga berish ʻ ʼ uchun bo sh yer uchastkalari (har bir hududda yiliga 50 lotdan kam bo lmagan) ʻ ʻ ro yxatini tasdiqlash va ulardan doimiy foydalanish huquqini “E-IJRO AUKSION” ʻ yagona elektron savdo maydonchasida realizatsiya qilish;xalq ta limi muassasalarini ʼ qurish, rekonstruksiya qilish, kapital va joriy ta mirlash, ularga tutash hududlarni ʼ obodonlashtirish, infratuzilmani (trotuarlar, yo llar va boshqalar) zarur holatda ʻ saqlash bo yicha buyurtmachi funksiyasini amalga oshirish;xalq ta limi ʻ ʼ muassasalarini elektr energiyasi, tabiiy gaz, ichimlik suvi, zarur sanitariya-gigiyena sharoitlari va boshqa kommunal xizmatlar bilan uzluksiz ta minlash;tumanlar ʼ (shaharlar) kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo yicha sektor rahbarlari bilan ʻ birgalikda xalq ta limi muassasalarini o quv yiliga va kuz-qish mavsumiga o z ʼ ʻ ʻ vaqtida va samarali tayyorlash tadbirlarini amalga oshirish; 21 А D А B I YO T L А R: 1. Madaniyatshunoslik. Ma’ruzalar matni, T,2000 2. K о nfusiy. P а nd – o`gitl а r. «S о g’l о m а vl о d uchun» jurn а li, 1997 yil, 5 – 6 s о nl а r. 3. Gus е yn о v А . Irrlis G. Kr а tk а ya ist о riya etiki. M о skv а «Misl»1987. 4. Kr а m е r S. Ist о riya n а chin ае tsya v Shum е r е . M о skv а . «N а uk а ». 1989. 5. N а v о iy. «M а xbub ul-kulub». N а v о iy. а s а rl а r, un b е sh t о mlik,13 – t о m. T о shk е nt. B а diy а s а rl а r n а shriyoti, 1996 yil. 6. F о r о biy. F о zil sh а sh а r о d а ml а ri. T о shk е nt. «M е r о s».1990 yil. 7. S а gdi е v А ., Ibn Rushd. M о skv а . «Misl».1973. 8. « А v е st о d а а xl о šiyat» X а lq t аъ limi jurn а li 2002 yil 6 s о n. 9. M а ki а v е lli. «Xukumd о r s а ri» , «J аҳо n а d а biyoti» jurn а li, 2002 yil 3 – s о n. 10. Bolalarimiz ruhan tetik, ma`nan kuchli bo`lsinlar. Hidoyat jurnali, 2006 yil, № 9, 8 bet. 11. Zamonaviylik va hayo. Hidoyat jurnali, № 6, 28 – bet. 12. Libos ko`zgu. Turkiston gazetasi, 2007 yil, 6 yanvar. 13. Solih farzand. Hidoyat jurnali, 2006 yil, № 4. 14. Chiroyli xulq. Hidoyat jurnali, 2006 yil, № 4. 15. Abdullayev M. Madaniyatshunoslik asoslari. Farg’ona.1998 16. Komilov N. Tasavvuf yoki komil inson. T., Yozuvchi, 1996-yi. 22

Uzluksiz ta'lim tizimi muassasalarini moliyaviy ta'minlash mexanizmi

Купить