Vakuum oʻlchash asboblari - Fizika - Dars ishlanmalar

Dokument ma'lumotlari

Narxi	10000UZS
Hajmi	1.9MB
Xaridlar	0
Yuklab olingan sana	30 Aprel 2025
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Dars ishlanmalar
Fan	Fizika

Sotuvchi

Umidjon Omonov

Ro'yxatga olish sanasi 30 Aprel 2025

0 Sotish

Vakuum oʻlchash asboblari

Sotib olish

VAKUUMLARNI O`LCHASH
ASBOBLARINING KLASSIFIKATSIYASI
Reja:
1.Vakuum haqida tushuncha
2.Nasoslar klassifikatsiyasi
3.Bosimni o`lchash.Manometrlar

VAKUUM HAQIDA TUSHUNCHA

Vakuum-deganda biror chegaralangan hajmdagi qoldiq gazlar
bosimi,atmosfera bosimi bir necha marotaba kichik boʻlgan,yaʼni
siyraklashtirilgan gazga aytiladi.Vakuum orqali oqimi va ularning koʻchish
hodisasi,hamda gazlarning ionlanish jarayonlari oʻrganiladi.Vakuum
sistemasidagi qoldiq gazlar bosimining asosiy birliklari:Pa(Paskal),Torr
yoki mm.sim.ust,atm,bar va hokazolar.Shartli ravishda,vakuumni
quyidagilarga boʻlish mumkin:past,oʻrta,yuqori va oʻta yuqori.Vakuum
darajasini,xavoni soʻrib olayotgan ishchi hajmning chiziqli oʻlchami P
bilan,gaz molekulalarining erkin yugurish yoʻli lar orasidagi munosabat
xarakterlaydi.

VAKUUM HOSIL QILISH.NASOSLAR
Zamonaviy vakuum texnikasida,soʻrish jarayonining xarakat
prinsipi xat xil va turli tuman konstruksiyali nasoslar qoʻllaniladi.
Nasoslar asosan ikkita asosiy parametrlar bilan
xarakterlanadi:soʻrish tezligi va hosil qilayotgan vakuumning
chegarasi.
Nasoslar oʻz vazifasi boʻyicha 2 ta sinfga boʻlinadi:
1.yuqori vakuum nasoslari
2.past vakuum nasoslari.
Nasoslarninf ishlashi fizik qonuniyatlariga qarab
mehanik,molekulyar,diffuzion va ion-sarbsion nasoslarga boʻlinadi.

NASOS TURLARI Mehanik
nasos
Molekuly
ar nasos
Ion-
sarbsion
nasos Diffuzion
nasos


Mehanik nasoslarning ishlashi gaz molekulariga harakat miqdorini
mexanik xarakat orqali uzatilishiga asoslangan.Mehanik
nasoslar,atmosfera bosimidan to qoldiq gazlar bosimi 10 -3
Torr gacha
vakuum hosil qiladi. 10 -6
Torr vakuumni, yo yoki simob bularda
ishlaydigan diffuziyasi nasoslar yordamida hosil qilinadi. Lekin
mehanik va diffuziyasi nasoslar ketma-ket vakuum sxemasiga
ulanishi va mehanik nasos oldin ishga tushib,dastlabki vakuumni
hosil qilish shartdir.

Oʻta yuqori vakuum olishda,turbomolekulali yoki ion-sarbsion
nasoslar ishlatiladi,ularning soʻrish tezligi juda katta boʻlib,vakuum
qurilmalarini to yoki simob bugʻlari bilan ifloslantirilmaydi.

1-rasm. Mehanik nasos
sxemasi 2-rasm.Yog` bug`ida
ishlaydigan diffusion nasos
sxemasi

3-rasm.ion-sarbsion
nasoslar sxemasi 4-rasm.Turbomolekulali
nasoslar sxemasi

Vakuumdagi qoldiq gazlar bosimini o`lchash uchun bir nechta manometrlar mavjud.Biz
asosan vakuum texnikasida ko`p ishlatiladigan termoparali va ionizasiyali manomertlar bilan
tanishamiz.
a)Termoparali manometrlar
Termoparali manometrning ishlash prinsipi ma’lum bosim oralig`ida gazlar isssiqlik
o`tkazuvchanlikning,gaz bosimiga bog`liqligiga asoslangan.Termoparali manometr yordamida -
Torr oralig`ida qoldiq bosimni o`lchash mumkin.Bunday manometrlar ko`rinishi va elektrik
sxemasi 5-rasmda keltirilgan.Termaparali manometrlar LT-2(shishali) va LT-4M(metalli) markalar
bilan ishlab chiqildi.LT-2 lampasida qizitkich sifatida diametri 0.1 mm li platina, termopara uchun
esa, qizitgich sifatida nikel,termopara uchun xromel-almel ishlatiladi.Bosimni o`lchash.Manometrlar

5-rasm (a) LT-2 manometri va (b)-uning ulanish sxemasi:1- kolba;2-katod sim;3- termopara; (c)-
sokolovkasi: 2 va 4-katod sim 1(+) va 3(-) termopara b
c

Elektronli-ionizatsion manometrlar asosan LM -2 markali lampadir.
Bu lampa ko’rinishidan 3 elektrodli lampaga o’xshaydi, lekin ishlash prinsipi jihatidan tubdan farq qiladi. LM-2 manometrlarining ishlash prinsipi gazlarning ionlashishiga va natijada ion
toki, gazning bosimiga bog’liqligiga asoslangan.LM-2 manometrning tuzilishi va elektrik sxemasi 6-rasmda keltirilgan.6-rasmdan ko’rinib turibdiki, LM-2 lampa bevosita katoddan va ionlar
kollektoridan iborat.

6-rasm.LM-2 elektronli-ionizatsion manometri va uning sxemaga ulanishi: 1- katod; 2-to`r-anod;
3- kollektor; 4,5-elektronlar va ionlarni nazorat qilish asboblari.

E’TIBORINGIZ
UCHUN RAHMAT
JUMAYEVA SEVARA

Sotib olish