Xalq banki amaliyot slaydi - Iqtisodiyot - Infografika

Dokument ma'lumotlari

Narxi	20000UZS
Hajmi	5.8MB
Xaridlar	16
Yuklab olingan sana	12 Iyun 2024
Kengaytma	pptx
Bo'lim	Infografika
Fan	Iqtisodiyot

Sotuvchi

Xonzodabegim Abduraufova

Ro'yxatga olish sanasi 17 Mart 2024

16 Sotish

Xalq banki amaliyot slaydi

Sotib olish

O ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM , FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT AMALIY FANLAR UNIVERSITETI
IQTISODIYOT FAKULTETI
“ TARMOQLAR IQTISODIYOTI” KAFEDRASI
Iqtisodiyot yo’nalishi IQ21-S-07 B Guruh talabasi
Yerimbetova Z eboniso ning
malakaviy amaliyot
HISOBOTI

Kirish
0‘zbekistonning mustaqil yuksalishi mobaynida qilingan ishlami sarhisob qiladigan boisak,
ulkan yutuqlar qo'lga kiritilganligining guvohi bo'lamiz. Shuningdek , «Buxgalteriya hisobi» sohasida
ham keyingi yillarda 0‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, O'zbekis- ton Respublikasi Davlat Soliq
qo‘mitasi hamda 0‘zbekiston Respub
likasi buxgalterlari va auditorlari milliy assotsiatsiyasi tomonidan
buxgalteriya hisobinining tamoyillarini rivojlantirish maqsadida bir qator ibratli ishlar amalga
oshirilmoqda.
Buxgalteriya hisobini tartibga soluvchi qonunlar qabul qilinishi, ular bo‘yicha xalqaro talablarga javob
beradigan milliy standartlar va boshqa me’yoriy
hujjatlar yaratilishi , hisob milliy satandartlarining
buxgalteriya hisobi xalqaro standartlariga tenglashtirilishi, vatani- mizning jahon iqtisodiyotiga
integrallashuvida katta ahamiyat kasb etadi.
Respublikamiz oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarida berilayotgan iqtisodiy bilimlar ichida
muhim o‘rinlardan birini buxgalteriya hisobi egallaydi. Chunki, buxgalteriyani - biznesning tili deydilar.
Buxgalteriya hisobi ma’lumotlari xo'jalik mexanizmining tarkibiy qismi bo'lib, marketingdek,
menejmentdek ishbilarmonlik va tadbir- korlik faoliyatlarini iqtisodiy axborotlar bilan ta’minlovchi
asosiy manba hisoblanadi,
Men o’quv amaliyotimni Toshkent viloyati Quyi chirchiq tumanida joylashgan Xalq banki filialida
buxgalteriya sohasida o’tadim.

Buxgalteriya hisobi standarti buxgalteriya hisobi siyosati va amaliyotining asosini
belgilaydigan printsiplar , standartlar va protseduralarning umumiy to'plamidir. Buxgalteriya
hisobi standartlari barcha mamlakatlarda moliyaviy hisobotlarning shaffofligini yaxshilaydi.
Amerika Qo'shma Shtatlarida Umumiy qabul qilingan buxgalteriya tamoyillari moliyaviy
hisobotlarni tayyorlash uchun keng qabul qilingan buxgalteriya standartlari to'plamini tashkil
etadi. Xalqaro kompaniyalar buxgalteriya hisobi standartlari xalqaro kengashi tomonidan
o'rnatilgan va AQShning GAAP bo'lmagan shirkatlari moliyaviy hisobotlarni taqdim etadigan
xalqaro moliyaviy hisobot standartlariga amal qiladilar.
Buxgalteriya hisobi standartlari korxonaning moliyaviy faoliyatining barcha jihatlariga,
shu jumladan aktivlar, passivlar , daromadlar, xarajatlar va aktsiyadorlarning kapitaliga
tegishli.Buxgalteriya standartining o'ziga xos misollariga daromadlarni aniqlash, aktivlarni
tasniflash , amortizatsiya qilishning mumkin bo'lgan usullari, amortizatsiya qilinadigan deb
hisoblanadigan usullar, lizing tasniflari va ulushlarni hisobga olish kiradi.

Buxgalteriya hisobotining mohiyati va ahamiyati
Buxgalteriya hisobida xo’jalik faoliyati natijasida sodir bo’layotgan barcha operatsiyalar hujjatlar
asosida qayd qilinib boriladi.. Xo’jalikda operativ rahbarlik va mablag’lar harakatini nazorat qilish uchun
shu ma'lumotlardan foydalaniladi. Lekin tuman, viloyat va respublikamiz tarkkiyotini belgilash uchun har
bir xo’jalikning joriy hisob ma'lumotlari xali yetarli emas. Chunki har bir xo’jalik buxgalteriya hisobi
ma'lumotlari,faqat shu xo’jalik mulki bo’lgan mablag’lar holati va ularning manbaalarini ifodalaydi. Misol
«asosiy vositalar» schyoti shu xo’jalikda kancha so’mga qanday turdagi asosiy vositalar borligini, ularning
operatsiyalari natijasida qanday o’zgarganligini, "Materiallar" schyoti esa shu xo’jalikda kancha so’mlik
va
qanday turdagi ,kancha xom-ashyo materiallar borligini va ularning harakatini bildiradi.
Xo’jalikka yaxshi rahbarlik qilish uchun, bu yil xom-ashyo materiallarimiz zahirasi utgan yildagidan
ko’pmi yoki kammi, shuningdek ishlab chqarish
xarajatlari va uning oy , yilda kancha va utgan oy, yilda
kancha edi; ishlab chiqarilgan mahsulotlar ko’paydimi, qaysi turlari ko’paydi, tayyor
mahsulotlar qanday
sotilayapti , ulardan qaysi turlarini ishlab chqarish foydalirok va hokazolar. Bu savollarga biror xudud
bo’yicha javob olish uchun buxgalteriya hisobotlarini umumlashtirish zarur. Chunki shu kabi savollarga
uxshash xalq xo’jaligiga rahbarlik qilish uchun kerakli bo’ladigan ko’pgina ma'lumotlarni beradi.
Korxona rahbarlari hisobot ma'lumotlari asosida faoliyat natijalarini,mablag’’larning
joylanishi.debitor qarzlarning o’zgarishini va shu kabi ko’rsatkichlarni urganadi. Korxona xodimlari uchun
mehnat haqi va iqtisodiy ragbatlantirishni yaxshilash uchun daromadlilik holati va uning o’zgarishi
qiziqarli.

Mol yetkazib beruvchilar, kreditorlar , banklar buxgalteriya hisobotlari ma'lumotlari asosida korxonaning
to’lovga layokatligini, moliyaviy barqaror rivojlanayotganligini tahlil qiladi.
Shuning uchun ham buxgalteriya hisoboti ma'lumotlari haqqoniy real voqeani (summani) aks ettirishi,
daromad va xarajatlar hisobot davriga mos bo’lishi, hisobot ma'lumotlari o’zaro taqqoslama bo’lishlari, hamda uz
muddatida to’zilgan bo’lishi lozim.
Hisobot ma'lumotlarining haqqoniyligi ta'minlash maqsadida yillik hisobot to’zishgacha korxona
mablag’lari va ularni tashkil etuvchi manbaalarning asosiy qismi inventarizatsiyadan o’tkaziladi. Asosiy vositalar
va nomoddiy aktivlar buxgalteriya balansida eskirish summalari ayrilib qoldiq baholarida aks ettiriladi. Tovar
moddiy boyliklar esa haqiqiy tannarxda aks ettiriladi. Buxgalteriya hisobotini to’zish tartibi, uning tarkibi.hisobot

shakllarining mazmuni , hisobotni taqdim etish masalalari BXMS-1 «Hisob yuritish siyosati va moliyaviy
hisobot»da ko’rsatilgan.
Korxonalar buxgalteriya hisobotlarining hisobot davrlari bo’lib joriy yil.ya'ni kalendar yil 1-yanvardan
31-dekabrgacha hisoblanadi.
Shunday kilib buxgalteriya hisobotlari xo’jalik yurituvchi sub'ekglarning mulkiy va moliyaviy
holatini,hamda faoliyat natijalari to’q’risidagi ma'lumotlarni muddatga umumlaiggirish usulidir.
Buxgalteriya hisobotlarining namunaviy shakllarini Respublika Moliya Vazirligi tasdiqlaydi va ularni
to’zish bo’yicha yuriqnomalar qabul qiladi. Boshqa vazirliklar,
uyushmalar , mussasalar, kuyi tashkilot, korxonalar
uchun o’ziga
xos hisobot shakllarini , moliya vazirligi bilan kelishilgan holda, qabul qilishlari mumkin.
Hisobot buxgalteriyaning sintetik va analitik hisob ma'lumotlari asosida to’zilib,unga kushib yozish,ongli
ravishda ma'lumotlarni bo’zib ko’rsatganlik uchun, xo’jalik raqbarlari va bosh buxgalterlar javob beradilar.
Buxgalteriya hisobotlari uz vaqtida to’zilib,tegishli organlarga topshirilishi zarur. Yuqori tashkilotlar o’zlariga
qarashli korxona.xo’jaliklar hisobotlari asosida yigma (jamlama) hisobot tuzadilar.

Buxgalteriya hisobotlarini tasdiqlash va topshirish.
To’zilgan buxgalteriya hisoboti shakllari bir necha nusxada tayyorlanadi. Barchasiga korxona
rahbari va bosh buxgalter imzo chekadi hamda korxona muxri bilan tasdiqlaydi.
O’zbekiston Respublikasining «Buxgalteriya hisobi to’q’risda»gi qonunning 7-moddasiga muvofiq
buxgalteriya hisobotlarining tayyorlanishi ishonchliligi va o’z muddatida topshirilishi uchun javobgarlik
tashkilotda buxgalteriya hisobini tashkil kiluvchi xo’jalik sub'ektining rahbari zimmasiga yuklatiladi.
Hissadorlik jamiyatlari va shu kabi xo’jalik yurituvchi sub'ektlar buxgalteriya hisobotlari hamda
ularning asosiy ko’rsatkichlari muassislar yoki ularning vakillari umumiy yigilishda tasdiqlanadi.
Xo’jalik yurituvchi sub'ektlarning yillik buxgalteriya hisoboti mulkchilik shaklidan qat’iy nazar
hisobot yilidan keyingi yilning 15-fevraligacha,choraklik hisobotlarni esa keyingi oyning 25-kunigacha
to’zilib.quyidagi foydalanuvchilarga topshirilishi lozim (BXMS-1).
Sub'ektning mulkdoriga (yuqori tashkilotga), ta'sis etish to’q’risidagi hujjatlar asosida ;
-Davlat soliq nazorati idoralariga-sub'ektni ro’yxatdan o’tkazilgan joyida;
- Davlat statistika organlariga;
- qonun hujjatlariga muvofiq boshqa organlarga

Soliq idoralari korxonalar buxgalteriya hisoboti ma'lumotlariga asosan xarajat , daromad va foyda
ko’rsatkichlarining to’q’riligini,soliqlarning to’q’ri hisoblanganligi va ularning uz vaqtida to’liq byudjetga
o’tkazilganligini tekshiradi. Davlat statistika organlari esa
hisobotdagi ma'lumotlar bo’yicha davlat
buyurtmalarining bajarilishini , muxim ijtimoiy-iqtisodiy
ko’rsatkichlar qanday holatda ekanligini nazorat qiladilar.ushbu xudud bo’yicha asosiy iqtisodiy
ma'lumotlarni umumlashtiradilar. Bu ma'lumotlar asosida xududning istikbolini belgilovchi reja
ko’rsatkichlarini ishlab chiqadi.
Agarda korxona tijorat banklaridan kredit olgan bulsa, ushbu bank muassasiga ham hisobotlarning
bir nusxasini topshiradilar. Tijorat banklari korxonaning buxgalteriya
hisobotlari asosida , olingan
kreditlarning maqsadga muvofiq ishlatilayotganligini, kreditning xo’jalik mablag’lari bilan
ta'minlanganligini
nazorat qiladi , hamda mijozning to’lov
kobiliyatini, kreditning uzvaqtida va to’liq qaytarilish kafolati borligini tahlil qiladi. O’zbekiston
Respublikasi Moliya vazirligi ba'zi bir xo’jalik sub'ektlari (№ 1- BXMS) uchun bu xo’jalik sub'ektlari
faoliyatining o’ziga xos xususiyatlarini, ulardagi hisob ishlarining murakkabligini e'tiborga olib, choraklik
va yillik buxgalteriya hisobotini boshqa muddatlarini belgilash ham mumkin.
Bir shaharda joylashagan sub'ektlar uchun buxgalteriya hisobotining
haqiqiy topshirilishi , uni
taqdim qilingan kun hisoblanadi.boshqa shahardagilar uchun esa junatilgan va aloqa muassasasi muxri
bilan tasdiqlangan kun hisoblanadi.

XALQ BANKI
XALQ BANKI ATB —
O‘ZBEKISTONDAGI
ENG YIRIK
BANKLARDAN BIRIDIR.

BANK HAQIDA
A k siy adorlik t i jorat X alq bank i — O‘zbek ist on dagi eng y iri k moliy a muassasalari dan biri. Bank ning
asosi y maqsadi — k omplek s rav ishda bank t i zi mini y arat ish, ahol idan bo‘sh pul mablag‘larini jalb
qilish hamda aholini k redi t lash v a mill iy iqt isodiy ot ni ng ust uv or t armoql arini riv ojlant irish uchun
k redit v a inv est it siy a resursl ari ni k o‘pay t i rishdan iborat . Bank ning mark azi y ofi si Toshk ent shahrida
joy lashgan.
9


Bank o‘z salohiy at ini
barqarorlasht irish,
aholining ishonchini
qozonish, mamlak at bank
xizmat lari bozoridagi o‘z
mav qey i v a rolini
must ahk amlash uchun
barcha saʼy -harak at larini
safarbar et moqda. X alq
bank i missiy asi — bank
faoliy at ining y o‘nalishi v a
mazmunini belgilab beradi,
huk umat ning moliy av iy
agent i v azifalarini bajarish,
shuningdek , xalq
farov onligi v a umuman
iqt isodiy ot ning o‘sishini
t aʼminlashdagi o‘rnini
must ahk amlashga xizmat
qiladi.

Bank mijozlari — aholi v a
xo‘jalik y urit uv chi
subʼek t lardir. 10

BANK TARIXI

Ak siy adorli k t ijorat X al q bank i
O‘zbek ist onning eng qadimi y bank l aridan
biri di r. Uning Toshk ent dagi birlamchi
jamg‘arma k assalari 1875-y ilda t ashk il
et ilgan.

O‘zbek ist on Respublik asi huk umat ining
1995-y il 4-ok t y abrdagi qaroriga asosan
„O‘zj am g‘armabank “ dav lat -t ijorat X alq
bank i et ib qay t a t uzilgan. O‘zbek ist on
Respubli k asi Prezi dent ining 2015-y il 24-
apreldagi „ Ak siy adorl ik jam iy at larida
zamonav iy k orporat i v boshqaruv
uslublarini joriy et ish chora-t adbirlari
t o‘g‘risida“ gi PF-4720-sonl i Farm oni ga
asosan bank nom i „ A k si y adorlik t ij orat
X al q bank i“ nomiga o‘zgart irilgan.

Must aqilli k y i llarida X alq bank i mamlak at
iqt isodiy ot i ning pul-k redit sohasidagi
isl ohot l ar jaray oni da huk umat ning m oli y a
agent i sifat ida faol iy at y urit ib, zimmasiga
y uk langan masʼul iy at l i v azifal arni
muv aff aqiy at li t arzda ado et ib k elmoqda.
11

X IZMAT TARMOQLARI
Bugungi k unda, X alq bank i O‘zbek ist on
bank t izimining muhim bo‘g‘ini
hisoblanadi.
•
196 t a hududiy v a t uman (shahar)
fi liallari,
•
106 t a „ Bank xizmat lar mark azi“ ,
•
3 000 dan ort iq k assalar;
•
355 t a 24/7/365 — rejimida
ishlay digan „ Elek t ron ofi slar“
faoliy at y urit moqda.
12Mijozlarga sifat li x izmat
k o‘rsat ishni t ashk il et ish
uchun bank om at lar sonini
oshirish v a ularning doim iy
ishchi holat da bo‘lishini
t aʼminlash maqsadida alohida
t ark ibiy bo‘linm a t ashk il
et ilgan v a bugungi k unda
respublik a bo‘y icha joy larda 1
289 t a bank om at lar faoliy at
y urit moqda.

СРАВНЕНИЕ 02
eng zamonav iy xalqaro
st andart larga jav ob
beradigan bank mahsulot lari
v a x izmat larining k o‘lami v a
hajmlarini k engay t irish,
shuningdek , ulardan but un
y urt imiz bo‘y lab foy dalanish
imk oniy at ini t aʼminlash
orqali dav lat ning y et ak chi
univ ersal bank i bo‘lish;
13X A LQ BAN KI QUY IDAGI
TA LA BLA RGA J AVOB
BERI SHGA I N TILA DI : xodimlar faoliy at i
uy g‘unligini t aʼminlash
v a ularning shaxsiy v a
k asbiy int ilishlarini
ro‘y obga chiqarish
y o‘li bilan
dav lat imizning eng
y axshi v a t alabgor ish
beruv chilaridan biri
bo‘lish.
X A LQ BA N KI

Bank tasarrufidagi
tashkilotlar 20
"Xalq Sug‘urta" — ijtimoiy vazifalarning hal etilishida Hukumatning moliyaviy agenti vazifalarini
bajaruvchi ishonchli va barqaror tashkilotdir. Biz kichik biznes va xususiy tadbirkorlik
sub ektlarining mulkiy va shaxsiy manfaatlarini sug‘urta qilishni ta minlash, mikrosug‘urtalash
ʼ ʼ
mahsulotlarini ishlab chiqish va aholining keng qatlamlariga faol rivojlantirib olg‘a surish uchun
„Xalq Sug‘urta“ sug‘urta kompaniyasini tuzdik.
"UzPaynet"
kompaniyasi O‘zbekistonda 2005-yildan buyon faoliyat ko‘rsatmoqda. Ushbu davr
mobaynida biz mamlakatda 400 dan ortiq xizmatlar yetkazib beruvchi hamkorlarning xizmati
uchun, shu jumladan, kommunal tashkilotlar xizmatiga ham 20 000 dan ortiq to‘lov
shoxobchalarining har birida to‘lovni amalga oshirish mumkin. Kompaniya erishilgan natijalar
bo‘yicha to‘xtab qolmay, taqdim etilayotgan xizmatlar doirasini kengaytirish va xizmatlar yetkazib
beruvchi hamkorlar ko‘lamini kengaytirish uchun doimiy harakat qilib kelmoqda.

Bank mahsulotlari va xizmatlari
21
Bank tomonidan an anaviy bank mahsulotlari va xizmatlarining barcha yo‘nalishlari, jumladan, ʼ
jismoniy va yuridik shaxslar uchun depozit mahsulotlarining keng ro‘yxati, kreditning xilma-xil
turlari, akkreditiv operatsiyalari, plastik kartalarni ishlab chiqarish va ularga xizmat ko‘rsatish, hisob
raqamlarini tezkorlik bilan ochish va yuritish, jamg‘arib boriladigan pensiya hisoblarini yuritish,
interaktiv bank xizmatlari, xalqaro pul o‘tkazmalari, lotereya o‘yinlari va boshqa xizmatlar ko‘rsatib
kelinmoqda. Xalq banki o‘z mijozlariga xizmatlardan foydalanishning eng qulay va foydali usullarini
taklif etadi.
Yuridik maqomga ega mijozlarni kichik biznes, o‘rta biznes va korporativ mijoz segmentlariga
ajratgan holda ular uchun mos moliyaviy xizmatlar va bank mahsulotlari taklif qilinmoqda. Yuridik
shaxslar uchun 20 xildan ortiq milliy va horijiy valyutada kreditlar ajratiladi. Bugungi kunga kelib 265
215 ta yuridik mijozlar hisob raqami mavjud bo‘lib, shundan 120 388 tasi (45
%) harakatdagi mijozlar
hissasiga to‘g‘ri keladi.

Jalb qilingan xorijiy kredit liniyalari
22
Bank nafaqat chet ellik mutaxassislarni jalb qilish bilan shug‘ullanadi, balki xorijiy banklar bilan
uzoq muddatli hamkorlikni yo‘lga qo‘yadi.
Jumladan:
1. AQShning „Cargill Financial Services International, Inc.“ moliya muassasasidan 94 mln. AQSh
dollar;
2. „Osiyo taraqqiyot banki“ (ABR)dan chorvachilikni rivojlantirish maqsadida 50 mln. AQSh dollar;
3. Turkiyaning Aktif bankidan savdoni moliyalashtirish bo‘yicha dastlabki 2 mln. AQSh dollar;
4. Rossiyaning „Roseksimbanki“dan 10 mln Yevro ekvivalentida (11 mln. AQSh dollarga teng);
5. „Transkapitalbank“dan 18 mln. AQSh dollarlik kredit liniya mablag‘lari;
6. Yaponiyaning „Yaponiya xalqaro hamkorlik agenligi (JICA)“dan 30 mln. AQSh dollar;
7. Qozog‘istonning „First Heartland Jýsan Bank“ bankidan savdoni moliyalashtirish bo‘yicha 5 mln
AQSh dollarlik kredit liniya mablag‘lari jalb qilindi;

23
8. „ICBC Standard Bank Plc“dan 25 mln AQSh dollari miqdorida kredit olindi;
9. „Deutsche Bank“dan 150 mln AQSh dollari miqdorida kredit olindi.
Joriy yilda bank tomonidan quyidagi xorijiy kredit liniyalarni jalb qilish bo‘yicha ishlar olib
borildi. Jumladan; — „Raiffeisen Bank International AG“ (Avstriya) banki bilan 1 aprelda loyihalarni
moliyalashtirish doirasida qiymati 50 mln Yevro miqdoridagi Bosh kelishuv imzolandi. (60 mln
AQSh doll. ekv.) Mazkur mablag‘lar hisobidan jami 11 mln. AQSh dollar miqdoridagi nooziq-ovqat
sanoat sohasidagi loyihalar moliyalashtirildi. — PJSC „Sovcombank“ (Rossiya) banki bilan 6
aprelda milliy valyutada 419 mlrd. so‘m miqdorida mablag‘ olish bo‘yicha 4 yillik kredit shartnomasi
imzolandi. (40 mln AQSh doll. ekv.) Jalb qilingan mablag‘ filiallar tomonidan savdo va chakana
kreditlar uchun ajratilmoqda.

FLORA@CONTOSO.COM
HTTP://WWW.CONTOSO.COM/СПАСИБО

26
E’TIBORINGIZ
UCHUN RAHMAT

Xalq banki amaliyot slaydi

Sotib olish