Yumshoq to’qimalarning shikastlanishi

MUNDARIJA:

I.BOB. YUMSHOQ TO’QIMALARNING SHIKASTLANISHI ……………..

1.1 Lat yeyish, klinik belgilari,davolash usullari………………………………..

 1.2. Ezilish sindromi. Sabablari, klinik belgilari, davoalsh usullari……………

II.BOB. MUSHAKLAR CHO’ZILGANDA YOKI UZILGANDA 

BIRINCHI YORDAM KO’RSATISH……………………………………………

2.1  Mushaklar cho’zilganda yoki uzilganda birinchi yordam ko’rsatish…….           

2.2. Paylarning cho’zilishi, sababalari davolash usullari………………………

  Xulosa …………………………………………………………………………….

Foydalanilgan adabiyotlari………………………………………………………

KIRISH

SHikastlanish deb odam organizmiga to‘satdan turli tashqi omillar ta’siri natijasida to‘qimalarda, organlarda anatomik-funksional o‘zgarishlar vujudga kelib, maxalliy va umumiy reaksiyalar bilan davom etadigan patologik holatga aytiladi.

SHikastlanishlarning quyidagi turlari ma’lum:

1. ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan,
2. ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan,
3. harbiy,
4. qasddan etkazilgan.

Ishlab chiqarish bilan bog‘liq SHikastlanish korxona, tashkilot v.b. ish jarayonida sodir bo‘ladi. Bunga qishloq xo‘jaligi bilan bog‘liq SHikastlanish ham kiradi.

Ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan SHikastlanish korxona, tashkilot v.b. ish jarayonida sodir bo‘lmaydi. Bunga uy sharoitida, transportda, ko‘chada, sport bilan shug‘ullanganda bo‘ladigan SHikastlanishlar kiradi.

Harbiy SHikastlanish esa harbiy xizmat bilan bog‘liq SHikastlanishlarni o‘z ichiga oladi.

Qasddan SHikastlanishga esa o‘zgalar tomonidan  ataylab etkaziladigan SHikastlanishlar kiradi. SHikats etkazadigan omillar-mexanik, fizik, kimyoviy va b. bo‘lishi mumkin.

Ko‘rinishi bo‘yicha yopiq va ochiq; kelib chiqishi bo‘yicha bevosita va bilvosita SHikastlanishlar farqlanadi. YOpiq SHikastlanishlarda teri butunligi saqlanadi, teri ostidagi to‘qima va a’zolar shikatslanadi. Ochiq SHikastlanishda esa teri jarohatlanadi. Bevosita SHikastlanishda tashqi omil ta’sir etgan joyda o‘zgarishlar kuzatiladi. Bilvosita SHikastlanishda esa ta’sir joyida o‘zgarishlar bo‘lmay, boshqa joylarda o‘zgarish kuzatiladi. SHikatslovchi omil bir marta yoki uzoq vaqt atsa-sekin ta’sir etishi mumkin (o‘tkir va surunkali SHikastlanishlar).

SHikastlanishlarning maxalliy belgilariga og‘riq, teri rangini va butunligini o‘zgarishi, SHikastlangan a’zo faoliyatini buzilishi va b. kiradi. Umumiy belgilarga  xushdan ketish, shok, kollaps kiradi.

I.BOB. YUMSHOQ TO’QIMALARNING SHIKASTLANISHI

1.1.Lat yeyish, klinik belgilari,davolash usullari

Turli favqulodda vaziyatlarda shikastlanganlarning ko’pchiligini yopiq shikastlanishlar tashkil qiladi. Yopiq shikastlanishlarda teri va shilliq qavatlarning butunligi buzilmaydi. Lekin zaralanish turli organ va to’qimalarga, yumshoq to’qimalarga, ko’krak va qorin bo’shlig’i organlariga, bosh miyaga, bo’g’imlarga, siydik tanosil organlariga tarqalishi va ularda lat yeyish, paylarning cho’zilishi va uzilishi, bo’g’imlarning chiqishi, yumshoq to’qimalarni tuproq, buzilgan binolar va inshootlarning bo’lak-lari bilan ezilishini vujudga keltiradi.

Lat yeyish - yopiq shikastlanish bo’lib, qattiq jismlar bilan urish yoki qattiq jismga urilish natijasida vujudga keladi va yumshoq to’qima-larni qorin va ko’krak bo’shliqdagi turli organlarni zararlanishi bilan xarakterlanadi. Lat yeyish natijasida vujudga keladigan o’zgarishlar xarakteri va og’ir yengilligi urilish kuchiga jismning kattaligiga, og’ir-ligiga, shakliga, shikast beruvchi jismning yo’nalishi va davomiyligiga, tananing zararlangan joyini kattaligiga va ahamiyatliligiga va shikast berish vaqtidagi anatomo – fiziologik xususiyatlariga bog’liq. Lat yeyish vaqtida teri osti yog’ qavatidagi limfatik va qon tomirlar u yoki bu darajada zararlanib, lat yeyish belgilarini kelib chiqishiga sabab bo’ladi.Lat yeyishning belgilari unchalik ko’p emas, lekin ular shunday aniq va ravshan yuzaga keladiki, tashxis qo’yish juda oson bo’lib qoladi: og’riq, shish, ko’karish ( qon quyilishi, gemotoma) funksiyaning buzilishi.Og’riq - har xil intensivlikda bo’lib, zararlanish zonasi va nerv va qon tomirlari bilan ta’minlanganligiga bog’liq. Ba’zan kuchli og’riqlar travmatik shokka olib kelishi mumkin (oyoq yoki qo’lning yumshoq to’qimalarini ezilishi, qorinni lat yeyishi, yirik nerv tolalarining yopiq shikastlanishi) Og’riqning xarakteri organizmning og’riqqa shaxsiy moyilligiga ham bog’liq. 

Shish - yumshoq to’qimalarga qonning shimilishi va aseptik yallig’lanish natijasida ro’y beradi. Shishning kattaligi yog’ qavatini kattaligiga bog’liq: yog’ qavati qancha katta bo’lsa shish ham katta bo’ladi. Qon quyilish va ko’karish - qon tomirlarining urilish zahoti yoki bir necha soat keyin uzilishi natijasida ro’y beradi. Uning kattaligi uzilgan tomirning kalibiriga, qonning ivishiga, teri osti yog’ qavatiga bog’liq. Teri qavatlari dastlab to’q ko’kimtir rangga, keyinchalik gemoglabinni parchalanishi natijasida yashil va sariq rangga kiradi. Funksiyaning buzilishi dastlab organizmning shikastlanishga qarshi himoya reaksiyasi bo’lib hisoblanadi va uni lat yeyish joyiga, shikastlangan odamni og’riqqa bo’lgan reaksiyasiga va shikastlanish natijasida ro’y bergan o’zgarishlar xarakteriga bog’liq. Organning funksiyasini buzilishi uning to’qimala-rida qon va limfaning shimilishi natijasida ro’y beradi. Mahalliy va umumiy haroratning ko’tarilishi katta gematomaning so’rilishi yoki uning yiringlashi natijasida ro’y beradi. Birinchi tibbiy yordam ko’rsa-tish – lat yeyish ro’y bergan zahoti o’sha joyga siqib turuvchi bog’lam qo’yish, iloji bo’lsa, lat yegan joyga dam – badam sovuq jismlar bosish, muz xaltasini qo’yish 40-50 minutdan keyin 10-15 minut dam beriladi. Yana qaytariladi. Sovuqning qo’llanilishi qon quyilishini kamaytiradi, to’xtatadi, og’riqni kamaytiradi. Siqib bog’lash natijasida zararlangan teri osti qon tomirlari bosilib, shishni kamaytiradi. Katta miqdordagi lat yeyishlarda bemorni harakatlari chegaralanib, (immobilizatsiya) og’riqni qoldiruvchi vositalar beriladi.