Abu Nasr Farobiyning pedagogik fikrlar taraqqiyotiga qo'shgan hissasi

MUNDARIJA

KIRISH…………………………………………………………………………….3

I.BOB. ABU NASR FOROBIYNING PEDAGOGIK FIKRLARINING NAZA

RIY ASOSLARI

1.1. Forobiyning bilim va ta’limga bo‘lgan yondashuvi…………………….……..5

1.2. Bilimni egallash jarayoni mantiq va falsafa rolini talqin etish………………...8

1.3. Ta’lim va tarbiya birligi haqidagi qarashlari…………………………………10

II.BOB. FOROBIYNING SHAXSNI SHAKLLANTIRISHDAGI PEDAGO-

GIK G‘OYALARI.

2.1. Insonning kamolotga erishishi jarayonida ta’limning ahamiyati……………..14

2.2. Axloqiy tarbiya va fazilatli shaxs tushunchasi……………………………….16

2.3. Forobiyning “Fozil odamlar shahri” asarida pedagogik g‘oyalar…………….18

III.BOB. FOROBIYNING PEDAGOGIK MEROSINING ZAMONAVIY TA’LIM TIZIMIDA AHAMIYATI

3.1. Forobiy g‘oyalarining zamonaviy ta’limga ta’siri……………………………25

3.2. Forobiy pedagogik merosining mintaqaviy ta’lim tizimida qo‘llanilishi…….28

3.3. Pedagogik fikrlar rivojida Forobiy g‘oyalarining o‘rni va ahamiyati………...31

XULOSA………………………………………………………………………....35

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………..37

KIRISH

Abu Nasr al-Farobiy, IX asrning buyuk mutafakkirlaridan biri sifatida, nafaqat ilm-fan va falsafa sohalarida, balki pedagogik fikrlar rivojida ham muhim rol o‘ynagan shaxsdir. U o‘z davrida hayot kechirgan musulmon Sharqining eng yirik shaharlarida, jumladan, Bag‘dod va Damashqda, o‘zining bilim donoligi, ijodiy yondashuvi va pedagogik g‘oyalari bilan tanilgan. Farobiy ta'lim jarayonini insonni rivojlantirish va kamolotga erishishda muhim vosita sifatida ko‘rgan. Uning fikrlariga ko‘ra, ta'lim nafaqat bilim berish, balki shaxsni tarbiyalash jarayoni hamdir.[1]Farobiy pedagogikasining asosiy g‘oyalaridan biri — har bir insonning o‘ziga xos qobiliyatlari va iste'dodlari mavjudligini tan olishdir. U o‘quvchilarning individual xususiyatlarini hisobga olishni, ta'lim jarayonini har bir shaxsning shaxsiy rivojlanishiga mos ravishda tashkil etishni ta'kidlaydi. Bu fikr zamonaviy pedagogikada muhim ahamiyatga ega, chunki o‘quvchilarning qobiliyatlari va ehtiyojlarini inobatga olish ta'lim samaradorligini oshiradi. Farobiyning bu g‘oyasi, ta'lim jarayonida shaxsiy yondashuvni rivojlantirishga yordam berdi.O‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasidagi munosabatlar ham Farobiy pedagogikasining muhim jihatlaridan biridir. U o‘qituvchini nafaqat bilim beruvchi, balki tarbiyachi sifatida ko‘radi. O‘qituvchi o‘z shogirdlariga bilim berishdan tashqari, ularni axloqiy jihatdan tarbiyalash, ularga yaxshi namuna bo‘lish va ijtimoiy mas'uliyatni his qilishga undash zarurligini ta'kidlaydi. Bu yondashuv, o‘qituvchilarning o‘z shogirdlariga nisbatan mas'uliyatini oshirishga yordam beradi va ta'lim jarayonini ijtimoiy va axloqiy jihatdan yanada muhim qiladi.Farobiy axloqiy tarbiyaning ahamiyatini ham alohida ta'kidlaydi. U ta'limni faqat bilim berish jarayoni sifatida emas, balki insonni axloqiy jihatdan tarbiyalash jarayoni sifatida ko‘radi. O‘quvchilarga adolat, o‘zaro hurmat, yordamlashish kabi qadriyatlarni o‘rgatish, ularni jamiyatda faol ishtirok etishga tayyorlaydi. Bu jarayon, o‘quvchilarni ijtimoiy mas'uliyatni his qilishlariga yordam beradi va ularni yaxshiroq insonlar sifatida tarbiyalashga xizmat qiladi.

Kurs ishining maqsadi: Farobiyning ta'limni qanday tushunganini va uning shaxsni rivojlantirishdagi ahamiyatini o'rganish. Uning ta'lim va tarbiya jarayoniga oid asosiy g'oyalarini, shuningdek, o'qituvchi va o'quvchi o'rtasidagi munosabatlarni tahlil qilish. Farobiy fikrlarida axloqiy tarbiyaning ahamiyatini aniqlash va uning ta'lim tizimidagi o'rnini ko'rsatish.

Kurs ishining vazifasi: Abu Nasr Forobiyning hayot yoʻli, uning chuqur falsafiy kuzatishlari asosida yaratilgan asarlaridagi pedagogika va psixologiya fanlariga oid boʻlgan fikr va gʻoyalar haqida maʼlumot beradi.

Kurs ishining tarkibiy tuzilmasi:Ushbu kurs ishi 3 ta bob,9 ta reja, xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.

I.BOB. ABU NASR FOROBIYNING PEDAGOGIK FIKRLARINING

NAZARIY ASOSLARI.

1.1. Forobiyning bilim va ta’limga bo‘lgan yondashuvi.

Abu Nasr Forobiy, o'rta asr Sharq mutafakkirlarining buyuk namoyandasi sifatida, ko'plab ilmiy sohalarda, jumladan, pedagogika va ta'lim masalalarida ham noyob qarashlarni rivojlantirgan. Uning bilim va ta’limga bo‘lgan yondashuvi hozirgi zamon ta’lim tizimiga ham yuksak ahamiyatga ega. Forobiyning ilmiy faoliyati, xususan, bilimni egallash jarayoni va ta’lim tamoyillariga oid mulohazalari o‘sha davrning madaniy-ma’naviy rivojiga ulkan hissa qo‘shgan.

Forobiy ta’lim masalasini insoniyatning ma’naviy kamoloti va jamiyat taraqqiyotining asosi sifatida qaraydi. U bilimni nafaqat shaxsiy rivojlanish vositasi, balki jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy va[2] axloqiy taraqqiyotiga zamin yaratadigan asosiy unsur deb hisoblagan. Forobiy fikricha, inson o'zining tabiiy qobiliyatlari va intilishlari orqali ma'lum bir mukammallikka erisha oladi, ammo bu jarayon to'g'ri yo'naltirilgan ta'lim va tarbiya yordamida amalga oshadi.

Forobiy bilimni egallash jarayonini muhim ijtimoiy va ma’naviy vazifa deb hisoblagan. Uning fikricha, har bir insonning maqsadi – mukammallikka erishish, bilim orqali donolikni egallashdir. U bilimni ikki asosiy turga ajratadi: nazariy bilim va amaliy bilim. Nazariy bilim insonni olam va uning qonuniyatlarini anglashga, falsafiy va ilmiy mushohadalar orqali haqiqatni topishga undaydi. Amaliy bilim esa kundalik hayotga tatbiq etiladigan ko'nikmalarni shakllantirishga qaratilgan. Forobiyning fikricha, ushbu ikki turdagi bilim bir-birini to'ldiradi va insonni har tomonlama rivojlantiradi.

[1] Mirziyoyev Sh.M. Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy bahodir. 2-jild. – Toshkent: Oʻzbekiston, 2018. – B.253.

[2] Mirziyoyev Sh.M. Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy bahodir. 2-jild. – Toshkent: Oʻzbekiston, 2018. – B.253.