Kirish Roʻyxatdan oʻtish

Docx

  • Referatlar
  • Diplom ishlar
  • Boshqa
    • Slaydlar
    • Referatlar
    • Kurs ishlari
    • Diplom ishlar
    • Dissertatsiyalar
    • Dars ishlanmalar
    • Infografika
    • Kitoblar
    • Testlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi 50000UZS
Hajmi 55.8KB
Xaridlar 0
Yuklab olingan sana 17 Oktyabr 2025
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Huquqshunoslik

Sotuvchi

Amriddin Hamroqulov

Ro'yxatga olish sanasi 23 Fevral 2025

37 Sotish

Afina dengizi ittifoqi kurs ishi

Sotib olish
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
OSIYO XALQARO UNIVERSITETI
IJTIMOIY FANLAR VA TEXNIKA FAKULTETI
“----------------------------------” KAFEDRASI
«___________________________________________________»
fanidan
Kurs ishi 
Mavzu : Afina dengizi ittifoqi
  Bajardi: _______  ____ _____ _ guruhi talabasi  ______ ___ _ _____ _______
  (imzo)                                                       (ismi sharifi)
  
Kurs ishi himoya qilingan sana     “____” __ ___ _____20 25  y.
Baho  “_____” ____ __ _____
      Ilmiy rahbar:           __________      ____________________ 
                (imzo)                (ismi sharifi)
     Komissiya a’zolari:   __________     ____________________ 
                (imzo)                  (ismi sharifi)
                                       __________      ____________________ 
                 (imzo)                  (ismi sharifi)
Buxoro – 2025 yil IJTIMOIY FANLAR  VA TEXNIKA FAKULTETI
______________________________________________KAFEDRASI
«_______________________________________________» fanidan
Guruh________________________________________________________
Talaba familiyasi va ismi-sharifi___________________________________
Kurs ishi mavzusi_______________________________________________
Kurs ishining tarkibi_____________________________________________
______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishi himoyasida talabaga berilgan savollar ro'yxati:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Jadval va grafik materialning miqdori  (muhim chizmalarning  ko'rsatgichi):
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishining ijobiy tomonlari:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishining kamchiliklari:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishiga qo'yilgan baho
“_______”____________________________________________________
Kurs ishi rahbarining ismi sharifi va imzosi   _________________________ IJTIMOIY FANLAR  VA TEXNIKA FAKULTETI
______________________________________________KAFEDRASI
«_______________________________________________» fanidan
Guruh________________________________________________________
Talaba familiyasi va ismi-sharifi___________________________________
Kurs ishi mavzusi_______________________________________________
Kurs ishining tarkibi_____________________________________________
______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishi himoyasida talabaga berilgan savollar ro'yxati:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Jadval va grafik materialning miqdori  (muhim chizmalarning  ko'rsatgichi):
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishining ijobiy tomonlari:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishining kamchiliklari:
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kurs ishiga qo'yilgan baho
“_______”____________________________________________________
Kurs ishi rahbarining ismi sharifi va imzosi   _________________________ 1 MUNDARIJA
Kirish ……………………………………………………….…….…….………2
I BOB. Afina dengizi ittifoqining tarixi va tashkil topishi
1.1. Afina dengizi ittifoqining paydo bo‘lishi va sabablar ………….….………6
1.2. Ittifoqning tashkil etilishi va Afina roli ……………………………………9
1.3. Moliyaviy va harbiy tizimning tashkil etilishi ………………..…..………11
II BOB. Afina dengizi ittifoqining faoliyati va oqibatlari
2.1. Ittifoqning siyosiy va harbiy faoliyati …………………………….………16
2.2. Iqtisodiy va madaniy ta’siri ……………………………………….………23
2.3. Ittifoqning inqirozi va oqibatlari …………………………………….……26
Xulosa …………………………………………………………………………26
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati …………………………………………27 2 Kirish
Kurs   ishi   mavzusining   dolzarbligi   Afina   dengizi   ittifoqi   qadimgi
Yunoniston   tarixida   muhim   siyosiy   va   harbiy   tashkilot   sifatida   shakllangan.
Ittifoq   shahar-davlatlar   o‘rtasidagi   xavfsizlikni   ta’minlash,   strategik
manfaatlarni himoya qilish va birlashgan kuch sifatida Fors imperiyasiga qarshi
turish   maqsadida   tashkil   etilgan.   Afina   rahbarligidagi   ittifoq   shahar-davlatlar
orasidagi  siyosiy   tengsizlikni  kamaytirish,  xavfsizlikni  kuchaytirish   va  yagona
mudofaa tizimini yaratishda muhim rol o‘ynagan. Shu bilan birga, Afina ittifoqi
o‘zining   siyosiy   rahbarligi   orqali   ittifoq   shaharlariga   madaniy,   iqtisodiy   va
harbiy ta’sir ko‘rsatgan
Ittifoqning tashkil etilishi Afina uchun siyosiy kuchini mustahkamlashga va
dengiz   floti   orqali   boshqa   shahar-davlatlarni   nazorat   qilishga   imkon   yaratgan.
Bu davrda yunon shahar-davlatlari o‘rtasidagi raqobat kuchaygan bo‘lib, harbiy
va   strategik   ittifoqlarni   shakllantirish   zaruriyati   tug‘ilgan.   Afina   dengizi
ittifoqining   faoliyati   o‘sha   davrning   siyosiy,   iqtisodiy   va   madaniy   muhitini
aniqlash,   shuningdek,   qadimgi   Yunoniston   tarixidagi   siyosiy   va   harbiy
tashkilotlar faoliyatini tahlil qilishda dolzarb mavzu hisoblanadi.
Ittifoqning   faoliyati   nafaqat   harbiy   jihatdan,   balki   iqtisodiy   va   madaniy
ta’sir nuqtai nazaridan ham o‘rganish uchun muhim. Afina rahbarligidagi ittifoq
shaharlararo   savdo,   moliyaviy   tizim   va   resurslarni   boshqarish   usullarini
yaratgan.   Shu   bilan   birga,   Afina   madaniy   va   intellektual   yetakchilikni   o‘z
zimmasiga olib, san’at, me’morchilik va ta’lim sohalarida ta’sir ko‘rsatgan.
Bugungi  kunda  Afina  dengizi  ittifoqini  o‘rganish  qadimgi   Yunoniston  shahar-
davlatlarining   siyosiy,   iqtisodiy   va   harbiy   faoliyatini   chuqur   tushunish   uchun
zarur.   Tarixshunoslikda   Afina   ittifoqi   faoliyati,   uning   tarkibi,   moliyaviy   va
harbiy tizimi hamda ichki nizolari hali ham mukammal o‘rganilmagan qirralarni 3saqlab   qolmoqda.   Shu   sababli,   ushbu   mavzuni   chuqur   va   tizimli   tarzda
o‘rganish ilmiy nuqtai nazardan dolzarbdir. 1
.
Kurs   ishi   mavzusining   o‘rganilganlik   darajasi   Afina   dengizi   ittifoqi
mavzusi   tarixshunoslikda   keng   o‘rganilgan.   Qadimgi   manbalar,   jumladan,
Herodot   va   Thucydides   asarlari,   shuningdek,   zamonaviy   tarixshunoslik
tadqiqotlari   ittifoqning   harbiy,   siyosiy   va   iqtisodiy   faoliyatini   tahlil   qilgan.
Ularning ishlari Afina rahbarligidagi ittifoqning tashkil etilishi, shahar-davlatlar
o‘rtasidagi aloqalari va ichki nizolarini yoritadi. Shu bilan birga, Afina dengizi
ittifoqining   tarkibidagi   shahar-davlatlarning   roli,   moliyaviy   tizimi   va   harbiy
salohiyati tarixiy manbalarda to‘liq aks etmagan qirralarni saqlab qolgan. Ba’zi
tadqiqotchilar   ittifoqning   siyosiy   strategiyalari   va   ichki   nizolarini   o‘rganishda
chegaralangan   ma’lumotlar   bilan   ishlashgan.   Shu   sababli,   mavzuni   chuqur   va
tizimli   tahlil   qilish,   mavjud   manbalarni   solishtirish   va   zamonaviy   ilmiy
yondashuvlarni qo‘llash dolzarb hisoblanadi.
Olimlar   tomonidan   Afina   dengizi   ittifoqi   harbiy   yutuqlar   va   siyosiy
yetakchilik   orqali   qadimgi   Yunoniston   shahar-davlatlarining   rivojlanishiga
qanday ta’sir qilgani tahlil qilingan. Shu bilan birga, ittifoqning iqtisodiy tizimi,
moliyaviy   kontributsiyalar   va   resurslarni   boshqarish   amaliyoti,   shaharlararo
savdo   va   iqtisodiy   integratsiyaga   ta’siri   o‘rganilgan.   Zamonaviy   tadqiqotlarda
Afina   ittifoqining   madaniy   va   intellektual   yetakchilik   roli,   shuningdek,   uning
tarixiy merosi ham tahlil qilinmoqda.
Kurs   ishi   mavzusining   nazariy   va   amaliy   ahamiyati   Afina   dengizi
ittifoqi   mavzusini   o‘rganish   tarixshunoslik   va   siyosiy   ilmiy   tadqiqotlar   nuqtai
nazaridan   katta   ahamiyatga   ega.   Nazariy   jihatdan,   ushbu   mavzu   qadimgi
Yunoniston   shahar-davlatlarining   siyosiy,   harbiy   va   iqtisodiy   tizimini   chuqur
tushunishga   yordam   beradi.   Ittifoqning   tashkil   etilishi,   Afina   rahbarligi   va
1
  O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining  PQ–3775-son qarori  – “Tarix fanini rivojlantirish
va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llab-quvvatlash to‘g‘risida”, 2018-yil 7-iyun. 4shahar-davlatlar   o‘rtasidagi   aloqalar   qadimgi   siyosiy   institutlar   va   ittifoqlarni
tahlil qilish uchun nazariy asos yaratadi.
Nazariy ahamiyati shundaki, Afina dengizi ittifoqining harbiy strategiyalari,
diplomatik   siyosati   va   moliyaviy   tizimi   o‘rganilgan   holda,   qadimgi   siyosiy
ittifoqlarni shakllantirish va ularning samaradorligini baholash imkonini beradi.
Shu bilan birga, ushbu mavzu tarixiy metodologiya va manbalarni tahlil qilishni
chuqurlashtirishga xizmat qiladi.
Amaliy   ahamiyati   esa   bugungi   kunda   siyosiy   va   iqtisodiy   tashkilotlar,
ittifoqlar   va   strategik   hamkorlikni   o‘rganishda   namuna   bo‘lib   xizmat   qiladi.
Afina   dengizi   ittifoqi   tajribasi   orqali   harbiy   va   siyosiy   ittifoqlarni   boshqarish,
resurslarni   taqsimlash   va   a’zolar   orasidagi   nizolarni   bartaraf   etish   kabi
masalalarni  o‘rganish   mumkin.Shuningdek,   mavzu  talabalarga  tarixiy  tafakkur
va   tahlil   ko‘nikmalarini   rivojlantirishda   yordam   beradi.   Ittifoqning   siyosiy
yetakchilik,   strategik   rejalashtirish   va   moliyaviy   boshqaruv   tizimi   o‘rganilishi
orqali   zamonaviy   siyosiy   institutlar   va   tashkilotlar   faoliyatini   solishtirish
imkoniyati yaratiladi.
Kurs   ishining   amaliy   ahamiyati   shuningdek,   tarixiy   bilimlarni   ta’lim
jarayonida   qo‘llash   va   ilmiy   izlanishlarda   metodik   asos   yaratishdir.   Afina
dengizi ittifoqi faoliyati, uning tarkibi va natijalari tadqiq etilishi orqali qadimgi
Yunoniston siyosiy va harbiy tarixini yanada chuqur tushunish mumkin.
Nazariy   va   amaliy   ahamiyati   birlashtirilgan   holda,   ushbu   mavzu   tarixiy,
siyosiy   va   iqtisodiy   izlanishlar   uchun   dolzarb   va   muhim   ilmiy   manba
hisoblanadi. Afina dengizi ittifoqi tajribasi orqali tarixiy voqealarni tahlil qilish,
ularning oqibatlarini baholash va zamonaviy siyosiy va harbiy tizimlarga o‘rnak
olish imkoniyatlari yaratiladi.
Kurs ishi mavzusining obyekti i – qadimgi Yunoniston shahar-davlatlari va
ularning   o‘zaro   siyosiy,   harbiy   va   iqtisodiy   aloqalari,   xususan,   Afina   dengizi
ittifoqi va uning faoliyati hisoblanadi.
Kurs ishi mavzusining predmeti 5Kurs   ishining   predmeti   –   Afina   dengizi   ittifoqining  tashkil   etilishi,   harbiy,
siyosiy va iqtisodiy faoliyati hamda uning qisqa va uzoq muddatli oqibatlari.
Kurs ishi mavzusining maqsadi  – Afina dengizi ittifoqining tarixi, tarkibi,
siyosiy   va   harbiy   faoliyati,   iqtisodiy   va   madaniy   ta’sirini   tahlil   qilib,   uning
qadimgi Yunoniston tarixidagi o‘rni va ahamiyatini ilmiy asosda aniqlashdir.
Kurs ishi mavzusining vazifalari
 Afina dengizi ittifoqining tashkil topishi va sabablarini o‘rganish;
 Ittifoqning siyosiy, harbiy va iqtisodiy faoliyatini tahlil qilish;
 Ittifoqning a’zolari va ularning Afina rahbarligidagi roli, shuningdek, ichki
nizolarini aniqlash;
 Afina   dengizi   ittifoqining   tarixiy   ahamiyatini   va   qadimgi   Yunoniston
rivojlanishiga ta’sirini baholash.
Kurs ishi mavzusining metodlari
Tarixiy tahlil va manbalarni o‘rganish;
Taqqoslash va generalizatsiya qilish;
Tarixiy statistik ma’lumotlar va jadval, diagrammalar yordamida tahlil;
Ilmiy adabiyotlar, maqolalar va arxiv materiallariga tayanish.
Kurs ishi tuzilishi   Kurs ishi kirish, 2 bob va har bir bobning 3 bo‘limidan
iborat bo‘lib, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxatidan tashkil topadi. 6I BOB. Afina dengizi ittifoqining tarixi va tashkil topishi
1.1. Afina dengizi ittifoqining paydo bo‘lishi va sabablar
Afina dengizi ittifoqi miloddan avvalgi 478-yilda tashkil etilgan. Bu ittifoq
Fors   imperiyasiga   qarshi   kurashdan   so‘ng   yuzaga   kelgan   bo‘lib,   Yunoniston
shahar-davlatlarining   xavfsizligini   ta’minlash   maqsadida   tuzilgan.   Afina
ittifoqining   paydo   bo‘lishi   Fors   urushlari   natijasida   yuzaga   kelgan   siyosiy   va
harbiy   vaziyat   bilan   bog‘liq   edi.   480–479-yillarda   Gretsiya   shahar-davlatlari,
jumladan   Afina   va   Sparta   Fors   qo‘shinlariga   qarshi   kurashgan.   Bu   urushlar
Afina   dengiz   flotining   strategik   ahamiyatini   oshirdi   va   shahar   rahbarligidagi
ittifoq zaruratini keltirib chiqardi. 2
Afina   rahbarligidagi   dengiz   ittifoqi   shaharlararo   xavfsizlikni   ta’minlash,
Fors   tahdidiga   qarshi   birlashgan   mudofaa   tizimini   yaratish   maqsadida   tashkil
topgan. Miloddan avvalgi 478-yilda Delos oroli atrofidagi 150 dan ortiq shahar-
davlatlar ittifoqga qo‘shildi. Ittifoq a’zolari har yili Afina rahbarligidagi dengiz
flotiga   o‘z   hissalarini   qo‘shishgan.   Shu   bilan   birga,   ular   oltin   va   boshqa
moliyaviy resurslar bilan ham ittifoqni qo‘llab-quvvatlashgan.
Afina   dengizi   ittifoqining   paydo   bo‘lishidagi   siyosiy   sabablar   muhim
ahamiyatga   ega   edi.   Fors   imperiyasi   bilan   bo‘lgan   urushlar   shahar-davlatlar
orasida   ittifoq   va   birlashishga   ehtiyojni   ko‘rsatdi.   Shu   davrda   Afina   siyosiy
yetakchilikni qo‘lga oldi va ittifoq tarkibidagi shaharlar uning rahbarligini qabul
qilishga   majbur   bo‘ldi.   Ittifoq   a’zolari   o‘zaro   kelishuv   asosida   harbiy   va
moliyaviy majburiyatlar olgan.
Harbiy   sabablar   ham   ittifoqning   paydo   bo‘lishida   katta   rol   o‘ynadi.   Afina
dengiz flotining kuchayishi va strategik joylashuvi uni boshqa shahar-davlatlar
oldida   yetakchi   qilishga   imkon   yaratdi.   Miloddan   avvalgi   477–476-yillarda
Afina   qo‘shinlari   Ege  dengizida   Fors   qarshi   ekspeditsiyalarini   amalga   oshirdi.
2
  Gerodot.   Tarix.  – Yunon va fors davlatlari o‘rtasidagi urushlar, Afina yetakchiligidagi 
ittifoqqa oid ma’lumotlar. 7Shu   bilan   birga,   ittifoq   a’zolari   shaharlarni   himoya   qilish   va   harbiy
strategiyalarni birlashtirishga majbur bo‘ldi.
Iqtisodiy   omillar   ham   Afina   dengizi   ittifoqining   tashkil   topishida   muhim
bo‘lgan.   Ittifoq   a’zolari   Afina   rahbarligidagi   moliyaviy   tizim   orqali   o‘z
resurslarini   birlashtirdi.   Miloddan   avvalgi   454-yilda   Afina   ittifoq   xazinasini
Delos   orolidan   Afina   shahriga   ko‘chirdi.   Bu   qaror   Afina   moliyaviy
yetakchiligini mustahkamladi va ittifoq a’zolarini nazorat qilishni osonlashtirdi.
Shu bilan  birga,  ittifoq  a’zolari   tomonidan  to‘langan  hissa,   shaharlararo savdo
va   iqtisodiy   aloqalarni   kuchaytirdi.Afina   dengizi   ittifoqining   tashkil   etilishi
shahar-davlatlar   o‘rtasida   siyosiy   va   harbiy   barqarorlikni   ta’minlashga   xizmat
qilgan.   Ittifoq   a’zolari   birlashgan   kuch   sifatida   Fors   imperiyasiga   qarshi
kurashgan.   Shu   bilan   birga,   Afina   rahbarligi   ittifoq   shaharlariga   siyosiy   va
madaniy   ta’sir   ko‘rsatdi.   Madaniy   jihatdan,   Afina   san’at,   me’morchilik   va
ta’lim sohalarida yetakchilik qilgan. 3
Ittifoq   tarkibi   va   majburiyatlar   tizimi   aniq   belgilangan   edi.   Har   bir   shahar
o‘z  hissasini  qo‘shib, harbiy flotga kema berish  yoki  moliyaviy resurs  ajratish
majburiyatini   olgan.   Miloddan   avvalgi   470-yillarda   Afina   dengiz   flotining
kuchi   ittifoqning   Forsga   qarshi   muvaffaqiyatli   harakat   qilishini   ta’minlagan.
Shu   bilan   birga,   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   o‘z   mustaqilligini   saqlashga
harakat qilgan, lekin Afina rahbarligi ostida strategik qarorlar qabul qilinardi.
Afina   dengizi   ittifoqining   paydo   bo‘lishi   qadimgi   Yunoniston   shahar-
davlatlari   o‘rtasida   siyosiy,   harbiy   va   iqtisodiy   tizimni   shakllantirishga   xizmat
qilgan.   Shu   sababli,   uning   tashkil   etilishi   tarixiy   jihatdan   muhim   ahamiyatga
ega.   Ittifoq   shahar-davlatlar   o‘rtasida   barqaror   hamkorlik   va   kuchli   siyosiy
rahbarlikni   yaratdi.Afina   dengizi   ittifoqining   tashkil   topishi   nafaqat   Fors
imperiyasiga   qarshi   kurash,   balki   shaharlararo   iqtisodiy   integratsiya   va   savdo
3
  Plutarx.   Hayotlar qiyosi (Parallel Lives).  – Afina siyosiy arboblari (Perikl, Fimostokl va 
boshqalar) faoliyati haqida. 8tizimini rivojlantirishga ham xizmat qilgan. Shu davrda Afina rahbarligi ostida
ittifoq shaharlarining resurslari va strategik kuchlari birlashtirilgan.
Miloddan   avvalgi   478–454-yillar   davomida   ittifoq   a’zolari   harbiy
majburiyatlarini bajarib, Afina rahbarligida birlashgan mudofaa tizimini yaratdi.
Shu   bilan   birga,   ittifoq   a’zolarining   moliyaviy   hissalari   Afina   xazinasini
mustahkamladi.   Bu   jarayon   shaharlararo   siyosiy   va   iqtisodiy   muvozanatni
ta’minlashga xizmat qilgan.Afina dengizi ittifoqining paydo bo‘lishi va tashkil
topishi   qadimgi   Yunoniston   tarixida   yangi   siyosiy   va   harbiy   tizimni   yaratdi.
Shu   sababli,   bu   mavzu   tarixshunoslik   va   siyosiy   ilm-fan   uchun   dolzarb
hisoblanadi.   Ittifoqning   shakllanishi,   uning   siyosiy   va   harbiy   sabablari,
shuningdek,   iqtisodiy   tizimi   bugungi   kunda   ham   ilmiy   tadqiqotlarda   muhim
o‘rinni egallaydi.
Ittifoq   a’zolarining   majburiyatlari   va   ularning   Afina   rahbarligi   ostida
qanday amalga oshirilgani  ham  muhimdir. Miloddan avvalgi  470–460-yillarda
ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   harbiy   kuchlarni   birlashtirib,   strategik   qarorlar
qabul qilgan. Shu bilan birga, Afina rahbarligi tarkibidagi shaharlarning siyosiy
va   iqtisodiy   ta’sirini   kengaytirgan.Afina   dengizi   ittifoqining   tashkil   etilishi
qadimgi   Yunoniston   shahar-davlatlari   o‘rtasida   barqaror   siyosiy   tizim   yaratdi.
Shu sababli, bu voqea tarixiy jarayonlarni o‘rganishda, shaharlararo ittifoqlar va
strategik   boshqaruvni   tahlil   qilishda   muhim   ilmiy   manba   hisoblanadi.Afina
dengizi   ittifoqining   paydo   bo‘lishi   Fors   imperiyasiga   qarshi   muvaffaqiyatli
harbiy harakatlar va shaharlararo siyosiy hamkorlik orqali erishilgan. Shu bilan
birga,   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoqning   moliyaviy   va   harbiy   tizimi
mustahkamlandi,   bu   esa   shaharlararo   muvozanatni   saqlashga   yordam
berdi.Ittifoqning   tashkil   etilishi   shaharlararo   xavfsizlikni   oshirdi,   iqtisodiy
integratsiyani   kuchaytirdi   va   madaniy   rivojlanishga   xizmat   qildi.   Shu   tariqa,
Afina   dengizi   ittifoqi   nafaqat   harbiy   va   siyosiy,   balki   iqtisodiy   va   madaniy
jihatdan ham Yunoniston tarixida muhim voqea bo‘ldi. 91.2. Afina dengizi ittifoqining tashkil etilishi va Afina roli
Afina dengizi ittifoqi miloddan avvalgi 478-yilda tashkil etilganidan so‘ng,
uning   siyosiy   va   harbiy   tuzilishi   bir   qator   muhim   o‘zgarishlarga   duch   keldi.
Ittifoq   shahar-davlatlar   orasidagi   xavfsizlikni   ta’minlash   va   Fors   imperiyasiga
qarshi birlashgan mudofaa tizimini yaratish maqsadida tashkil etilgan bo‘lsa-da,
Afina bu ittifoqdagi yetakchi  rolni tezda qo‘lga oldi. Shu davrda Afina dengiz
flotining   kuchi   va   strategik   joylashuvi   uni   boshqa   shaharlar   oldida   muhim
siyosiy rahbar sifatida namoyon qildi.
Miloddan avvalgi 477-yilda ittifoq tarkibiga Delos oroli va uning atrofidagi
150   dan   ortiq   shaharlar   qo‘shildi.   Bu   shaharlar   har   yili   o‘z   hissasini   Afina
rahbarligidagi   dengiz   flotiga   qo‘shishlari   yoki   moliyaviy   resurslar   ajratishlari
majburiyatini   oldi.   Shu   tariqa,   Afina   ittifoqning   harbiy   va   moliyaviy   tizimini
nazorat   qila   boshladi.   Ittifoqning   asosiy   xazina   manbai   Delos   orolida
joylashgan   bo‘lib,   miloddan   avvalgi   454-yilda   xazina   Afina   shahriga
ko‘chirilgan. Bu qaror Afina moliyaviy yetakchiligini mustahkamladi va ittifoq
a’zolarini nazorat qilish imkonini berdi.
Afina   roli   nafaqat   moliyaviy   va  harbiy,   balki   siyosiy   jihatdan   ham   muhim
edi. Ittifoq shaharlararo siyosiy qarorlar qabul  qilishda Afina yetakchilik qildi.
Miloddan   avvalgi   470-yillarda   Afina   rahbarligida   ittifoq   a’zolari   Fors
imperiyasiga   qarshi   birlashgan   harbiy   ekspeditsiyalarni   amalga   oshirdi.   Shu
bilan  birga,  Afina   shaharlararo  siyosiy   muvozanatni   saqlash   uchun   diplomatik
aloqalarni kengaytirdi.
Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   o‘z   mustaqilligini
saqlashga   harakat   qilgan   bo‘lsa-da,   strategik   va   moliyaviy   qarorlar   Afina
tomonidan   qabul   qilinardi.   Bu   holat,   shaharlararo   siyosiy   va   harbiy   kuchlar
nisbatining   Afina   foydasiga   o‘zgarishini   ta’minladi.   Miloddan   avvalgi   467–
465-yillarda Afina dengiz flotining kuchi ittifoqni Forsga qarshi muvaffaqiyatli
harakat qiladigan tizimga aylantirdi. 10Afina   shuningdek,   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   resurslarini   boshqarish   va
moliyaviy   majburiyatlarni   nazorat   qilishda   ham   yetakchilik   qildi.   Miloddan
avvalgi   454-yilda   xazina   ko‘chirilgach,   Afina   moliyaviy   nazoratni   kuchaytirdi
va   ittifoq   a’zolarining   hissa   to‘lovlarini   samarali   boshqardi.   Shu   tariqa,   Afina
siyosiy   va   moliyaviy   yetakchilikni   birlashtirib,   ittifoqni   markazlashtirilgan
tizimga aylantirdi.
Afina   rahbarligi   nafaqat   harbiy   va   moliyaviy,   balki   madaniy   jihatdan   ham
sezilarli   edi.   Shu   davrda   Afina   san’at,   me’morchilik   va   ta’lim   sohalarida
yetakchi bo‘lib, ittifoq shaharlarida madaniy va ilmiy rivojlanishga katta ta’sir
ko‘rsatdi.   Shu   bilan   birga,   Afina   madaniy   yetakchilik   orqali   shaharlararo
ijtimoiy integratsiyani ham mustahkamladi. 4
Ittifoq tarkibidagi shaharlar Afina rahbarligini qabul qilishga majbur bo‘ldi,
chunki   ularning  harbiy   himoyasi   va  moliyaviy   resurslari   Afina  nazorati   ostida
samarali   ishlashi   mumkin   edi.   Shu   tariqa,   Afina   ittifoqni   birlashtiruvchi   va
strategik   rahbar   sifatida   namoyon   bo‘ldi.   Miloddan   avvalgi   460–450-yillarda
Afina   dengiz   flotining   kuchi   ittifoqni   Fors   imperiyasiga   qarshi   muvaffaqiyatli
janglarda   qo‘llash   imkonini   berdi.Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   a’zolari   o‘z
hissalarini   muntazam   to‘lashdi   va   harbiy   majburiyatlarni   bajarishdi.   Shu   bilan
birga, Afina ittifoq shaharlarini siyosiy va moliyaviy nazorat qilish orqali kuchli
markazlashtirilgan   tizim   yaratdi.   Miloddan   avvalgi   450–445-yillarda   bu   tizim
ittifoqni ichki nizolardan saqlash va strategik qarorlarni tezkor amalga oshirish
imkonini   berdi.Afina   roli   nafaqat   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   uchun,   balki
butun   Yunoniston   uchun   ham   muhim   edi.   Shu   davrda   Afina   yetakchiligida
ittifoq   shaharlararo   xavfsizlikni   ta’minladi,   Fors   imperiyasiga   qarshi
muvaffaqiyatli harbiy ekspeditsiyalarni amalga oshirdi va shaharlararo iqtisodiy
integratsiyani mustahkamladi.
Miloddan   avvalgi   447–445-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq
tarkibidagi   shaharlar   orasida   siyosiy   va   moliyaviy   majburiyatlar   aniq
4
  Qayumov, R. (2017).  Yunon shahar-davlatlari tarixi.  – Toshkent: “Fan va texnologiya”. 11belgilangan.   Bu   qarorlar   shaharlararo   barqarorlikni   ta’minladi   va   Afina
yetakchiligini   mustahkamladi.   Shu   bilan   birga,   Afina   ittifoqning   xazinasini
nazorat qilib, moliyaviy resurslarni strategik maqsadlarda ishlatdi.
Afina   dengizi   ittifoqidagi   rahbarlik   roli,   shaharlararo   siyosiy   va   harbiy
kuchlar   muvozanatini   Afina   foydasiga   o‘zgartirdi.   Shu   tariqa,   Afina   nafaqat
harbiy   yetakchi,   balki   moliyaviy   va   siyosiy   markaz   sifatida   ittifoqning   barcha
sohalariga   ta’sir   ko‘rsatdi.Afina   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   bilan   diplomatik
aloqalarni   rivojlantirdi.   Miloddan   avvalgi   460-yillarda   Afina   rahbarligi
shaharlararo   nizolarni   hal   qilish   va   ittifoqni   birlashtirishda   samarali   vosita
bo‘ldi. Shu bilan birga, Afina madaniy va iqtisodiy ta’sirni kengaytirib, ittifoq
shaharlarida   barqaror   siyosiy   tizim   yaratdi.Afina   rahbarligi   orqali   ittifoq
tarkibidagi shaharlar Fors imperiyasiga qarshi birlashgan mudofaa tizimida faol
ishtirok etdi. Shu davrda Afina strategik qarorlar qabul qildi, ittifoq a’zolarining
resurslarini birlashtirdi va shaharlararo siyosiy barqarorlikni ta’minladi.
Afina dengizi ittifoqining tashkil etilishi va Afina roli qadimgi Yunoniston
tarixida   yangi   siyosiy   va   harbiy   tizimni   yaratdi.   Shu   sababli,   bu   mavzu
tarixshunoslik   va   siyosiy   ilm-fan   uchun   dolzarb   hisoblanadi.   Ittifoqning
shakllanishi,   uning   siyosiy   va   harbiy   sabablari,   shuningdek,   Afina   rahbarligi
bugungi kunda ham ilmiy tadqiqotlarda muhim o‘rinni egallaydi.
1.3. Moliyaviy va harbiy tizimning tashkil etilishi
Afina dengizi ittifoqining tashkil etilishi nafaqat siyosiy, balki moliyaviy va
harbiy tizim yaratish bilan bog‘liq bo‘lgan. Miloddan avvalgi 478-yilda ittifoq
tuzilgan   paytda   shahar-davlatlar   o‘zaro   harbiy   va   moliyaviy   majburiyatlarni
belgilashga   kirishdi.   Ittifoq   tarkibidagi   har   bir   shahar   o‘z   hissasini   qo‘shish,
harbiy   kuchlar   va   moliyaviy  resurslarni   birlashtirishga   majbur   edi.   Shu  tariqa,
ittifoqning samarali ishlashi uchun markazlashtirilgan tizim zarur edi.
Afina   bu   tizimni   boshqarishda   yetakchi   rolni   o‘ynadi.   Miloddan   avvalgi
477–470-yillarda   Afina   dengiz   flotini   mustahkamladi,   ittifoq   a’zolarining 12harbiy   hissalarini   muvofiqlashtirdi   va   harbiy   strategiyalarni   belgiladi.   Shu
davrda   shaharlar   o‘z   kemalarini   Afina   qo‘mondoni   ostida   birlashtirib,   Fors
imperiyasiga   qarshi   muvaffaqiyatli   ekspeditsiyalarni   amalga   oshirdi.   Afina
rahbarligi ostida ittifoqning harbiy tizimi birlashgan mudofaa kuchiga aylandi.
Moliyaviy   tizim   ham   shu   davrda   shakllandi.   Miloddan   avvalgi   454-yilda
Afina ittifoq xazinasini Delos orolidan Afina shahriga ko‘chirdi. Bu qaror Afina
moliyaviy   yetakchiligini   mustahkamladi   va   ittifoq   a’zolarining   hissalarini
markazlashtirish  imkonini  berdi. Har bir shahar  o‘z hissasini  oltin, kumush va
boshqa   resurslar   shaklida   taqdim   etishga   majbur   bo‘ldi.   Shu   bilan   birga,   bu
moliyaviy   tizim   Afina   rahbarligida   ittifoqning   harbiy   faoliyatini   samarali
qo‘llab-quvvatladi.
Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   moliyaviy   va   harbiy
majburiyatlarni  bajarishda  birlashdi.  Miloddan  avvalgi   470–460-yillarda Afina
dengiz   flotining   kuchi   ittifoq   shaharlarining   harbiy   kuchlarini   birlashtirishga
imkon berdi. Shu tariqa, ittifoq shaharlararo strategik qarorlarni tezkor amalga
oshira boshladi.
Harbiy tizimning tashkil etilishi nafaqat Fors imperiyasiga qarshi janglarda,
balki   ittifoq   shaharlararo   xavfsizlikni   ta’minlashda   ham   muhim   bo‘ldi.
Miloddan   avvalgi   468–465-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   flotlari   Ege
dengizida Fors ekspeditsiyalarini amalga oshirdi. Shu davrda harbiy tizim Afina
strategik qarorlarini markazlashtirish orqali samarali ishladi.
Moliyaviy   tizim   ham   shaharlararo   barqarorlikni   saqlashga   xizmat   qildi.
Ittifoq   a’zolari   Afina   xazinasiga   muntazam   hissa   to‘ladilar.   Miloddan   avvalgi
460–450-yillarda   bu   moliyaviy   resurslar   Afina   dengiz   flotini   modernizatsiya
qilish   va   harbiy   ekspeditsiyalarni   moliyalashtirishda   ishlatilgan.   Shu   bilan
birga, moliyaviy tizim shaharlararo iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirdi va ittifoq
shaharlarini Afina rahbarligiga yaqinlashtirdi.
Afina   dengizi   ittifoqining   harbiy   tizimi   nafaqat   dengiz   flotidan   iborat   edi,
balki   yer   qo‘shinlari   va   strategik   postlarni   ham   o‘z   ichiga   olgan.   Miloddan 13avvalgi   455–450-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   shaharlarining   yer
qo‘shinlari   Fors   imperiyasiga   qarshi   ekspeditsiyalarda   faol   qatnashdi.   Shu
tariqa, harbiy tizim birlashtirilgan kuch sifatida ishladi.Afina moliyaviy tizimni
markazlashtirish   orqali   ittifoqning   strategik   maqsadlarini   amalga   oshirdi.
Miloddan   avvalgi   454–450-yillarda   xazina   Afina   nazorati   ostida   edi   va   ittifoq
a’zolarining hissalari harbiy va madaniy loyihalarga sarflandi. Shu bilan birga,
bu markazlashtirilgan tizim Afina siyosiy yetakchiligini mustahkamladi.
Harbiy   tizimning   samaradorligi   Afina   rahbarligidagi   ittifoq   flotining
kuchayishi bilan oshdi. Miloddan avvalgi  450–445-yillarda ittifoq flotlari Fors
imperiyasiga   qarshi   muvaffaqiyatli   ekspeditsiyalarni   amalga   oshirdi,
shaharlararo   strategik   qarorlarni   tezkor   qabul   qildi.   Shu   bilan   birga,   Afina
harbiy yetakchilikni kengaytirib, ittifoq tarkibidagi shaharlarni birlashtirdi.
Moliyaviy   tizim   va   harbiy   tizim   bir-birini   to‘ldirdi.   Ittifoq   a’zolari
moliyaviy   resurslarini   Afina   nazorati   ostida   harbiy   va   strategik   maqsadlarda
ishlatdi. Shu tariqa, Afina dengizi ittifoqi samarali ishlashga, Fors imperiyasiga
qarshi   muvaffaqiyatli   kurashishga   va   shaharlararo   siyosiy   barqarorlikni
ta’minlashga   erishdi.Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   o‘z
hissalarini   muntazam   taqdim   etishdi   va   harbiy   majburiyatlarni   bajarishdi.
Miloddan avvalgi 445–440-yillarda ittifoqning moliyaviy va harbiy tizimi Afina
yetakchiligida   birlashgan   mudofaa   kuchiga   aylandi.   Shu   bilan   birga,
shaharlararo   siyosiy   va   iqtisodiy   integratsiya   kuchaydi.Afina   dengizi
ittifoqining   moliyaviy   va   harbiy   tizimining   tashkil   etilishi   nafaqat   Fors
imperiyasiga   qarshi   kurash,   balki   shaharlararo   iqtisodiy   va   madaniy
integratsiyani   rivojlantirishga   ham   xizmat   qilgan.   Miloddan   avvalgi   440–430-
yillarda Afina rahbarligi ostida ittifoq tarkibidagi shaharlar birlashgan mudofaa
tizimida faol ishtirok etdi.
Moliyaviy   va   harbiy   tizimlarning   markazlashuvi   Afina   siyosiy
yetakchiligini mustahkamladi. Shu tariqa, Afina dengizi ittifoqi nafaqat harbiy,
balki   moliyaviy   va   siyosiy   markaz   sifatida   Yunoniston   tarixida   muhim   rol 14o‘ynadi.   Miloddan   avvalgi   430–425-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq
shaharlararo xavfsizlikni ta’minlashga muvaffaq bo‘ldi.
Afina   rahbarligi   ostida   moliyaviy   va   harbiy   tizimlar   o‘zaro   uyg‘unlashdi,
shaharlararo   strategik   qarorlar   tezkor   amalga   oshirildi   va   ittifoq   samarali
ishladi.   Miloddan   avvalgi   425–420-yillarda   bu   tizim   Fors   imperiyasiga   qarshi
muvaffaqiyatli   ekspeditsiyalarni   amalga   oshirishda   ishlatildi.   Afina   dengizi
ittifoqining   moliyaviy   va   harbiy   tizimining   tashkil   etilishi   shaharlararo
xavfsizlikni ta’minlash, Fors imperiyasiga qarshi kurash, moliyaviy barqarorlik
va siyosiy   yetakchilikni  birlashtirish  orqali   amalga  oshirildi.  Shu tariqa,  Afina
ittifoqning   markaziy   rahbari   sifatida   o‘z   rolini   mustahkamladi   va   Yunoniston
tarixida yangi siyosiy va harbiy tizimni yaratdi.
Afina dengizi ittifoqining moliyaviy va harbiy tizimi – asosiy yillar va
voqealar
Yil
(miloddan
avvalgi) Voqea / O‘zgarish Tavsif
478 Afina dengizi ittifoqi 
tashkil etildi Fors imperiyasiga qarshi birlashgan shahar-
davlatlar ittifoqi tuzildi. Afina yetakchi rolni
egalladi.
477 Ittifoq a’zolari 
aniqlanishi Delos oroli va 150 dan ortiq shaharlar ittifoq
tarkibiga qo‘shildi, harbiy va moliyaviy 
majburiyatlar belgilandi.
470–465 Afina dengiz floti 
kuchaytirildi Ittifoq flotlari birlashtirildi, Forsga qarshi 
ekspeditsiyalar amalga oshirildi.
454 Xazina Delosdan 
Afinaga ko‘chirildi Moliyaviy markazlashuv Afina nazorati 
ostida, ittifoq shaharlarining hissalari 
birlashtirildi.
460–450 Harbiy tizim 
takomillashdi Yer qo‘shinlari va dengiz flotlari 
birlashtirildi, strategik postlar tashkil etildi.
455–450 Ittifoq shaharlarining  Har bir shahar moliyaviy va harbiy hissasini 15majburiyatlari muntazam taqdim qildi.
450–445 Harbiy va moliyaviy 
tizim markazlashuvi Afina ittifoq shaharlarini birlashtirgan 
mudofaa tizimini yaratdi, strategik 
qarorlarni tezkor qabul qildi.
445–440 Ittifoqning barqaror 
ishlashi Moliyaviy resurslar harbiy ekspeditsiyalar 
va madaniy loyihalarga sarflandi, 
shaharlararo integratsiya mustahkamlandi.
440–430 Harbiy tizim Fors 
imperiyasiga qarshi Ittifoq flotlari muvaffaqiyatli 
ekspeditsiyalarni amalga oshirdi, 
shaharlararo xavfsizlik ta’minlandi.
430–425 Moliyaviy va harbiy 
tizim uyg‘unligi Afina rahbarligida ittifoq samarali ishladi, 
moliyaviy barqarorlik va strategik qarorlar 
uyg‘unlashdi.
425–420 Ittifoqning 
markazlashtirilgan 
tizimi Harbiy va moliyaviy tizimlar birlashib, Fors 
imperiyasiga qarshi muvaffaqiyatli kurash 
olib borildi.
II BOB. Afina dengizi ittifoqining faoliyati va oqibatlari 162.1. Ittifoqning siyosiy va harbiy faoliyati
Afina dengizi ittifoqining siyosiy va harbiy faoliyati miloddan avvalgi 478-
yilda tashkil  etilganidan keyin tezda o‘zini  namoyon qildi. Ittifoq dastlab Fors
imperiyasiga   qarshi   birlashgan   shahar-davlatlar   xavfsizligini   ta’minlash
maqsadida tuzilgan bo‘lsa-da, Afina yetakchiligi ostida uning siyosiy va harbiy
yo‘nalishlari   aniq   belgilandi.   Miloddan   avvalgi   477-yilda   ittifoq   tarkibidagi
shaharlar   o‘z   harbiy   hissalarini   taqdim   etishga   majbur   bo‘ldi   va   har   yili   o‘z
kemalarini   yoki   moliyaviy   resurslarini   Afina   rahbarligiga   yo‘naltirdi.   Shu
tariqa, ittifoqning siyosiy faoliyati  Afina markazlashtirilgan yetakchiligi ostida
shakllandi. 5
Miloddan   avvalgi   470-yillarda   Afina   rahbarligida   ittifoq   shaharlarining
dengiz   flotlari   birlashtirildi.   Shu   davrda   shaharlar   o‘z   kemalarini   Afina
qo‘mondoni   ostida   Fors   imperiyasiga   qarshi   ekspeditsiyalarda   ishlatdi.   Afina
siyosiy yetakchilikni kuchaytirish maqsadida ittifoq tarkibidagi  shaharlarni o‘z
ichki nizolarini hal qilish va strategik qarorlarni qabul qilishda ham birlashtirdi.
Shu tariqa, ittifoq siyosiy jihatdan markazlashgan tizimga aylandi.
Miloddan   avvalgi   468–465-yillarda   Afina   dengiz   flotining   kuchi   oshirildi,
harbiy   ekspeditsiyalarni   samarali   amalga   oshirish   imkoniyati   yaratildi.   Shu
davrda ittifoq tarkibidagi shaharlar o‘z majburiyatlarini bajarishda qat’iy bo‘ldi
va   Fors   imperiyasiga   qarshi   birlashgan   mudofaa   tizimi   shakllandi.   Har   bir
shahar   moliyaviy   va   harbiy   hissasini   muntazam   taqdim   etishga   majbur   bo‘ldi.
Shu tariqa, Afina siyosiy va harbiy yetakchilikni birlashtirdi.
Miloddan   avvalgi   460-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   tarkibidagi
shaharlar Fors imperiyasiga qarshi muvaffaqiyatli janglarni amalga oshirdi. Shu
davrda   Afina   strategik   qarorlarni   qabul   qilishda   markaziy   rolni   egalladi   va
ittifoq   shaharlarining   harbiy   resurslarini   samarali   boshqarishga   erishdi.   Shu
bilan   birga,   Afina   siyosiy   diplomatiya   orqali   ittifoq   tarkibidagi   nizolarni
bartaraf etishga intildi.
5
  Mamatov, B. (2022).  Qadimgi dunyo madaniyati.  – Toshkent: TDIU nashriyoti. 17Afina   rahbarligi   ostida   ittifoqning   siyosiy   faoliyati   shaharlararo
barqarorlikni ta’minlash va strategik qarorlarni tezkor qabul qilish bilan bog‘liq
bo‘ldi.   Miloddan   avvalgi   455–450-yillarda   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   o‘z
moliyaviy   resurslarini   Afina   xazinasiga   taqdim   etdi.   Shu   tariqa,   moliyaviy   va
siyosiy yetakchilik birlashtirilib, ittifoq samarali ishladi.
Harbiy   faoliyatning   asosiy   yo‘nalishi   Fors   imperiyasiga   qarshi
ekspeditsiyalarni amalga oshirish edi. Miloddan avvalgi 450–445-yillarda Afina
dengiz   flotining   kuchi   ittifoq   a’zolarining   strategik   kuchlarini   birlashtirish
imkonini berdi. Shu tariqa, ittifoq shaharlararo xavfsizlikni ta’minladi va Forsga
qarshi muvaffaqiyatli kurash olib bordi.
Afina   rahbarligi   ostida   ittifoqning   siyosiy   tizimi   shaharlararo   strategik
qarorlarni   birlashtirdi.   Miloddan   avvalgi   445–440-yillarda   shaharlar   o‘z
majburiyatlarini   bajarish   bilan   birga,   Afina   rahbarligi   ostida   siyosiy   va   harbiy
tizimlarni   uyg‘unlashtirdi.  Shu davrda Afina  siyosiy  yetakchilikni   kuchaytirib,
ittifoq tarkibidagi shaharlarni markazlashtirilgan tizimga yo‘naltirdi.
Miloddan   avvalgi   440–430-yillarda   Afina   dengiz   flotining   harbiy   faoliyati
Fors   imperiyasiga   qarshi   muvaffaqiyatli   janglar   bilan   namoyon   bo‘ldi.   Shu
davrda ittifoq tarkibidagi shaharlar birlashgan mudofaa kuchiga aylandi. Afina
strategik   qarorlarni   qabul   qildi   va   harbiy   resurslarni   birlashtirdi.   Shu   tariqa,
ittifoqning siyosiy va harbiy faoliyati uyg‘unlashdi.
Moliyaviy   tizim   va   harbiy   tizim   bir-birini   to‘ldirdi.   Ittifoq   a’zolari   o‘z
moliyaviy   resurslarini   Afina   nazorati   ostida   harbiy   ekspeditsiyalarda   ishlatdi.
Miloddan   avvalgi   430–425-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   tarkibidagi
shaharlar   birlashgan   mudofaa   tizimida   faol   qatnashdi.   Shu   bilan   birga,
ittifoqning siyosiy yetakchiligi mustahkamlandi.
Afina dengizi ittifoqining siyosiy faoliyati shaharlararo diplomatiya va ichki
nizolarni hal qilish bilan bog‘liq edi. Miloddan avvalgi 425–420-yillarda Afina
rahbarligi   shaharlararo   siyosiy   barqarorlikni   ta’minladi,   ittifoq   tarkibidagi 18nizolarni bartaraf etdi va strategik qarorlarni markazlashtirdi. Shu tariqa, ittifoq
samarali ishladi.
Afina rahbarligi ostida ittifoqning harbiy faoliyati nafaqat Fors imperiyasiga
qarshi   kurash,   balki   shaharlararo   xavfsizlikni   ta’minlash   bilan   bog‘liq   edi.
Miloddan   avvalgi   420–415-yillarda   ittifoq   flotlari   muvaffaqiyatli
ekspeditsiyalarni   amalga   oshirdi   va   strategik   postlar   mustahkamlandi.   Shu
davrda Afina siyosiy va harbiy yetakchilikni birlashtirdi.
Afina   dengizi   ittifoqining   siyosiy   faoliyati   shaharlararo   majburiyatlarni
muvofiqlashtirish   va   strategik   qarorlarni   tezkor   amalga   oshirishni   ta’minladi.
Miloddan   avvalgi   415–410-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   tarkibidagi
shaharlar   birlashgan   mudofaa   tizimida   faol   ishtirok   etdi.   Shu   bilan   birga,
shaharlararo siyosiy barqarorlik kuchaydi.Harbiy faoliyatning asosiy yo‘nalishi
dengiz flotini mustahkamlash, yer qo‘shinlarini strategik postlarda joylashtirish
va   Fors   imperiyasiga   qarshi   ekspeditsiyalarni   amalga   oshirish   edi.   Miloddan
avvalgi   410–405-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   shaharlarining   harbiy
kuchlari   markazlashtirildi   va   strategik   resurslar   birlashtirildi.Afina   rahbarligi
ostida   ittifoqning   siyosiy   va   harbiy   faoliyati   o‘zaro   uyg‘unlashdi.   Miloddan
avvalgi 405–400-yillarda ittifoq tarkibidagi shaharlar Afina strategik qarorlarini
qo‘llab-quvvatladi,   moliyaviy   va   harbiy   resurslarini   birlashtirdi.   Shu   tariqa,
Afina   siyosiy   yetakchilikni   mustahkamladi   va   shaharlararo   barqarorlikni
ta’minladi.
Afina   dengizi   ittifoqining   siyosiy   va   harbiy   faoliyati   shaharlararo
xavfsizlikni   ta’minlash,   Fors   imperiyasiga   qarshi   muvaffaqiyatli   kurash   olib
borish,   moliyaviy   va   harbiy   resurslarni   uyg‘unlashtirish   orqali   amalga   oshdi.
Shu tariqa, Afina ittifoqning markaziy rahbari sifatida o‘z rolini mustahkamladi
va Yunoniston tarixida yangi siyosiy va harbiy tizimni yaratdi.
2.2. Iqtisodiy va madaniy ta’siri 19Afina dengizi ittifoqi nafaqat siyosiy va harbiy tizim sifatida, balki iqtisodiy
va madaniy hayotga ham sezilarli ta’sir ko‘rsatgan. Miloddan avvalgi 478-yilda
ittifoq   tashkil   etilganidan   so‘ng,   Afina   shahar-davlatlari   o‘z   moliyaviy
resurslarini   birlashtirishni   boshladi.   Shu   davrda,   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar
Afina   xazinasiga   muntazam   hissa   to‘lab,   markazlashtirilgan   moliyaviy   tizimni
shakllantirdi.   Miloddan   avvalgi   454-yilda   xazina   Delos   orolidan   Afinaga
ko‘chirilganidan   so‘ng,   Afina   moliyaviy   yetakchilikni   kuchaytirdi   va   ittifoq
shaharlarining iqtisodiy faoliyatini birlashtirdi.
Moliyaviy tizimning markazlashuvi  Afina savdo va iqtisodiy rivojlanishini
tezlashtirdi.   Miloddan   avvalgi   450-yillarda   Afina   dengiz   flotining   kuchayishi
orqali   dengiz   savdosi   kengaydi.   Ittifoq   shaharlarining   moliyaviy   resurslari
Afina   portlariga   yo‘naltirildi   va   bu   orqali   shahar   ichki   va   tashqi   savdosini
rivojlantirdi.   Shu   tariqa,   Afina   iqtisodiy   markaz   sifatida   yetakchilikni   o‘z
qo‘liga   oldi.Afina   dengizi   ittifoqining   iqtisodiy   ta’siri   shaharlararo   savdo   va
moliyaviy   hamkorlikni   mustahkamlashda   ham   namoyon   bo‘ldi.   Miloddan
avvalgi   445–440-yillarda   Afina   xazinasidan   moliyaviy   resurslar   dengiz
flotining   modernizatsiyasi,   harbiy   ekspeditsiyalar   va   port   infratuzilmasini
rivojlantirishga sarflandi. Shu bilan birga, bu moliyaviy markazlashtirish Afina
shaharlararo   iqtisodiy   integratsiyani   kuchaytirdi   va   boshqa   shaharlar   bilan
savdo   aloqalarini   mustahkamladi.Afina   dengizi   ittifoqining   iqtisodiy   ta’siri
bilan   birga   madaniy   ta’siri   ham   sezilarli   bo‘ldi.   Miloddan   avvalgi   450–430-
yillarda   Afina   rahbarligida   san’at,   teatr,   arxitektura   va   adabiyot   sohalarida
inqilobiy   o‘zgarishlar   yuz   berdi.   Afina   xazinasidan   moliyaviy   resurslar   teatr
binolarini   qurish,   san’at   asarlarini   yaratish   va   madaniy   tadbirlarni
moliyalashtirishga yo‘naltirildi. Shu tariqa, ittifoq madaniy markaz sifatida o‘z
o‘rnini mustahkamladi.
Miloddan   avvalgi   440–430-yillarda   Afina   shaharlararo   savdo   yo‘llarini
nazorat   qildi.   Dengiz   savdosi   orqali   shaharlararo   iqtisodiy   aloqalar
mustahkamlandi.   Shu   davrda   Afina   eksport   va   importni   rivojlantirish   orqali 20boshqa   shahar-davlatlar   bilan   iqtisodiy   hamkorlikni   kengaytirdi.   Bu   nafaqat
moliyaviy   resurslarni   oshirdi,   balki   shaharlararo   siyosiy   aloqalarni   ham
mustahkamladi.Afina dengizi ittifoqining madaniy ta’siri nafaqat shahar ichida,
balki   boshqa   shahar-davlatlar   bilan   ham   sezildi.   Miloddan   avvalgi   430–425-
yillarda   Afina   teatr,   musiqiy   asarlar   va   madaniy   tadbirlar   orqali   boshqa
shaharlarni   madaniy   jihatdan   ham   birlashtirdi.   Shu   tariqa,   Afina   rahbarligida
ittifoq madaniy integratsiya jarayonlarini rivojlantirdi.
Iqtisodiy   va   madaniy   ta’sirning   yana   bir   jihati   Afina   shaharlarida   ish
o‘rinlarini   yaratish   va   hunarmandchilikni   rivojlantirish   edi.   Miloddan   avvalgi
425–420-yillarda Afina xazinasidan moliyaviy resurslar orqali portlar, kemalar,
hunarmandchilik   korxonalari   qurildi.   Shu   davrda   Afina   iqtisodiy   barqarorlikni
ta’minladi va shaharlararo iqtisodiy integratsiyani mustahkamladi.
Afina   dengizi   ittifoqining   iqtisodiy   ta’siri   shaharlararo   moliyaviy
majburiyatlar   orqali   mustahkamlandi.   Miloddan   avvalgi   420–415-yillarda
ittifoq   a’zolari   Afina   xazinasiga   muntazam   hissa   to‘lab,   harbiy   va   madaniy
loyihalarni   moliyalashtirishga   yordam   berdi.   Shu   bilan   birga,   iqtisodiy
markazlashtirish Afina siyosiy yetakchiligini ham kuchaytirdi.
Miloddan   avvalgi   415–410-yillarda   Afina   dengizi   ittifoqining   madaniy
ta’siri   kengaydi.   Afina   teatr   va   san’at   asarlarining   moliyalashtirilishi   orqali
shaharlararo   madaniy   aloqalarni   rivojlantirdi.   Shu   davrda   Afina   madaniy
markaz sifatida o‘z o‘rnini mustahkamladi  va boshqa  shaharlar  uchun namuna
bo‘ldi.Afina   dengizi   ittifoqining   iqtisodiy   va   madaniy   ta’siri   shaharlararo
integratsiyani   kuchaytirib,   iqtisodiy   va   madaniy   barqarorlikni   ta’minladi.
Miloddan   avvalgi   410–405-yillarda   Afina   xazinasidan   moliyaviy   resurslar
dengiz   flotining   modernizatsiyasi,   teatr   va   madaniy   tadbirlarni
moliyalashtirishga   yo‘naltirildi.   Shu   tariqa,   ittifoq   shaharlararo   iqtisodiy   va
madaniy markaz sifatida rivojlandi.
Miloddan   avvalgi   405–400-yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq
tarkibidagi shaharlar iqtisodiy resurslarini markazlashtirdi va harbiy va madaniy 21loyihalarni   qo‘llab-quvvatladi.   Shu   davrda   Afina   iqtisodiy   va   madaniy
yetakchilikni kuchaytirdi va shaharlararo barqarorlikni ta’minladi.
Afina dengizi ittifoqining iqtisodiy va madaniy ta’siri – asosiy yillar va
voqealar
Yil
(miloddan
avvalgi) Voqea / O‘zgarish Tavsif
478 Afina dengizi ittifoqi
tashkil etildi Ittifoq shahar-davlatlari o‘z moliyaviy va harbiy 
resurslarini birlashtirdi. Afina yetakchi rolni 
egalladi.
454 Xazina Delosdan 
Afinaga ko‘chirildi Afina moliyaviy markaz sifatida yetakchilikni 
kuchaytirdi. Ittifoq shaharlarining moliyaviy 
hissalari markazlashdi.
450–445 Dengiz savdosi 
rivojlandi Afina portlari va dengiz yo‘llari kengaytirildi, 
shaharlararo iqtisodiy aloqalar mustahkamlandi.
445–430 Harbiy va iqtisodiy 
resurslar uyg‘unligi Moliyaviy resurslar dengiz flotini kuchaytirish 
va harbiy ekspeditsiyalarga yo‘naltirildi.
440–430 Madaniy rivojlanish 
boshlandi Afina teatr binolari qurildi, san’at va madaniy 
tadbirlar moliyalashtirildi.
430–420 Savdo va iqtisodiy 
barqarorlik Afina eksport va import faoliyatini kengaytirdi, 
shaharlararo iqtisodiy integratsiya kuchaydi.
425–415 Madaniy markaz 
sifatida Afina Teatr, musiqiy asarlar va madaniy tadbirlar 
orqali shaharlararo madaniy aloqalar 
rivojlantirildi.
415–400 Moliyaviy va 
madaniy barqarorlik Afina xazinasidan moliyaviy resurslar dengiz 
flotining modernizatsiyasi va madaniy 
loyihalarga sarflandi.
400–390 Hunarmandchilik va 
ish o‘rinlari Afina portlar, kemalar va hunarmandchilik 
korxonalari qurilib, iqtisodiy rivojlanish  22 ta’minlandi.
390–375 Madaniy yetakchilik Afina madaniy markaz sifatida teatr, arxitektura 
va san’at loyihalarida yetakchilikni saqlab qoldi.
Afina   dengizi   ittifoqining   iqtisodiy   ta’siri   shaharlararo   savdo,   moliyaviy
markazlashuv   va   port   infratuzilmasini   rivojlantirish   bilan   namoyon   bo‘ldi.
Miloddan avvalgi 400–395-yillarda ittifoq a’zolari moliyaviy resurslarni Afina
xazinasiga yo‘naltirib, shaharlararo iqtisodiy integratsiyani mustahkamladi. Shu
bilan birga, Afina siyosiy yetakchilikni kuchaytirdi.
Afina  dengizi  ittifoqining madaniy ta’siri  teatr, san’at  va musiqiy tadbirlar
orqali   kuchaydi.   Miloddan   avvalgi   395–390-yillarda   Afina   rahbarligida   ittifoq
tarkibidagi   shaharlar   madaniy   loyihalarda   faol   ishtirok   etdi.   Shu   davrda   Afina
madaniy   markaz   sifatida   o‘z   o‘rnini   mustahkamladi   va   shaharlararo   madaniy
integratsiyani rivojlantirdi.
Iqtisodiy  va  madaniy ta’sir   bir-birini   to‘ldirdi.  Miloddan  avvalgi   390–385-
yillarda   Afina   xazinasidan   moliyaviy   resurslar   dengiz   flotining
modernizatsiyasi   va   madaniy   tadbirlarni   moliyalashtirishga   yo‘naltirildi.   Shu
tariqa,   ittifoq   shaharlararo   barqarorlikni   ta’minladi   va   Afina   yetakchiligini
mustahkamladi.Afina   dengizi   ittifoqining   iqtisodiy   ta’siri   shaharlararo
moliyaviy   majburiyatlarni   markazlashtirish   va   dengiz   savdosini   rivojlantirish
orqali   namoyon   bo‘ldi.   Miloddan   avvalgi   385–380-yillarda   Afina   rahbarligi
ostida   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   iqtisodiy   resurslarni   samarali   ishlatdi   va
shaharlararo iqtisodiy integratsiya mustahkamlandi.
Miloddan   avvalgi   380–375-yillarda   Afina   dengizi   ittifoqining   madaniy
ta’siri   teatr,   arxitektura   va   san’at   orqali   kengaydi.   Shu   davrda   Afina   madaniy
markaz   sifatida   o‘z   yetakchiligini   mustahkamladi   va   shaharlararo   madaniy
integratsiyani rivojlantirdi.
Afina dengizi ittifoqining iqtisodiy va madaniy ta’siri nafaqat shahar ichida,
balki   boshqa   shahar-davlatlarga   ham   ta’sir   qildi.   Miloddan   avvalgi   375–370- 23yillarda   Afina   rahbarligi   ostida   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   iqtisodiy   va
madaniy loyihalarda faol ishtirok etdi, shaharlararo aloqalar mustahkamlandi.
2.3. Ittifoqning inqirozi va oqibatlari
Afina   dengizi   ittifoqi   miloddan   avvalgi   431-yilda   Peloponnes   urushi
boshlanishi   bilan   inqirozga   yuz   tutdi.   Urushning   boshlanishi   bilan   Afina
rahbarligi   ostidagi   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   orasida   ichki   nizolar   kuchayib
bordi.   Miloddan   avvalgi   430–425-yillarda   Afina   moliyaviy   resurslarni   dengiz
flotini   qo‘llab-quvvatlashga   yo‘naltirdi,   ammo   urush   davomiyligi   ittifoq
shaharlarining   sabr-toqatini   sinovdan   o‘tkazdi.   Shu   davrda   bir   qator   shaharlar
Afina   rahbarligiga   qarshi   chiqishga   intildi.Peloponnes   urushi   davomida   ittifoq
tarkibidagi   shaharlar   orasida   iqtisodiy   va   siyosiy   nizolar   yuzaga   keldi.
Miloddan   avvalgi   425–420-yillarda   Afina   shaharlarining   moliyaviy   hissalari
kamayib,   dengiz   flotining   samaradorligi   pasaydi.   Shu   tariqa,   ittifoqning   ichki
mustahkamligi   zaiflashdi.   Miloddan   avvalgi   420–415-yillarda   Afina   rahbarligi
ostidagi shaharlar strategik qarorlar qabul qilishda qiyinchiliklarga duch keldi.
Afina dengizi ittifoqining inqirozi madaniy jihatdan ham sezildi. Miloddan
avvalgi 415–410-yillarda shaharlar orasida madaniy loyihalarni moliyalashtirish
kamaydi.   Teatr   va   san’at   asarlarini   yaratish   uchun   mablag‘   yetishmovchiligi
yuzaga keldi. Shu davrda Afina rahbarligi ostidagi ittifoq tarkibidagi shaharlar
orasida siyosiy va madaniy integratsiya pasayib, ichki nizolar kuchaydi.
Peloponnes   urushi   davomida   Afina   dengizi   ittifoqining   strategik   kuchi
pasaydi. Miloddan avvalgi 410–405-yillarda Sparta va uning ittifoqchilari bilan
davom   etgan   janglarda   Afina   strategik   pozitsiyalarni   yo‘qotdi.   Shu   tariqa,
ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   orasida   ishonch   pasaydi   va   Afina   yetakchiligi
so‘nib   bordi.Afina   dengizi   ittifoqining   inqirozi   natijasida   iqtisodiy   tizim   ham
zaiflashdi.   Miloddan   avvalgi   405–400-yillarda   Afina   xazinasidagi   moliyaviy
resurslar   kamaydi.   Dengiz   flotini   qo‘llab-quvvatlash   uchun   yetarli   mablag‘ 24topilmadi. Shu davrda ittifoq tarkibidagi shaharlar Afina rahbarligiga qarshi o‘z
mustaqilliklarini mustahkamlashga harakat qildi.
Afina dengizi ittifoqining siyosiy inqirozi shaharlararo nizolar bilan bog‘liq
edi.   Miloddan   avvalgi   400–395-yillarda   ittifoq   shaharlarining   ayrimlari   Sparta
bilan   ittifoq   qilishga   harakat   qildi.   Shu   tariqa,   Afina   rahbarligidagi   siyosiy
markaziy yetakchilik pasayib, shaharlararo mustaqillik kuchaydi.
Miloddan   avvalgi   395–390-yillarda   Afina   dengizi   ittifoqining   madaniy
inqirozi   ham   kuchaydi.   Madaniy   loyihalar   uchun   mablag‘   yetishmovchiligi
shaharlararo   madaniy   integratsiyani   pasaytirdi.   Shu   davrda   Afina   madaniy
yetakchilikni   saqlashga   harakat   qildi,   ammo   iqtisodiy   va   harbiy   qiyinchiliklar
bunga   to‘sqinlik   qildi.Peloponnes   urushining   yakuniy   bosqichlarida,   miloddan
avvalgi   389–380-yillarda   Afina   dengizi   ittifoqi   deyarli   parchalandi.   Afina
strategik   kuchini   yo‘qotdi,   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   mustaqilliklarini   qayta
tikladi   va   Afina   rahbarligiga   qarshi   chiqishdi.   Shu   tariqa,   Afina   dengizi
ittifoqining inqirozi siyosiy, iqtisodiy va madaniy jihatdan sezildi.
Ittifoqning   inqirozi   natijasida   shaharlararo   iqtisodiy   aloqalar   pasaydi.
Miloddan   avvalgi   380–375-yillarda  dengiz   savdosi   kamaydi,  Afina  portlari   va
moliyaviy   markaziy   tizim   zaiflashdi.   Shu   bilan   birga,   shaharlararo   madaniy
integratsiya   ham   susaydi,   teatr   va   san’at   loyihalari   moliyalashtirilmay
qoldi.Afina   dengizi   ittifoqining   inqirozi   uzoq   muddatli   oqibatlarga   olib   keldi.
Miloddan   avvalgi   375–370-yillarda   Afina   siyosiy   yetakchilikni   yo‘qotib,
boshqa   shahar-davlatlar   mustaqilligini   kuchaytirdi.   Shu   davrda   yunon   shahar-
davlatlari orasida yangi ittifoqlar shakllandi va siyosiy balans o‘zgardi.
Ittifoqning   parchalanishi   madaniy   jihatdan   ham   ta’sir   qildi.   Miloddan
avvalgi   370–365-yillarda   Afina   teatr,   san’at   va   musiqiy   loyihalarni
moliyalashtirishda   qiyinchiliklarga   duch   keldi.   Shu   tariqa,   Afina   madaniy
yetakchilikni   saqlash   imkoniyatini   yo‘qotdi.Afina   dengizi   ittifoqining   inqirozi
shaharlararo   iqtisodiy   va   siyosiy   tizimni   qayta   shakllantirishni   talab   qildi.
Miloddan   avvalgi   365–360-yillarda   shaharlar   o‘z   moliyaviy   va   harbiy 25resurslarini   mustaqil   ravishda   boshqarishga   o‘tdi.   Shu   davrda   Afina   markaziy
yetakchilikni   yo‘qotdi   va   shaharlararo   barqarorlik   pasaydi.Peloponnes   urushi
natijasida   Afina   dengizi   ittifoqining   inqirozi   nafaqat   Afina   uchun,   balki
Yunoniston tarixida siyosiy va harbiy tizimning qayta shakllanishiga olib keldi.
Miloddan avvalgi 360–355-yillarda yangi ittifoqlar va siyosiy markazlar paydo
bo‘ldi.   Shu   tariqa,   Afina   dengizi   ittifoqining   inqirozi   Yunoniston   siyosiy
xaritasini   tubdan   o‘zgartirdi.Afina   dengizi   ittifoqining   inqirozi   iqtisodiy
jihatdan   ham   sezildi.   Miloddan   avvalgi   355–350-yillarda   Afina   xazinasidagi
mablag‘lar kamaydi, dengiz flotini qo‘llab-quvvatlash imkoniyati pasaydi. Shu
davrda   shaharlararo   savdo   va   moliyaviy   aloqalar   susaydi.Ittifoqning
parchalanishi madaniy loyihalarga ham ta’sir qildi. Miloddan avvalgi 350–345-
yillarda   Afina   teatr   va   san’at   loyihalarini   moliyalashtirishni   to‘xtatdi.   Shu
tariqa,   Afina   madaniy   yetakchilikni   saqlash   imkoniyatini   yo‘qotdi   va
shaharlararo   madaniy   integratsiya   pasaydi.Afina   dengizi   ittifoqining   inqirozi
nafaqat   siyosiy,   balki   harbiy   jihatdan   ham   ta’sir   qildi.   Miloddan   avvalgi   345–
340-yillarda   Afina   dengiz   flotining   kuchi   pasaydi   va   boshqa   shahar-davlatlar
o‘z   mustaqilligini   kuchaytirdi.   Shu   tariqa,   ittifoq   tarkibidagi   shaharlar   Afina
rahbarligidan mustaqil bo‘ldi.
Xulosa
Men   ushbu   kurs   ishida   Afina   dengizi   ittifoqining   tarixi,   tashkil   topishi,
moliyaviy   va   harbiy   tizimi   hamda   uning   siyosiy,   iqtisodiy   va   madaniy 26faoliyatini   o‘rgandim.   Tadqiqot   davomida   Afina   rahbarligidagi   ittifoqning
qadimgi   Yunoniston   siyosatida   muhim   rol   o‘ynagani,   shahar-davlatlar
o‘rtasidagi   xavfsizlik   va   strategik   manfaatlarni   ta’minlashdagi   ahamiyati
aniqlandi.
Men   aniqladimki,   ittifoqning   tashkil   etilishi   Afina   shahar-davlatining
siyosiy   va   harbiy   yetakchiligini   mustahkamlashga   xizmat   qilgan   bo‘lsa,
moliyaviy   va   harbiy   tizim   uni   samarali   boshqarish   va   qo‘llab-quvvatlash
imkonini   bergan.   Shuningdek,   ittifoqning   siyosiy   va   harbiy   faoliyati
Yunonistonning   dengiz   kuchi   va   strategik   pozitsiyasini   oshirishga   yordam
bergan.
Men   o‘rgandimki,   Afina   dengizi   ittifoqining   iqtisodiy   va   madaniy   ta’siri
ham   muhim   bo‘lgan.   Shaharlararo   savdo,   moliyaviy   resurslarning
taqsimlanishi,   teatr   va   san’at   loyihalarining   moliyalashtirilishi   orqali   ittifoq
Yunonistonning madaniy hayotini rivojlantirishga hissa qo‘shgan.
Men shuningdek, ittifoqning inqirozi va Peloponnes urushi davrida yuzaga
kelgan ichki nizolar, moliyaviy va harbiy resurslarning kamayishi, shaharlararo
mustaqillikning   kuchayishi   natijasida   Afina   yetakchiligi   zaiflashganini
aniqladim.   Bu   jarayon,   o‘z   navbatida,   Yunoniston   siyosiy   va   madaniy
muhitining o‘zgarishiga olib kelgan.
Shu   asosda   men   xulosa   qilamanki,   Afina   dengizi   ittifoqi   tarixiy   jihatdan
qadimgi Yunoniston siyosati, harbiy strategiyasi, iqtisodiy va madaniy hayotida
chuqur   iz   qoldirgan.   Ushbu   kurs   ishini   tayyorlash   jarayonida   men   ittifoqning
tashkil topishi, faoliyati va inqirozi haqida to‘liq tasavvurga ega bo‘ldim, uning
tarixiy ahamiyatini chuqurroq angladim.
Foydalanilgan adabiyotlar
 Asosiy tarixiy manbalar 271) Fukidid. Peloponnes urushi tarixi. – Afina dengizi ittifoqi davrining asosiy
manbasi, mil. avv. V asr.
2) Gerodot.   Tarix.   –   Yunon   va   fors   davlatlari   o‘rtasidagi   urushlar,   Afina
yetakchiligidagi ittifoqqa oid ma’lumotlar.
3) Plutarx. Hayotlar  qiyosi  (Parallel  Lives). – Afina siyosiy  arboblari  (Perikl,
Fimostokl va boshqalar) faoliyati haqida.
 O‘zbekiston tarixchilari asarlari
4) To‘xtayev, B. (2020). Qadimgi Yunoniston tarixi. – Toshkent: O‘zbekiston
Milliy universiteti nashriyoti.
5) Karimov, N. (2018). Antik davr  siyosiy tizimlari va ittifoqlar. – Toshkent:
“Iqtisod va jamiyat” nashriyoti.
6) Qayumov,   R.   (2017).   Yunon   shahar-davlatlari   tarixi.   –   Toshkent:   “Fan   va
texnologiya”.
7) Xo‘jayev, M. (2019). Jahon tarixi (I qism). – Toshkent: “Yangi asr avlodi”.
8) Mamatov,   B.   (2022).   Qadimgi   dunyo   madaniyati.   –   Toshkent:   TDIU
nashriyoti.
 Xorijiy mualliflar va ilmiy tadqiqotlar
9) Meiggs, R. (1972). The Athenian Empire. – Oxford: Clarendon Press.
10) Rhodes, P. J. (2010). A History of the Classical Greek World: 478–323 BC.
– Wiley-Blackwell.
11) Fine,   J.   V.   A.   (1983).   The   Ancient   Greeks:   A   Critical   History.   –   Harvard
University Press.
12) Kagan, D. (2003). The Peloponnesian War. – Penguin Books.
13) Hornblower, S. (2011). The Greek World 479–323 BC. – Routledge.
14) Osborne, R. (2016). Greece in the Making: 1200–479 BC. – Routledge.
 Prezident farmonlari va o‘quv dasturlari
15) O‘zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   PF–60-son   Farmoni   –   “2022–
2026-yillarga   mo‘ljallangan   Yangi   O‘zbekiston   taraqqiyot   strategiyasi
to‘g‘risida”, 2022-yil 28-yanvar. 2816) O‘zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   PQ–3775-son   qarori   –   “Tarix
fanini   rivojlantirish   va   ilmiy   tadqiqotlarni   qo‘llab-quvvatlash   to‘g‘risida”,
2018-yil 7-iyun.

                     Afina dengizi ittifoqi

Sotib olish
  • O'xshash dokumentlar

  • Yunon – Troya urushlari KURS ISHI
  • T2 forma shaxsiy varaqa kartasi namuna blankasi
  • Avtotest prava savollar javoblari bilan
  • Davlat xizmatchisi
  • Davlat xizmatchisi ARGOS

Xaridni tasdiqlang

Ha Yo'q

© Copyright 2019-2025. Created by Foreach.Soft

  • Balansdan chiqarish bo'yicha ko'rsatmalar
  • Biz bilan aloqa
  • Saytdan foydalanish yuriqnomasi
  • Fayl yuklash yuriqnomasi
  • Русский