Информация о документе

Цена 9000UZS
Размер 2.3MB
Покупки 0
Дата загрузки 20 Ноябрь 2023
Расширение pptx
Раздел Презентации
Предмет Ботаника

Продавец

Bohodir Jalolov

Bazidiyasimonlar, deuteromitsotsimonlar yoki takomillashmagan zamburug’lar sinfi

L/O/G/OMavzu: Bazidiyasimonlar, deuteromitsotsimonlar yoki takomillashmagan zamburug’lar sinfi Bazidiyasimonlar haqida umumiy ma’lumot Bazidiyasimonlarning vakillari Deuteromitsitsimonlar haqida umumiy ma’lumot Deuteromitsitsimonlarning vakillari 41 2 3 Reja: Bazidiyasimonlar xaltaehasimonlar singari yuksak zamburug‘lar hisobianib, mitscliylari yaxshi rivojlangan va ko'p hujayrali. Jinssiz ko'payishi konidiyalar yordamida amalga oshadi. Miiscliylarining hujayra qobig‘i xilin va glyukandan iborat. Jinsiy ko'payishida bazidiya va buzidiosporalar hosil bo'ladi. Ushbu sinfning nomi ham ko'payish hosilalarining nomi bilan, ya’ni bazidiya deb alalgan, Ko’payishi. Ularda jinsiy organlar bo’lmaydi. Jinsiy jarayon bazndiya sporalarning usishidan hosil buladigan gaploidli ikki vegetativ mitseliyning kushilishi asosida ro’y beradi. Gomotalizm turlarida, jinsiy sporaning o’sishidan hosil bo’lgan giflar bir-biri bilan qo’shiladi, ammo ularda geterotalizm ham kuzatiladi. Sirtdan qaraganda bir xil ko’rinsa ham, lekin fiziologik jixatdan farq qiladi. Shunga ko’ra (-) va (—) belgilari bi lan belgilanadigan ikkita gaploid mitseliy bir- biri bilan uchrashgan takdirdagina diploid mitseliy hosil bo’ladi. Bunday vaqtda xujayraning faqat sitoplazmasi ko’shilib, yadrolar bir-biriga yaqinlashadi va dikarionlar hosil bo’ladi. Keyinchalik dikarionlar ham uz vevbatk bilan bo’linadi. Dikariogik mitseliy tuproqda o’simlik tanasida va bargida uzoq vaqt saqlanishi mumkin. Ko’pchilik bazidiyalar bir hujayrali silindrsimon shaklda bo’ladi va ular xolobazidiya deb ataladi (grek. xolos — bir butun) Bun day bazidiyada bazidium sporalar bir xil tekislikda joylashadi, shunga ko’ra ularni akraspora tipidagi bazidiumlar de yiladi. Bu sporalar etilgach bazidiyada ortib ketgan osmatik bosim kuchi bilan faol holda otilib chiqadi. Ba’zan bazidiya ikki qismdan ibo rat buladi: uning ostki kekgaygan 1qismi gipobazioiya va ustki qismi — epibazidiya deyiladi. Epi- bazidiya ham ko’pincha ikki yoki to’rt qismdan iborat bo’ladi. Bunday murakkab bazidiya geterobazidiya deb ataladi. Bazidiyasimonlar ning turlari. Bazidiom i tsetlarning mevatanasi ko'pincha shilimshi q yoki yumsho q parenximatik t o ’ q imalardan tuzilgan bo’lib, shakli h am h ar xil, q o’zidumbada q alpoqsimon, pukaklarda tuyo q si- mon, un zamburuglarida pardasimon va h okazo b o ’ladi. Mevatana bazidiya va parafizlardan iborat giminiy qatlamini hosil qiladi. Bu qatlam sodda tuzilgan vakillarida mevatananing ustki qismida, rivojlangan vakillarida esa ostki yoki ichki satxidan chiqan turli tikanakli o’simtalar, burmalar va naychalar ichida joylashadi. Mevatananing geminial qatlam joylashgan .satxiga geminofor deyiladi. Geminiy—bazidiya va bazidiya spora yoki bazidial qismdan iborat bo’lib, ularning o’rtasida yirik hujayradan tashkil topgan sistidlar bo’ladi. Sistidlar geminial qatlamni himoya qilish vazifasini bajaradi. Sistidlarning shakli har xil bo’lganligi uchun sistematik ahamiyatga ega. Bazidiomitsetsimonlar sinfi bazidiyaning tuzilishi va rivojlanish xususiyatiga qarab uchta kenja sinfga bo’linadi: Xolobazidiomitsetsimonlar kenja. sinfi Holobasidiomycetidae yoki Autobasidiomycetidae. Ularda bazidiyalari silindrsimon, bir hujayralidir. Geterobazidiomitsetsimonlar kenja sunfi Heliobasidioroyceti- dae. Uning baziliyasi murakkab, gipobazidiyalardan tashkil topgan. Teliobazidoimitsetsimonlar kenja .sinfi Teliobacsidiomyceti- dae. Uning bazidiyalari ko’p hujayrali (asosan, to’rt hujayrali) bo’ladi. Deyteromitsetlar yoki takomillashmagan zamburuglar sinfi 25—5O mingdan' ziyod turni o’z ichiga olgan. Ularning mi- tseliylari bo’g’imli, ya’ni ko’p hujayrali, hayot sikli faqat gaploidli davr bilan tugaydi. Jinsiy jarayon sodir bo’l maydi. Deuteromitsetsimonlar. Jinssiz yo’l bilan ko’payishi konidiya sporalar vosi tasida ro’y beradi. Ularda, ko’pincha mitseliy geterokariotik bo’ladi. Geterokariozisli. yadrolar oomitset, xaltachali, zigomitsetli zamburuglarda ma’lum. Ammo, takomillashmagan zam- burug’larda bunday sharoitga moslashish, adaptatsiya etish na tijasida sodir bo’ladi. Deyteromitset zamburuglar konidiya sporalari xosil qilishiga, konidiya bandlarining rangiga, tuzilishiga va bosh belgilariga qarab, sistemaga solinadi. Shunga ko’ra ular ning sistemasi sun’iy sistema hisoblanadi. Deyteromitset zamburuglarining vegetativ tanasidagi mi tseliy gaploidli fazada bo’lib, u ko’p yadroli hujayralardan iborat. Mitseliy bo’g’imli, bupshlar oralig’ida xaltachali zamburug’larnikiga o’xshash sporalar bo’ladi. Ko’pchilik deyteromitsetlar konidiya sporalar, ayrim vakillari sklerotsiy hosil qilish yo`li bilan ko’payadi. Jinssiz ko’payishi konidiy sporalar xosil qilish bilan boradi. Konidiya bandlari xalqa, monopodial, simpodial yoki dixomatik shaklda bo’ladi. Konidiya bandlari chuvalchang giflari ustida zich qatlam hosil qiladi, bunga stroma yoki sporadoxiya deyiladi . Para zitda konidiya bandlari gif lari uchida yotiq-yalpoq shaklda joylashadi. Bunday spora lo je atservul deb ataladi . Loje tipidagi konidiya bandlari xujayin o’simlikning epidermis to’qimalarda rivojlanib, keyinchalik yetilib uni yorib chiqadi va tarqaladi.Eng murakkab konidiya tuzilish — piknidiy hisoblanadi. Uning konidiya bandlari ichi kovak va uch qismida torgina teshikchasi bo’ladi . Piknidiy ichidagi qisqa bandli konidiyalar uchida sporalar rivojlanadi. Konidiya spora lar etilgach sachraydi va atrofga tarqaladi, Deyteromitsetli zamburuglarning vakillari tabiatda keng tarqalgan bo’lib, ko’plari saprotrof oziqlanadi. Ular tuproqda boshqa tur zamburug’lar ichida ko’pchilikni tashkil etadi. Shular orasida trixodesma (Trichodesma) katta ahamiyatga ega. U tuproqdagi sellyuloza va lignin chiritishda muxim rol o’ynaydi. Masalan, vertisillium va fuzarium g’o’zada uchraydigan so’lish — ya’ni vilt kasaligini tug’diradi. Gifomitsitlilar deyteromitsetli zamburug’lar sinfining eng katta tarkibi hisoblanadi. Konidiya bandlari vegetativ mitseliyda bittadan joylashadi yoki ular qo’shilib, ensiz bog’lam korepniya hosil qiladi. Ular tabiatda keng tarqalgan bo’lib, inson hayotida muhim ahamiyatga ega. Saprotrof vakillari tuproqda, hovuz, tabiiy ko’l va daryo suvlarida uchrab, tuproq va suv tarkibidagi organik modda- lari, o’simlik qoldiqlarini chiritishda faol ishtirok etadi. Parazit gifomitsitlilar o’simlik, hayvon va zamburug’ or- ganizmlarida yashab, ayniqsa, ekinlarga katta ziyon keltiradi. Eng muhim turkumlari vertitsillum, fuzarium, albterniya va kondida hisoblanadi. Test savollari. 1.Bazidiyasimonlarning hujayra qobig’I qanday moddadan tashkil topgan. A) Xilin va glyukandan B) Seluloza va xitin C) Seluloza va glukan 2. Bir hujayrali vakillari qanday nomlanadi. A) Bazidium B) Bazidimitsit C) Xolobazidiya 3. Bazidiyaning ostki va ustki qismlari nima deb ataladi. A) Gipobazidiya va epibazidiya B) Epikart va perikart C) Epibazidiya va perikart 4. Bazidiomitsetsimonlar sinfi bazidiyaning tuzilishi va rivojlanish xususiyatiga qarab nechiga bo’linadi. A) 2 ga B) 3 ga C) 4 ga 5. Deyteromitset yoki takomillashmagan zamburug’lar qancha tur- ni o’z ichiga oladi. A) 25-50 ming B) 20-40 ming C) 25-30 ming 6. Deuteromitsetsimon qanday usulda ko’payadi. A) Jinsiy va jinssiz B) Jinsiy C) Jinssiz 7. Konidiya bandlari qanday shaklda. A) Xalqa, simpodial B) Xalqa, simpodial, dixatomik, monopdial C) Simpodial, monopodial L/O/G/OE’tiboringiz uchun rahmat!

Bazidiyasimonlar, deuteromitsotsimonlar yoki takomillashmagan zamburug’lar sinfi

Купить