Bazidiyasimonlar, deuteromitsotsimonlar yoki takomillashmagan zamburug’lar sinfi - Ботаника - Презентации

Информация о документе

Цена	9000UZS
Размер	2.3MB
Покупки	1
Дата загрузки	20 Ноябрь 2023
Расширение	pptx
Раздел	Презентации
Предмет	Ботаника

Bazidiyasimonlar, deuteromitsotsimonlar yoki takomillashmagan zamburug’lar sinfi

Купить

L/O/G/OMavzu: Bazidiyasimonlar,
deuteromitsotsimonlar
yoki takomillashmagan
zamburug’lar sinfi

Bazidiyasimonlar haqida umumiy ma’lumot
Bazidiyasimonlarning vakillari
Deuteromitsitsimonlar haqida umumiy
ma’lumot
Deuteromitsitsimonlarning vakillari 41
2
3
Reja:

Bazidiyasimonlar xaltaehasimonlar singari yuksak
zamburug‘lar hisobianib, mitscliylari yaxshi rivojlangan
va ko'p hujayrali. Jinssiz ko'payishi konidiyalar
yordamida amalga oshadi. Miiscliylarining hujayra
qobig‘i xilin va glyukandan iborat. Jinsiy ko'payishida
bazidiya va buzidiosporalar hosil bo'ladi. Ushbu sinfning
nomi ham ko'payish hosilalarining nomi bilan, ya’ni
bazidiya deb alalgan,

Ko’payishi.
Ularda jinsiy organlar bo’lmaydi. Jinsiy jarayon
bazndiya sporalarning usishidan hosil buladigan
gaploidli ikki vegetativ mitseliyning kushilishi
asosida ro’y beradi. Gomotalizm turlarida, jinsiy
sporaning o’sishidan hosil bo’lgan giflar bir-biri bilan
qo’shiladi, ammo ularda geterotalizm ham kuzatiladi.
Sirtdan qaraganda bir xil ko’rinsa ham, lekin
fiziologik jixatdan farq qiladi.

Shunga ko’ra (-) va (—) belgilari bi lan
belgilanadigan ikkita gaploid mitseliy bir-
biri bilan uchrashgan takdirdagina diploid
mitseliy hosil bo’ladi. Bunday vaqtda
xujayraning faqat sitoplazmasi ko’shilib,
yadrolar bir-biriga yaqinlashadi va
dikarionlar hosil
bo’ladi. Keyinchalik dikarionlar ham uz
vevbatk bilan bo’linadi. Dikariogik mitseliy
tuproqda o’simlik tanasida va bargida uzoq
vaqt saqlanishi mumkin.

Ko’pchilik bazidiyalar bir
hujayrali silindrsimon shaklda
bo’ladi va ular xolobazidiya deb
ataladi (grek. xolos — bir
butun) Bun day bazidiyada
bazidium sporalar bir xil
tekislikda joylashadi, shunga
ko’ra ularni akraspora tipidagi
bazidiumlar de
yiladi. Bu
sporalar etilgach bazidiyada
ortib ketgan osmatik bosim
kuchi bilan faol holda otilib
chiqadi.

Ba’zan bazidiya ikki qismdan
ibo rat buladi: uning ostki
kekgaygan 1qismi gipobazioiya
va ustki qismi — epibazidiya
deyiladi. Epi- bazidiya ham
ko’pincha ikki yoki to’rt
qismdan iborat bo’ladi. Bunday
murakkab bazidiya
geterobazidiya deb ataladi.

Bazidiyasimonlar
ning turlari.

Bazidiom i tsetlarning mevatanasi ko'pincha
shilimshi q yoki yumsho q parenximatik t o ’ q imalardan
tuzilgan bo’lib, shakli h am h ar xil, q o’zidumbada
q alpoqsimon, pukaklarda tuyo q si- mon, un
zamburuglarida pardasimon va h okazo
b o ’ladi. Mevatana bazidiya va parafizlardan iborat
giminiy qatlamini hosil qiladi. Bu qatlam sodda
tuzilgan vakillarida mevatananing ustki qismida,
rivojlangan vakillarida esa ostki yoki ichki satxidan
chiqan turli tikanakli o’simtalar, burmalar va
naychalar ichida joylashadi.

Mevatananing geminial qatlam
joylashgan .satxiga geminofor deyiladi.
Geminiy—bazidiya va bazidiya spora yoki
bazidial qismdan iborat bo’lib, ularning
o’rtasida yirik hujayradan tashkil topgan
sistidlar bo’ladi. Sistidlar geminial qatlamni
himoya qilish vazifasini bajaradi. Sistidlarning
shakli har xil bo’lganligi uchun sistematik
ahamiyatga ega.

Bazidiomitsetsimonlar sinfi bazidiyaning tuzilishi va
rivojlanish xususiyatiga qarab uchta kenja sinfga bo’linadi:
Xolobazidiomitsetsimonlar kenja. sinfi Holobasidiomycetidae
yoki Autobasidiomycetidae. Ularda bazidiyalari silindrsimon,
bir hujayralidir.
Geterobazidiomitsetsimonlar kenja sunfi Heliobasidioroyceti-
dae.

Uning baziliyasi murakkab,
gipobazidiyalardan tashkil topgan.
Teliobazidoimitsetsimonlar kenja .sinfi
Teliobacsidiomyceti- dae. Uning bazidiyalari
ko’p hujayrali (asosan, to’rt hujayrali) bo’ladi.
Deyteromitsetlar yoki takomillashmagan
zamburuglar sinfi 25—5O mingdan' ziyod turni
o’z ichiga olgan. Ularning mi- tseliylari
bo’g’imli, ya’ni ko’p hujayrali, hayot sikli faqat
gaploidli davr bilan tugaydi. Jinsiy jarayon
sodir bo’l maydi.

Deuteromitsetsimonlar.
Jinssiz yo’l bilan ko’payishi konidiya sporalar vosi tasida
ro’y beradi. Ularda, ko’pincha mitseliy geterokariotik
bo’ladi. Geterokariozisli. yadrolar oomitset, xaltachali,
zigomitsetli zamburuglarda ma’lum. Ammo,
takomillashmagan zam- burug’larda bunday sharoitga
moslashish, adaptatsiya etish na
tijasida sodir bo’ladi.

Deyteromitset zamburuglar
konidiya sporalari xosil qilishiga,
konidiya bandlarining rangiga,
tuzilishiga va bosh belgilariga
qarab, sistemaga solinadi. Shunga
ko’ra ular ning sistemasi sun’iy
sistema hisoblanadi.
Deyteromitset zamburuglarining
vegetativ tanasidagi mi
tseliy
gaploidli fazada bo’lib, u ko’p
yadroli hujayralardan iborat.
Mitseliy bo’g’imli, bupshlar
oralig’ida xaltachali
zamburug’larnikiga o’xshash
sporalar bo’ladi.

Ko’pchilik deyteromitsetlar konidiya sporalar, ayrim
vakillari sklerotsiy hosil qilish yo`li bilan ko’payadi.
Jinssiz ko’payishi konidiy sporalar xosil qilish bilan
boradi. Konidiya bandlari xalqa, monopodial,
simpodial yoki dixomatik shaklda bo’ladi. Konidiya
bandlari chuvalchang giflari ustida zich qatlam hosil
qiladi, bunga stroma yoki sporadoxiya deyiladi . Para
zitda konidiya bandlari gif
lari uchida yotiq-yalpoq
shaklda joylashadi. Bunday spora lo
je atservul deb
ataladi .

Loje tipidagi konidiya bandlari xujayin
o’simlikning epidermis to’qimalarda rivojlanib,
keyinchalik yetilib uni yorib chiqadi va
tarqaladi.Eng murakkab konidiya tuzilish —
piknidiy hisoblanadi. Uning konidiya bandlari
ichi kovak va uch qismida torgina teshikchasi
bo’ladi . Piknidiy ichidagi qisqa bandli
konidiyalar uchida sporalar rivojlanadi.
Konidiya spora lar etilgach sachraydi va atrofga
tarqaladi,

Deyteromitsetli zamburuglarning
vakillari tabiatda keng tarqalgan
bo’lib, ko’plari saprotrof
oziqlanadi. Ular tuproqda boshqa
tur zamburug’lar ichida ko’pchilikni
tashkil etadi. Shular orasida
trixodesma (Trichodesma) katta
ahamiyatga ega. U tuproqdagi
sellyuloza va lignin chiritishda
muxim rol o’ynaydi.
Masalan, vertisillium va fuzarium
g’o’zada uchraydigan so’lish — ya’ni
vilt kasaligini tug’diradi.

Gifomitsitlilar deyteromitsetli zamburug’lar sinfining eng
katta tarkibi hisoblanadi. Konidiya bandlari vegetativ
mitseliyda bittadan joylashadi yoki ular qo’shilib, ensiz
bog’lam korepniya hosil qiladi. Ular tabiatda keng tarqalgan
bo’lib, inson hayotida muhim ahamiyatga ega.

Saprotrof vakillari tuproqda,
hovuz, tabiiy ko’l va daryo
suvlarida uchrab, tuproq va suv
tarkibidagi organik modda- lari,
o’simlik qoldiqlarini chiritishda
faol ishtirok etadi.
Parazit gifomitsitlilar o’simlik,
hayvon va zamburug’ or-
ganizmlarida yashab, ayniqsa,
ekinlarga katta ziyon keltiradi.
Eng muhim turkumlari
vertitsillum, fuzarium, albterniya
va kondida hisoblanadi.

Test savollari.
1.Bazidiyasimonlarning hujayra qobig’I qanday moddadan tashkil
topgan.

A) Xilin va glyukandan
B) Seluloza va xitin
C) Seluloza va glukan
2. Bir hujayrali vakillari qanday nomlanadi.
A) Bazidium
B) Bazidimitsit
C) Xolobazidiya
3. Bazidiyaning ostki va ustki qismlari nima deb ataladi.
A) Gipobazidiya va epibazidiya
B) Epikart va perikart
C) Epibazidiya va perikart

4. Bazidiomitsetsimonlar sinfi bazidiyaning tuzilishi va rivojlanish
xususiyatiga qarab nechiga bo’linadi.
A) 2 ga
B) 3 ga
C) 4 ga
5. Deyteromitset yoki takomillashmagan zamburug’lar qancha tur-
ni o’z ichiga oladi.
A) 25-50 ming
B) 20-40 ming
C) 25-30 ming

6. Deuteromitsetsimon qanday usulda ko’payadi.
A) Jinsiy va jinssiz
B) Jinsiy
C) Jinssiz
7. Konidiya bandlari qanday shaklda.
A) Xalqa, simpodial
B) Xalqa, simpodial, dixatomik, monopdial
C) Simpodial, monopodial

L/O/G/OE’tiboringiz uchun rahmat!

Bazidiyasimonlar, deuteromitsotsimonlar yoki takomillashmagan zamburug’lar sinfi

Купить