Biogen elementlar va ularning tirik organizmlardagi axamiyati 2

Biogen elementlar va ularning 
tirik organizmlardagi 
axamiyati COVID-19
 pandemiyasi bilan 
kasallangan bemorlarga
 nega aynan “Vitamin 
C+sink”,
 “MgB6 “ tabletkalarini  
qabul qilish buyurildi-? Bugun 
darsimizda Tabiatda uchrashiMikroelementlar MakroelementlarBiogen element nima-?
Foydali va 
zararli 
tomonlari
O’simliklar 
rivojlanishidagi 
axamiyati Odam 
organizmidagi 
axamiyati Anglaganingizdek, bugungi 
darsimizda inson organizmi 
uchun zarur bo’lgan biogen
 elementlar haqida suhbatlashamiz. Y
e
r p
o
’s
tlo
g
’iO, Si, Al, 
Fe, Ca, K, 
Na, Mn	
O
’s
im
lik
 	
to
’q
im
a
la
ri	
In
s
o
n
 	
ta
n
a
s
i
O, C , H, 
K, Na, 
Ca, Si,  H,O,C,
N,Ca
Tirik organizmlarning normal 
hayot  faoliyati     uchun  zarur   
bo’lgan  va  ularning  tanqisligi 
ba’zi  kasalliklarga  olib  keladigan, 
organic  va  noorganik  birikmalar 
asosini  tashkil  etuvchi  elementlar 
BIOGEN ELEMENTLAR   deyiladi    Inson tanasining 99,4% ini   H,O,C,N,Ca  
tashkil eratdi va ularning barchasi 
MAKROBIOGEN  elementlar deyiladi
Tirik organizmda 0,01% dan kam 
miqdorda uchraydigan   Fe,   Mn,   Co,  
Cu,   Mo,   Zn,   F,   Br,   Y,   B -  elementlari 
MIKROBIOGEN  elementlar deyiladi 01
02 Biogen elementlarni davriy jadvaldagi joylashuvi Tabobatda kalsiy xlorid va kalsiy glukonat asosida 
dorivor moddalar tayyorlanadi4Ca organizm uchun muhim bo’lgan biogen element 1
Organizmdagi 99% kalsiy suyakda bo’ladi2
1% i esa qon va limfada aylanadi3
Askalsiy oziq-ovqat qo’shilmasidan suyak,qon 
va o’sma kasalliklarida keng foydalanilmoqda5 Ca mikorobiogen element 
bo’lib, odam organizmidagi 
kalsiyga bo’lgan extiyoji ozuqa 
va sut maxsulotlari orqali 
o’zlashtiriladi. Organizmda 
kalsiy yetishmasligi natijasida 
D vitamin kamayib ketadi va 
bir bir qancha kasalliklarga olib 
keladi.  Mis-   quritilgan botqoq yerlar,qumloq va deyarli mis 
uchramaydigan yerlarda don hosildorligini oshirishda 
qo’llaniladi.Odam organizmida esa- teri pigmentatsiyasida, 
temirning o’zlashtirilishida katta axamiyatga ega Mis   fotosintez jarayonlarining 
borishi, o’simliklarning o’sishi 
va urug’larnngi yetilishida 
muhim ahamiyayga 
ega.Dukkakli o’simliklar 
tarklibida mis ko’proq 
uchraydi.
Pomidor barglarining uchlari 
buralishi mis yetishmasligidan Marganes- tirik organizmlarda siydik hosil bo’lishida 
asosiy element.U shuningdek  C -vitamini hosil 
bo’lishida xam axamiyatga ega .
Mn rezavor mevalar 
va g’alla 
hosildorligini ham
  sezilarli ravishda 
oshiradi.  Organizmda Mn ning 
miqdorini kamayishi e vitamin 
miqdori-ning kamayishiga, 
patologik semirishga, endemic 
buqoq kasalligiga olib keladi. 
Oziq ovqat maxsulotlaridan 
qizil lavlagi, pomidor,soya, 
noxat, kartoshkada Mn ko’p 
uchraydi. Kobalt-   gemoglobin sintezida katta 
axamyatga ega. Kobalt uzum hosildorligini 
oshirish bilan birga, mevasi tarkibidagi 
qand moddalarining ko’payishiga yordam 
beradi.   Zn -  Organizmda CO 2  hosil bo’lishi va oqsillarni 
o’zlashtirilishida muhim ahamiyatga ega.  Limonning barglari 
maydalashishi rux 
yetishmasligidandir.  Molibdenli mikroo’g’itlar qand 
lavlagining hosildorligini oshiradi
Lampochka ishlab chiqaruvchi Korxonalarning 
qimmatbaho chiqindisi molibdenli mikroo’g’it 
hisoblanadiOrganizmdagi 
oksidlanish-qaytarilish
jarayonlarida 
o’z o’zniga ega Azotning 
o’zlashtirilishida Molibdenli mikroo’g’itlar 
qand lavlagi hosildorligini
20% ga, zig’irning 
hosildorligini esa 25% ga 
kuzgi bug’doy hosildorligini 
37% ga paxta  hosildorligini 
esa gektariga 7 
sentinergacha oshiradi.
Bodring barglari atrofidagi 
qamtir yashil rang unda 
molibden yetishmasligidan 
darak beradi.  Tirik organizmlar suyak 
to’qimalarining hosil bo’lishi va 
o’sishida juda zarur elementlardan 
hisoblanadi.Tishlar ftor yetishmasligi 
natijasida nuray boshlaydi F-ftor Bromning birikmalari inson organizmining 
nerv sistemasining boshqaruvini 
ta’minlaydi. Brom  dengiz suvi va suvo‘tlari 
tarkibida uchraydi Yod  inson organizmiga ozi q -o vq at 
ma h sulotlari or q ali boradi .  Masalan:  non , 
sut ,  tuxum ,  suv ,  dengiz karami va  h avo  Odam organizmida elementlarning 
tarqalishi
Odam organizmidagi biogen 
elementlarning % miqdori Olcha barglarining bunday kasallanishiga 
__?   yetishmasligi sabab bo’lgan.
Pomidor barglarining uchlari 
buralishi  ___?  yetishmasligidan
Limonning barglari maydalashishi  ___? 
yetishmasligidandir. Bodring barglari atrofidagi 
oqamtir yashil rang unda  _____? 
  yetishmasligidan darak beradi.  marganes  
yetishmasligi 
sabab bo’lgan.mis 
yetishmasligidan rux 
yetishmasligidandir. molibden 
yetishmasligidan darak 
beradi.  E’t iboring
iz uchun 
raxmat !