Kirish Roʻyxatdan oʻtish

Docx

  • Referatlar
  • Diplom ishlar
  • Boshqa
    • Slaydlar
    • Referatlar
    • Kurs ishlari
    • Diplom ishlar
    • Dissertatsiyalar
    • Dars ishlanmalar
    • Infografika
    • Kitoblar
    • Testlar

Dokument ma'lumotlari

Narxi 9000UZS
Hajmi 572.5KB
Xaridlar 23
Yuklab olingan sana 16 Avgust 2023
Kengaytma docx
Bo'lim Kurs ishlari
Fan Iqtisodiyot

Sotuvchi

Bohodir Jalolov

Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy o’sishga ta’siri

Sotib olish
O ZBEKISTON RESPUBLIKASI ʻ OLIY TA’LIM , FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT  MOLIYA INSTITUTI
SIRTQI FAKULTET
“________________________________________________________”
KAFEDRASI
“ _______________________________________________________________ ”
fanidan
KURS ISHI
МАVZU:   Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy
o’sishga ta’siri
Bajardi:   ___________ ______ _____________
Qabul qildi: _________________________________
RO’YXATGA OLINDI
“ ____ ”  _______20 23  y.
№_________
Imzo _________ Kurs ishi himoya ga tavsiya
qilingan sana
“____” _______20 23  y.
Ilmiy rahbar __ ________
Imzo _______________
Kurs ishi himoya
qilingan sana
«____» _______202 3   y .
Baho  « _____ »  _________ ___________
( imzo )
_ _ _________
( imzo )
___________
( imzo ) Komissiya a’zolari :
__________________
_________________ _
_________________ Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy o’sishga ta’siri
Reja
Kirish 3
1. Byudjet-soliq siyosatitini oshirishda soliq siyosatining huquqiy asoslari   va  
yo’nalishlari.  6
2. O’zbekiston Respublikasida olib borilayotgan soliq siyosatidagi   o’zgarishlar 10
3. Soliq   islohotlarini   amalga   oshirishda   rivojlangan   davlatlar   tajribalari  18
Xulosa 23
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 25 Kırısh
Mavzuning   dolzarbligi.   Respublikamiz   ijtimoiy-iqtisodiy   va   siyosiy
rivojlanishining   ishlab   chiqarishning   modernizatsiyalashuvi   sharoitida   soliqlar
vositasida   bir   tomondan   tartibga   solish   ikkinchi   tomondan   esa   rag’batlantirish
hamda  ikkala  jarayonni   to’g’ri   tashkil   eta  olish   xo’jalik  yurituvchi   sub’ektlarimiz
faoliyatining bozor munosabatlarining iqtisodiy talablariga moslashishida, ularning
bosqichma-bosqich   rivojida   muhim   ahamiyat kasb   etadi.
O’zbekiston Respublikasining bozor munosabatlariga o’tish xususiyatlaridan
biri   davlatning   iqtisodiy   o’zgarishlarning   tashabbuskori   va   bosh   islohotchisi   qilib
belgilanganligidir.   Iqtisodiy   islohotlar   boshlangan   to   hozirgi   davrga   qadar
respublikamizda   iqtisodiy   islohatlar   yangi   bosqichga   ko’tarildi.   Bu   esa   o’z
navbatida   iqtisodiy,   shu   jumladan   soliq   siyosatida   ham   bir   qancha   o’zgarishlarni
amalga   oshirishni   talab   etadi.
Mamlakatimizda   olib   borilayotgan   iqtisodiy   islohotlar   natijasida
Prezidentimiz   Shavkat   Mirziyoyev   mamlakatimizni   2021-yilda   ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlantirish   yakunlari   va   2022-yilga   mo’ljallangan   iqtisodiy   dasturning   eng
muhim   ustuvor   yo’nalishlariga   bag’ishlangan   Vazirlar   Mahkamasining   majlisidagi
ma’ruzasida   “Jahon   moliyaviy-iqtisodiy   inqirozi   hamon   davom   etayotganiga
qaramasdan, hisobot yilida yalpi ichki mahsulot 8 foiz,   sanoat mahsulotlari ishlab
chiqarish hajmi 8 foiz, qishloq xo’jaligi mahsulotlari   qariyb 7   foiz,   qurilish-montaj
ishlari   hajmi   salkam   18   foizga   oshdi.
Yillik byudjet yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,1 foiz profitsit bilan bajarildi.
Inflyasiya darajasi  5,6 foizni  tashkil  qildi, ya’ni  prognoz ko’rsatkichlari  doirasida
bo’ldi.
Xalqaro   miqyosda   katta   nufuzga   ega   bo’lgan   Jahon   iqtisodiy   forumi
reytingiga ko’ra, O’zbekiston 2021-2022 yillardagi rivojlanish yakunlari va 2022-
2023   yillarda   iqtisodiy   o’sish   prognozlari   bo’yicha   dunyodagi   eng   tez rivojlanayotgan   beshta   mamlakat   qatoridan   joy   olgani   albatta   barchamizga
mamnuniyat etkazadi..” 1
.
Bugungi   kunda   O’zbekistonda   to’laqonli   bozor   iqtisodiyotini   yaratish
borasida   amalga   oshirilayotgan   iqtisodiy   islohotlar   tarkibida,   korxonalarimizning
barqaror   rivojlanish,   ularning   faolligi,   byudjet   munosabatlariga   ijobiy   ta’sir
ko’rsatishning   muhim   vositasi   sifatida,   soliq   siyosati   ham,   islohotni   zamonaviy
talablariga   moslashtirib   borilishini   talab   qilmoqda.
Iqtisodiyotni   modernizatsiyalashuvi  sharoitida  soliq  siyosati  davlat   byudjeti
daromadlarini   ta’minlash   jumladan,   mamlakatimizda   olib   borilayotgan   soliq
siyosatining   bir   tomondan   davlat   byudjeti   daromadlarini   ta’minlash   shu   o’rinda
iqtisodiyotni   barqarorlashtirish   va   ikkinchi   tarafdan   kichik   biznes   va   xususiy
tadbirkorlikning   rivoji   hamda   xo’jalik   yurituvchi   sub’ektlarimizning   moliyaviy
ahvolni   mustahkamlashga   oid   muammolarni   hal   qilishda   muhim   ahamiyat   kasb
etadi.
Xususan,   2021-yilda   soliq   yuki,   2021-yil   bilan   solishtirganda,   yalpi   ichki
mahsulotga nisbatan qariyb 2 barobar kamayib, 41,2 foizdan 22 foizga tushganini
qayd   etish zarur.
Respublikamiz   ijtimoiy-iqtisodiy   va   siyosiy   rivojlanishining   xozirgi
bosqichida   bozor   munosabatlari   to’la   xukmron   bo’lgan,   bozor   iqtisodiyoti
qonunlari   va   talablari   to’la   amal   qilinayotgan   yoki   iqtisodiyotni   boshqarishning
to’la   iqtisodiy,   demokratik   usullari   yoki   to’liq   ma’muriy   buyruqbozlik   usullari
qo’llanilmoqda   deb   bo’lmaydi.   Bunday   o’tish   sharoitida   soliqlar   vositasida
iqtisodiy jarayonlarni tartiblash tizimini to’g’ri tashkil eta olish bozorning iqtisodiy
talablariga   moslashishda,   ularning   bosqichma-bosqich   xukumronligini
ta’minlashda muhim   ahamiyat kasb   etadi.
O’zbekiston Respublikasining bozor munosabatlariga o’tish xususiyatlaridan
biri   davlatning   iqtisodiy   o’zgarishlarning   tashabbuskori   va   bosh   islohotchisi   qilib
belgilanganligidir.   Iqtisodiy   islohotlar   boshlangan   hozirgi   davrga   qadar 1
  O’zbekiston   Respublikasi   Prezidenti  Shavkat Mirziyoyev ning   mamlakatimizni   respublikamizda   iqtisodiy   islohotlar   yangi   bosqichga   ko’tarildi.   Bu   esa   o’z
navbatida   iqtisodiy,   shu   jumladan   soliq   siyosatida   ham   bir   qancha   o’zgarishlarni
amalga   oshirishni   talab   etadi.
Kurs   ishning   maqsadi   va   vazifalari.   Ishning   maqsadi   iqtisodiy   islohatlar
sharoitida   davlat   soliq   siyosatining   barqarorligini   ta’minlash   va   davlat   byudjeti
daromadlarini   shakllantirishning   amaldagi   holatini   nazariy   jihatdan   o’rganish,
mavjud muammolarni aniqlash va Respublikamizda iqtisodiy islohatlar   va   tarkibiy
o’zgarishlarni   amalga oshirilishida   mamlakatimizda   mavjud an’analarni
hisobga   olgan   holda   uni   takomillashtirish   bo’yicha   aniq taklif   va   mulohazalar  
berishdan   iboratdir.
Yuqoridagi   maqsadlarga   asoslangan   holda   bitiruv   malakaviy   ish   oldiga   quyidagi  
vazifalar   qo’yildi.
 davlat   byudjeti   daromadlar   man’baini   shakllantirishda   soliqlarning   iqtisodiy  
mohiyati, mazmuni   va   ob’ektiv   zarurligini   asosli ravishda   o’rganish;
 davlat   byudjeti   daromadlar   man’baini   shakllantirishda   soliq   siyosatining   roli   va
ahamiyatini   yoritish;
 byudjetni   daromadlar   man’baini   shakllantirishda   mahalliy   soliq   salohiyatini  
baholash mexanizmi   va   undagi muammolarni   aniqlash;
 soliq   siyosatini   tashkil   qilishning   xorijiy   mamlakatlar   tajribalarini   o’rganish;
 byudjetni   daromadlar   man’baini   shakllantirishda   mahalliy   soliq   salohiyatini  
baholash   mexanizmining   samaradorligini   oshirish   bo’yicha   takliflar   berish.
Kurs   ishning   ob’ekti   sifatida   O’zbekiston   Respublikasining   soliq   tizimida
olib   borilayotgan   soliq   siyosati   strategiyasi   va   taktikasi,   shuningdek   unga   ta’sir
etuvchi omillar. 1. Byudjet-soliq siyosatitini oshirishda soliq siyosatining huquqiy asoslari
va   yo’nalishlari.
O’zbekiston   Respublikasi   soliq   siyosatining   huquqiy   asoslari
mustaqillikning   dastlabki   kunlaridan   boshlab   kuchga   kirdi.   O’zbekiston
Respublikasining   1991   yil   31   avgustdagi   «O’zbekiston   Respublikasining   davlat
mustaqilligi   to’g’risida»gi   Qonunda   «shu   kundan   e’tiboran   O’zbekiston
Respublikasi   o’zining   mustaqil   soliq   siyosatini   olib   boradi»   deb   ko’rsatilgan.
Qolaversa,   davlatning   soliq   siyosati   asosi   O’zbekiston   Respublikasi
Konstituttsiyasida   ham   qayd   qilinadi.
Mustaqillikning dastlabki  kunlaridan boshlab soliqlar sohasida  o’ndan ortiq
Qonunlar   qabul   qilingan   edi.   Shulardan   eng   asosiysi   O’zbekiston   Respublikasining
«Korxonalar,   tashkilotlar   va   birlashmalar   soliqlari   to’g’risida»   va   «O’zbekiston
Respublikasi   fuqarolari,   chet   el   fuqarolari   va   fuqaroligi   bo’lmaganlarning   solig’i
to’g’risida»-gi   Qonunlari   va   ularga   kiritilgan   o’zgartirishlar,   to’ldirishlar   bo’ldi.
Ammo   soliqlarning   huquqiy   asosi   2021   yil   24   aprelda   O’zbekiston
Respublikasi   qabul   qilgan   hamma   soliqlarni   mujassamlashtirgan   yagona   Soliq
Kodeksi   bo’ladi.   Bu   Kodeksning   qabul   qilinishi   soliq   siyosatini   amalga
oshirishdagi katta huquqiy asos yaratdi. Har qanday tadbir, ish, faoliyati ilgaridan
belgilanib,   aniqlanib,   rejalashtirilib,   ishlab   chiqilgan   siyosat   bilan   amalga
oshiriladi.
Umuman,   siyosat   deganda,   davlatning   ilgaridan   rejalashtirib,   aniqlab   turib
amalga   oshirgan   chora-tadbirlar   yig’indisi   tushuniladi.   Soliq   bo’yicha   ishlarni
tashkil   qilish   ham   shu   to’g’risidagi   siyosat,   deb   yuritiladi.   Soliq   siyosati   qabul
qilinganligi bois O’zbekiston Respublikasi soliq to’laydigan huquqiy shaxslar soni
2021-2020   yillarda   28   mingdan   171   mingtaga   etgan.   Shuni   aytish   kerakki,   soliq
siyosati   davlat   xazina  siyosatining  eng  muhim  tarkibiy  ajralmas   qismidir.  Demak
soliq   siyosati   moliya   siyosatining   tarkibiy   qismi   bo’lib,   unga   bog’liq   holda
rivojlanadi. 1- Jadval 9
2019-2022   yillarda   O’zbekiston   Respublikasi davlat   byudjeti   daromadlarini
shakllantirishda   soliqlarning   tutgan   o’rni   (   %   da)
Ko’rsatkichlar 2018 2019 2020 2021 2022
I.   daromadlar   (maqsadli
jamg’armalarsiz)   -   jami 100,
0 100,
0 100,
0 100,
0 100,0
1.   Bevosita   soliqlar 26,4 25,4 24,2 23,4 24,1
2.   Bilvosita   soliqlar 48,2 49,0 51,1 53,1 52,6
3.   Resurs   to’lovlari   va   mulk
solig’i 15,4 15,6 14,8 13,6 13,2
4.   Boshqa   daromadlar 10,0 10,0 9,8 7,8 10,1
Jadval   ma’lumotlaridan   shuni   ko’rishimiz   mumkinki,   davlat   byudjetida
soliqlar salmog’ini tahlil etar ekanmiz bevosita soliqlar 2018 yili davlat byudjetida
26,4   foizni   tashkil   qilgan   bo’lsa,   bu   ko’rsatkich   2022   yilga   kelib   24,   1   foizni
tashkil   qiliyotganligini,   bilvosita   soliqlar   esa   ushbu   yillarda   48,2   foizdan   52,6
foizni tashkil etayotganligini ko’rishimiz mumkin . Soliqlarning ushbu yilda ortishi
yoki   davlat   byudjetidagi   o’rni   va   ahamiyatini   yuksalishi   davlatimiz
Agarda   mamlakatimizda   davlat   byudjetida   bevosita   soliqlarning   kelib
tushish   holatiga   nazar   tashlaydigan   bo’lsak   (2   jadval)   jadval   ma’lumotlaridan
yuridik   shaxslardan   olinadigan   foyda   solig’i   2018   yili   bevosita   soliqlar   tarkibida 19,2   foizni   2- Jadval 10
2011-2021   yillarda   davlat   byudjeti   daromadlarini   shakllantirishda   bevosita
soliqlarning   tutgan   o’rni   (   % da)  
№№ Ko’rsatkichlar Yillar
2018 2019 2020 2021 20192
1. Bevosita   soliqlar 100 100 100 100 100
1,1 Yuridik shaxslardan
olinadigan   foyda   solig’i 19,2 18,5 16,3 15,1 13,4
1,2 Savdo   va   umumiy
ovqatlanish korxonalari
uchun   yagona   soliq
to’lovidan   Davlat   byudjetiga
ajratmalar 12,5 11,9 13,1 12,8 13,7
1,3 Yagona   soliq   to’lovidan
Davlat   byudjetiga   ajratmalar,
shu   jumladan   mikrofirmalar
va   kichik   korxonalardan
ajratmalar 10,7 10,9 11,9 13,0 13,5
1,4 Jismoniy shaxslar
daromadiga   soliq 42,7 42,5 42,8 43,9 43,2
1,5 Tadbirkorlik faoliyatining
ayrim   turlari   bo’yicha   qat’iy
belgilangan   soliq 5,0 5,9 6,5 7,4 7,7
1,6 Obodonlashtirish   va   ijtimoiy
infratuzilmani rivojlantirish
solig’i 10,0 10,3 9,4 7,7 8,4
qilmoqda.   Savdo   va   umumiy   ovqatlanish   korxonalari   uchun   yagona   soliq to’lovidan Davlat byudjetiga ajratmalar bo’yicha ushbu yillarda 12,5 % ni tashkil
etgan   bo’lsa,2018   yili   13,7   foiz,   yagona   soliq   to’lovidan   Davlat   byudjetiga
ajratmalar, shu jumladan mikrofirmalar va kichik korxonalardan ajratmalar 10,7 %
dan   13,5   foizga   jismoniy   shaxslar   daromadiga   soliq   42,7   %   dan   43,2   foizni,
tadbirkorlik faoliyatining ayrim  turlari  bo’yicha  qat’iy belgilangan  soliq 5,0 %  ni
tashkil qilgan bo’lsa, 2018 yili 7,7 foizni bevosita soliqlar tarkibida o’z shrniga ega
bo’lmoqda.   Albatta   bu   ko’rsatkichlar   mamdakatimizda   to’g’ri   soliq   siysati   olib
borilayotganligidan   dalolat   bermoqda.   Jumladan,   yuridik   shaxslardan   olinadigan
foyda   solig’ining   salmoqg’ining   pasayishi   mazkur   soliq   bo’yicha   soliq
stavkasining   pasayishi,   savdo   va   umumiy   ovqatlanish   korxonalari   uchun   yagona
soliq   to’lovidan   Davlat   byudjetiga   ajratmalar   bo’yichaesa   mazkur   soliqni
to’lovchilar   sonining   ortishi   bilan   izohlashimiz   yoki   mamlakatimizda   ushbu   soha
bilan   shug’ullanuvchilar   soni,   kichik   biznes   va   xususiy   tadbirkorlikni   yuritishga
mamlakatimizda   yaratilayotgan   keng   imkoniyatlar   bilan   izohlashimiz   mumkin.
Soliqlardan kompleks foydalanish xalq xo’jaligi tarmoqlarini qayta qurishga,
ishlab   chiqarish   infratuzilmasini   yaratishga,   xo’jaliklar   va   aholining   tovar   sotib
olish   qobiliyatini   boshqarib   turishga   va   pulning   qadirsizlanish   jarayonini   jilovlab
turishga   imkon   beradi.   Pulning   qadirsizlanishiga   qarshi   choralar   ko’rish-kam
mehnat   sarflab   topilgan   daromadlarga   soliq   progressiyasini   ko’tarish   bilan   ham
amalga   oshiriladi.
Soliqlar   davlatning   moliyaviy   manbai   bo’lganligidan   soliq   siyosati
strategiyasini ishlab chiqish ham davlatning muhim vazifasi bo’lib hisoblanadi. Bu
siyosatni ishlab chiqishning tashkilotchisi va ijodkori ham davlatdir. Buning uchun
davlat o’z qo’lidagi butun kuchni, idoralarni jalb qilib, uni ishlab chiqadi. Avvalo,
bunday   tashkilotlarga   Moliya   vazirligi,   davlat   soliq   qo’mitasi   va   boshqa   ilmiy-
uslubiy tashkilotlar  kiradi. Soliq siyosati  strategiyasining  izchil  va muvoffaqiyatli
ishlab   ketishi   uchun   davlat   ilmiy-izlanish   tashkilotlari   tuzib,   uning   ish
yakunlaridan keng foydalanadi. Ana shunday tashkilot  Moliya vazirligi  qoshidagi
ilmiy   tekshirish institutidir.
Davlat   soliq   siyosati   strategiyasini   ishlab   chiqayotganda   mavjud   soliqlarni yoki yangi kiritilishi mo’ljallangan soliqlarning mohiyati, ahamiyati, kelib chiqish
va   rivojlanish   tarixi   chuqur   o’rganilishi   lozim.   Ayniqsa,   yangi   soliqlar
chiqarilayotganda   ular   ilmiy  asoslangan   bo’lishi,  yirik  amaliyotchi   mutuxassislari
va jamoatchilik o’rtasida erkin bahslashuv  asosida biror qarorga kelishi zarur. Bu
erda   hech   qachon   bir   soha   mutaxassislari   fikri   bilangina   chegaralanib   qolmaslik
kerak,   chunki   soha   mutahassislari   ham   o’z   manfaatlarini   ko’proq   ko’zlab,
umumdavlat manfaatlarini   ular   ko’ra   olmasliklari   yoki   bila   olmasliklari   mumkin.
Ikkinchidan, butun respublika soliq idoralarini yuuqori darajali kompyuterlar bilan
ta’minladi.   Soliq   siyosatini   faollashtirish   maqsadida   quyidagilarni   e’tiborni
ko’proq qaratish   lozim:
1. Soliq   sohasida   davlatlar   yo’l   qo’ygan   ba’zi   xatolarning   takrorlanmasligi
uchun soliq tarixini puxta   o’rganish   lozim.
2.Soliqqa tortish va uni undirish ishlarining arzonga tushishiga erishish.    
3.Soliq   ob’ekti   aniq,   ixcham,   to’lovchilarga   va   soliq   idoralari
xodimlariga soliqni   xisoblash   uchun   oson   va   qulay   bo’lishi   zarur.
4.Soliqlarning   byudjetga   to’liq   va   o’z   vaqtida   tushishiga   qiziqtirish
maqsadida byudjetga ko’p, salmoqli soliq to’lovchilarga soliqdan ma’lum qismini
qoldirish   ham   maqsadga   muvofiqdir.
Agarda   2021 -2020   yillarda   soliq   siyosati   soliq   idoralarida   ishlab
chiqarishning   pasayishi,   soliq   bazasini   qisqartirish   sharoitida   o’zlarining   asosiy
e’tiborlarini   soliqlarning   xazina   funktsiyasini   bajarishga,   ya’ni   byudjetni   kerakli
mablag’lar   bilan ta’minlashga,  respublika  davlat  byudjeti   muvozanatini  saqlashga
qaratdilar. Bu davrda soliq tizimi soliqlarning ko’p turliligi va soliq stavkalarining
yuqoriligi   natijasida   korxonalar   daromadlarining   45   foizgacha   byudjetga   olib
qo’yish   bilan   ifodalansa.   Hozirgi   kunga   kelib   oqilona   soliq   siyosatini   yuritish
asosida   mamlakatimizda   maxsulot   ishlab   chiqarish,   tadbirkorlik   yuritish   uchun
yaratilayotgan barcha   sharoitlarni   keltirishimiz mumkin
Soliqlar   korxonalarni   kengaytirish   va   texnika   bilan   qayta   qurollantirishni
cheklab,   bu   sohada   soliqlar   bo’yicha   belgilangan   ko’plab   imtiyozlar   ham   ish
bermadi. Shu davrda korxonalarda soliq yukini kamaytirish, ularni qiziqtirish rolini oshirish   talab   etildi.
2. O’zbekiston Respublikasida olib borilayotgan soliq
siyosatidagi   o’zgarishlar.
O’zbekistonda   davlatning   iqtisodiyotga   aralashuvini   kamaytirishga   doir
izchil   soliq   siyosati   strategiyasi   olib   borish   natijasida   har   yili   soliq   yukini
kamaytirish   choralari   amalga   oshirilmoqda.   Eng   avvalo,   ular   ishlab
chiqarishga,tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga, aholining real daromadlarini va
iste’mol   talablarini   oshirishga   qaratilgan.   Shu   bilan   birga,   soliqlar   va   to’lovlarni
birxillashtirishga   katta   e’tibor   qaratilmoqda.   Bu   esa   soliqqa   tortish
mexanizmlarining   oshkoraligiga,   soliqlarni   hisoblash   va   to’lashga   oid   korxonalar
faoliyatini   soddalashtirishga,   shuningdek   soliq   majburiyatlarining   bajarilishini
samarali   nazorat   qilishga   yordam   beradi.   Ayni   paytda   bu   hol   respublikamizda
qo’llaniladigan   soliq   tizimini   xalqaro   me’yorlar   va   andozalarga   muvofiqlashtirish
zarurati   bilan   izohlanadi.
O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2021  yil  22  dekabrdagi
«O’zbekiston   Respublikasining   2022   yilgi   asosiy   makroiqtisodiy   ko’rsatkichlari
prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida»gi PQ-2455-sonli qarori bilan
Soliq qonunchiligiga   kiritilgan   o’zgartirishlar.
Yuridik   shaxslardan   olinadigan   foyda   solig’i   stavkalari   O’zbekiston
Respublikasi   Prezidentining   2021   yil   22   dekabrdagi   PQ-2455-sonli   qarorining   8-
ilovasiga   muvofiq   tasdiqlandi.
Yuridik   shaxslardan   olinadigan   foyda   solig’ining   bazaviy   stavkasi   2021
darajasida   – 7,5   foiz   miqdorida   saqlanib   qolindi.
Tijorat   banklari   uchun   soliq   stavkasi   ham   2021   yil   darajasida   –   15   foiz
miqdorida   saqlanib   qolindi.
2022   yilning   1   yanvaridan   boshlab   mobil   aloqa   xizmatlarini   ko’rsatuvchi
yuridik   shaxslar   (uyali   aloqa   kompaniyalari)   uchun   rentabellik   darajasidan   kelib
chiqib   foyda   solig’i   bo’yicha   soliq stavkalari   quyidagicha   belgilandi:
rentabellik   darajasi   20   foizgacha -   7,5   foiz   miqdorida; rentabellik   darajasi   20   foizdan   yuqori   bo’lgan   foyda   summasiga   -   50   foiz
miqdorida.
Rentabellik   foyda   solig’ini   to’lagunga   qadar   foyda   summasining   sotilgan
mahsulot   (tovarlar,   ishlar   va   xizmatlar)ning   ishlab   chiqarish   tannarxiga   nisbati
sifatida   aniqlanadi.
1 Rasm 11
. Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i bo’yicha o’zgarishlar
Eksport   qiluvchi   korxonalar   uchun   o’zi   ishlab   chiqargan   tovarlar,   ishlar,
xizmatlar eksportining (ishlarni bajarish, xizmatlarni ko’rsatish joyidan qat’i nazar)
erkin almashtiriladigan valyutadagi ulushiga bog’liq holda foyda solig’i stavkasini
pasaytirish   tartibi   saqlanib   qolindi,   bundan   O’zbekiston   Respublikasi
Prezidentining   2021   yil   10   oktabrdagi   PF-1871-son   Farmoni   bilan   tasdiqlangan
ro’yxatda   keltirilgan   xom   ashyo   mahsulotlari mustasno.
Eksport   ulushi:
– sotishning umumiy hajmida 15 foizdan 30 foizgacha bo’lganda, belgilangan
stavka   30   foizga   pasaytiriladi;
– sotishning umumiy hajmida 30 foiz va undan ko’p bo’lganda, belgilangan
stavka   50   foizga   pasaytiriladi.
Jismoniy   shaxslardan   olinadigan   daromad   solig’i   stavkalarida   soliq
solinadigan   daromadning   ikkinchi   shkalasi   1   foizli   punktga   kamaytirilib,   qolgan stavkalar   2021   yil   darajasida saqlanib   qolindi. Jismoniy   shaxslardan   olinadigan   daromad   solig’i   stavkalari   O’zbekiston
Respublikasi   Prezidentining   2021   yil   22   dekabrdagi   PQ-2455-sonli   qarorining   9-
ilovasiga   muvofiq   quyidagi   miqdorlarda   tasdiqlandi:
2 rasm. 1 2
  Jismoniy   shaxslardan   olinadigan   daromad   solig’i   bo’yicha
o’zgarishlar
Bunda, soliq solinadigan daromadlar guruhlari bo’yicha soliq solish shkalasi
yil boshiga – 2022 yil 1 yanvarga belgilangan eng kam ish haqi miqdoridan (130
240   so’m)   kelib   chiqib   aniqlanadi   va   yil   davomida   eng   kam   ish   haqi   miqdori
o’zgargan taqdirda   ham   qayta ko’rib   chiqilmaydi.
Yagona soliq to’lovining stavkalari mikrofirmalar va kichik korxonalar uchun
(savdo va umumiy ovqatlanish korxonalaridan tashqari) O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining   2021   yil   22   dekabrdagi   PQ-2455-sonli   qarorining   10-1-ilovasiga
muvofiq, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari, shu jumladan, mikrofirmalar
va   kichik   korxonalar   uchun   10-2-ilovasiga   muvofiq   hamda   ayrim   toifadagi
korxonalar   uchun   10-3-ilovasiga   muvofiq   tasdiqlandi.
1 1 2
  O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi «O‘zbekiston Respublikasining 2022 yilgi asosiy  
makroiqtisodiy   ko‘rsatkichlari   prognozi   va   Davlat   byudjeti   parametrlari   to‘g‘risida»gi   PQ-2455-sonli   qarori   asosida   tuzildi 2022   yil   1   yanvardan   boshlab   iqtisodiyotning   barcha   tarmoqlaridagi
mikrofirma   va   kichik   korxonalar   (bundan   10-1-ilovaning   2-7-bandlarida   nazarda
tutilganlar   mustasno)   uchun   yagona   soliq   to’lovi   stavkasi   5   foiz   miqdorida
belgilandi.
2. Bojxona rasmiylashtiruvi bo’yicha xizmatlar ko’rsatuvchi yuridik shaxslar
(bojxona   brokerlari)   uchun   yagona   soliq   to’lovi   stavkasi   2021   yildagi   soliq
stavkasiga   nisbatan   1  foizli   punktga   pasaytirilib,  2022   yil   1   yanvardan  boshlab   5
foiz   qilib   belgilandi.
3 rasm.   Mikrofirma   va   kichik   korxonalar   bo’yicha   yagona   soliq   stavkasi. 13
Umumiy   ovqatlanish   korxonalari   uchun   yagona   soliq   to’lovi   stavkasi   soliq
solinadigan   bazaga   nisbatan   10   foiz,   umumta’lim   maktablari,   maktab-internatlar,
o’rta   maxsus,   kasb-hunar   va   oliy   o’quv   yurtlariga   xizmat   ko’rsatuvchi
ixtisoslashgan   umumiy   ovqatlanish   korxonalari   uchun   esa   –   soliq   solinadigan
bazaga   nisbatan   8   foiz miqdorida   saqlanib   qolindi.2021yil
2022 yil Quyidagi   joylarda   joylashgan   chakana   savdo   korxonalari   uchun   (bundan
ulgurji, shuningdek ulgurji-chakana savdo bilan shug’ullanuvchi korxonalar hamda
ulgurji va chakana   dorixona tashkilotlari mustasno):
aholi soni 100 ming va undan ko’p kishidan iborat shaharlarda – yagona soliq
to’lovi stavkasi   4 foiz   miqdorida;
boshqa   aholi   punktlarida   –   yagona   soliq   to’lovi   stavkasi   2   foiz   miqdorida;
borish   qiyin   bo’lgan   va   tog’li   tumanlarda   –   yagona   soliq   to’lovi   stavkasi   1
foiz   miqdorida   saqlanib   qolindi.
Ulgurji,   shuningdek   ulgurji-chakana   savdo   bilan   shug’ullanuvchi   korxonalar
uchun (bundan dorixona tashkilotlari mustasno) yagona soliq to’lovi stavkasi 2021
yil darajasida 5 foiz   miqdorida   saqlanib   qolindi.
2022   yilning   1   yanvaridan   boshlab   faoliyatni   yuritish   joyidan   qat’iy   nazar
benzin,   dizel   yoqilg’isi   va   suyultirilgan   gaz,   shuningdek   alkogolli   va   tamaki
mahsulotlarini   sotuvchi   chakana   savdo   korxonalari   uchun   yagona   soliq   to’lovi
stavkasi   unifikatsiya   qilinib,   tovar   oborotiga   nisbatan   4%   miqdorida   belgilandi.
4 rasm.   Yagona   soliq   stavkasi. 14 5- rasm.   Aktsiz   solig’i   stavkasi. 15
Jismoniy   shaxslarning   mol-mulkiga   solinadigan   soliq   stavkalari   O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi PQ-2455-sonli qarorining 19-
ilovasiga   muvofiq,   mol-mulklarning   inventarizatsiya   qiymatiga   nisbatan   1,5   foiz
(2021 yil   1,3 foiz) miqdorida belgilandi.
6-
rasm.   Jismoniy   shaxslarning   mol   mulk   solig’i   stavkalari. 16 Yer   solig’i   stavkalari   O’zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   2021   yil   22
dekabrdagi   PQ-2455-sonli   qarorining 20-ilovasiga   muvofiq tasdiqlandi.
7   rasm.   Jismoniy   shaxslarning   mol mulk   solig’i. 17
O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2021  yil  22  dekabrdagi
«O’zbekiston   Respublikasining   2022   yilgi   asosiy   makroiqtisodiy   ko’rsatkichlari
prognozi   va   Davlat   byudjeti   parametrlari   to’g’risida»gi   PQ-2455-sonli   qarorining
36-ilovasiga   asosan   2022   yil   1   yanvardan   boshlab   O’zbekiston   Respublikasi
Prezidentining   va   Hukumatining   ayrim   qarorlariga   o’zgartirish   va   qo’shimchalar
kiritildi. 3. Soliq   islohotlarini   amalga   oshirishda   rivojlangan   davlatlar   tajribalari
Soliq   siyosati   amalga   oshirish   borasida   rivojlangan   davlatlarda   ijobiy
tajribalar   to’plangan.   Ulardagi   bu   siyosatning   izchil   amalga   oshirilishi   davlat
byudjeti   daromadlarini   bir   me’yorda   barqaror   o’sishini,   harajatlarning   oqilona
sarflanishiga   olib   kelmoqda.   Har   bir   davlatning   soliq   siyosatining   o’ziga   xos
tomonlari   mavjud.
Misol   uchun,   AQSh   ning   byudjet   tizimi   o’ziga   xos   jihatlari   bilan   ajralib
turadi.   Chunonchi,   AQShda   milliy   daromadning   40   foizi   davlat   byudjeti   orqali
taqsimlanadi. Shuningdek, davlatning iqtisodiyotga aralashuvi 20-25 foizni tashkil
qiladi.
AQSh   byudjet   tizimining   o’ziga   xos   xususiyati   shundaki,   ijtimoiy
harajatlarning   asosiy   qismi   mahalliy   byudjetlar   hisobidan   amalga   oshiriladi.
Keyingi   yillarda   jami   harajatlarning   30-35   foizi   ijtimoiy   sohaga   yo’naltirilmoqda.
Bu davlatning soliq tizimini ko’rib chiqadigan bo’lsak, u ba’zi bir belgilari
bilan boshqa bir   soliq   tizimlaridan   ajralib   turadi.   Jumladan:
- mamlakat   soliq   tizimida   juda   katta   boshqaruv   apparatining
mavjudligi;
- soliq   organlari   umumiy   tuzilishining   mamlakat   miqyosida   qat’iy
markazlashtirishning   yo’qligi,   mamlakat   soliq   idoralarining   uch   darajali:   federal,
shtat   va   shahar   (ba’zan   ayrim   grafliklar   darajasidagi   tumanlar)   va   ularning   har
birining   to’liq mustaqilligidir.
Hozirgi   kunda   AQSh   soliq   tizimi   takomillashgan   bo’lib,   bunda   soliqlar
faqatgina   byudjetni   to’ldirish,   ya’ni   fiskal   funktsiyani   bajaribgina   qolmay,   balki
iqtisodiy   rivojlanishning asosiy   tayanch   elementlariga   aylanadi.
1986   yilda   AQSh   Prezidenti   Ronald   Reygan   boshchiligida   soliq   islohoti
o’tkazildi va bir nechta o’zgarishlar ro’y berdi. Ushbu islohotda hukumat quyidagi
masalalarni   ko’rib   chiqdi:
• Daromad   (foyda)   solig’i   stavkalari   va   imtiyozlarini   kamaytirish;
• Defitsitni   yo’qotish   uchun   davlat   harajatlarini   kamaytirish; • Soliq   qonunchiligini   qayta   ko’rib   chiqish;
• Pul-kredit   siyosatini   olib   borish.
Soliq siyosati sohasida o’tkazilgan ushbu islohot ijobiy natijaga erishdi, ya’ni
unga   ko’ra   ba’zi   soliq   stavkalari   pasaytirildi,   imtiyozlar   qisqartirildi   hamda
ba’zi   yangi   soliqlar joriy   etildi.
AQSh   moliya   tizimining   asosiy   bo’g’ini   federal   byudjet   mexanizmi
hisoblanadi.   Yirik   va   doimiy   tushumga   ega   bo’lgan   soliqlar   federal   byudjetga
yo’naltiriladi.   Federal   harajatlar   umumdavlat   harajatlarining   taxminan   60   foizini
tashkil etadi. 40 foizi esa shtatlar va mahalliy hokimiyat idoralarining byudjetlariga
tugri   keladi.
Federal byudjet tarkibida yuridik va jismoniy shaxslarda olinadigan daromad
solig’i   54,3   foiz   (yuridik   shaxslardan   9,3   foiz,   jismoniy   shaxslardan   45   foiz),
aktsizlar   6,3   foizni,   sovg’alar   va   merosdan   olinadigan   soliq   1   foizni,   ish
beruvchilar   bilan   oqimlar   tomonidan   baravar   to’lanadigan   ijtimoiy   ta’minotga
ajratmalar   27,6  foizni,  bepul   tibbiy  yordamga   ajratmalar   7  foizni,  ish   beruvchilar
tomonidan   to’lanadigan   ishsizlik   nafaqalariga   ajratmalar   2   foizni   tashkil   qiladi.
Federal byudjetning harajatlar qismi 20 ta asosiy byudjet toifalariga, shu jumladan,
milliy   mudofaa,   xalqaro   ishlar,   qishloq   xo’jaligi,   transport,   energetikani
rivojlantirish,   soglikni   saklash,   ijtimoiy   sug’urta   harajatlariga,   davlat   qarzi
bo’yicha   foizlar   to’lashga   va   hokazolarga bo’linadi.
Shtatlarning   byudjetlariga   soliq   tushumlarining   umumiy   hajmida   jismoniy
va   yuridik   shaxslardan   olinadigan   daromad   solig’i   39   foizni,   mahsulot   sotishdan
olinadigan   soliq   49   foizni,   yuridik   va   jismoniy   shaxslardan   olinadigan   mulk   solig’i
2   foizni,   foydali   qazilmalarni   qazib   chiqarganlik   uchun   tabiiy   resurslarning
mulkdorlari   tomonidan   to’lanadigan   soliq   2   foizni,   litsenziyalanadigan   faoliyat
bilan   shug’ullanish   huquqini   berganlik   uchun   olinadigan   litsenziya   yig’imlari   6
foizni   tashkil qiladi.
Munitsipial   ma’murlar   jismoniy   shaxslarga   daromad   soliqlari,   aktsizlar,
kompaniyalardan   litsenziya   yig’imlari,   kasb   uchun   soliq,   foydali   qazilmalarni
qazib   chiqarganlik   uchun   soliq,   jismoniy   va   yuridik   shaxslarning   mol-mulkiga soliq   solishlari   mumkin.   Bu   soliqlar   ba’zi   mahalliy   byudjetlarda   75   foizga   etadi.
AQSh   Davlat   byudjetining   daromadlariga   nazar   tashlaydigan   bo’lsak,
hukumat   uch   bosqichdan   iboratligi   uchun   soliqlarni   uch   darajaga   bo’linishini
kuzatish   mumkin.
AQSh   soliq   tizimiga   xos   bo’lgan   rag’batlantiruvchi   yondashuv   boshqa   har
qanday   tizimga   nisbatan   kuchliroqdir.   Bunday   yondashuv   faqat   iqtisodiyotdagina
emas,   balki   jamiyat   hayotida   ham   ko’zga   tashlangan   ijobiy   tamoyillar   va
jarayonlarning   samarali   rivojlanishini   ta’minlaydi.   Ma’lum   davrlarda   iqtisodiy
o’sishni   jadallashtirish   uchun   ayrim   soliq   turlarining   stavkalari   kamaytiriladi.
Ma’lumki, AQShda har qanday aktivlar, aktsiyalar, uylar, er uchastkalaridan
olinadigan   sarmoya   daromadlariga   soliq   solinadi.   Uning   stavkasi   ishlab   topilgan
daromaddan   (maosh,   ish   haqi,   hunarmandlarning   daromadlari   va   shu   kabilardan)
olinadigan   soliqlardan   taxminan   ikki   barobar   kamdir.   Bu   esa   ijtimoiy
jamg’arilishni   rag’batlantiradi.   Chunki,   ular   sarmoyadan   daromad   olish   huquqini
beradigan   qimmatli qog’ozlarni   sotib   olish   foydali   bo’ladi.
Shuni   ta’kidlash   lozimki,   AQSh   federal   byudjeti   daromadlarining   asosiy
qismini   bevosita   (to’g’ri)   soliqlar   tashkil   etadi.   Shtat   va   mahalliy   hukumat
byudjetlariga   esa   bevosita   (egri)   soliqlar   ko’proq tushadi
AQSh   federal   byudjetiga   tushadigan   daromad   solig’i   asosiy   o’rinni
egallaydi. Ushbu soliqni hisoblash o’ziga xos xususiyatga ega bo’lib, bunda oilaviy
sharoitning   ta’siri   alohida   e’tiborga   olinadi.
Federal   byudjetda   jismoniy   shaxslar   daromad   solig’idan   keyin   ikkinchi
o’rinda   (byudjetdagi   salmog’i   bo’yicha)   ijtimoiy   sug’urta   ajratmalari   turadi.   Bu
ajratmalar   ish   beruvchi   va   ishchi   o’rtasida   teng   ikkiga   bo’linadi.   Yig’im   stavkasi
har   yilgi byudjet   tizimiga   qarab   o’zgaradi. 3-diagramma.
AQSh   federal   byudjeti   daromadlari   tarkibi 18
8%   4%
3%
10% 41%
34%
AQSh   federal   byudjet   soliqlari   tarkibida,   asosan,   bevosita   (to’g’ri)   soliqlar
hissasi   ko’proqdir.   O’zbekiston   va   AQShning   byudjet-soliq   siyosati   o’rtasidagi
o’xshashlik   jihati   har   ikkala   byudjetga   ham   muhim   ahamiyatga   molik   bo’lgan
soliqlar   yo’naltiriladi.   Farqli   jihati   esa   O’zbekiston   Respublikasi   soliq   tizimida
hozirgi   kunda   bevosita   (egri)   soliqlar   hissasi   ko’proq,   shu   sababli   bevosita   (egri)
soliqlar   ham   umumdavlat   soliqlarida   muhim   ahamiyatga   ega,   AQSh   federal
byudjetida  esa bevosita (egri) soliqlar deyarli yo’q, chunki mamlakat byudjetida bevosita
(egri)   soliqlarning   hissasi   kam.
AQShda   korporatsiya   soliqlari   federal   byudjetdan   tashqari   shtat   soliqlari
tarkibiga ham kiritiladi. Hozir bu soliqning stavkasi – 34%, respublikamizda esa –
12%   . Жисмоний   шахсларнинг
даромад   солиғи
Ижтимоий   суғурта   солиғи
Корпорация   фойдасига   солиқ
Акциз йиғимлари
Қарз   маблағлар Jahonning   iqtisodiy   rivojlangan   davlatlari   qatoriga   kiruvchi   Germaniyada
byudjet-soliq   siyosatining   samarali   mexanizmi   yaratilgan.   Germaniya   byudjeti
daromad   va   harajatlari   ma’muriy   boshqaruvning   uch   darajasini   o’z   ichiga   oladi:
1. Markaziy   byudjet   (Federal byudjet);
2. Regional   byudjet;
3. Mahalliy   byudjetlar.
1974 yildan boshlab davlat byudjetiga ijtimoiy sug’urta va ijtimoiy ta’minot
fondlari   ham   kiritilgan.
Ikkinchi   jahon   urushidan   so’ng   Germaniyada   soliqqa   tortish   tizimi
federatsiyalar,   erlar   va   mahalliy  soliqlarga   bo’linadi.   Byudjet   xo’jaligini   mustaqil
yuritish   tamoyillari   umumdavlat   va   erlarning   manfaatlarini   ko’zlagan   holda   olib
borildi.   Natijada   hozirgi   kunda   Germaniya   Respublikasida   soliq   tizimida   40   dan
ortiq   soliq turlari   mavjud.
Germaniyada   soliqlar   federatsiya,   er,   qo’shma   (federal   va   erlar   bilan
birgalikda),   munitsipial,   jamoa   va   cherkov   soliqlariga   bo’linadi.   qo’shma   soliqlar
Germaniya davlat byudjetining o’ziga xosligini namoyon etadi. quyidagi jadvalda
qo’shma   soliqlarning taqsimlanishi keltirilgan:
Germaniya   Respublikasida   byudjetning   markazlashmaganligi   markaziy
byudjet   vositalari   mablag’larini   qayta   taqsimlanishi   bilan   emas,   balki   byudjet
daromadlari   manbalarining   qonuniy   biriktirilib   qo’yilishi   bilan   amalga   oshiradi.
Shuni   ta’kidlab   o’tish   lozimki,   Germaniyada   har   bir   soliq   bo’yicha   deyarli
alohida me’yoriy hujjatlar  mavjud. Bu mamlakatda jismoniy shaxslardan olinadigan
daromad solig’i bevosita (to’g’ri) soliqlar ichida eng muhimi hisoblanadi. Soliqqa
tortish   ob’ekti   bo’lib,   ish   haqi,   erkin   kasb   daromadlari,   gonorarlar,   kapital
daromadlari,   banklar jamg’armalaridagi foizlar, ijara haqi, xususiy ish faoliyatidan
olinadigan   daromadlar   va   boshqalar   kiradi.
Germaniyada   kapitaldan   olinadigan   daromad   solig’i   jismoniy   shaxslardan
olinib,   dividendlar   va   foizlarga   nisbatan   hisoblanadi.   Byudjetdagi   jami
daromadlarda ushbu   soliqning   salmog’i   2-3%ni   tashkil   etadi. Xulosa
Xulosa   qilib   shuni   aytish   mumkinki,   soliqlar   umumiqtisodiy   tizimning   bir
bo’g’ini   hisoblanib,   amalga   oshirilayotgan   soliq   siyosati   strategiyasi   va   taktikasi
mamlakatning   makroiqtisodiy   va   mikroiqtisodiy   ko’rsatkichlariga   sezilarli   tarzda
ta’sir   etadi.   Shunday   ekan,   soliq   siyosatining   strategiyasini   va   taktikasini
uzviyligini   ta’minlashning   asoslarini   o’rganish   ham   muhimdir.Chunki   soliq
siyosati   strategiyasini   chuqur   o’rganib,   ilmiy   asoslash   orqali   soliq   taktikasini
samaradarligini   oshirish   va   bozor   iqtisodiyotida   davlatimiz   va   yurboshimiz
mamlakatimiz   ravnaqi   uchun   belgilagan   strategiyasiga,   ko’zlagan   maqsadiga
erishish   oson   kechadi.
Bitiruv   malakaviy   ishimizning   nihoyasida   soliq   siyosatining   barqarorligini
ta’minlash   tizimini   rivojlantirishni   o’rganish   asosida   olingan   asosiy   xulosa   va
takliflarni,   qisqacha eks ettiramiz.   Ular quyidagilardan   iborat:
1. To’g’ri   soliqlar   asosan   byudjet   soliq   tushumlarini   ta’minlashi   lozim,
ammo,  bu  holat   ular  bo’yicha  soliq   imtiyozlarini   ilmiy  jihatdan   asoslangan  holda
o’rganish bilan uzviy holda o’rnatish lozim. Agar, to’g’ri soliqlar yuzasidan soliq
to’lovchilarga   asossiz   soliq   imtiyozlari   berilsa,   u   holda   to’g’ri   soliqlarning   ham
fiskallik   xususiyatiga   ham   rag’batlantiruvchilik   xususiyatiga   ta’sir   etadi.   Shuning
uchun davlat bu sohadagi soliq siyosatida soliqlarning soliq to’lovchilar faoliyatiga
ta’siri   bilan   bog’liq   muntazam   monitoring   kuzatishlarini   olib   borishni   yo’lga
qo’yishi   lozim.
2. Hozirgi  vaqtda  to’g’ri  soliqlarning rag’batlantiruvchilik xususiyati  asosan
milliy bozorda faoliyat ko’rsatuvchi soliq to’lovchilarga nisbatan ko’proq ahamiyat
kasb   etmoqda.   Biroq,   xorij   investitsiyasinining   milliy   iqtisodiyotga   kirib
kelinishini   rag’batlantiruvchi   ta’siri   bugungi   kunda   susayib   bormoqda.   Xorijiy
investitsiyaning muhim ikki tomoni mavjudki, ular bir tomondan qo’shimcha soliq
ob’ektini yuzaga keltirsa, boshqa tomondan yangi ish o’rinlarini yaratishi hisobiga
ishsizlikning   oldini   olishga   xizmat   qiladi,   qolaversa,   ish   o’rniga   ega   bo’lgan
jismoniy  shaxs  sifatidagi  soliq   to’lovchilarning  ko’payishiga   olib  keladi.  Shuning
uchun   to’g’ri   soliqlarning   xorijning   to’g’ridan-to’g’ri   investitsiyasini   kirib kelinishini   rag’batlantirishi   bilan   qo’shimcha   chora-tadbirlarni   ishlab   chiqish
maqsadga muvofiqdir.
3. To’g’ri soliqlar  orqali soliq to’lovchi  korxonalarning harajatlar  siyosatiga
ta’sirini   oshirish   zarur.   Chunki,   korxonada   amalga   oshiriladigan  harajatlar   asosan
ikki   xil   tartibda   moliyalashtirilib,   bu   tartib   natijada   harajatlarning   soliq   bazasiga
ta’sirini   belgilab   beradi.   Korxonalarning   harajatlar   siyosatidagi   muammolar   to’g’ri
soliqlarning miqdoriga to’g’ridan to’g’ri tez ta’sir etadi va to’g’ri soliqlarning soliq
to’lovchilar   faoliyatiga   salbiy   ta’siri   ko’pgina   hollarda   harajatlarni   mahsulot
tannnarxiga   kiritilishi   yoki   ularni   boshqacha   tartibda   moliyalashtirish   mexanizmi
orqali   ro’y   beradi.   Bundan   shunday   xulosa   kelib   chiqadiki,   to’g’ri   soliqlarning
soliq   to’lovchi   korxonalarning   faoliyatiga   ta’sirida   soliq   stavkasi   va   soliq
imtiyozlariga nisbatan harajatlarni moliyalashtirish mexanizmining ta’siri kattadir.
Bu   erda   davlat   tomonidan   korxonalarning   moliyasini   boshqarish   siyosati
strategiyasi   va   soliq   siyosatidagi   strategik   yo’nalishlarni   bir-biriga
muvofiqlashtirish maqsadga muvofiq. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi - T: O’zbekiston, 2017- 46 b. 
2. O’zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   2017   yil   7   fevraldagi   PF-
4947sonli   “O’zbekiston   Respublikasini   yanada   rivojlantirishning   Harakatlar
strategiyasi to’g’risida” gi Farmoni. 
3. O’zbekiston   Respublikasi   Prezidentining   2018   yil   22   yanvardagi   "2017-
2021   yillardaO’zbekiston   Respublikasini   rivojlantirishning   beshta   ustuvor
yo’nalishi   bo’yicha   Harakatlar   strategiyasini   "Faoltadbirkorlik,   innovatsion
g’oyalar   va   texnologiyalarni   ko’llab-kuvvatlash   yili"da   amalga   oshirishga   oid
Davlat dasturi to’g’risida"gi Farmoni. 
4. Mirziyoev   SH.M.   Buyuk   kelajagimizni   mard   va   oliyjanob   xalqimiz   bilan
quramiz.   O’zbekiston   Respublikasi   Prezidenti   SH.   Mirziyoevning
Qoraqalpog’iston   Respublikasi,   viloyatlar   va   Toshkent   shahri   saylovchilari
vakillari   bilan   o’tkazilgan   saylov   oldi   uchrashuvlarida   so’zlagan   nutqlari   /
Toshkent: “O’zbekiston”, 2017. - 488 b. 
5. O’zbekiston Respublikasi  Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga
Murojaatnomasi // Xalq so’zi gazetasi, 2018 yil. 
6. O’zbekiston Respublikasi  Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga
Murojaatnomasi // Xalq so’zi gazetasi, 2020 yil. 
7. Xodiyev   B.Yu.,   Shodmonov   Sh.Sh.   Iqtisodiyot   nazariyasi.   Darslik.   -   T.:
Barkamol fayz-media, 2017. - 783 bet. 
8. O’lmasov A., Vahobov A.B. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. - T.: «Iqtisod-
moliya», 2021. - 480 bet. 
9. SHodmonov SH.SH., G’ofurovU.V. Iqtisodiyot nazariyasi.  Darslik.-T.: 
Iqtisod-moliya, 20 2 0. - 728 bet. 
10. SHodmonov   SH.SH.,   Mamaraximov   B.E.   Iqtisodiyot   nazariyasi.
Ma’ruzalar matni. -T.: Iqtisod-moliya, 2016.-728 bet. 
11. Juravleva   G.P.   Ekonomicheskaya   teoriya.   Mikroekonomika-   1,   2.
Mezoekonomika: Uchebnik / MOSKVA: Dashkov i K, 2016. - 934 s.  12. Kochetkov   A.A.   Ekonomicheskaya   teoriya:   Uchebnik   dlya
bakalavrov / Moskva.: Dashkov i K, 2016. - 696 s. 
13. Larionov   I.K.,   Silvestrov   S.N.   Ekonomicheskaya   teoriya.
Ekonomicheskie   sistemi:   formirovanie   i   razvitie:   Uchebnik   dlya   magistrov   /
Moskva.: Dashkov i K, 2021. - 876 s. 
14. Jo’raev   T.T.,   D.   Tojiboeva   Iqticodiyot   nazapiyaci   (ko’pgazmali
qo’llanmalap va tect cavollapi 1-kicm). - T.:"Fan va texnologiya", 20122 
   15.Mc Connell, Brue. Economics. 19th edition. Mcgraw-hill/Irwin, USA, 
2021.   16. N. Gregory Mankiw. Principles of Economics, 7th edition. Amazon, 
USA 2014. 
17. Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus. Economics. 19th Edition. 
McGraw-Hill Companies.  USA. 20 1 9. 
Internet saytlari. 
1. www.stat.uz      -   O'zbekiston   Respublikasi   Davlat   statistika   qo'mitasining
rasmiy sayti. 
2. www.uza.uz      -   O'zbekiston   Respublikasi   Milliy   Axborot   Agentligi   rasmiy
sayti. 
3. www.ceep.uz      -   O'zbekiston   Respublikasi   Iqtisodiyot   vazirligi   huzuridagi
Samarali iqtisodiy siyosat markazi rasmiy sayti. 
4. www.ziyonet.uz

Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy o’sishga ta’siri

Sotib olish
  • O'xshash dokumentlar

  • Industrial tarmoqlarida kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo’yish, tayyorlash va qayta tayyorlash
  • 2016-2023 yillarda O'zbekistonda asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar dinamikasi
  • Assotsiatsiya koeffitsienti
  • XXI asrdagi jahon iqtisodiy inqirozlari - sabablari va oqibatlarini tahlil qilish
  • Xizmat sohasida yetakchi bo’lishning zamonaviy tamoyillari

Xaridni tasdiqlang

Ha Yo'q

© Copyright 2019-2025. Created by Foreach.Soft

  • Balansdan chiqarish bo'yicha ko'rsatmalar
  • Biz bilan aloqa
  • Saytdan foydalanish yuriqnomasi
  • Fayl yuklash yuriqnomasi
  • Русский