Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy o’sishga ta’siri - Iqtisodiyot - Kurs ishlari

Dokumentlar soni: 653
Foydalanuvchilar soni: 289

Dokument ma'lumotlari

Narxi	9000UZS
Hajmi	572.5KB
Xaridlar	1
Yuklab olingan sana	16 Avgust 2023
Kengaytma	docx
Bo'lim	Kurs ishlari
Fan	Iqtisodiyot

Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy o’sishga ta’siri

O ZBEKISTON RESPUBLIKASI ʻ OLIY TA’LIM , FAN VA
INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
SIRTQI FAKULTET
“________________________________________________________”
KAFEDRASI
“ _______________________________________________________________ ”
fanidan
KURS ISHI
МАVZU: Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy
o’sishga ta’siri
Bajardi: ___________ ______ _____________
Qabul qildi: _________________________________
RO’YXATGA OLINDI
“ ____ ” _______20 23 y.
№_________
Imzo _________ Kurs ishi himoya ga tavsiya
qilingan sana
“____” _______20 23 y.
Ilmiy rahbar __ ________
Imzo _______________
Kurs ishi himoya
qilingan sana
«____» _______202 3 y .
Baho « _____ » _________ ___________
( imzo )
_ _ _________
( imzo )
___________
( imzo ) Komissiya a’zolari :
__________________
_________________ _
_________________

Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy o’sishga ta’siri
Reja
Kirish 3
1. Byudjet-soliq siyosatitini oshirishda soliq siyosatining huquqiy asoslari va
yo’nalishlari. 6
2. O’zbekiston Respublikasida olib borilayotgan soliq siyosatidagi o’zgarishlar 10
3. Soliq islohotlarini amalga oshirishda rivojlangan davlatlar tajribalari 18
Xulosa 23
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 25

Kırısh
Mavzuning dolzarbligi. Respublikamiz ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy
rivojlanishining ishlab chiqarishning modernizatsiyalashuvi sharoitida soliqlar
vositasida bir tomondan tartibga solish ikkinchi tomondan esa rag’batlantirish
hamda ikkala jarayonni to’g’ri tashkil eta olish xo’jalik yurituvchi sub’ektlarimiz
faoliyatining bozor munosabatlarining iqtisodiy talablariga moslashishida, ularning
bosqichma-bosqich rivojida muhim ahamiyat kasb etadi.
O’zbekiston Respublikasining bozor munosabatlariga o’tish xususiyatlaridan
biri davlatning iqtisodiy o’zgarishlarning tashabbuskori va bosh islohotchisi qilib
belgilanganligidir. Iqtisodiy islohotlar boshlangan to hozirgi davrga qadar
respublikamizda iqtisodiy islohatlar yangi bosqichga ko’tarildi. Bu esa o’z
navbatida iqtisodiy, shu jumladan soliq siyosatida ham bir qancha o’zgarishlarni
amalga oshirishni talab etadi.
Mamlakatimizda olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar natijasida
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev mamlakatimizni 2021-yilda ijtimoiy-iqtisodiy
rivojlantirish yakunlari va 2022-yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning eng
muhim ustuvor yo’nalishlariga bag’ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi
ma’ruzasida “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi hamon davom etayotganiga
qaramasdan, hisobot yilida yalpi ichki mahsulot 8 foiz, sanoat mahsulotlari ishlab
chiqarish hajmi 8 foiz, qishloq xo’jaligi mahsulotlari qariyb 7 foiz, qurilish-montaj
ishlari hajmi salkam 18 foizga oshdi.
Yillik byudjet yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,1 foiz profitsit bilan bajarildi.
Inflyasiya darajasi 5,6 foizni tashkil qildi, ya’ni prognoz ko’rsatkichlari doirasida
bo’ldi.
Xalqaro miqyosda katta nufuzga ega bo’lgan Jahon iqtisodiy forumi
reytingiga ko’ra, O’zbekiston 2021-2022 yillardagi rivojlanish yakunlari va 2022-
2023 yillarda iqtisodiy o’sish prognozlari bo’yicha dunyodagi eng tez

rivojlanayotgan beshta mamlakat qatoridan joy olgani albatta barchamizga
mamnuniyat etkazadi..” 1
.
Bugungi kunda O’zbekistonda to’laqonli bozor iqtisodiyotini yaratish
borasida amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar tarkibida, korxonalarimizning
barqaror rivojlanish, ularning faolligi, byudjet munosabatlariga ijobiy ta’sir
ko’rsatishning muhim vositasi sifatida, soliq siyosati ham, islohotni zamonaviy
talablariga moslashtirib borilishini talab qilmoqda.
Iqtisodiyotni modernizatsiyalashuvi sharoitida soliq siyosati davlat byudjeti
daromadlarini ta’minlash jumladan, mamlakatimizda olib borilayotgan soliq
siyosatining bir tomondan davlat byudjeti daromadlarini ta’minlash shu o’rinda
iqtisodiyotni barqarorlashtirish va ikkinchi tarafdan kichik biznes va xususiy
tadbirkorlikning rivoji hamda xo’jalik yurituvchi sub’ektlarimizning moliyaviy
ahvolni mustahkamlashga oid muammolarni hal qilishda muhim ahamiyat kasb
etadi.
Xususan, 2021-yilda soliq yuki, 2021-yil bilan solishtirganda, yalpi ichki
mahsulotga nisbatan qariyb 2 barobar kamayib, 41,2 foizdan 22 foizga tushganini
qayd etish zarur.
Respublikamiz ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanishining xozirgi
bosqichida bozor munosabatlari to’la xukmron bo’lgan, bozor iqtisodiyoti
qonunlari va talablari to’la amal qilinayotgan yoki iqtisodiyotni boshqarishning
to’la iqtisodiy, demokratik usullari yoki to’liq ma’muriy buyruqbozlik usullari
qo’llanilmoqda deb bo’lmaydi. Bunday o’tish sharoitida soliqlar vositasida
iqtisodiy jarayonlarni tartiblash tizimini to’g’ri tashkil eta olish bozorning iqtisodiy
talablariga moslashishda, ularning bosqichma-bosqich xukumronligini
ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi.
O’zbekiston Respublikasining bozor munosabatlariga o’tish xususiyatlaridan
biri davlatning iqtisodiy o’zgarishlarning tashabbuskori va bosh islohotchisi qilib
belgilanganligidir. Iqtisodiy islohotlar boshlangan hozirgi davrga qadar

1
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ning mamlakatimizni

respublikamizda iqtisodiy islohotlar yangi bosqichga ko’tarildi. Bu esa o’z
navbatida iqtisodiy, shu jumladan soliq siyosatida ham bir qancha o’zgarishlarni
amalga oshirishni talab etadi.
Kurs ishning maqsadi va vazifalari. Ishning maqsadi iqtisodiy islohatlar
sharoitida davlat soliq siyosatining barqarorligini ta’minlash va davlat byudjeti
daromadlarini shakllantirishning amaldagi holatini nazariy jihatdan o’rganish,
mavjud muammolarni aniqlash va Respublikamizda iqtisodiy islohatlar va tarkibiy
o’zgarishlarni amalga oshirilishida mamlakatimizda mavjud an’analarni
hisobga olgan holda uni takomillashtirish bo’yicha aniq taklif va mulohazalar
berishdan iboratdir.
Yuqoridagi maqsadlarga asoslangan holda bitiruv malakaviy ish oldiga quyidagi
vazifalar qo’yildi.
 davlat byudjeti daromadlar man’baini shakllantirishda soliqlarning iqtisodiy
mohiyati, mazmuni va ob’ektiv zarurligini asosli ravishda o’rganish;
 davlat byudjeti daromadlar man’baini shakllantirishda soliq siyosatining roli va
ahamiyatini yoritish;
 byudjetni daromadlar man’baini shakllantirishda mahalliy soliq salohiyatini
baholash mexanizmi va undagi muammolarni aniqlash;
 soliq siyosatini tashkil qilishning xorijiy mamlakatlar tajribalarini o’rganish;
 byudjetni daromadlar man’baini shakllantirishda mahalliy soliq salohiyatini
baholash mexanizmining samaradorligini oshirish bo’yicha takliflar berish.
Kurs ishning ob’ekti sifatida O’zbekiston Respublikasining soliq tizimida
olib borilayotgan soliq siyosati strategiyasi va taktikasi, shuningdek unga ta’sir
etuvchi omillar.

1. Byudjet-soliq siyosatitini oshirishda soliq siyosatining huquqiy asoslari
va yo’nalishlari.
O’zbekiston Respublikasi soliq siyosatining huquqiy asoslari
mustaqillikning dastlabki kunlaridan boshlab kuchga kirdi. O’zbekiston
Respublikasining 1991 yil 31 avgustdagi «O’zbekiston Respublikasining davlat
mustaqilligi to’g’risida»gi Qonunda «shu kundan e’tiboran O’zbekiston
Respublikasi o’zining mustaqil soliq siyosatini olib boradi» deb ko’rsatilgan.
Qolaversa, davlatning soliq siyosati asosi O’zbekiston Respublikasi
Konstituttsiyasida ham qayd qilinadi.
Mustaqillikning dastlabki kunlaridan boshlab soliqlar sohasida o’ndan ortiq
Qonunlar qabul qilingan edi. Shulardan eng asosiysi O’zbekiston Respublikasining
«Korxonalar, tashkilotlar va birlashmalar soliqlari to’g’risida» va «O’zbekiston
Respublikasi fuqarolari, chet el fuqarolari va fuqaroligi bo’lmaganlarning solig’i
to’g’risida»-gi Qonunlari va ularga kiritilgan o’zgartirishlar, to’ldirishlar bo’ldi.
Ammo soliqlarning huquqiy asosi 2021 yil 24 aprelda O’zbekiston
Respublikasi qabul qilgan hamma soliqlarni mujassamlashtirgan yagona Soliq
Kodeksi bo’ladi. Bu Kodeksning qabul qilinishi soliq siyosatini amalga
oshirishdagi katta huquqiy asos yaratdi. Har qanday tadbir, ish, faoliyati ilgaridan
belgilanib, aniqlanib, rejalashtirilib, ishlab chiqilgan siyosat bilan amalga
oshiriladi.
Umuman, siyosat deganda, davlatning ilgaridan rejalashtirib, aniqlab turib
amalga oshirgan chora-tadbirlar yig’indisi tushuniladi. Soliq bo’yicha ishlarni
tashkil qilish ham shu to’g’risidagi siyosat, deb yuritiladi. Soliq siyosati qabul
qilinganligi bois O’zbekiston Respublikasi soliq to’laydigan huquqiy shaxslar soni
2021-2020 yillarda 28 mingdan 171 mingtaga etgan. Shuni aytish kerakki, soliq
siyosati davlat xazina siyosatining eng muhim tarkibiy ajralmas qismidir. Demak
soliq siyosati moliya siyosatining tarkibiy qismi bo’lib, unga bog’liq holda
rivojlanadi.

1- Jadval 9
2019-2022 yillarda O’zbekiston Respublikasi davlat byudjeti daromadlarini
shakllantirishda soliqlarning tutgan o’rni ( % da)
Ko’rsatkichlar 2018 2019 2020 2021 2022
I. daromadlar (maqsadli
jamg’armalarsiz) - jami 100,
0 100,
0 100,
0 100,
0 100,0
1. Bevosita soliqlar 26,4 25,4 24,2 23,4 24,1
2. Bilvosita soliqlar 48,2 49,0 51,1 53,1 52,6
3. Resurs to’lovlari va mulk
solig’i 15,4 15,6 14,8 13,6 13,2
4. Boshqa daromadlar 10,0 10,0 9,8 7,8 10,1
Jadval ma’lumotlaridan shuni ko’rishimiz mumkinki, davlat byudjetida
soliqlar salmog’ini tahlil etar ekanmiz bevosita soliqlar 2018 yili davlat byudjetida
26,4 foizni tashkil qilgan bo’lsa, bu ko’rsatkich 2022 yilga kelib 24, 1 foizni
tashkil qiliyotganligini, bilvosita soliqlar esa ushbu yillarda 48,2 foizdan 52,6
foizni tashkil etayotganligini ko’rishimiz mumkin . Soliqlarning ushbu yilda ortishi
yoki davlat byudjetidagi o’rni va ahamiyatini yuksalishi davlatimiz
Agarda mamlakatimizda davlat byudjetida bevosita soliqlarning kelib
tushish holatiga nazar tashlaydigan bo’lsak (2 jadval) jadval ma’lumotlaridan
yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i 2018 yili bevosita soliqlar tarkibida

2- Jadval 10
2011-2021 yillarda davlat byudjeti daromadlarini shakllantirishda bevosita
soliqlarning tutgan o’rni ( % da)
№№ Ko’rsatkichlar Yillar
2018 2019 2020 2021 20192
1. Bevosita soliqlar 100 100 100 100 100
1,1 Yuridik shaxslardan
olinadigan foyda solig’i 19,2 18,5 16,3 15,1 13,4
1,2 Savdo va umumiy
ovqatlanish korxonalari
uchun yagona soliq
to’lovidan Davlat byudjetiga
ajratmalar 12,5 11,9 13,1 12,8 13,7
1,3 Yagona soliq to’lovidan
Davlat byudjetiga ajratmalar,
shu jumladan mikrofirmalar
va kichik korxonalardan
ajratmalar 10,7 10,9 11,9 13,0 13,5
1,4 Jismoniy shaxslar
daromadiga soliq 42,7 42,5 42,8 43,9 43,2
1,5 Tadbirkorlik faoliyatining
ayrim turlari bo’yicha qat’iy
belgilangan soliq 5,0 5,9 6,5 7,4 7,7
1,6 Obodonlashtirish va ijtimoiy
infratuzilmani rivojlantirish
solig’i 10,0 10,3 9,4 7,7 8,4
qilmoqda. Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari uchun yagona soliq

to’lovidan Davlat byudjetiga ajratmalar bo’yicha ushbu yillarda 12,5 % ni tashkil
etgan bo’lsa,2018 yili 13,7 foiz, yagona soliq to’lovidan Davlat byudjetiga
ajratmalar, shu jumladan mikrofirmalar va kichik korxonalardan ajratmalar 10,7 %
dan 13,5 foizga jismoniy shaxslar daromadiga soliq 42,7 % dan 43,2 foizni,
tadbirkorlik faoliyatining ayrim turlari bo’yicha qat’iy belgilangan soliq 5,0 % ni
tashkil qilgan bo’lsa, 2018 yili 7,7 foizni bevosita soliqlar tarkibida o’z shrniga ega
bo’lmoqda. Albatta bu ko’rsatkichlar mamdakatimizda to’g’ri soliq siysati olib
borilayotganligidan dalolat bermoqda. Jumladan, yuridik shaxslardan olinadigan
foyda solig’ining salmoqg’ining pasayishi mazkur soliq bo’yicha soliq
stavkasining pasayishi, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari uchun yagona
soliq to’lovidan Davlat byudjetiga ajratmalar bo’yichaesa mazkur soliqni
to’lovchilar sonining ortishi bilan izohlashimiz yoki mamlakatimizda ushbu soha
bilan shug’ullanuvchilar soni, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni yuritishga
mamlakatimizda yaratilayotgan keng imkoniyatlar bilan izohlashimiz mumkin.
Soliqlardan kompleks foydalanish xalq xo’jaligi tarmoqlarini qayta qurishga,
ishlab chiqarish infratuzilmasini yaratishga, xo’jaliklar va aholining tovar sotib
olish qobiliyatini boshqarib turishga va pulning qadirsizlanish jarayonini jilovlab
turishga imkon beradi. Pulning qadirsizlanishiga qarshi choralar ko’rish-kam
mehnat sarflab topilgan daromadlarga soliq progressiyasini ko’tarish bilan ham
amalga oshiriladi.
Soliqlar davlatning moliyaviy manbai bo’lganligidan soliq siyosati
strategiyasini ishlab chiqish ham davlatning muhim vazifasi bo’lib hisoblanadi. Bu
siyosatni ishlab chiqishning tashkilotchisi va ijodkori ham davlatdir. Buning uchun
davlat o’z qo’lidagi butun kuchni, idoralarni jalb qilib, uni ishlab chiqadi. Avvalo,
bunday tashkilotlarga Moliya vazirligi, davlat soliq qo’mitasi va boshqa ilmiy-
uslubiy tashkilotlar kiradi. Soliq siyosati strategiyasining izchil va muvoffaqiyatli
ishlab ketishi uchun davlat ilmiy-izlanish tashkilotlari tuzib, uning ish
yakunlaridan keng foydalanadi. Ana shunday tashkilot Moliya vazirligi qoshidagi
ilmiy tekshirish institutidir.
Davlat soliq siyosati strategiyasini ishlab chiqayotganda mavjud soliqlarni

yoki yangi kiritilishi mo’ljallangan soliqlarning mohiyati, ahamiyati, kelib chiqish
va rivojlanish tarixi chuqur o’rganilishi lozim. Ayniqsa, yangi soliqlar
chiqarilayotganda ular ilmiy asoslangan bo’lishi, yirik amaliyotchi mutuxassislari
va jamoatchilik o’rtasida erkin bahslashuv asosida biror qarorga kelishi zarur. Bu
erda hech qachon bir soha mutaxassislari fikri bilangina chegaralanib qolmaslik
kerak, chunki soha mutahassislari ham o’z manfaatlarini ko’proq ko’zlab,
umumdavlat manfaatlarini ular ko’ra olmasliklari yoki bila olmasliklari mumkin.
Ikkinchidan, butun respublika soliq idoralarini yuuqori darajali kompyuterlar bilan
ta’minladi. Soliq siyosatini faollashtirish maqsadida quyidagilarni e’tiborni
ko’proq qaratish lozim:
1. Soliq sohasida davlatlar yo’l qo’ygan ba’zi xatolarning takrorlanmasligi
uchun soliq tarixini puxta o’rganish lozim.
2.Soliqqa tortish va uni undirish ishlarining arzonga tushishiga erishish.
3.Soliq ob’ekti aniq, ixcham, to’lovchilarga va soliq idoralari
xodimlariga soliqni xisoblash uchun oson va qulay bo’lishi zarur.
4.Soliqlarning byudjetga to’liq va o’z vaqtida tushishiga qiziqtirish
maqsadida byudjetga ko’p, salmoqli soliq to’lovchilarga soliqdan ma’lum qismini
qoldirish ham maqsadga muvofiqdir.
Agarda 2021 -2020 yillarda soliq siyosati soliq idoralarida ishlab
chiqarishning pasayishi, soliq bazasini qisqartirish sharoitida o’zlarining asosiy
e’tiborlarini soliqlarning xazina funktsiyasini bajarishga, ya’ni byudjetni kerakli
mablag’lar bilan ta’minlashga, respublika davlat byudjeti muvozanatini saqlashga
qaratdilar. Bu davrda soliq tizimi soliqlarning ko’p turliligi va soliq stavkalarining
yuqoriligi natijasida korxonalar daromadlarining 45 foizgacha byudjetga olib
qo’yish bilan ifodalansa. Hozirgi kunga kelib oqilona soliq siyosatini yuritish
asosida mamlakatimizda maxsulot ishlab chiqarish, tadbirkorlik yuritish uchun
yaratilayotgan barcha sharoitlarni keltirishimiz mumkin
Soliqlar korxonalarni kengaytirish va texnika bilan qayta qurollantirishni
cheklab, bu sohada soliqlar bo’yicha belgilangan ko’plab imtiyozlar ham ish
bermadi. Shu davrda korxonalarda soliq yukini kamaytirish, ularni qiziqtirish rolini

oshirish talab etildi.
2. O’zbekiston Respublikasida olib borilayotgan soliq
siyosatidagi o’zgarishlar.
O’zbekistonda davlatning iqtisodiyotga aralashuvini kamaytirishga doir
izchil soliq siyosati strategiyasi olib borish natijasida har yili soliq yukini
kamaytirish choralari amalga oshirilmoqda. Eng avvalo, ular ishlab
chiqarishga,tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirishga, aholining real daromadlarini va
iste’mol talablarini oshirishga qaratilgan. Shu bilan birga, soliqlar va to’lovlarni
birxillashtirishga katta e’tibor qaratilmoqda. Bu esa soliqqa tortish
mexanizmlarining oshkoraligiga, soliqlarni hisoblash va to’lashga oid korxonalar
faoliyatini soddalashtirishga, shuningdek soliq majburiyatlarining bajarilishini
samarali nazorat qilishga yordam beradi. Ayni paytda bu hol respublikamizda
qo’llaniladigan soliq tizimini xalqaro me’yorlar va andozalarga muvofiqlashtirish
zarurati bilan izohlanadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi
«O’zbekiston Respublikasining 2022 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari
prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida»gi PQ-2455-sonli qarori bilan
Soliq qonunchiligiga kiritilgan o’zgartirishlar.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i stavkalari O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi PQ-2455-sonli qarorining 8-
ilovasiga muvofiq tasdiqlandi.
Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’ining bazaviy stavkasi 2021
darajasida – 7,5 foiz miqdorida saqlanib qolindi.
Tijorat banklari uchun soliq stavkasi ham 2021 yil darajasida – 15 foiz
miqdorida saqlanib qolindi.
2022 yilning 1 yanvaridan boshlab mobil aloqa xizmatlarini ko’rsatuvchi
yuridik shaxslar (uyali aloqa kompaniyalari) uchun rentabellik darajasidan kelib
chiqib foyda solig’i bo’yicha soliq stavkalari quyidagicha belgilandi:
rentabellik darajasi 20 foizgacha - 7,5 foiz miqdorida;

rentabellik darajasi 20 foizdan yuqori bo’lgan foyda summasiga - 50 foiz
miqdorida.
Rentabellik foyda solig’ini to’lagunga qadar foyda summasining sotilgan
mahsulot (tovarlar, ishlar va xizmatlar)ning ishlab chiqarish tannarxiga nisbati
sifatida aniqlanadi.
1 Rasm 11
. Yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig’i bo’yicha o’zgarishlar
Eksport qiluvchi korxonalar uchun o’zi ishlab chiqargan tovarlar, ishlar,
xizmatlar eksportining (ishlarni bajarish, xizmatlarni ko’rsatish joyidan qat’i nazar)
erkin almashtiriladigan valyutadagi ulushiga bog’liq holda foyda solig’i stavkasini
pasaytirish tartibi saqlanib qolindi, bundan O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2021 yil 10 oktabrdagi PF-1871-son Farmoni bilan tasdiqlangan
ro’yxatda keltirilgan xom ashyo mahsulotlari mustasno.
Eksport ulushi:
– sotishning umumiy hajmida 15 foizdan 30 foizgacha bo’lganda, belgilangan
stavka 30 foizga pasaytiriladi;
– sotishning umumiy hajmida 30 foiz va undan ko’p bo’lganda, belgilangan
stavka 50 foizga pasaytiriladi.
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i stavkalarida soliq
solinadigan daromadning ikkinchi shkalasi 1 foizli punktga kamaytirilib, qolgan

stavkalar 2021 yil darajasida saqlanib qolindi.

Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i stavkalari O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi PQ-2455-sonli qarorining 9-
ilovasiga muvofiq quyidagi miqdorlarda tasdiqlandi:
2 rasm. 1 2
Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i bo’yicha
o’zgarishlar
Bunda, soliq solinadigan daromadlar guruhlari bo’yicha soliq solish shkalasi
yil boshiga – 2022 yil 1 yanvarga belgilangan eng kam ish haqi miqdoridan (130
240 so’m) kelib chiqib aniqlanadi va yil davomida eng kam ish haqi miqdori
o’zgargan taqdirda ham qayta ko’rib chiqilmaydi.
Yagona soliq to’lovining stavkalari mikrofirmalar va kichik korxonalar uchun
(savdo va umumiy ovqatlanish korxonalaridan tashqari) O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi PQ-2455-sonli qarorining 10-1-ilovasiga
muvofiq, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari, shu jumladan, mikrofirmalar
va kichik korxonalar uchun 10-2-ilovasiga muvofiq hamda ayrim toifadagi
korxonalar uchun 10-3-ilovasiga muvofiq tasdiqlandi.
1 1 2
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi «O‘zbekiston Respublikasining 2022 yilgi asosiy
makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to‘g‘risida»gi PQ-2455-sonli qarori asosida tuzildi

2022 yil 1 yanvardan boshlab iqtisodiyotning barcha tarmoqlaridagi
mikrofirma va kichik korxonalar (bundan 10-1-ilovaning 2-7-bandlarida nazarda
tutilganlar mustasno) uchun yagona soliq to’lovi stavkasi 5 foiz miqdorida
belgilandi.
2. Bojxona rasmiylashtiruvi bo’yicha xizmatlar ko’rsatuvchi yuridik shaxslar
(bojxona brokerlari) uchun yagona soliq to’lovi stavkasi 2021 yildagi soliq
stavkasiga nisbatan 1 foizli punktga pasaytirilib, 2022 yil 1 yanvardan boshlab 5
foiz qilib belgilandi.
3 rasm. Mikrofirma va kichik korxonalar bo’yicha yagona soliq stavkasi. 13
Umumiy ovqatlanish korxonalari uchun yagona soliq to’lovi stavkasi soliq
solinadigan bazaga nisbatan 10 foiz, umumta’lim maktablari, maktab-internatlar,
o’rta maxsus, kasb-hunar va oliy o’quv yurtlariga xizmat ko’rsatuvchi
ixtisoslashgan umumiy ovqatlanish korxonalari uchun esa – soliq solinadigan
bazaga nisbatan 8 foiz miqdorida saqlanib qolindi.2021yil
2022 yil

Quyidagi joylarda joylashgan chakana savdo korxonalari uchun (bundan
ulgurji, shuningdek ulgurji-chakana savdo bilan shug’ullanuvchi korxonalar hamda
ulgurji va chakana dorixona tashkilotlari mustasno):
aholi soni 100 ming va undan ko’p kishidan iborat shaharlarda – yagona soliq
to’lovi stavkasi 4 foiz miqdorida;
boshqa aholi punktlarida – yagona soliq to’lovi stavkasi 2 foiz miqdorida;
borish qiyin bo’lgan va tog’li tumanlarda – yagona soliq to’lovi stavkasi 1
foiz miqdorida saqlanib qolindi.
Ulgurji, shuningdek ulgurji-chakana savdo bilan shug’ullanuvchi korxonalar
uchun (bundan dorixona tashkilotlari mustasno) yagona soliq to’lovi stavkasi 2021
yil darajasida 5 foiz miqdorida saqlanib qolindi.
2022 yilning 1 yanvaridan boshlab faoliyatni yuritish joyidan qat’iy nazar
benzin, dizel yoqilg’isi va suyultirilgan gaz, shuningdek alkogolli va tamaki
mahsulotlarini sotuvchi chakana savdo korxonalari uchun yagona soliq to’lovi
stavkasi unifikatsiya qilinib, tovar oborotiga nisbatan 4% miqdorida belgilandi.
4 rasm. Yagona soliq stavkasi. 14

5- rasm. Aktsiz solig’i stavkasi. 15
Jismoniy shaxslarning mol-mulkiga solinadigan soliq stavkalari O’zbekiston
Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi PQ-2455-sonli qarorining 19-
ilovasiga muvofiq, mol-mulklarning inventarizatsiya qiymatiga nisbatan 1,5 foiz
(2021 yil 1,3 foiz) miqdorida belgilandi.
6-
rasm. Jismoniy shaxslarning mol mulk solig’i stavkalari. 16

Yer solig’i stavkalari O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22
dekabrdagi PQ-2455-sonli qarorining 20-ilovasiga muvofiq tasdiqlandi.
7 rasm. Jismoniy shaxslarning mol mulk solig’i. 17
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 22 dekabrdagi
«O’zbekiston Respublikasining 2022 yilgi asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlari
prognozi va Davlat byudjeti parametrlari to’g’risida»gi PQ-2455-sonli qarorining
36-ilovasiga asosan 2022 yil 1 yanvardan boshlab O’zbekiston Respublikasi
Prezidentining va Hukumatining ayrim qarorlariga o’zgartirish va qo’shimchalar
kiritildi.

3. Soliq islohotlarini amalga oshirishda rivojlangan davlatlar tajribalari
Soliq siyosati amalga oshirish borasida rivojlangan davlatlarda ijobiy
tajribalar to’plangan. Ulardagi bu siyosatning izchil amalga oshirilishi davlat
byudjeti daromadlarini bir me’yorda barqaror o’sishini, harajatlarning oqilona
sarflanishiga olib kelmoqda. Har bir davlatning soliq siyosatining o’ziga xos
tomonlari mavjud.
Misol uchun, AQSh ning byudjet tizimi o’ziga xos jihatlari bilan ajralib
turadi. Chunonchi, AQShda milliy daromadning 40 foizi davlat byudjeti orqali
taqsimlanadi. Shuningdek, davlatning iqtisodiyotga aralashuvi 20-25 foizni tashkil
qiladi.
AQSh byudjet tizimining o’ziga xos xususiyati shundaki, ijtimoiy
harajatlarning asosiy qismi mahalliy byudjetlar hisobidan amalga oshiriladi.
Keyingi yillarda jami harajatlarning 30-35 foizi ijtimoiy sohaga yo’naltirilmoqda.
Bu davlatning soliq tizimini ko’rib chiqadigan bo’lsak, u ba’zi bir belgilari
bilan boshqa bir soliq tizimlaridan ajralib turadi. Jumladan:
- mamlakat soliq tizimida juda katta boshqaruv apparatining
mavjudligi;
- soliq organlari umumiy tuzilishining mamlakat miqyosida qat’iy
markazlashtirishning yo’qligi, mamlakat soliq idoralarining uch darajali: federal,
shtat va shahar (ba’zan ayrim grafliklar darajasidagi tumanlar) va ularning har
birining to’liq mustaqilligidir.
Hozirgi kunda AQSh soliq tizimi takomillashgan bo’lib, bunda soliqlar
faqatgina byudjetni to’ldirish, ya’ni fiskal funktsiyani bajaribgina qolmay, balki
iqtisodiy rivojlanishning asosiy tayanch elementlariga aylanadi.
1986 yilda AQSh Prezidenti Ronald Reygan boshchiligida soliq islohoti
o’tkazildi va bir nechta o’zgarishlar ro’y berdi. Ushbu islohotda hukumat quyidagi
masalalarni ko’rib chiqdi:
• Daromad (foyda) solig’i stavkalari va imtiyozlarini kamaytirish;
• Defitsitni yo’qotish uchun davlat harajatlarini kamaytirish;

• Soliq qonunchiligini qayta ko’rib chiqish;
• Pul-kredit siyosatini olib borish.
Soliq siyosati sohasida o’tkazilgan ushbu islohot ijobiy natijaga erishdi, ya’ni
unga ko’ra ba’zi soliq stavkalari pasaytirildi, imtiyozlar qisqartirildi hamda
ba’zi yangi soliqlar joriy etildi.
AQSh moliya tizimining asosiy bo’g’ini federal byudjet mexanizmi
hisoblanadi. Yirik va doimiy tushumga ega bo’lgan soliqlar federal byudjetga
yo’naltiriladi. Federal harajatlar umumdavlat harajatlarining taxminan 60 foizini
tashkil etadi. 40 foizi esa shtatlar va mahalliy hokimiyat idoralarining byudjetlariga
tugri keladi.
Federal byudjet tarkibida yuridik va jismoniy shaxslarda olinadigan daromad
solig’i 54,3 foiz (yuridik shaxslardan 9,3 foiz, jismoniy shaxslardan 45 foiz),
aktsizlar 6,3 foizni, sovg’alar va merosdan olinadigan soliq 1 foizni, ish
beruvchilar bilan oqimlar tomonidan baravar to’lanadigan ijtimoiy ta’minotga
ajratmalar 27,6 foizni, bepul tibbiy yordamga ajratmalar 7 foizni, ish beruvchilar
tomonidan to’lanadigan ishsizlik nafaqalariga ajratmalar 2 foizni tashkil qiladi.
Federal byudjetning harajatlar qismi 20 ta asosiy byudjet toifalariga, shu jumladan,
milliy mudofaa, xalqaro ishlar, qishloq xo’jaligi, transport, energetikani
rivojlantirish, soglikni saklash, ijtimoiy sug’urta harajatlariga, davlat qarzi
bo’yicha foizlar to’lashga va hokazolarga bo’linadi.
Shtatlarning byudjetlariga soliq tushumlarining umumiy hajmida jismoniy
va yuridik shaxslardan olinadigan daromad solig’i 39 foizni, mahsulot sotishdan
olinadigan soliq 49 foizni, yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan mulk solig’i
2 foizni, foydali qazilmalarni qazib chiqarganlik uchun tabiiy resurslarning
mulkdorlari tomonidan to’lanadigan soliq 2 foizni, litsenziyalanadigan faoliyat
bilan shug’ullanish huquqini berganlik uchun olinadigan litsenziya yig’imlari 6
foizni tashkil qiladi.
Munitsipial ma’murlar jismoniy shaxslarga daromad soliqlari, aktsizlar,
kompaniyalardan litsenziya yig’imlari, kasb uchun soliq, foydali qazilmalarni
qazib chiqarganlik uchun soliq, jismoniy va yuridik shaxslarning mol-mulkiga

soliq solishlari mumkin. Bu soliqlar ba’zi mahalliy byudjetlarda 75 foizga etadi.
AQSh Davlat byudjetining daromadlariga nazar tashlaydigan bo’lsak,
hukumat uch bosqichdan iboratligi uchun soliqlarni uch darajaga bo’linishini
kuzatish mumkin.
AQSh soliq tizimiga xos bo’lgan rag’batlantiruvchi yondashuv boshqa har
qanday tizimga nisbatan kuchliroqdir. Bunday yondashuv faqat iqtisodiyotdagina
emas, balki jamiyat hayotida ham ko’zga tashlangan ijobiy tamoyillar va
jarayonlarning samarali rivojlanishini ta’minlaydi. Ma’lum davrlarda iqtisodiy
o’sishni jadallashtirish uchun ayrim soliq turlarining stavkalari kamaytiriladi.
Ma’lumki, AQShda har qanday aktivlar, aktsiyalar, uylar, er uchastkalaridan
olinadigan sarmoya daromadlariga soliq solinadi. Uning stavkasi ishlab topilgan
daromaddan (maosh, ish haqi, hunarmandlarning daromadlari va shu kabilardan)
olinadigan soliqlardan taxminan ikki barobar kamdir. Bu esa ijtimoiy
jamg’arilishni rag’batlantiradi. Chunki, ular sarmoyadan daromad olish huquqini
beradigan qimmatli qog’ozlarni sotib olish foydali bo’ladi.
Shuni ta’kidlash lozimki, AQSh federal byudjeti daromadlarining asosiy
qismini bevosita (to’g’ri) soliqlar tashkil etadi. Shtat va mahalliy hukumat
byudjetlariga esa bevosita (egri) soliqlar ko’proq tushadi
AQSh federal byudjetiga tushadigan daromad solig’i asosiy o’rinni
egallaydi. Ushbu soliqni hisoblash o’ziga xos xususiyatga ega bo’lib, bunda oilaviy
sharoitning ta’siri alohida e’tiborga olinadi.
Federal byudjetda jismoniy shaxslar daromad solig’idan keyin ikkinchi
o’rinda (byudjetdagi salmog’i bo’yicha) ijtimoiy sug’urta ajratmalari turadi. Bu
ajratmalar ish beruvchi va ishchi o’rtasida teng ikkiga bo’linadi. Yig’im stavkasi
har yilgi byudjet tizimiga qarab o’zgaradi.

3-diagramma.
AQSh federal byudjeti daromadlari tarkibi 18
8% 4%
3%
10% 41%
34%
AQSh federal byudjet soliqlari tarkibida, asosan, bevosita (to’g’ri) soliqlar
hissasi ko’proqdir. O’zbekiston va AQShning byudjet-soliq siyosati o’rtasidagi
o’xshashlik jihati har ikkala byudjetga ham muhim ahamiyatga molik bo’lgan
soliqlar yo’naltiriladi. Farqli jihati esa O’zbekiston Respublikasi soliq tizimida
hozirgi kunda bevosita (egri) soliqlar hissasi ko’proq, shu sababli bevosita (egri)
soliqlar ham umumdavlat soliqlarida muhim ahamiyatga ega, AQSh federal
byudjetida esa bevosita (egri) soliqlar deyarli yo’q, chunki mamlakat byudjetida bevosita
(egri) soliqlarning hissasi kam.
AQShda korporatsiya soliqlari federal byudjetdan tashqari shtat soliqlari
tarkibiga ham kiritiladi. Hozir bu soliqning stavkasi – 34%, respublikamizda esa –
12% . Жисмоний шахсларнинг
даромад солиғи
Ижтимоий суғурта солиғи
Корпорация фойдасига солиқ
Акциз йиғимлари
Қарз маблағлар

Jahonning iqtisodiy rivojlangan davlatlari qatoriga kiruvchi Germaniyada
byudjet-soliq siyosatining samarali mexanizmi yaratilgan. Germaniya byudjeti
daromad va harajatlari ma’muriy boshqaruvning uch darajasini o’z ichiga oladi:
1. Markaziy byudjet (Federal byudjet);
2. Regional byudjet;
3. Mahalliy byudjetlar.
1974 yildan boshlab davlat byudjetiga ijtimoiy sug’urta va ijtimoiy ta’minot
fondlari ham kiritilgan.
Ikkinchi jahon urushidan so’ng Germaniyada soliqqa tortish tizimi
federatsiyalar, erlar va mahalliy soliqlarga bo’linadi. Byudjet xo’jaligini mustaqil
yuritish tamoyillari umumdavlat va erlarning manfaatlarini ko’zlagan holda olib
borildi. Natijada hozirgi kunda Germaniya Respublikasida soliq tizimida 40 dan
ortiq soliq turlari mavjud.
Germaniyada soliqlar federatsiya, er, qo’shma (federal va erlar bilan
birgalikda), munitsipial, jamoa va cherkov soliqlariga bo’linadi. qo’shma soliqlar
Germaniya davlat byudjetining o’ziga xosligini namoyon etadi. quyidagi jadvalda
qo’shma soliqlarning taqsimlanishi keltirilgan:
Germaniya Respublikasida byudjetning markazlashmaganligi markaziy
byudjet vositalari mablag’larini qayta taqsimlanishi bilan emas, balki byudjet
daromadlari manbalarining qonuniy biriktirilib qo’yilishi bilan amalga oshiradi.
Shuni ta’kidlab o’tish lozimki, Germaniyada har bir soliq bo’yicha deyarli
alohida me’yoriy hujjatlar mavjud. Bu mamlakatda jismoniy shaxslardan olinadigan
daromad solig’i bevosita (to’g’ri) soliqlar ichida eng muhimi hisoblanadi. Soliqqa
tortish ob’ekti bo’lib, ish haqi, erkin kasb daromadlari, gonorarlar, kapital
daromadlari, banklar jamg’armalaridagi foizlar, ijara haqi, xususiy ish faoliyatidan
olinadigan daromadlar va boshqalar kiradi.
Germaniyada kapitaldan olinadigan daromad solig’i jismoniy shaxslardan
olinib, dividendlar va foizlarga nisbatan hisoblanadi. Byudjetdagi jami
daromadlarda ushbu soliqning salmog’i 2-3%ni tashkil etadi.

Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, soliqlar umumiqtisodiy tizimning bir
bo’g’ini hisoblanib, amalga oshirilayotgan soliq siyosati strategiyasi va taktikasi
mamlakatning makroiqtisodiy va mikroiqtisodiy ko’rsatkichlariga sezilarli tarzda
ta’sir etadi. Shunday ekan, soliq siyosatining strategiyasini va taktikasini
uzviyligini ta’minlashning asoslarini o’rganish ham muhimdir.Chunki soliq
siyosati strategiyasini chuqur o’rganib, ilmiy asoslash orqali soliq taktikasini
samaradarligini oshirish va bozor iqtisodiyotida davlatimiz va yurboshimiz
mamlakatimiz ravnaqi uchun belgilagan strategiyasiga, ko’zlagan maqsadiga
erishish oson kechadi.
Bitiruv malakaviy ishimizning nihoyasida soliq siyosatining barqarorligini
ta’minlash tizimini rivojlantirishni o’rganish asosida olingan asosiy xulosa va
takliflarni, qisqacha eks ettiramiz. Ular quyidagilardan iborat:
1. To’g’ri soliqlar asosan byudjet soliq tushumlarini ta’minlashi lozim,
ammo, bu holat ular bo’yicha soliq imtiyozlarini ilmiy jihatdan asoslangan holda
o’rganish bilan uzviy holda o’rnatish lozim. Agar, to’g’ri soliqlar yuzasidan soliq
to’lovchilarga asossiz soliq imtiyozlari berilsa, u holda to’g’ri soliqlarning ham
fiskallik xususiyatiga ham rag’batlantiruvchilik xususiyatiga ta’sir etadi. Shuning
uchun davlat bu sohadagi soliq siyosatida soliqlarning soliq to’lovchilar faoliyatiga
ta’siri bilan bog’liq muntazam monitoring kuzatishlarini olib borishni yo’lga
qo’yishi lozim.
2. Hozirgi vaqtda to’g’ri soliqlarning rag’batlantiruvchilik xususiyati asosan
milliy bozorda faoliyat ko’rsatuvchi soliq to’lovchilarga nisbatan ko’proq ahamiyat
kasb etmoqda. Biroq, xorij investitsiyasinining milliy iqtisodiyotga kirib
kelinishini rag’batlantiruvchi ta’siri bugungi kunda susayib bormoqda. Xorijiy
investitsiyaning muhim ikki tomoni mavjudki, ular bir tomondan qo’shimcha soliq
ob’ektini yuzaga keltirsa, boshqa tomondan yangi ish o’rinlarini yaratishi hisobiga
ishsizlikning oldini olishga xizmat qiladi, qolaversa, ish o’rniga ega bo’lgan
jismoniy shaxs sifatidagi soliq to’lovchilarning ko’payishiga olib keladi. Shuning
uchun to’g’ri soliqlarning xorijning to’g’ridan-to’g’ri investitsiyasini kirib

kelinishini rag’batlantirishi bilan qo’shimcha chora-tadbirlarni ishlab chiqish
maqsadga muvofiqdir.
3. To’g’ri soliqlar orqali soliq to’lovchi korxonalarning harajatlar siyosatiga
ta’sirini oshirish zarur. Chunki, korxonada amalga oshiriladigan harajatlar asosan
ikki xil tartibda moliyalashtirilib, bu tartib natijada harajatlarning soliq bazasiga
ta’sirini belgilab beradi. Korxonalarning harajatlar siyosatidagi muammolar to’g’ri
soliqlarning miqdoriga to’g’ridan to’g’ri tez ta’sir etadi va to’g’ri soliqlarning soliq
to’lovchilar faoliyatiga salbiy ta’siri ko’pgina hollarda harajatlarni mahsulot
tannnarxiga kiritilishi yoki ularni boshqacha tartibda moliyalashtirish mexanizmi
orqali ro’y beradi. Bundan shunday xulosa kelib chiqadiki, to’g’ri soliqlarning
soliq to’lovchi korxonalarning faoliyatiga ta’sirida soliq stavkasi va soliq
imtiyozlariga nisbatan harajatlarni moliyalashtirish mexanizmining ta’siri kattadir.
Bu erda davlat tomonidan korxonalarning moliyasini boshqarish siyosati
strategiyasi va soliq siyosatidagi strategik yo’nalishlarni bir-biriga
muvofiqlashtirish maqsadga muvofiq.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi - T: O’zbekiston, 2017- 46 b.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF-
4947sonli “O’zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirishning Harakatlar
strategiyasi to’g’risida” gi Farmoni.
3. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 22 yanvardagi "2017-
2021 yillardaO’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor
yo’nalishi bo’yicha Harakatlar strategiyasini "Faoltadbirkorlik, innovatsion
g’oyalar va texnologiyalarni ko’llab-kuvvatlash yili"da amalga oshirishga oid
Davlat dasturi to’g’risida"gi Farmoni.
4. Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan
quramiz. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti SH. Mirziyoevning
Qoraqalpog’iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri saylovchilari
vakillari bilan o’tkazilgan saylov oldi uchrashuvlarida so’zlagan nutqlari /
Toshkent: “O’zbekiston”, 2017. - 488 b.
5. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga
Murojaatnomasi // Xalq so’zi gazetasi, 2018 yil.
6. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga
Murojaatnomasi // Xalq so’zi gazetasi, 2020 yil.
7. Xodiyev B.Yu., Shodmonov Sh.Sh. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. - T.:
Barkamol fayz-media, 2017. - 783 bet.
8. O’lmasov A., Vahobov A.B. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik. - T.: «Iqtisod-
moliya», 2021. - 480 bet.
9. SHodmonov SH.SH., G’ofurovU.V. Iqtisodiyot nazariyasi. Darslik.-T.:
Iqtisod-moliya, 20 2 0. - 728 bet.
10. SHodmonov SH.SH., Mamaraximov B.E. Iqtisodiyot nazariyasi.
Ma’ruzalar matni. -T.: Iqtisod-moliya, 2016.-728 bet.
11. Juravleva G.P. Ekonomicheskaya teoriya. Mikroekonomika- 1, 2.
Mezoekonomika: Uchebnik / MOSKVA: Dashkov i K, 2016. - 934 s.

12. Kochetkov A.A. Ekonomicheskaya teoriya: Uchebnik dlya
bakalavrov / Moskva.: Dashkov i K, 2016. - 696 s.
13. Larionov I.K., Silvestrov S.N. Ekonomicheskaya teoriya.
Ekonomicheskie sistemi: formirovanie i razvitie: Uchebnik dlya magistrov /
Moskva.: Dashkov i K, 2021. - 876 s.
14. Jo’raev T.T., D. Tojiboeva Iqticodiyot nazapiyaci (ko’pgazmali
qo’llanmalap va tect cavollapi 1-kicm). - T.:"Fan va texnologiya", 20122
15.Mc Connell, Brue. Economics. 19th edition. Mcgraw-hill/Irwin, USA,
2021. 16. N. Gregory Mankiw. Principles of Economics, 7th edition. Amazon,
USA 2014.
17. Paul A. Samuelson, William D. Nordhaus. Economics. 19th Edition.
McGraw-Hill Companies. USA. 20 1 9.
Internet saytlari.
1. www.stat.uz - O'zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo'mitasining
rasmiy sayti.
2. www.uza.uz - O'zbekiston Respublikasi Milliy Axborot Agentligi rasmiy
sayti.
3. www.ceep.uz - O'zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi huzuridagi
Samarali iqtisodiy siyosat markazi rasmiy sayti.
4. www.ziyonet.uz

Byudjet-soliq siyosatining iqtisodiy o’sishga ta’siri

Sotib olish