Dárixanalar ushın mobil telefonlarǵa online sistema jaratıw

Tema: «Dárixanalar ushın mobil telefonlarǵ�a 
online sistema jaratıw » 
INDIVIDUAL JOYBAR  MAZMUNI
KIRISIW   3
I . TEORIYALÍQ BÓLIM
1.1. Android operacion sisteması hám onıń qollanılıwı 4
1.2. A ndr o id  o per a tsi o n sistem a sında programma jaratıw basqıshları   8
II. TIYKAR	
Ǵ�Í BÓLIM
DÁRIXANALAR USHIN ARNAL	
Ǵ�AN ONLINE SISTEMANÍ 
PROEKTLESTIRIW 12
2.1.  M a g	
�lıwm a tl a r b a z a sın pr o ektlestiriw   12
2.2.  Dárixanalar ushın arnal	
g�an sistemanıń interfeyslerin pr o ektlestiriw 15
2.3.  MySQL ma	
g�lıwmatlar bazasında ONLINE-PHARM sisteması ushın 
ma	
g�lıwmatlar bazasın jaratıw   21
2.4.  Android Studio ortalı	
g�ında ONLINE-PHARM sistemasın jaratıw   29
JUWMAQLAW   34
PAYDALAN	
Ǵ�AN ÁDEBIYATLAR DIZIMI   35
QOSIMSHALAR   36 KIRISIW
Internet tarmag�ı hám informacion texnologiyalardıń rawajlanıwı kóp hárseni
jeńillestirip   qoymay,   adamzattıń   ómiriniń   bir   bólegine   aylanıp   boldı.   Házirgi
waqitta   hámme   adamda   kompyuter   bar   desek   qátelespegen   bolamız.   Meyli
kompyuter   yáki   noutbook   bolsın   yamasa   telefon   yáki   planshet   bolsın   bular   sol
taraw qurallı bolıp esaplanadı. Bul qurallar adamlardıń kúndelikli turmısında jasaw
ushın   kereli   bolıp   qal	
g�an.   Olarda   adamlar	g�a   kerek   bol	g�an   informaciyalardın
barlı	
g�ın saqlap ózi menen birge alıp júriwge boladı. Isleytu	g�ın jumıslarin tikkeley
solar   arqalı   ámelge   asıra   aladı.   Sebebi   olar   adamlardıń   jumısın   ádewir
jeńillestiredi.   Házirgi   waqıtta   aldınları   on   yamasa   júz   adam   islegen   jumıslardı
házirgi waqıtta bir kompyuter islep atır. 
Individual   joybarda   házirgi   kúnde   aktual   bol	
g�an   informacıyalıq   jónelisinde
xizmet   kórsetiwshi   online   sistema   jaratıw   haqqında   jazıwdı   sayladım.   Sebebi   bul
taraw   adamlardıń   waqıttan   utıwına   kómeklesip   atır.   Menda   sol   maqsette
www.online-pharm.uz saytın hám mobil telefonlar	
g�a arnal	g�an ba	g�darlamasın islep
shi	
g�ıwdı aldıma maqset etip qoy	g�anman.
www.online-pharm.uz   saytın   hám   mobile   programmasın   jaratıwima
dárixanalarda	
g�i dárilerdiń bir birinen keskin parıq qılıwi hám dárilerdi hár dárixana
kirip   izlep   júrip   qádirli   waqtımızdan   utılıp   atqanımız   boldı.     Nege   endi   hámme
nárse   avtomatlasqan   dáwirde   jasap   atir	
g�anımızda   bul   dárixana   sistemasında
avtomatlastıralmaymız   dep   oylap   qaldım?!   Sonlıqtan   usı   sistemanı   jaratıwdi
aldıma maqset etip qoy	
g�anman. 
Bul menen nege erisemiz? degen soraw payda bolıwı múmkin. Bunıń menen
sol  www.online-pharm  saytı  yamasa mobile programması  arqalı dárixana	
g�a barıp
júrmesten   óz   úyińizde   otırıp   dárilerdi   izlew   sistemasınan   paydalansańız   boladı.
Jáne   qaysı   dárixanada   qaysı   dári   bahası   qansha   ekenin   bilip   otırasız.   Dárilerdı
izlew   waqtında  ózlerıńizge   jaqın  jerdegi   dárixanalar   ishinde   qaysı   dárixana   arzan
ekenin bir biri menen salıstırıw imkaniyatına iye bolasız. Jáne bul jerde dárixanalar
islew waqtı olardıń mánzili hám telefon nomerlerı jaylasqan boladı. 
3 I. TEORIYALÍQ BÓLIM
1.1 Android operatsion sisteması hám oniń qollanılıwı.
Android sistemasında islewshi milliy programmalar islep shıg�ıwdıń áhmiyeti
Android ( grekshe sóz bolıp , eki buwınlı - erkek hám uqsas ) - adam robot mánisin
bildiredi.   Bálkim   sonıń   ushın   Android   operatsion   sisteması   logotipinde   robot
súwretlengen     shı	
g�ar.   Android   operatsion   sistemasıniń   jaratılıw   tarıyxı   2002-
jıllardan   baslan	
g�an.   Mine   usi   dáwirde   Google   korparatsiyası   jaratıwshıları
E.Rubinniń programmalıq islenbelerı toplamı menen qızı	
g�ıp qaladı. Dástlep mobil
qurılmalar   ushın   jańa   operatsion   sistemanı   jaratıw   proekti   menen   úlken   sırlılıq
astında   Android   Inc.   Kompaniyası   shu	
g�ıllan	g�an.   Usi   kompaniyanı   keyinsheli
Google   satıp   aladı.   Android   -   Linux   yadrosına   tiykarlan	
g�an   kommunikatorlar,
planshetli   kompyuterlar,   elektron   kitaplar,   tsifrli   muzika   úskeneleri,   qol   sa	
g�atları,
netbuklar hám smartbuklar ushın portativ (tarmaqlı) operatsion sistema esaplanadı.
Keyinsheli Google Open Handset Alliance (OHA) alyansın payda etedi. Ol házirde
platformanı   qollap   -   quwatlaw   hám   jánede   rawajlandırıw   menen   shu	
g�illanadı.
Android   Google   tárepinen   islep   shı	
g�ılg�an   kitapxana   arqalı   qurilmanı   basqarıwshı
Java   -   qollanbasın   jaratıw	
g�a   imkan   beredi.   Android   Native   Development   Kit   Si
hám basqa  tillerde jazıl	
g�an qollanbalardı  jaratadı. 2012-jıldıń úshinshi  shereginde
satıl	
g�an   smartfonlardıń   75   protsentinde   Android   operatsion   sisteması   ornatıl	g�an,
Android   operatsion   sistemasınıń   ústinlikleri:   10   -   bázi   komentatorshilar   Android
qatar   ja	
g�daylarda   veb-syorfing,   Google   Inc.   servisları   menen   maslı	g�ınday   hám
qara	
g�anda   ózin   jaqsi   kórsetiwin   aytadi.   Android,   iOS   qa   salıstır	g�anda   ashıq
platforma   esaplanadı,   bul   ja	
g�day   onda   kóbirek   funktsiyalardı   ámelge   asiriw	g�a
imkan   beredi.   -iOS   hám   Windows   Phone   7   den   parıqlı   ráwishte,   Androidta
fayllardı   qabıl   qiliw   hám   uzatiw	
g�a   hám   imkan   beriwshi   Bluetooth   a	g�ımdi   tola
ámelge   asiriw   kerek.   FTP   -   serverin   tarmaqqa   jal	
g�aniw   toshkasi   rejimi   (PAN
xizmeti)   hám   Bluetooth   arqali   toparlı   birinshi   dárejeli   tarmaqtı   (GN   xizmeti)
ámelge   asırıw   kerek:   -   Android   -   apparatlarında   ádette,   USB   hám   yad   kartaların
almastan turıp basqa uzatiw usilları tezlik shekleniwlerinen qattiy názer kompyuter
fayllarin   tezlikte   telefon	
g�a   kóshiriwge   imkán   beriwshi   MicroSDkardrider   bar:
4 bunnan   tısqari,   iOS   hám   Windows   Phone   7   sinxronlastiriw   dástúri   (iTunes   hám
Zune),   arqalı   ámelge   asırıwdan   tısqarı,   birde-bir   fayllardı   telefonnan/telefong�a
tuwrıdan-tuwrı uzatıw múmkin emes. Android operatsion sistemasında	
g�ı telefonlar
bolsa   yad   kartası   fayllar   sisteması   USB   mass   storage   devive   (fleshka)   da   uzatıw
imkaniyatına   iye:-   Aldinnan   programmanı   (tekserilmegen   qollanbalardan)   <misal
ushin, yad kartasinan> ornatıw ruxsat berilmegenine qaramay usi sheklew apparat
sazlawlarda hár dayım	
g�i qurallar járdeminde óshiriledi. Bul ja	g�day bolsa internet-
jal	
g�anıwlarsız   programmalardı   telefonlar   hám   planchetlerge   ornatiw	g�a   imkán
beredi   (misal   ushin,   Wi-Fi-   jal	
g�anıw   toshkalarına   iye   bolma	g�an   hám   ádette   júda
qimbat   túrdegi   mobil   internetke   pul   sariplawdı   qálemeytu
g�in   paydalaniwshilar
ushin), hámde bárshe qálegenlerge Android ushın qollanbalardı biypul jazıw hám
apparatinda test sinawlarınan 11 ótkiziw imkanin beredi. Sol menen birge iOS hám
Windows   Phone   7   de   hátte   óz   programmalarin   tarqatiwdi   qálemegende
proektlestiriwshiniń belgilew dizimin satıp alıw kerek bolatu
g�in edi; - Androidtan
ARM,   MIPS,   x86   day   túrli   apparatlı   platformalarda   paydalanıw   múmkin;-
Qollanbalar basqa muqabıl Google play magazinleri bar, mısal ushın Amazonnan
Appstore   for   Android,   Opera   Store,   Yandex   Store.   Android   operatsion   sisteması
ushın   telefonlar   islep   shi	
g�ariwda   házirde   bir   qansha   kompaniyalar   Android   ushın
óz   telefonın   satıw	
g�a   shı	g�arıp   atır.   Máselen   HTC   kompaniyasıniń   Dream,   Magic,
Droid   hámde   Motorola   kompaniyasıniń   motorola   Droid   telefonlaridır.   Motorola
Droid shi	
g�arıl	g�anınan keyin birinshi hápteniń ózinde Motorola kompaniası 150000
ta telefondı satıw	
g�a úlgerdi. Android grafik rekimi hám animatsion ortalı	g�ı qal	g�an
iPhone,   Windows   mobile   sistemaları   dárejesine   kóteriw   maqsetinde   usi
sistemalardıń   programmalıq   táminatınan   Androidta   jaratıla   basladı   (máselen   -
compass). Siz - compassti 99$ liq iPhoneda ushratpawıńiz múmkin biraq buni 99$
liq   Droid   telefonlarina   biypul   júklep   alıwińız   yáki   standart   ornatıl	
g�an   kompastan
paydalanıwıńız   múmkin.   Házirgi   kúnde   HTC   Droid   telefoni   Amerikada   50$
arzanlasıw	
g�a   úlgerdi.   Usınday   telefonlardiń   bahaları   hám   qásiyetleri   kestede
salistırıń(Qollanba   4).   Android   operatsion   sisteması   ushın   jaratıl	
g�an
programmalarda	
g�ı qosımsha qolayliqlar: Ápiwayi paydalanıwshı ushın jáne kóplep
5 programmalıq dástúriy táminatlar jaratılg�an bolıp bular sizge bir  qatar  qolaylıqlar
jaratıw	
g�a   xizmet   qiladı.   Máselen   Quickpedia   -   Wikipedia   menen   islew   ushın
jaratıl	
g�an.   Bunda   programma   Wikipedia   12   betin   sizdiń   telefon   ekranı   kólemine
maslastırıp kórsetedi. Siz kórgen maqalanıń teksti yadqa saqlap qoyıw imkaniyati
bar. Life360 - sizge qaysi pútin rayon boylap ma	
g�lıwmat uzatıw	g�a yaki qabıllaw	g�a
járdem   beredi.   Programma   kóbirek   tawlı   aymaqlarda   qáwip   qáterden   saqlaniw
ushin   kerek   boladi.   Máselen   siz   tawlı   aymaqtı   úyreniwshi   adamsız,   aymaqti   qar
basiw   qáwipin   esaplap   shi	
g�ip   buniń   70%   anıqlı	g�ına   isenim   payda   qıldınız   sonda
programma   arqalı     awilda	
g�i   hámme   puqaralardiń   mobil   telefonına   eskertiw
uzatıwıńiz   múmkin.   Locale   -   sizdi   hár   minutta   biyzata   qılatu	
g�ın   telefondı
baqlawshı  programma bolıp   telefonıńızdı  qaysı  aymaqta qanday rejimde bolıwın
belgilep   qoyasiz.   nátiyjede   GPS   arqalı   baqlap   atır	
g�an   telefonıńız   belgilengen
aymaqqa kirgende terbelis rejiminde iske túsetu	
g�ın yamasa qońıraw rejiminde iske
túsetu	
g�ın boladi. Endilikte Android jáne bir imkaniyatin usındı. Ya	g�nıy Microsoft
Offiсe 2007 Word, Excel hám PowerPoint ta jaratıl	
g�an fayllardı oqıw hám olardı
telefonıńizdıńózinde   jaratıwıńız   ushin   QuickOffiсe   programması   jaratıldı.   Siz   bul
programma   menen   biymálel   Microsoft   Offi с e   programmalarında   jaratıl	
g�an
fayllardı   oqıp   olar	
g�a   ózgerisler   kiritip   yadqa   saqlap   qoyıwıńız	g�a   boladı.   Android
sistemada   islewshi   milliy   resurslar   analizi   házirgi   kúnde   hár   bir   adam   óz   mobil
telefonina   iye   hám   biz   telefonlardıń   modelleri   haqqında   kóp   esitkenbiz.
Telefonlardıń   modellerine   qarap   saylaymız   hám   bahasida   usı
g�an   baylanıslı   dep
oylaymız.   Mobil   telefonniń   bahası   bir   tárepten   onda   islep   atır	
g�an   operatsion
sistema	
g�a da baylanıslı. Telefonımızda islep tur	g�an programmalıq táminat tekqana
onıń   bahasına   emes,   telefonnıń   basqa   qásiyetlerin   hám   qolaylıqlarında   belgilep
beredi.   Búgingi   kúnde   mobil   sistemalar   tarawında   qollanıp   atır	
g�an   13   tiykar	g�ı
programmalıq támiynatlar Symbian, Windows Mobile, iPhod systemasi, Android,
Web   OS   jáne   bir   ashıq   kodlı   jas   sistema   Samsung   Electronics   tiń   keshe	
g�ana
jaratıl	
g�an Bada sisteması. Búgingi kúnde júda tez tarqalıp atır	g�an mobil qurılmalar
ushın   jaratıl	
g�an   ashıq   kodlı   operatsion   sistema   -   Android   sisteması   esaplanadı.
Android tarıyxı (Operatsion Sistemanıń jaratılıwı hám basqan jolı) 1991- jıl Linus
6 Torvalds   baslap   bergen   erkin   hám   ashıq   kodlı   operatsion   sistemalar   2007   jılg�a
kelip telefonlardı  da iyeley basladı.  Tiykarında bul  qanday baslan	
g�an edi?   2005-
jıl   iyul   ayında   Google   kompaniyası   telefonlar	
g�a   programma   islep   beriw   menen
shu	
g�ıllanatu	g�in   Android   Inc.   atlı   kishi   kompaniyanı   satıp   aladı.   Usı   Android   Inc.
kompaniyasınıń tiykarın salıwshılardan biri Andy Rubin búgingi kúnde Googlediń
mobil   baylanısı   menen   shu	
g�ıllanıwshı   bólimine   basshılıq   qıladı.   Andy   Rubin
Biznes hápteligi (Business  Week) gazetasına bergen intervyusında : - Iyesın jaqsı
túsinetin   telefonlar   jaratıw   ushın   úlken   májbúriyat   bar   dep   aytıp   ótken   edi.   Bunı
qarań   haqiyhattanda   2007   jıl
g�a   kelip   Google   pútkil   dunyanı   hayran   qaldırıw	g�a
esiredi, ya	
g�nıy anıq sol jılıol Symbian, Windows mobile, iPhone sistemaları menen
básekilese alatu	
g�ın jańa mobil sistema	g�a tiykar saldı. Siz - Xosh ne qılıptı, telefon
operatsion   sistemaları   (OS)   jáne   birewge   kóbeydide!   dewińiz   múmkin.
Haqiyqatdan da birewge kóbeydi bıraq olardan pútkil parıq qilatu	
g�ın edi.  Bul parıq
unig   tiykarinda   Linux   Kernel   2.6   dan   paydalanil	
g�aninda   edi.   Awa   endi   Linux
kompyuter   yaki   notebuklarda   telefonlarda   da   bar.   Sol   tárizde   2007   jıl   noyabrde
Google   tárepinen   shólkemlestirilgen   Open   Handset   Aliance   (OHA)   hámmege
Goolge   Android   Software   Developing   Kit   (SDK)   nı   kórsetti.   OHA  	
g�a   birinshi
bolıp   HTC,   LG.   Samsung,   T-mobile   kibi   kompaniyalar,   keyin   ala   bolsa
protsessorlar   hám   chiplar   boyınsha   islewshi   QUALCOMM   hám   Texas
Instrumentslar a	
g�za boldı.   Házirgi OHA 	g�a 47 programmalıq hám texnik bólimler
menen   14   isleytu	
g�ın   kompaniyalar   a	g�za   bol	g�an.   2008-jıl   21-oktyabrde
programmistlerdi   quwantıratu	
g�in   waqıya   júz   berdi,   ya	g�niy   OHA   Android   ashıq
kodlı   dep   jariyalandı.   Android   OHA   GPLv2   hám   Apache2.0   litsenziyaları
tiykarında 1.5 versiyası hámmege usınıldı..
 
7   1.2. A ndr o id  o per a tsi o n sistem a sında proǵramma jaratiw basqishlari.
Android   -   yadro   Linux   járdeminde   mobil   telefonlar,   planshet   kompyuterler,
aqıllı   sa	
g�atlar,   televizorlar   hám   smartbuks   ushın   biypul   operatsion   sistema.   Open
Telefon   Alliance   islep   shı	
g�ılg�an   hám   Google   tárepinen   iyelik   qil	g�an.   2008   jıl
sentyabr   ayında   birinshi   versiyasi   shi	
g�arıla   basladı(OZOD   BERI).   40   sistemanı
jańalanıwlar   bar   edi.   Usı   jańalanıwlar   qáte   ózgerisler   menen   baylanıslı   hám
sistema	
g�a   jańa   qásiyetler   ádette   qosadı.   Google   dástlep   Android   robotlar   tanıqlı
versiyalarında   at   beriwden   bas   tarttı.   1.5   teb   baslap   sisteması   hár   bir   versiyası
shirinlikler   temasında   sobstvennoe   kodovoe   atin   aladı.   Code   atları   latın
alifbesindegi alifbe tártibinde beriledi.
Versiya 3.1 ten baslap, jańalaniw hár 6 ayda shı	
g�adı. Konferensiyada Google
I/O   2014   shı	
g�ıwshilar   ushin   házirshe   joq     Android   operatsion   sisteması   kod-atli
"L" (Lollipop) jańa versiyasiń usindı.   Házirshe sistemanıń 12 versiyasın shı	
g�ardı.
2015-jıl   may   ayıniń   statistikasina   tiykarlan	
g�an   versiyalar   bólistiriliwi
tómendegishe:
 2.2.x(Froyo)  ▼ 0,3 % 
 2.3.x(Gingerbread)  ▼ 5,7 % 
 4.0.x(Ice Cream Sandwich)  ▼ 5,3 % 
 4.1.x(Jelly Bean)  ▼ 15,6 % 
 4.2.x(Jelly Bean)  ▼ 18,1 % 
 4.3.x(Jelly Bean)  ▼ 5,5 % 
 4.4.x(KitKat)  ▼ 39,8 % 
 5.0.x(Lollipop)  ▲ 9,0 % 
 5.1.x(Lollipop)  ▲ 0,7 % 
Android 2.2 Froyo
OS Android, yad hám islew
Uliwma optimallastırıw.
Bunnan   tısqarı   JIT-kompilyatsiya   járdeminde   programmalar   tezligin   asırıw
aldınnan chrome ámelge asırılıp atır	
g�an brauzeriniz JavaScript-motor integratsiya.
8 Microsoft   Exchange   ushin   islep   shıg�ılg�an   qollap-quwatlaw   (qáwipsizlik   siyasatı,
avtomatik aniqlaw, kóriw GAL, kalendarlar, uzaq xizmeti).
Telefon   hám   brauzer   yarlik   arqali   keńeytirilgen   programma   ushırıw,   USB
hám  Wi-Fi  arqalı  qosıl	
g�an  iskerligi  teriń. Mobil  ma	g�lıwmatlar	g�a kiriwdiń aldın	g�i
qabiyletleri qosıl	
g�an.
Topar   qábiyletin   hám   avtomatik   jańaliqlardı   qosimshalar   Android   Market
penen   islew   ushin   arza   jańalan	
g�an.   Tez   bir   neshe   klaviatura   hám   olardiń   mas
sózlikler   ortasında   birinen   ekinshisine   ótiw   blutooth   arqalı   Dawıslı   teriw   hám
baylanıs almasıw brauzerinde Fields fayldı júklep aliw ushın keńeytirilgen yadında
dástúrler ornatıw ushın Support, Support Adobe Flash 10.2 bunday 720p bir qarari
menen   4-dyumli   ekran	
g�a   sıpatı   ultra-joqarı   anıqlıqta   (320   dpi)   menen   ekranlar
qollap-quwatlaydı.
Android 2.3.x 	
Ǵ	in	ǵerbread
Jańalan	
g�an   paydalanıwshı   interfeysi   dizayn   ultra-joqarı   ekran   registri   hám
qararlardı   (WXGA   hám   joqarı)   qollap-quwatlaw,   ajiralmas   qarar   SIP   VoIP-
telefoniya   video   format   WebM   /   VP8,   orinlaw   ushın   qollap-quwatlaw,   sonıń
menen   birge   standart   AAC   audio   qollap-quwatlaw.   Sistema   qollap-quwatlaw
nusqa kóshiriw hám jaylastiriw.
Bir   neshe   tiyiw   ushın   qollap-quwatlaw   menen   birge   qayta   islengen   dástúriy
klaviatura,   audio,   grafika   hám   kiriw   bólimi   tarawında   oyın   shı	
g�arıwshılar   ushın
Enhancements.   Ajıralmas   kóbirek   Sensor   ushın   qollap-quwatlaw   (máselen
jiroskopun   hám   barometr   ushın).   Uzaq   júklew   ushın   Download   menedjeri,
keńeytirilgen   kúsh   basqarıw   hám   baqlaw   qılıw   qollanbaları,   ajıralmas   bir   neshe
kameralar ushın qollap-quwatlaw.
Android 4.0 Ice Cream Sandwich
Ice Cream Sandwich jiynalısında Google I / O 2011 jılda 10-may jariyalandı
hám birge  smartfon Galaxy Nexus penen Shártnama imzalandı.
4.0.1 versiyasi
OS Android tiykarında planshetler, smartfon hám  basqa qurılmalar  ushın bir
qabiqtan paydalaniw, ósmir API Open - integratsiyası ushın API úskeneleri, dawis
9 ushın   Real-waqit   Transport   Protocol   API   qollap-quwatlaw.   Keńeytirilgen   dag�aza
qatarların (satri) ózgertiriw. E-mail menen islew ushin xabarlar hám Menyu tekstin
tez   óshiriw,   kamera,   telefon   wazıypaları   (qońırawlarına)   kiriw,   paydalanıw   ushın
yarlik   Modified   panel   qor	
g�anıwı.   Keńeytirilgen   teks   kiritiw   hám   spell   checking
Superior dawıs rejimi, internet trafikden paydalaniw baqlaw sistemasınan ibarat.
Palatalardıń jaqsılaw : a panorama tartisiw jariyalaw, dástúriy táminat kórinis
barqararlı	
g�ı   real   waqıt   paytında   video.   Operatsion   sistema   tárepinen   ekran
kórinisin qollap-quwatlaw ushın mólsherlengen.
Yarliklar menen jańalan	
g�an brauzer, Goolge Chrome sinxronlastırıw. Bunnan
tısqarı   tirsekli   val   ushın   qollap-quwatlaw   menen   yadro   WebKit   qidiriwi
jańalan	
g�an.   Keńeytirilgen   qáwipsizlik:   iyesine   tolıq   shifrlaw   qurilmalari.   ASLR
jańa VPN API arqalı qurılmanı blokirovka qılıw Wi-Fi Direct qollap-quwatlaw.
Android 4.1 / 4.2 / 4.3. Jelly Bean
Google   27-iyun   2012-jıl       I   /   O   Google   ózgerisler   tiykarlan	
g�an   interfeysin
úzliksiz   islewine   tásir   Nexus   7  menen   Android  4.1   Jelly   Bean   kestesiniń   keyingi
versiyasın jariyaladı. Taza jańalaw islewi jaqsi jańalıq alıp keldi - parallel ráwishte
CPU hám GPU sebepli  ayırım Android 4.1 qurılmalarda bul sekundina basina 60
kvadrat   chastota   isleydi.   Nexus   10   plansheti   Oktyabr   ayinda   hám   Nexus   4
smartfoni   toliq   Android   4.2   Jelly   Bean   operatsion   sistemasın   jariyalandı.   Iyul
ayinda   rasmiy   ózgeris   kishi   ózgeris   penen  operatsion   sisteması   Android  4.3   Jelly
Bean   jarıya   qılındi.   Sımsız   video   uzatıw   hám   televizorlar   mas   texnologiya
Miracast   boyınsha   oyınlar   ushın   qollap-quwatlawshılar   bar.   Panel   eskertıwler
paydalaniw   imkaniyatına   iye.   Qurılma   bir   docking   stanciyasina   jal
g�an	g�an   yaki
uyqı ja	
g�dayında bol	g�anda jańa kútiw Daydream, ol  sizdiń albomińız túrli  paydalı
ma	
g�liwmat. jańalıqlar. hawa-rayı, yaki ápıwayı súwretlerdı kósetıwi múmkin.
Endi házir Googleda bunday ushrasıw	
g�a aviakompaniyasi bilet yaki usınıs 
sıpatında túrli tiyisli kontentin tabıw ushin Gmail háreketleniw, hám bir esletpe 
kartanı jaratıwıńız múmkin. biraz jaqsılaw aldi. Keyin siz ekranda qulıp vidjet 
qoyıwıńız múmkin. Jańalan	
g�an kamera interfeysi. 3.4 tarmaqlar Linux yadrosi 
10 óshiriw. Kótergen klassik plansheti interfeysi 3.0-4.0.4 isletiledi.
Android 4.4 KitKat
2013jıl Oktyabr Google Android keyingi KitKAt   versiyasın usındı. Android
RAM   512   Mb   penen   hám   arzan   bahalardag�i   smartfonlar   ushın   optimallastırıldı.
GOOGLE   Android   jańa   versiyasi   menen   birge   smartfon   GOOGLE   Nexus   5
Innovacions Version jariyalandı.
4.4 versiyası
Hár   dayim   aktiv   dawıslı   járdemshi   kerek   emes   ekran	
g�a   tiyip   siz   tek   <<0K
GOOGLE>> buyrıq beriń yáki tabıw kerek dep aytıwdıń ózi jeterli. 
Meniń   nomerimdi   Smart   "Contact"   taw	
g�an   bolsa,   telefon   qońıraw   qaysı
shólkemnen   ekenin   Google   Maps   anıqlaw   ushın   háreket   qıladı.   Baylanıs   orayı
Hangouts   App   qılıw   hám   video   qońırawlardı   qabıl   qılıw,   jiberıw   hám   S М S   hám
ММ S-xabarlardi   qabıl   qılıw   hám   GIF-kórsetiwler   menen   úlesiw   ushin   xabar
beredi.
Android 5.0 / 5.1 Lollipop
"Materiallar   dizayn"   -   ápiwayilıq,   jarqınlı	
g�ı   tınıqlı	g�ı   hám   funkcional
tiykarlan	
g�an   jańa   kompanenti   paydalanıwshı   interfeysi.   Lock   ekranda   eskertiwler
birewin ashıw ushın siz onıń ústine eki márte basıwıńız kerek. Tezkar sazlamalar
men у u qosıl	
g�an. Avto ekran jarqınlı	g�ı astında qayta islengen ja	g�dayı da bar.
11 II.  DÁRIXANALAR USHIN ARNALǴ�AN ONLINE SISTEMANI
PROEKTLESTIRIW .
2.1 Ma	
ǵ�mıwmatlar bazasın proektlestiriw
Ma	
g�lıwmatar   bazası   bul   tiykarınan   quramalı   saytlardı   jaratıw   ushın   eń
áhmiyetli   qural   bolıp   xizmet   qıladı.   Zamanagóy   saytlardıń   kópshiliginde
ma	
g�lıwmatlar   bazası   boladı.   Sayt   jaratıwda   ma	g�lıwmatlar   bazası   ne   ushın   kerek
boladı degen soraw bárshe web sayt  jaratıwdı  endi  baslap    atır	
g�an adamda payda
bolıwı tabiyiy. Ma	
g�lıwmatlar bazasınıń atqaratu	g�ın xizmeti, saytta jaratılıp atır	g�an
bárshe   ma	
g�lıwmatlardı   saqlaydı.   Bizler   ma	g�lıwmatlar   bazasın   saqlap   nege
erisemiz?   Saqlaw   arqalı   bizler   bazamızda	
g�i   ma	g�lıwmattı   ózlerimizge   kerek
bol	
g�ansha programmalastırıw tilleri járdeminde saytta shaqırıp alıw	g�a boladı. Bul
bizlerge   eń   jaqsı   hám   paydalı   sheshim!   Sayt   jartıwda   aldın   ma	
g�lıwmatlar   bazası
hám   programmalastırıw   tili   degen   túsinik   bolma	
g�an.   Sonıń   ushın   ol   kezleri
waqıttan   uttırıw   hám   yad   kólemin   kóp   iyelep   turatu	
g�ın   bol	g�an.   Kázirde
ma	
g�lıwmatlar   bazası   járdeminde   avtomatlasqan   web-sayt   islesek   boladı.   Sonıń
ushında ma	
g�lıwmatlar bazası menen programmalastırıw tilleri bir birinen ajıralmas
bolıp barmaqta.
Házirgi   kúnde   internet   jedel   rawajlanıp   kelmekte.   Sonlıqtan   internetke
bol	
g�an talapta so	g�an say   joqarı dárejede desek qáelespegen bolamız. Informaciya
texnologiyalari   tarawında   paydalanıwshılar	
g�a   xizmet   kórsetiwshi   firmalar   júda
kóp.   Shet   ellerde   internet   magazin   házirgi   kúnde   joqarı   natiyjelerdi   iyelep   atır.
Atap aytatın bolsaq olar:
 Amazon
 Alibaba
 Aliexpress
 h.t.b
Ózbekistanda  IT jónelisi boyınsha xizmet kórsetiwshi saytlar:
 Olx.uz
 korzinka.uz
12  dasturchi.uz
 h.t.b
Sonlıqtan usı tarawdi rawajlandırıw ushın jáne bir xizmet kórsetiwshi  online
sistema   jumısın   islemekshimiz.   Saytım'izdı   hám   mobile   programmamızdı
jaratıwdan   aldın   onıń   proektin   hám   islenetug�ın   jumıslarımızdıń   rejesin   dúzip
shi	
g�ıwımız kerek. Birinshi saytımızdıń proektin islep shı	g�amız. Sebebi saytımızdı
islemey   turıp   mobile   programmamızdı   isley   almaymız.   Mobile   programmanı
jaratıw   ushin   o	
g�an   baza   kerek   boladı.   Bizlerdiń   bazamız   sál   quramalılaw
bol	
g�anlı	g�i sebepli bizler o	g�an sayt jaratıp hám saytta	g�ı bazadan json arqalı bazanı
Android   Studio	
g�a     shaqırıp   alıwımız   kerek   hám   mobile   programmamızdi
jaratıwımız   kerek.   Demek   jumıstı   PhpMyAdmin   programmasında   bazalardı
proektlestiriwden   baslaymız.   Bunıń   ushın   bizlerge   integrallasqan   local   server
programması kerek boladı. Men Open Server programmasın tańladım.
Bazani jaratıwımız ushın bizler dáslep   Apteka   degen baza jaratıwımız kerek.
Apteka   bazasınıń   ishine   kerekli   tablicalardı   jaratamız.   Bular   tómendegi   tablicalar
bizlerge kerek boladı.
 apteka
 data
 location
 migrations
 password_resets
 users
13 Apteka tablicası
Apteka   tablicasınıń   ishinde   bizler   dárixanalardiń   mag�lıwmatların   kiritip
shi	
g�amız. Tómendegi kestede kórseńız boladi.
Id name address phone image work_time created_at updated_at
Bul   kestede   id   nomerlew   xizmetin   orinlaydı   ya	
g�nıy   kestemizge   kiritilgen
Dárixanalardıń tártiplesken izbe - izligin belgilep turadı; 
Name -  bul jerge Dárixanalardıń atları jazıladi;  
Address -  bul jerge Dárixananıń mánzili jazıladı.
Phone  - bul jerge Dárixananıń telefon nomeri jazıladı.
Image  - bul jerge Dárixana fotosı yamasa brandti image.jpg mánzili jazıladı.
Work_time  - bul jerge Dárixananıń jumıs islew waqtı jazıladı.
Created_at  -
Updated_at  -
Data tablicası
Data   tablicası   ishine   bizler   dáriler   dizimin   kiritip   shı	
g�amız.   Tómendegi
kestede kórseńiz boladı.
Id apteka_id location_id Name Firm Content Time_pro Expiry_date price
Bul   kestede   id   nomerlew   xizmetin   orinlaydı   ya	
g�nıy   kestemizge   kiritilgen
Dárixanalardıń tártiplesken izbe - izligin belgilep turadı; 
apteka_id   -     bul   jerge   kiritetu	
g�ın   dárimiz   qaysı   dárixana	g�a     tiyisli   bolsa   sol
dárixana  id  nomerin jazamız;
location_id   -   bul   jerge   kiritetu	
g�ın   dárimiz   qaysı   aymaqqa   tiyisli   bolsa   sol
aymaqtıń   id  nomerin kiritemiz;
name  - bul jerge dári atın kiritemiz;
14 firm  - bul jerge bolsa dári qaysi firmag�a tiyisli bolsa sol firma atı jazıladı;
content   -   bul   jerge   dári   haqqında   onıń   quramı   haqqında   ma	
g�liwmatlar
jazıladi.
time_production  - bul jerge dári islep shi	
g�ılg�an sánesi jazıladı.
expiry_date   -   bul   jerge   qaysı   sánege   shekem   jaramlı   ekenligi   haqqında
jazıladı;
price  - bul jerge dáriniń bahası jazıladı.
Location tablicası.
Location tablicasına bizler ulıma aymaqlardı Qala hám rayonlardı bólip kiritip
shi	
g�amız. Onıń ushın bizler tómendegi kestenı jaratıwimiz kerek;
id location people longitude latitude
location  -  bul jerge aymaqlardıń ya	
g�nıy qala hám rayonlardıń atları jazıladı;
people  - bul jerge sol aymaqta qansha adam jasaydı solardıń sanı kiritiledi;
2.2  Dárixanalar ushın arnal	
ǵ�an sistemanıń interfeyslerin pr o ektlestiriw  
Mobile telefonlar	
g�a arnal	g�an programmamızdıń qisqasha proekti tómendegi 
kóriniste boladı:
15 Mobile telefonlarǵ�a arnal	ǵ�an pro	ǵrammamız	ǵ�a túsinik berip ótsem.
Header bólimi haqqında.
Aspan-kók reń menen belgilengen bólimi header (saytımız bas bólimi) bolıp
esaplanadı.   Bul   jerde   saytımız   benen   tikkeley   baylanıslı   bol	
g�anlı	g�ı   sebepli
Saytımız ati hám logotipi jaylasqan boladı. Bul jerde jáne menyu jaylasqan boladı.
Bul menyu tómendegi izbe-izlikte boladı.
 Karta
 Jańaliqlar
 Sayt
 telegram bot
 Avtor 
Karta   -   bóliminde   saytımız   bazasına   kiritilgen   dárixanalardiń   jaylasqan
aymaq   kartası   keltirilgen   boladı.   Bunıń   qolaylıq   tárepi   paydalanıwshılar	
g�a
ózlerine   kerek   bol	
g�an   dárixanalardiń   qayjerde   jaylasqanli	g�i   haqqında   tolıq
ma	
g�liwmat alsa boladı.
Jańaliqlar   -     bóliminde   bolsa   dárixanalardiń   paydalanıwshılar	
g�a   berilgen
aktsiyaları   hám   shegirmeleri   haqqında   ma	
g�liwmatlar   alsa   boladı.   Jánede   jańadan
shiqqan   dárilerdıń   reklamaların   ani	
g�iraq   aytsaq   qaysi   keselliklerge   em
bolatu	
g�inli	g�i haqqında ma	g�lıwmatlar alsa boladı.
Sayt   -   bóliminde   Mobile   programmamız   arqalı   saytımız   benen   tikkeley
baylanısıw	
g�a boladı.
Tele	
ǵram bot  - bul bólimde Telegram bot mánzili jazil	g�an boladı. Házirde sır
emes   kóplegen   paydalanıwshılarımiz   telegram	
g�a   kiredi.   Sonıń   ushın   bizler
paydalanıwshılar	
g�a xizmet kórsetiwdi jaqsılaw hám qolaylıqlar jaratıw maqsetinde
telegram arqalıda olar	
g�a xizmet kórsetiwshi bot hám kanal jaratıwımız kerek. Bul
telegram   mánzilinde   kanalımızda   kóplegen   ma	
g�lıwmatlardı   alsa   boladı.
( Joqarıda	
ǵ�i jańaliqlar bólimde	ǵi xabarlar tele	ǵram mánzili arqalıda kórsetiledi ). 
Avtor   -   bul   bólimde   paydalanıwshılar   avtor   menen   baylanısıw	
g�a   boladı.
Avtor   haqqında   tolıq   ma	
g�lıwmatlar   hám   telefon   nómeri   jaylasqan   boladı.
Paydalanıwshılardıń usınıs hám pikirleri bolsa avtor menen baylanısıw	
g�a boladı.
16 Body (tiykarg'i bólim) haqqında.
Body   bólimi   Mobile   programmamızdiń   tiykar	
g�ı   bólimi   esaplanıp   ol   jerde
programmamızdıń   tiykar	
g�ı   xizmetleri   ámelge   asırıladi.     Bul   bólimde   izlew
sistemasın isleymiz. Islew sisteması tómedegi kóriniste boladi.
Dári atın kiritiń
Aymaqtı tańlaw (Select)
Izlew(button)
Bul   jerde   paydalanıwshılar   óz   keselin   anıqlap   shıpakerlerdın     kórsetpesi
menen berilgen dárilerdi saytımızdın body bóliminde jaylasqan Izlew sistemasınıń
(Dári   atın   kiritiń)   degen   jerge   jazadı   hámde   ózleri   tur	
g�an   aymaqtı   (Bul   jerde
aymaqlar Select formasında kiritilgen boladı)   arqalı tańlaydi hám izlew túymesin
basadi. N á tiyj e  t ó m e nd e gi   sx e m a  k ó rinisind e  b o l a d ı.
Dárixana atı Dárixana
mánzili Dárixana
telefonı Dári atı Múddeti Bahası
Bul   jerde   izlegen   dárimiz   bir   apteka   kórinisinde   kórsetilgen.   Eger   siz   saytta
yáki   mobile   telefonıńız   arqalı   dárińizdi   izleseńiz   sizge   dári   qaysi   dárixanada   bar
bolsa sol  dárixanalardıń dizimin joqarda	
g�i  keste  mısalında shi	g�arip beredi. Keyin
paydalanıwshılar   dárilerdiń   bahaların   salıstırıp   kórip   ózlerine   jaqın   aralıqta	
g�i
dárixana	
g�a barıp alıp qaytsa boladı.  
Footer bólimi haqqında.
Footer   bólimi   -   bul   mobile   programmanıń   tómengi   bolimi   bolıp.   Bul   jerge
islenip   atır
g�an   proektimizdiń   paydalanıwshılar	g�a   xizmet   kórsetiwshi   firmamız
haqqında hám sol firmamız telefon nomerin kiritip qoymaqshıman.
17 Saytımız paydalanıwshılarg�a xizmet qılatu	g�ın bol	g�anlıqtan , interfeysimizdi
paydalanıwshılar	
g�a   jaqsı,   ápiwayi,   túsinikli   hám   qolaylı   etip   jaratıw   maxsetke
muwapıq   boladı.   Paydalanıwshılar	
g�a   itibarin   qaratıw   ushın   hám   olardıń   esinde
qalıwı   ushın   logotipi   jaqsı   kózge   túsetu	
g�ın   bolıwı   kerek.     Sebebi   házirde   saytlar
júda   kóp   bol	
g�anlı	g�i   sebepli   paydalaniwshılarda   sayttıń   dizaynı   hámde   olar	g�a
jaratıl	
g�an   qolaylıqlarına   itibar   qaratadı.   Paydalanıwshılar	g�a   jaqsı   bolıwı   ushın
saytımızdiń dizaynın jaqsı qılıp hám islew prinsipin apıwayi qolaylı qılıp islewimiz
kerek.  
Online-pharm.uz saytımız kórinisi usınday kóriniste boladı.
Paydalanıwshılar	
g�a   itibarin   qaratıw   ushın   hám   olardıń   esinde   qalıwı   ushın
logotipi   jaqsı   kózge   túsetu	
g�ın   bolıwı   kerek.     Sebebi   házirde   saytlar   júda   kóp
bol	
g�anlı	g�i   sebepli   paydalaniwshılarda   sayttıń   dizaynı   hámde   olar	g�a   jaratıl	g�an
qolaylıqlarına   itibar   qaratadı.   Paydalanıwshılar	
g�a   jaqsı   bolıwı   ushın     saytımızdiń
dizaynın jaqsı qılıp hám islew prinsipin apıwayi qolaylı qılıp islewimiz kerek.  
18 Header bólimi.
Saytımızdıń   aspan-kók   reń   menen   belgilengen   bólimi   bul   header   (sayttıń
joqarg�i bólimi) bolıp esaplanadı. Bul jerde Saytımız logotipi hám saytımız ati hám
uranı jaylasqan boladı. 
Body bólimi.
Saytımızdıń sarı reń menen belgilengen bólimi bolsa bul   body   (saytımızdıń
dene)   bólimi   bolıp   esaplanadı.   Bul   bólim   sayttıń   tiykar	
g�ı   bólimi   bolıp   bul   jerde
paydalanıwshılar   ózlerine   kerek   bol	
g�an   dárini   izlew   ushıń   search   (izlew)
funktsiyasın qoyamız. ol tiykarınan tómendegi kóriniste boladı.
Dári atın kiritiń  
Aymaqtı tańlaw (Select) Izlew(button)
Bul jerde paydalanıwshılar Dári atın kiritiń degen jerge ózlerine kerek bol	
g�an
dári   atın   jazıp,   Aymaqti   tańlaw   degen   jerden   ózleri   jasap   atır	
g�an   aymaqtı   tańlap
(select   formasında   boladı)   bolıp   izlew   túymesin   basadı   hám   ózlerine   kerekli
nátiyjege iye boladı. Bul nátiyje tómendegi kóriniste boladı. Mısalı:
id Dárixana
Atı Dárixana
Mánzili Dárixana
Telefonı Dári atı Múddeti Bahası
1 Ajiniyaz
Nukus Nókis
Tórkul
gúzari
 45 jay +998913916778 Цитрaмoн 25.05.18
25.11.18 2000
sum
Joqarıda   kórgendey   formada   izlegen   dárińiz   dárixanalar   tiykarında   shi	
g�arip
beriledi. Paydalanıwshılar  bul jerde ózlerıne jaqın mánzilde jaylasqan  dárixanalar
ishinde   qaysı   birinde   izlegen   dárisi   arzan   ekenligin   salıstırıw   imkaniyatına   iye
boladı  hám  ózlerine qolaylı  bol	
g�an dárixana	g�a  barıp ózlerine  kerek bol	g�an  dárini
al'ip qaytsa boladı. 
19 Jáne   bul   body   bóliminde   qosımsha   retinde   bizler   Dárixanalardıń
paydalanıwshılarg�a   berilgen   shegirmeleri   hám   firma   dárilerin   kórsetiw   ushın
reklama bólimi etip qoymaqshımız. 
Footer bólimi.
Sayttıń   bul   bóliminde   bizler   avtor   haqqında   tolıq   ma	
g�lıwmatlardı
jaylastıramız.   Paydalanıwshılar     óz   usınıs   hám     pikirlerin   qaldırıw   ushın   avtor
telefon   nomeri   hám   internet   mánzili   jazıladi.   Hám   xizmet   kórsetiwshi   firma
haqqındada   jazıladı.   Jáne   footer   bólimine   dárixanalar   jaylasqan   aymaqlardıń   ,
ya	
g�nıy qala hám rayonlar dárixanaları túsirilgen kartası jaylasqan boladı.
20 2.2. ONLINE-PHARM  DÁRIXANALAR USHIN ARNALǴ�AN ONLINE
SISTEMASIN JARATIW
MySQL   ma	
g�lıwmatlar   bazasın   jaratıw   ushın   Open   Server   programmasın
ustanovka isep bolıp sonıń ishinde PhpMyAdminge kirip jaratamız. 
3.2.1-súwret : OpenServer arqalı PhpMyAdmin sistemasına kiriw.
3.2.2-súwret: PhpMyAdmin	
ǵe kiriw
Sistema	
g�a kiriw ushın bul jerde paydalanıwshı atın hám parólin kiritiw kerek.
Sistema	
g�a   kirgennen   keyin   SozdatBD  	g�a   túymesin   basıp   bazamız   atın   kiritemiz
hám  sozdat  túymesin basamız. 
21 3.2.3-súwret: Baza jaratıliw protsessinen kórinis
Apteka   atlı   baza   jaratıp   boldıq   endi   sol   baza   ishine   kerekli   tablicalarımızdi
kiritsek boladı. Bizlerge tómendegishe tablicalar kerek boladı:
Apteka tablicasın jaratıp alamız. Bul tablicada bizlerge 8 bag�ana kerek boladı.
Впeрeд  túymesin basamız.
Nátiyjede tómendegi ayna	
g�a iye bolamız hám olardı ba	g�ana arqalı atı
hám tiplerin belgilep toltırıp shı	
g�amız.
22 Atların hám tiplerin kiritip bolıp. Soxranit túymesin basamız hám tómendegi
aynag�a iye bolamız.
Bazanı toltırıw ushın  < Вставить>   tańlap o	
g�an ma	g�lıwmatlardı kiritemiz.
23 3.2. Android Studio ortal ıǵ�ında ONLINE-PHARM sistemsıniń islep 
shı	
ǵ�ıw.
Android studio nı ornattip bolıp SDK nı ornattım.
Start a new Android Studio project ke basamız.
Application   name  	
g�a   Proektimiz   atın   kiritemiz.   Project   location:  	g�a
proektimiz saqlanıw ornın kórsetemiz hám Next túymesin basamız.
24 Next túymesin basamız. Nátiyjede tómendegi aynag�a iye bolamız.
Bul jerden  Navi	
ǵation Drawer Activity  ti saylaymız. Next túymesin basamız
hám tómendegi ayna	
g�a iye bolamız.
25 Usi   ayna   ashılg�annan   keyin   Finish   túymesin   basamız   hám   tómendegi
nátiyjege iye bolamız.
Bul jerden  app_bar_main.xml  ge basamız hám tómendegi kodlardi kiritemız.
<ImageView
    android:layout_width="300dp"
    android:layout_height="300dp" 
    android:id="@+id/logo"
    />
<Spinner
    android:layout_width="match_parent"
    android:layout_height="50dp"
    android:id="@+id/rayon_ati"
    android:layout_marginStart="20dp"
    android:layout_marginEnd="20dp"
    android:layout_marginTop="200dp"
    />
<AutoCompleteTextView
26     android:layout_width="match_parent"
    android:layout_height="50dp"
    android:layout_marginStart="20dp"
    android:layout_marginEnd="20dp"
    android:id="@+id/dari_ati"
    android:layout_marginTop="280dp"
    android:hint="Dári atı"
    />
    <Button
        android:layout_width="match_parent"
        android:layout_height="50dp"
        android:layout_marginStart="10dp"
        android:layout_marginEnd="10dp"
        android:textSize="20dp"
        android:text="Izlew"
        android:layout_gravity="bottom"
        android:layout_marginBottom="80dp"
        android:id="@+id/izlew"
        android:background="@drawable/custom_bottom"
        android:clickable="true"  />
Kodlardı kiritip bolıp tómendegı Design ge basamız.
Nátiyjede tómendegi kóriniske iye bolamız.
27 activity_main_drawer.xml  ge kirip tómendegi kodlardı kiritemiz.
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<menu xmlns:android="http://schemas.android.com/apk/res/android">
    <group android:checkableBehavior="single">
        <item
            android:id="@+id/nav_camera"
            android:icon="@drawable/ic_menu_camera"
            android:title="Import" />
        <item
            android:id="@+id/nav_gallery"
            android:icon="@drawable/ic_menu_gallery"
            android:title="Gallery" />
        <item
            android:id="@+id/nav_slideshow"
            android:icon="@drawable/ic_menu_slideshow"
            android:title="Slideshow" />
        <item
            android:id="@+id/nav_manage"
            android:icon="@drawable/ic_menu_manage"
            android:title="Tools" />
    </group>
    <item android:title="Communicate">
        <menu>
            <item
                android:id="@+id/nav_share"
28                 android:icon="@drawable/ic_menu_share"
                android:title="Share" />
            <item
                android:id="@+id/nav_send"
                android:icon="@drawable/ic_menu_send"
                android:title="Send" />
        </menu>
    </item>
</menu>
Kodlardı kiritip bolg�annan keyin tómendegi nátiyjege iye bolamız.
Endi izlew túymesin basqanda nátiyjege iye boliwımız ushin keyingi ayna	
g�a
iye boliw ushın tómendegilerdi islewimiz kerek.
2.3  Android Studio ortalı	
ǵ�ında ONLINE-PHARM sistemasın jaratıw.
Android   Studio   ortalı	
g�ında   jaratıl	g�an   mobile   telefonlar   ushın   arnal	g�an
programmamız tómendegi kóriniste boladı.
29 3.1-súwret: Bas bet ( Гл a вн a я   стр a ниц a)
Bul  jerde bas betimiz tiykarınan izlew sisteması  tiykarında isleydi. Dári  atın
kiritin   degen   jerge   barıp   ózlerimizge   kerek   bolg�an   dárimizdiń   atın   jazamız   hám
Barlıq   aymaq   degen   jerden   ózlerimiz   jaylasqan   aymaqtı   saylaymız   (bul   select
formasında boladı), saylap bol	
g�anımızdan keyin islew túymesin basamız.
Nátiyjede   bizlerge   izlegen   dárimiz   qaysı   dárixanada   bar   bolsa   sol
dárixanalardıń   dizimin   shı	
g�arıp   beredi.   Bizler   ózlerimizge   jaqın   bol	g�an   hám
qolaylı   bahada	
g�ı   dárixananı   saylap   sol   dárixanadan   kerek   bol	g�an   dárimizdi   alıp
qaytsaq boladı.
30 3.2-súwret Izlew barısında dári atı hám aymaq kiritilǵen forması.
Nátiyje   tómendegi   kóriniste   boladı   ( 3.3-súwret ).   Bul   jerde   salıstırıw
imkaniyatına iye bolamız. Máselen men   Цитр a н o м   tabletkasın kirittim, aymaqtan
Nókis   qalasın   sayladım   hám   izlew   túymesin   bastım.   Ma
g�an   izlegen   dárim   qaysı
dárixanada bar ekenligin shı	
g�arıp beredi. Bul nátiyje aynasınan men dárixana atı ,
jaylasqan   mánzili   ,   telefon   nomeri   hám   izlegen   dáriniń   bahası   jaylasqan   aynanı
kóriwge erisemen hám ózime qolaylı jaqın jerdegi dárixanadan ózime kerek bol	
g�an
dárini alıp qaytıw imkaniyatına iye bolaman.
31 3.3-súwret: Izlew basqannan keyinǵi nátiyje aynası.
Bul jerde Ajiniyaz Nukus dárixanası ma	
g�an qolaylı boldı. Sebebi sol dárixana
ma	
g�an   jaqın   aymaqta   jaylasqan   hám   bahası   Shayana   Farm   dárixanasına
salıstır	
g�anda   arzan   bahada.   Nátiyjede   kóriwińizge   boladı   Цитр a м o н   tabletkası
Ajiniyaz   Nukus   dárixanasında   2000   sum,   al   Shayana   Farm   dárixanasında   3000
sum.   Bul   sistemanı   jaratıwımızdan  tıykar	
g�i   maqset   sodan   ibarat   paydalanıwshılar
dárixana	
g�a   barıp   júrmesten   óz   mobil   telefonları   arqalı   izlew   sisteması   arqalı
kerekli   bol
g�an   dári   darmaqlardı   internet   arqalı   salıstırıw   imkaniyatına   iye   boladı.
Dári   haqqında   hám   onıń   quramı   haqqında   ma	
g�lıwmatlar   alıw   ushın   nátiyjeler
aynasında  jaylasqan  dári  atı  yáki  onıń súwreti  ústine  basıw  arqalı  kóriwge boladı
hám tómendegi kóriniste boladı
32 3.4-súwret: Dári haqqında maǵ�lıwmat alıw aynası.
33 JUWMAQLAW
Individual joybar teması "Dárixanalar ushın mobil telefonlarg�a online sistema
jaratıw"   bolıp,   ol   boyınsha   www.online-pharm.uz   saytı   hám   mobile   telefonlar	
g�a
arnawlı programması jaratıldı. 
Joybar   eki   bólimnen   ibarat   boldı.   Bular   birinshi   bólimde   usı   sistemanı
jaratıwım  ushın   kerek  bol	
g�an  programmalastırıw  tili,  jumıstı   proektlestiriw   boldı,
al   ekinshi   bólimde   saytımdi   hám   mobil   programmanı   jaratıw     kodları   hám
interfeyslerdi   óz   ishine   aldı.   Bul   sayttı   hám   mobile   programmanı   jaratıwdan
maqset   Qalamizda	
g�i   dárixanalardıń   jumısin   avtomatlastırıwdan   ibarat   boldı.   Bul
maqset   óz   gezeginde   dárixana   hám   adamlar   ortasında   aralıqtan   baylanısıwshı
sistema   boldı.   Endı   adamlar   dárixanalar	
g�a   barıp   ózlerine   kerek   bol	g�an   dári
darmaqların   ıń   bar   yáki   joqlı	
g�ın   hám   qay   jerde   qolaylı   arzan   ekenligin   barıp
salıstırıp júrmesten. www.online-pharm.uz saytı arqalı yáki mobile programmamız
arqalı   ózleri   qálegen   jerinde   internetti   qosqan   halda   salıstırıp   kóriw   imkaniyatına
iye   boladı.   Bul   menen   olar   qádirli   bol	
g�an   waqıtın   ózlerine   kerekli   bol	g�an
nárselerge   jumsasa   boladı.   Bul   sayttı   ámelge   ásırıw   ushın   kerekli   instrumentler
qatarına   Laravel   PHP   preymworkı,   Open   Server   loka1   serveri   programması,
integrallasqan programmalastırıw ortalıqları bol	
g�an PhpStorm hám Android Studio
lardıń kómegi o	
g�ada áhmiyetli sanaladı. Jaratıl	g�an sayt hám mobile programmamız
joqarıda   atap   ótken   texnologiyalar   járdeminde   zaman	
g�a   say   kóriniste   hám
funktsiyalar	
g�a iye boldı. 
34 PA Y DA LA N ILǴA N  Á DEBIY A TLA R DIZIMI
1. Tim Lavers. Learn to Program with Kotlin: From the Basics to Projects
with Text and Image Processing 1st ed. Edition. Apress; 1st ed. edition
(May 18, 2020)
2. Android Apprentice (Fourth Edition): Beginning Android Development
with Kotlin Paperback – April 28, 2021
3. Голощапов А.  Google   Android  программирование для мобильных
устройств. Санк-Петербург 2011-438 с.
4. Брайан Х.,Филлипс Б. Программирование под  Android . Питер
2014-592 с.
Internet materiallari:
1. http://developer.android.com   
2. http://www.jetbrains.com   
3. http://habrahabr.ru   
35

Internet tarmaǵı hám informacion texnologiyalardıń rawajlanıwı kóp hárseni jeńillestirip qoymay, adamzattıń ómiriniń bir bólegine aylanıp boldı. Házirgi waqitta hámme adamda kompyuter bar desek qátelespegen bolamız. Meyli kompyuter yáki noutbook bolsın yamasa telefon yáki planshet bolsın bular sol taraw qurallı bolıp esaplanadı. Bul qurallar adamlardıń kúndelikli turmısında jasaw ushın kereli bolıp qalǵan. Olarda adamlarǵa kerek bolǵan informaciyalardın barlıǵın saqlap ózi menen birge alıp júriwge boladı. Isleytuǵın jumıslarin tikkeley solar arqalı ámelge asıra aladı. Sebebi olar adamlardıń jumısın ádewir jeńillestiredi. Házirgi waqıtta aldınları on yamasa júz adam islegen jumıslardı házirgi waqıtta bir kompyuter islep atır.