• Всего документов: 5844
  • Число пользователей: 15251

Elastiklik kuchi

Deformatsiya   Jismlarning deformatsiyalanishi F I Z I K A
M AVZU :   Elastiklik kuchi Guk qonuni
Guk  qonuni  to‘g‘ri  bajariladigan  tashqi  kuchning 
chegarasi  elastiklik chegarasi  deb ataladi.
Absolyut deformatsiyaning tashqi 
kuchga bog‘liqligi grafigi. ELASTIKLIK KUCHI
   =    - 
Deformatsiyalangan  jismda  vujudga  kelib, 
tashqi  kuchga  qarshilik  ko‘rsatadigan  va  unga 
qarama-qarshi  yo‘nalgan  kuch  elastik  kuchi  deb 
ataladi. Deformatsiya
Tashqi  kuch  ta’sirida  jismlarning  shakli 
va  hajmining  o‘zgarishiga  deformatsiya 
deb  ataladi. Deformatsiya ikki turga bo‘linadi 
Elastik 
deformatsiya 
Plastik 
deformatsiya  ABSOLYUT UZAYISH
  kuchga qarama-qarshi kuch 
paydo bo‘ladi. Bunda prujina  ga 
cho‘ziladi.
=   -   ga prujinaning  absolyut 
uzayishi  yoki  absolyut 
deformatsiya  deb ataladi. ELASTIKLIK KUCHI
      - 
      - k 
- elastiklik kuchi
  - prujinaning cho‘zilishi
k   -prujinaning bikirligiElastiklik  kuchi  tashqi  kuch  ta’siridagi 
deformatsiya kattaligiga to‘g‘ri proporsional.   DEFORMATSIYA TURLARI
Siqilish deformatsiyaning 
ta’sir etuvchi kuchga 
bog‘liqligi. Egilish deformatsiyasi. ELASTIK DEFORMATSIYA
Demak, deformatsiya ta’sir etuvchi 
kuchga bog‘liq ekan.      TAKRORLASH
   Tushuncha    Mazmuni
Kuch
Jismning inetrlik xossasini tavsiflaydigan fizik kattalik.
a = 
Vaqt birligi ichidagi jism tezligining o‘zgarishi.  Jismning  oladigan  tezlanishi  unga  ta’sir  etadigan 
kuchga  to‘g‘ri  proporsional,  jism  massasiga  esa  teskari 
proporsionaldir.Bir  jismning  ikkinchi  jismga  ta’siri  tufayli  shakli  hamda 
hajmining o‘zgarishiga sabab bo‘ladigan kattalik.
Massa 
Tezlanish       Kuch o‘zi nima?
Bir  jismning  boshqa  jismga  ta’siri  tufayli 
shakli  va  hajmining  o‘zgarishiga  sabab 
bo‘ladigan kattalikka  kuch  deb ataladi.  PRUJINANING BIKIRLIGI
      - k  
Xalqaro  birliklar  sistemasida  prujinaning 
bikirligi – N/m deb qabul qilingan. k     Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:
1. Mavzu oxiridagi savollarga javob yozing.
2. Qanday  kuchlar  tenglashganida  jism 
deformatsiyalanishdan to‘xtaydi?
3. Elastik  deformatsiyaga  oid  qanday 
misollarni bilasiz? Masalalar yechish
        1.  Osmaga  mahkamlangan  simga  og‘irligi 
300  N   bo‘lgan  jism  osilgan.  Jismning  og‘irlik 
kuchi  ta’sirida  sim  0,5  mm  ga  uzaygan  bo‘lsa, 
uning bikirligini toping. Guk qonuni
Bu qonunni 1660-yilda ingliz olimi  Robert Guk 
kashf etgan va uning nomi bilan  Guk qonuni  deb 
ataladi.
k    
k E   
E    -  sterjendan  yasalgan  moddaning  elastiklik 
moduli ya’ni  Yung moduli  deb ataladi.  Elastik deformatsiya
Taxtaning egilishi Kamonning egilishi Masalalar yechish
  = ?= 5 cm F2 KUCH TA’SIRIDA JISMLAR
Egiladi, cho‘ziladi, siqiladi, sinadi… Masalalar yechish
  k = ?  500 g 2 cm3   DEFORMATSIYA TURLARI
Siljish 
deformatsiyasi Buralish 
deformatsiyasi

Elastiklik kuchi