Информация о документе

Цена 150000UZS
Размер 1.2MB
Покупки 0
Дата загрузки 05 Июль 2024
Расширение docx
Раздел Курсовые работы
Предмет Информатика и ИТ

Продавец

Aslanbek

Дата регистрации 23 Май 2024

2 Продаж

Elektron pochta protokollari: SMTP, POP, IMAP, Dasturlash tillari

O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiMundarija Kirish …………………………………………………………………...………… 1.1 Kurs ishining tarkibi va hajmi…………………………………………..….. 1.2. Kurs ishini rasmiylashtirish talablari…………………………………........ 1.3. Kurs ishining strukturaviy rasmiylashtirish……………………………..… 2. Elektron pochta protokollari: SMTP, POP, IMAP 2.1 Oddiy uzatish protokoli (SMTP) ................................................................... 2.2 SMTP buyruqlar............................................................................................ 2.3 POP protokoli ............................................................................................... 2.4 IMAP protokoli............................................................................................. 3. Dasturlash tillari 3.1 Python dasturlash tili...................................................................................... 3.2 C++ dasturlash tili …………………………………………………………. 3.3 Java script dasturlash tili ............................................................................... 4. Hisobiy qism 4.1 Ethernet va FastEthernet asosidagi kompyuter tarmog'i va uning samaradorligini hisoblash tartibi.......................................................................... Ilova A ……………………………………………………………………………. Xulosa ………………………………………………………………………..…… Foydalanilgan adabiyotlar ………………………………………………..…….. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiKirish Bugungi kunda zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini jamiyat va davlat boshqaruvi faoliyatining barcha sohalariga keng joriy etish hamda ulardan samarali foydalanish, fuqarolarning axborot olishga doir konstitutsiyaviy huquqlarini ro'yobga chiqarish, davlat boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash, ―elektron hukumat tizimini jadal tatbiq‖ etish, telekommunikatsiya infratuzilmasi, ma'lumotlarni uzatish tarmoqlarini modernizatsiya qilish borasida mamlakatimiz barcha hududida keng ko'lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Davlatimiz rahbarining 2015 yil 4 fevraldagi ―O'zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligini tashkil etish to'g‘risida gi farmoni ushbu yo'nalishdagi sa'y-harakatlarni yangi bosqichga ‖ ko'tarishga qaratilgani bilan nihoyatda ahamiyatlidir. Binobarin, mamlakatimizda mustaqillikning ilk yillaridanoq, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini har tomonlama ravnaq toptirish, uning huquqiy-tashkiliy hamda moddiy-tehnik bazasini izchil takomillashtirishga alohida e'tibor qaratib kelinayapti. Axborot- kommunikatsiya texnologiyalari zamonamiz uchun dolzarbligiga monand sur'atda boshqa sohalarga nisbatan jadal rivojlanayotganini alohida ta'kidlash joiz. Ushbu xizmatlar hajmi so'nggi besh yilda 3,3 barobar, o'tgan yili esa 24,5 foiz o'sgani buning amaliy tasdig‘idir. Bularning barchasi axborot - kommunikatsiya texnologiyalarini rivojlantirish borasida ko'rilayotgan izchil chora-tadbirlar samarasi, desak, aslo mubolag‘a bo'lmaydi. Istiqbolda internetning milliy segmenti yanada shakllantirilishini hamda unga keng polosali ulanishni kengaytirish, telefon aloqasi, televidenie va radioeshittirishning raqamli tizimlariga to'liq o'tishni ta'minlash, aholining, xususan, yosh avlodning axborotga bo'lgan hamda intellektual talab va ehtiyojlarini qondirish maqsadida tarmoq resurslarini rivojlantirish uchun zarur texnik hamda qulay shart-sharoitlarni yaratish ayni muddaodir. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi1.1. Kurs ishining tarkibi va hajmi Kurs ishi tarkib qismlariga, chizmalar, diagrammalarga joylashtirilgan tasviriy grafik materiallar bilan hisob-kitob va tushuntirish yozuvidan (TY) iborat. Qo'lda yozilgan matnning hajmi 25-35 jami sahifadan iborat bo'lib, hisob-kitob va tushuntirish yozuvidan iborat bo’ladi: sarlavha sahifasi; mundarija kirish asosiy qism (bo'limlarga bo'lingan) hisobiy qism xulosa; foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati (adabiyotlar); ilovalar (rasmlar, diagrammalar, dastur ro'yxatlari Kirish qismida muammoni hal qilishning dolzarbligini ko'rsatish kerak, agar kerak bo'lsa, mavjud tizimlarni vazifalarni kamchiliklarini yoki ularni samarasiz ishlarini isbotlash uchun ko'rib chiqish kerak. Asosiy qismning bo'limida muddatli ish mavzusi bo'yicha materiallar ko'rib chiqiladi: qisqacha tarixiy ma'lumot (agar kerak bo'lsa); asosiy tushunchalar va ishlanmalar to’g’risida ma’lumot beriladi. Xulosa qilib, olingan natijalar haqida qisqacha ma'lumot berish, ish natijalarini umumlashtirish va barcha kurs ishlari bo'yicha xulosalar chiqarish kerak. 1.2. Kurs ishini rasmiylashtirish talablari Kurs ishi kompyuterda A4 (297x210 mm) oq varaqning bir tomonida bir yarim qator oralig'ida bosilishi kerak. Birinchi satrning hoshiyasi 1,25 sm. Matn 30-35 qatordan iborat bo'lishi kerak, 60 ta belgidan iborat bo'lishi kerak (so'zlar va tinish belgilarining orasidagi bo'shliqlarni hisoblash) va varaqning butun kengligi bo'ylab O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishitekislanadi. Har bir varoq standart: chapdan - 3 sm, o'ngdan - 1,5 sm, yuqori va pastdan - har biri 1,5 sm, harflar Times New Roman 14 o'lchamda bo’lishi kerak. Shaxsiy fikrlarni, formulalarni, belgilarni kiritishga, shuningdek kurs ishning matniga qora kapillyar (geliy) ruchka bilan diagramma va chizmalar kiritishga ruxsat beriladi. Kurs ishlari hajmi kamida 25 sahifadan iborat bo'lishi va 35 varaqdan oshmasligi lozim. Ishning matni sarlavha sahifasidan boshlanadi (A ilovaga qarang). Keyingi sahifada bo'limlar, paragraflar, ilovalar va sahifalar yozilgan tarkibiy qismlar jadvali (B ilovasiga qarang). Tarkiblar jadvalida ishda mavjud bo'lgan barcha sarlavhalar bo'lishi kerak. Ularning matni ish mazmuniga to'liq mos kelishi, aniq, ravshan, izchil va uning ichki mantig'ini aniq aks ettirishi kerak. Kirish varaqasidan boshlab barcha ish varaqalari raqamlanadi. Raqamlash boshidan oxirigacha bo'lishi kerak. Ilova va bibliografiya o'zaro tartib raqamlashga kiritilishi kerak. Raqamlar varaqning pastki qismida, o'rtadan tekislanadi. Matndagi har bir bo'lim bir-biridan ajratilgan bo’lishi kerak. Tegishli bo'lim (qism) yoki kichik bo'limning raqami sarlavha boshiga qo'yiladi. Kurs ishida turli xil grafik rasmlar (xaritalar, diagrammalar, chizmalar, fotosuratlar va boshqalar) bo'lishi mumkin. loyihada joylashtirilgan rasmlar soni uning mazmuniga qarab belgilanadi va matnga tartibli va aniqlik berish uchun etarli bo'lishi kerak. Ular ish matnida ularga murojaat qilingandan so'ng darhol joylashtiriladi. Yozuv varaqning o'rtasiga tekislanadi, kursiv bilan yozilgan va rasm ostida joylashgan. Kurs ishiga joylashtirilgan raqamli material, jadval ko'rinishida chiqarish tavsiya etiladi. Jadvallar varaqqa rasmlar singari joylashtirilishi kerak. Har bir jadvalga o'tish raqami va imzo qo'shiladi. Jadval sarlavhasi birinchi satrni ko'rsatmasdan varaqning chap chetiga tekislanadi, kursiv bilan yoziladi va jadvalning tepasida joylashgan. No., %, +, -, <,>, = va hokazo belgilar faqat sonli qiymatlar uchun ishlatilishi kerak. Matnda bu belgilar so'zlar bilan yozilishi kerak. Hisob birliklari va fizik kattaliklarni o'lchash birliklarining harf belgilari matnda faqat bo'sh joy bilan ajratilgan sonli qiymatlar bilan qo'llaniladi (masalan: 5 dona, 10 O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiMB). Matematik belgilarning belgilari +, -, <,>, =,  ,:, / ikkala tomondan bo'sh joylar bilan ajratilgan. Masalan: a + b = c, d <c, a  b. Axborot manbalariga havolalar arabcha raqamlar bilan raqamlangan va tirnoqli matn oxirida kvadrat qavslarga joylashtirilgan (havolalar soni kamida beshta bo'lishi kerak). Raqamlarga, formulalarga, jadvallarga va ilovalarga havolalar kurs ishlarining matni davomida doimiy ravishda raqamlanishga ega bo'lishi kerak, ular qavs ichida berilgan, masalan: (1-rasm), (3-jadval), formulalar (1) - (3), (Ilova) .) A). Matnda keltirilgan manbalar va adabiyotlar havolalari orqali murojaat qilinadi. Ishoratlar nafaqat to'g'ridan-to'g'ri iqtibos keltirganda, balki kurs ishining muallifi hujjat yoki bayonotning matnidan iqtibos keltirganda, shuningdek, yangi faktlar, raqamli materiallar va o'z so'zlaringiz bilan aytilgan boshqa ma'lumotlar keltirilganda ham amalga oshiriladi. Ma'lumotlar ro'yxatining namunasi B ilovasida keltirilgan. Dars ishi alohida papkada papka bilan birga beriladi. Varaqlar fayllarga joylashtiriladi yoki to'ldiriladi. 1.3. Kurs ishining strukturaviy rasmiylashtirish Tushuntirish yozuvida bo'limlar, kichik bo'limlar, paragraflar, paragraflar va paragraflar mavjud. Bo'lim - bo'linishning birinchi bosqichi, seriya raqami va sarlavhasi bor. Kichik bo'lim - bo'limning bir qismi, bo'lim raqami va pastki qismning seriya raqami va sarlavhadan iborat seriya raqamiga ega. Band - bo'lim yoki pastki qismning pastki qismi raqami va buyumning seriya raqamidan iborat seriya raqami. Sarlavha bo'lishi mumkin. Paragraf - paragrafning qismi, paragraf raqami va kichik bandning seriya raqamidan iborat seriya raqamiga ega. Sarlavha bo'lishi mumkin. Paragraf - bu raqam va sarlavha bo'lmagan matnning mantiqiy tanlangan qismi. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiBo'lim nomlari CAPITAL (bosh harf) bilan ajratiladi va bo'lim nomlari kichik harflar bilan yoziladi. Matn va bo'limlar (kichik bo'limlar) nomi o'rtasida bitta qator oralig'i (bitta bo'sh satr) bo'lishi kerak. Bo'lim sarlavhalarini va kichik bo'limlarni qalin qilib belgilashingiz mumkin. Kursiv shriftdan foydalanish mumkin emas. Har bir dastur yangi sahifadan arab raqamlarida ko'rsatilgan raqam bilan boshlanishi kerak. Raqam sarlavhasi bosh harf bilan yozilgan. Bitta ilova raqamlanmagan. Ilovada tematik sarlavha bo'lishi kerak, unda kichik harflar bilan yoziladi (birinchi bosh harf), o'rtada joylashgan, raqamlash sarlavhasidan bo'sh chiziq bilan ajratilgan. Kurs ishining matni barcha dasturlarga havolalarni o'z ichiga olishi kerak. Ular arizalarni matnda ularga murojaat qilish tartibida tartibga soladilar. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi2. ELEKTRON POCHTA PROTOKOLLARI: SMTP, POP, IMAP 2.1 Oddiy uzatish protokoli (SMTP) Oddiy pochta uzatish protokoli (SMTP) - bu ish tarmoqlari va Internetda elektron pochta xabarlarini jo'natish uchun standart aloqa   protokoli   . SMTP dastlab 1980- yillarning boshlarida ishlab chiqilgan va dunyodagi eng mashhur protokollardan biri bo'lib qolmoqda. X E-pochta dasturlari, odatda, SMTPni pochta orqali qabul qilish uchun va Post Office Protocol3 (POP3) yoki Internet xabarlari uchun kirish protokoli (IMAP) protokollarini ishlatish uchun ishlatadi. Yoshiga qaramay, SMTPga haqiqiy muqobil mavjud emas. SMTP qanday ishlaydi Barcha zamonaviy elektron pochta dasturlari SMTP-ni qo'llab-quvvatlaydi. E- pochta istemcisindeki SMTP sozlamalari orasida SMTP   serverining   IP- manzili   (elektron pochta qabul qilish uchun POP yoki IMAP-server manzillari bilan birga) mavjud. Veb-asosidagi mijozlar SMTP serverining manzillarini konfiguratsiyasi ichida joylashtiradilar, kompyuter dasturlari esa foydalanuvchilarning tanlagan serverlarini tanlashlariga imkon beruvchi SMTP sozlamalarini taqdim etadi. X Jismoniy SMTP serveri faqat elektron pochtaga xizmat ko'rsatishga bag'ishlanishi mumkin, lekin odatda kamida POP3 va ba'zan boshqa   proksi-server   vazifalari bilan birlashtiriladi. X SMTP   TCP / IP   ustida ishlaydi va standart aloqa uchun TCP   port raqamini   ishlatadi. SMTPni takomillashtirish va spamni Internet orqali jang qilish uchun standart guruhlari protokolning muayyan tomonlarini qo'llab-quvvatlash uchun TCP portini 587-ni ishlab chiqdi. Gmail kabi bir necha veb-elektron pochtasi xizmatlari SMTP uchun norasmiy TCP portini 465 dan foydalanadi. X SMTP buyruqlar SMTP standarti buyruqlar to'plamini belgilaydi - ma'lumotni so'rayotganda pochta serveriga pochta dasturlari yuboradigan muayyan xabar turlarining nomlari. Eng ko'p ishlatiladigan buyruqlar quyidagilardir: O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi HELO va EHLO - mijozlar va server o'rtasida yangi protokol sessiyasini boshlaydigan buyruqlar. EHLO komandasi ularni qo'llab-quvvatlaydigan ixtiyoriy SMTP kengaytmalari bilan javob berishni talab qiladi  Pochta - elektron pochta xabarini jo'natishni boshlash buyrug'i  RCPT - tayyorlanayotgan xabarning oluvchisi uchun bir elektron pochta manzilini taqdim etish buyrug'i  DATA - elektron pochta xabarini yuborish boshlanishini ko'rsatuvchi buyruqlar. Ushbu buyruq har bir xabarning bir qismini o'z ichiga olgan bir yoki bir nechta davomiy xabarlarni boshlaydi. So'zdagi oxirgi xabar bo'sh (faqat tugatish belgisi sifatida faqat bir vaqtni (.) O'z ichiga oladi).  RSET - elektron pochtani yuborish jarayonida (MAIL buyrug'i berilgandan so'ng), SMTP ulanishining oxirigacha ulanishda xatolikka duch kelganda ulanishni tiklash mumkin  NOOP - sessiyaning boshqa oxirigacha javob berishini tekshirish uchun bir xil ping shaklida yaratilgan bo'sh ("ish yo'q") xabar.  QUIT - protokol sessiyasini tugatadi SMTP bilan bog'liq muammolar SMTP ichki xavfsizlik xususiyatlari yo'q. Internet-spammerlar o'tmishda SNMP-dan foydalanishga imkon berib, katta miqdorda keraksiz emaillarni ishlab chiqarishdi va ularni ochiq SMTP serverlari orqali etkazib berishdi. Spamlardan himoya qilish yillar mobaynida yaxshilandi, biroq u aql bovar qilmas. Bundan tashqari, SMTP spamerlarni (MAIL buyrug'i orqali) "Kimdan:" e-pochta manzillaridan soxtalashtirilishiga to'sqinlik qilmaydi. IMAP va POP Ular elektron pochtaga kirish uchun, aniqrog'i, kirish qutilarini o'qish uchun ikkita eng ko'p ishlatiladigan protokollardir. Ushbu postda biz ikkalasi o'rtasidagi farqlarni, shuningdek ularning afzalliklari va kamchiliklarini tahlil qilamiz. Bularning barchasi bizning ehtiyojlarimizga muvofiq pochta qutimizni sozlash uchun qaysi birini ishlatishni hal qilishda bizga yordam beradi. Aniqlash kerak bo'lgan birinchi narsa - bu nima pochta protokoli. Murakkabliklarga kirmasdan shuni aytishimiz mumkinki, bu serverlar va mijozlar O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishio'rtasida elektron pochta almashish mexanizmini tashkil qilish usulini belgilaydigan qoidalar guruhidir. Ularning yordami bilan biz foydalanadigan qurilma va operatsion tizimdan qat'i nazar, tarmoq orqali xabarlarni to'g'ri yuborishimiz va qabul qilishimiz mumkin. Eng keng tarqalgan elektron pochta protokollari uchta: POP, IMAP va SMTP, ammo birinchi ikkitasi eng muhimi. Ularning har biri o'ziga xos tarzda ishlaydi. Har bir foydalanuvchi o'zi uchun qaysi biri eng yaxshi ekanligini hal qilishi kerak. Keling, ikkita asosiy narsani tahlil qilishga e'tibor qarataylik: POP protokoli POP (ingliz tilidagi qisqartma Pochta aloqasi protokoli) bu bir tomonlama protokol serverdan mijozga xabarlarni uzatish vazifasini boshqaradi. Bunga erishish uchun ushbu dastur pochtani yuklab olish uchun serverga ulanadi; keyin uni mahalliy pochtada saqlaydi va nihoyat, serverdan xabarlarni o'chiradi va aloqani uzadi. Ushbu protokolning so'nggi versiyasi POP3 deb nomlanadi, shuning uchun uni ushbu nomenklatura bilan ko'rish odatiy holdir. POP-dan foydalanib, xabarlarning nusxasini serverda saqlash opsiyasini faollashtirish mumkin. Biroq, bu ba'zan umuman yaxshi ishlamaydi va serverda qolgan xabarlarni mijoz taniy olmasligi mumkin, bu ularni ikkinchi marta yuklab olishni talab qiladi. Aslida, POP protokoli ehtiyojlariga javob berish uchun ishlab chiqilgan foydalanuvchilar o'z pochtalariga bitta joydan kirishadi. Shu sababli, O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishifoydalanuvchi o'z xabarlariga kiritadigan barcha o'zgarishlar, masalan, ularni etiketlash yoki boshqa papkaga ko'chirish serverda takrorlanmaydi.  Xulosa qilib aytganda, POP ning kuchli va zaif tomonlari bilan xususiyatlari:  Elektron pochta xabarlarini yuborish va qabul qilish uchun sizga faqat Internet ulanishi kerak.  U bizning pochtamizni bitta qurilmadan tekshirish va boshqarish uchun mo'ljallangan.  Elektron pochta xabarlari mahalliy sifatida saqlanadi, har doim, hatto Internetga ulanmasdan ham foydalanish mumkin.  POP protokoli yordamida biz serverda saqlash joyini tejashga muvaffaq bo'ldik.  Majburiy emas, qabul qilingan xatlarning nusxasi serverda qoldirilishi mumkin, garchi ularga kiritilgan o'zgartirishlar sinxronlashtirilmaydi. IMAP protokoli O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiIMAP (qisqartmasi Internet xabarlarini yuborish protokoli) a ikki tomonlama turdagi protokol va POP3 ga qaraganda ancha zamonaviy va ko'p qirrali. U turli joylardan yoki qurilmalardan elektron pochta qutilariga kirishi kerak bo'lgan foydalanuvchilar uchun yaratilgan. Shu tarzda, foydalaniladigan har bir dastur serverga ulanadi va xabarlarning nusxasini so'raydi va asl nusxasini masofaviy serverda qoldiradi. Boshqa tomondan, POP protokoli bilan nima sodir bo'lishiga qo'shimcha ravishda, foydalanuvchi xabarlarga qilishi mumkin bo'lgan har qanday o'zgarishlar serverga ham takrorlanadi. Va shuningdek, shuning uchun hisobga ulangan barcha qurilmalar va dasturlarda. E'tiborga olish kerak bo'lgan yana bir afzallik shundaki, pochta qutimizni IMAP protokoli bilan sozlashda biz avtomatik tasniflash qoidalari yoki bir xil hisob orqali turli xil identifikatorlarni bir vaqtda boshqarish kabi boshqa funktsiyalardan foydalanish imkoniyatiga egamiz. Bu uning asosiy xususiyatlari ro'yxati: Internetga ulanmasdan bizning pochtamizga kirish mumkin emas. Elektron pochta xabarlari uzoq serverda saqlanganligi sababli, ularga bir nechta qurilmalardan va turli dasturlardan foydalanish mumkin. Xabarlarga kiritilgan o'zgartirishlar avtomatik ravishda serverga takrorlanadi. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiPOP protokoli singari, biz qurilmamizdagi joyni tejaymiz, chunki xabarlar serverda qoladi. Bizning qurilmamiz ishlashni to'xtatgan taqdirda, xabarlar yo'qolmaydi, chunki pochta har doim serverda onlayn qoladi. IMAP va POP: qaysi birini tanlash kerak? IMAP va POP-dan foydalanishning ijobiy va salbiy tomonlarini muhokama qilganingizdan so'ng, siz allaqachon o'z xulosalaringizni chiqargan bo'lsangiz kerak. Qanday bo'lmasin, ko'pchilik foydalanuvchilar o'zlarining turli xil qurilmalarida nima ishlatishlarini hisobga olsak, hukm aniq: IMAP afzal ko'riladi. Sababi oddiy: POP3 protokoli hozirgi kunda biroz eskirgan, bu yerda deyarli hamma narsa internetga ulangan. Bundan tashqari, agar foydalanish paytida qulaylik va oqimni hisobga oladigan bo'lsak, sinxronizatsiya (bu POP bilan emas, balki IMAP bilan mumkin) farqni keltirib chiqaradigan nuqtadir. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi3. DASTURLASH TILLARI 3.1 Python dasturlash tili Python   ( [ˈpʌɪθ (ə)n]   —   payton ,   piton )   — turli sohalar uchun yuqori darajadagi umumiy maqsadli   dasturlash tili . Uning dizayn falsafasi muhim chekinishdan foydalangan holda kodning oʻqilishiga urgʻu beradi. Uning til konstruksiyalari va obyektga yoʻnaltirilgan yondashuvi dasturchilarga kichik va yirik loyihalar uchun aniq, mantiqiy kod yozishda yordam berishga qaratilgan [4] . Shuningdek Python sunʼiy intellekt hamda maʼlumotlar muhandisiligi sohalarining tili hisoblanadi. Python deyarli barcha platformalarda ishlay oladi, xususan   Windows ,   Linux ,   Mac OS X ,   Palm OS ,   Mac OS   va boshqalar shular jumlasidandir. X Python   Microsoft.NET   platformasi uchun yozilgan realizatsiyasi ham mavjud boʻlib, uning nomi   —   IronPython   dasturlash muhitidir. Guido van Rossum   1980- yillarning oxirida ABC dasturlash tilining davomchisi sifatida Python ustida ishlay boshladi va birinchi marta 1991- yilda Python 0.9.0 versiyasini ommaga e ʼ lon qildi [5] . Python dasturlash tiliga bo ʻ lgan talab yildan yilga oshib bormoqda . CodingDojo [6]   portalining tadqiqotlariga ko ʻ ra , 2020—2021- yillarda aynan Python tilida dasturlovchi mutaxassislarga eng ko ʻ p talab bo ʻ lgan [7] . X Sintaksisi Unda Lua tiliga o ʻ xshab , bir vaqtning o ʻ zida bir nechta o ʻ zgaruvchiga qiymat berish mumkin . Shuningdek , yangi o ʻ zgaruvchi kiritmasdan turib , ikkita o ʻ zgaruvchining qiymatlarini almashtirish mumkin : x , y = y , x Va uni funksiyalaridan ham shunday turda qaytarishingiz mumkin: def function (): x = "Jimbo" y = "Wales" return x , y Salom, dunyo seni men sevaman! # -*- coding: utf-8 -*- O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiprint ( "Salom, dunyo seni men sevaman!" ) Ishlatilishi Web dasturlash  Zope — CMS yaratish uchun server va veb dasturlar qilish uchun dastur.  Django — web dasturlash muhiti.  Turbogears — web yaratish qilish uchun dastur.  CherryPy — web yaratish qilish uchun dastur.  Plone — saytni muhofaza qilish uchun dastur.  Mailman — „Rassilka“ yaratish uchun dastur  MoinMoin — viki — dvijok internet va intranet uchun  PlanetPlanet — RSS oqimini sindikatsiyalash Grafika  Skencil — Vektor grafikasi uchun dastur Pythonni ishlatadigan dasturlar  Wikipedia — botlarni yozish uchun ishlatadi.  Civilization IV — Yaxshi strategiya o yin.ʻ Pythonni ishlatadigan kompaniyalar  Kosmik teleskop instituti  NASA  Google  DreamWorks  Industrial Light & Magic  Firaxis Games  Apple Computer  CCP O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiPython dasturlash tili sodda va o’qilishi oddiy bo’lgan dasturlash tili bo’lib u inglizcha so’zlarni qo’llab quvvatlaydi kalit so’zlar o’rnida shuning uchun bu boshqacha ko’rinishga ega.  Python Interpretori: Bu tarjimon tomonidan ish vaqtida qayta ishlanganligini va uni bajarishdan oldin dasturni kompilyatsiya qilishning hojati yo’qligini bildiradi. Bu PERL va PHP ga o’xshaydi.  Python Interaktiv: Bu siz aslida Python buyrug’ida o’tirib, dasturlarni yozish uchun to’g’ridan-to’g’ri tarjimon bilan aloqa o’rnatishingiz mumkin degan ma’noni anglatadi.  Python Ob’ektga Yo’naltirilgan: Python Ob’ektga yo’naltirish uslubini yoki dasturiy texnikasini qo’llab-quvvatlaydi.  Python Boshlovchilar tili: Python – boshlang’ich dasturchilar uchun ajoyib til bo’lib, oddiy matnni ishlashdan WWW brauzerlariga o’yinlarga keng ko’lamdagi ilovalarni ishlab chiqishni qo’llab-quvvatlaydi. Python xususiyatlari: Pythonning xususiyati quyidagilarni o’z ichiga oladi:  O’qish oson: Python nisbatan kam kalit so’zlar, oddiy tuzilish va aniq belgilangan sintaksisga ega. Bu o’rganuvchini qisqa vaqt ichida yodlab olish imkonini beradi.  O’qish oson: Python kodi juda aniq va ko’zga ko’rinadigan bo’ladi.  Oson ishlash: Pythonning muvaffaqiyati – manba kodi juda oson.  Keng standart kutubxona: Pythonning eng qudratli jihatlaridan biri kutubxonaning asosiy qismi juda portativ va UNIX, Windows va Macintosh-da o’zaro faoliyat platformalar bilan mos keladi.  Interaktiv usul: Pythonda ishlashda terminalda ishlash uchun juda qulay terminalda test qilib ko’rsa bo’ladi.  Portativ: Python keng apparat platformalarida ishlaydi va barcha platformalarda bir xil interfeysga ega. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi Kengaytirilgan: Python tarjimoniga past darajadagi modullarni qo’shishingiz mumkin. Ushbu modullar dasturchilarni o’zlarining vositalarini samaraliroq bo’lishiga qo’shish yoki sozlash imkonini beradi.  Ma’lumotlar bazasi: Python barcha ma’lumotlar bazasini qo’llab quvvatlaydi.  GUI dasturlash: Python Windows MFC, Unix, X Window kabi platformalarga GUI dasturlar tuzishni qo’llab quvvatlaydi.  Moslashuvchan: Python, qobiq buyruq fayliga qaraganda katta dasturlarga yanada yaxshi tuzilish va qo’llab-quvvatlash imkonini beradi. Yuqorida aytib o’tilgan xususiyatlardan tashqari, Pythonda yaxshi xususiyatlarining katta ro’yxati bor, ularning ko’pi quyida keltirilgan:  Funktsional va tuzilgan dasturiy usullarni va OOP ni qo’llab-quvvatlash.  Ushbu buyruq fayli sifatida ishlatilishi mumkin yoki katta ilovalar yaratish uchun byte-kodga to’planishi mumkin.  Juda yuqori darajadagi dinamik ma’lumotlar turlari va dinamik turdagi tekshiruvlarni qo’llab-quvvatlaydi.  Avtomatik chiqindilarni to’plashni qo’llab-quvvatlaydi.  C, C ++, MAQOMOTI, ActiveX, CORBA va Java bilan osonlik bilan bog’lanishi mumkin. 3.2 C++ dasturlash tili C++ yuqori darajadagi dasturlash tili bo'lib, u Bjarne Stroustrup tomonidan C tilining kengaytirilgan varianti sifatida yaratiladi. Bu tilning ustuvor tomoni unda Obyektga yo'naltirilgan dasturlashning mavjud bo'lganida deb qarash mumkin. C+ + tili turli yo'nalishdagi mahsulotlar yaralishida ahamiyatli va   mashhur bo'lgan, jumladan video o'yinlar, desktop dasturlari, serverlar, turli aloqa vositalarini misol sifatida ko'rish mumkin. C++ da yaratilgan mashhur dasturlar va platformalar  Windows; O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi Facebook (server)  Adobe Photoshop, Illustrator, Premiere Pro;  Mozilla Firefox;  MySQL server;  AutoDesk Maya; Nima uchun C ++ dan foydalanish kerak  C++ dasturlash tili dunyo bo'yicha keng foydalanib kelinayotgan dasturlash tili hisoblanadi.  C++ Barcha Grafik Interfeys ga ega Operatsion Sistemalarda uchratish mumkin.  C++ Bu obyektga yo'naltirilgan dasturlash tili hisoblanib. Tuzilgan dasturni osonlik bilan o'zgartirish imkoniyati mavjud.  C++ - Qiziqarli va o'rganishga juda oson.  C++ - Ko'chma va bir nechta platformaga moshlashtirilishi mumkin bo'lgan dasturlar yaratsangiz bo'ladi.  C++ - C# va Java dasturlash tiliga yaqin bo'lgan dasturlash tili bo'lganligi sababli almashtirish juda oson.  C++ dasturlash tili 1985 - yilda Bjarne Stroustrup tamonidan asos solingan. C dasturlash oilasiga mansub hisoblanadi. Fayl kengaytmalari: .cc , .cpp , .cxx , .c ++, .h , .hh , .hpp , .hxx , .h ++ Website: isocpp.org O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiC++ Dasturlash tilida yozilgan Dasturchilarni eng sevimli so'zi "Hello World" yozishni ko'ramiz. C ++ nima? C++ - bu yuqori samarali dasturlarni yaratish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan o'zaro faoliyat platforma tili hisoblanadi. C++ - bu C tilining kengaytmasi sifatida Bjarne Stroustrup tamonidan ishlab chiqilgan. C++ - Dasturchi uchun xotirani boshqarish. Unumli foydalanish imkoniyatini beradi! # include <iostream> using namespace std; int main () { cout << "Hello World!" ; return 0 ; } 3.3. JavaScript dasturlash tili O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiJavaScript- bu 1995 yilda Netscape firmasi tomonidan ishlab chiqilgan va skriptlar tuzish Uchun mo‘ljallangan yangi dasturlash tilidir. Uning yordamida interaktiv Web- saxifalar yaratish mumkin. Quyida siz JavaScript yordamida qanday ishlar qilish mumkinligini ko‘rib chiqamiz. JavaScript- bu dasturlash texnologiyasi bo‘lib, HTMLxujjatlarni yaratishda ishlatiladi. Unda makrobuyruq texnologiyasi, ya’ni bir necha buyruqni birmakrobuyruq shaklida tasvirlash keng qo‘llanilgan. Bu makrobuyruq matnlari maxsus qoidalar asosida yoziladi. Va u HTML xujjatga kiritiladi . JavaScriptning boshqa versiyalari xam mavjud bo‘lib, ular Icript, VB Script(Virsual Basic Script) va boshqalar. HTMLning JavaScript kiritilgan joyda quyidagicha ko‘rsatiladi: <Script Language= «Java Script»> <Script Language= «J Script»> <Script Language= « VB Script»> JavaScript - bu Java emas! Ko‘pgina foydalanuvchilar JavaScript dasturlash tilini bu Java tilining o‘zginasi deb xisoblashadi (bu ikki tilning nomida o‘xshashlik borligi uchun). Lekin bu unday emas. Biz bu darsda JavaScript va Java ning barcha farqlarini ko‘rib o‘tmaymiz, faqat shuni yodda tutingki bu ikki til umuman boshqa- boshqadir. Agar bu ikki tilning farqi va o‘xshash tomonlarini bilmoqchi bulsangiz Netscape firmasining saytiga yoki ushbu mavzuga tegishli saytlarga murojaat qilishingiz mumkin. JavaScript - bu interaktiv va dinamik veb-saytlarni yaratish uchun keng qo'llaniladigan dasturlash tili. U birinchi marta 1995 yilda Brendan Eich tomonidan ishlab chiqilgan va hozirda ECMAScript standartlari organi tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. JavaScript barcha asosiy veb-brauzerlar tomonidan qo'llab- quvvatlanadigan yuqori darajali, talqin qilingan dasturlash tilidir. JavaScript asosan veb-brauzerda ishlaydigan mijoz tomoni skriptlarini yaratish uchun ishlatiladi. Bu shuni anglatadiki, u serverda emas, balki foydalanuvchining kompyuterida bajariladi. Bu foydalanuvchi tajribasini tezroq va O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishisezgirroq qilish imkonini beradi, chunki kod to'g'ridan-to'g'ri brauzerda serverga borishni talab qilmasdan ishlashi mumkin. Bundan tashqari, JavaScript-dan Node.js kabi texnologiyalar yordamida server tomonidagi skriptlarni yaratish uchun foydalanish mumkin. javaScript-ning eng mashhur qo'llanilishidan biri bu interaktiv veb-sahifalarni yaratishdir. Masalan, JavaScript-dan ochiladigan menyular, tasvir slayderlarini yaratish va shaklni tekshirish uchun foydalanish mumkin. Bundan tashqari, animatsiyalar, qalqib chiquvchi oynalar va modal oynalar kabi dinamik effektlarni yaratish uchun ham foydalanish mumkin. Bundan tashqari, JavaScript vazifalar ro'yxati va kalendarlar kabi veb-ilovalarni yaratish uchun ishlatilishi mumkin. JavaScript odatda HTML va CSS kabi boshqa veb-texnologiyalar bilan birgalikda ishlatiladi. HTML veb-sahifaning tuzilishini ta'minlaydi, CSS esa maket va dizaynni yaratish uchun ishlatiladi. JavaScript veb-sahifaga interaktivlik va dinamik xatti-harakatlarini qo’shish uchun ishlatilishi mumkin. DHTML tushunchasi. HTML tili vaqt o‘tishi bilan mukammalashib bormoqda va uning imkoniyatlari oshib boraveradi. DHTML (Dynamic HTML)- HTML xujjatning yangi ko‘rinishidir. U quyidagi yangiliklarni amalga oshiradi: - HTML –xujjatni ko‘rishda mumkin bo‘lgan xodisalar sonini kengaytirish. - HTML- xujjatga uning mos elementining parametri bo‘lgan formatlash stilini, ya’ni harf o‘lchovi, matn rangi, abzas cheknishilari va h.k. imkoniyatini kiritish. Stilli formatlash, HTML xujjat ichida matnni rasmiylashtirish, variantlarini tasvirlash uchun xizamat qiladi. Bu esa HTML ichida mustaqil ravishda shriftlarni o‘lchamini, abzas cheknishlarini, elementlarning ramkasi, ranglarini va boshqalarni berish imkoniyatlarini tug‘diradi. Brauzer dastur ko‘rib chiqadigan hodisalar sonini ko‘paytirish xujjat dizaynini yaxshilashga olib keladi. Bunday ikoniyatlar, ya’ni DHTML andozani qo‘llash faqat MS Internet Exploler 4.0 dan boshlab amalga oshirildi. Oldingi brauzerlar DHTML ni qo‘llab-quvatlamasligini esda saqlash lozim. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiJavaScript xam dasturlash tiliga o‘xshab ketadi. U o‘z tashkil etuvchilarigaega. Uning tashkil etuvchilari o‘zgaruvchilar, massivlar,operatorlar, ob’ektlar, funksiyalar, hodisalar, komentariyalar va h.k. JavaScript da kichik va katta harflar farqlanadi. Bundan tashqari interpretator dasturi bo‘shliqlarni inobatga olmaydi, har bir operator « ; » bilan tugashi talab qilinadi . Agarda yangi satrdan yozilgan bo‘lmasa. O‘zgaruvchilar . O‘zgaruvchilar nomlari albatta harflardan yoki chizish belgisi bilan boshlanishi lozim. O‘zgaruvchilar tasvirlanishi tavsiya etiladi. Bunda o‘zgaruvchilar butun, haqiqiy, satriy, mantiqiy qiymatlar ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. O‘zgaruvchilar son, so‘z, belgilar ketma-ketligi yoki ularning kombinatsiyalari. O‘zgaruvchilarni belgilash uchun maxsus kalitli so‘zlar mavjud. Masalan: var : var x=3.14159;var y=2; var z=3; Bu yerda x o‘zgaruvchisining qiymati 3.14159, u= 2 va z = 3. Masalan, x = y + z ; // bu yerda x=5 JavaScript da satrli o‘zgaruvchilar . Ular belgilar yig‘indisi, belgilar va raqamlardan iborat. Satrli o‘zgaruvchilar “ qo‘shtirnoq ichida berildai. Masalan: var str1="Magistr 1-kurs "; var str2="Magistr 2-kurs "; Qo‘shtirnoq ichida satrli o‘zgaruvchilarda "\" belgisini ishlatish xam mumkin. Masalan: var str3="Magistr\'s Ok!": Ushbu belgi yordamida maxsus belgilarni o‘rnatish mumkin. Masalan. \r – orqaga qaytish \n – yangi satrga o‘tish \t - tabulyatsiya Nomlash tartibi . O‘zgaruvchilar nomi va JavaScript funksiyalari "A"-"Z", "a"-"z") belgilaridan boshlanadi va ("_") chiziq yordamida . O‘zgaruvchilar turlari . O‘zgaruvchilarni skript larda qo‘llashning 2 xil ko‘rinishi mavjud. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiGlobal o‘zgaruvchi: Ixtiyoriy joyda qo‘llash mumkin. Lokal: Mavjud funksi yada qo‘llash mumk i n. Lokal o‘zgaruvchini funksiyani ichida e’lon qilishda va qo‘llashda xizmatchi so‘z var qo‘llaniladi. Masalan. Lokal o‘zgaruvchilarni e’lon qilish var total=0 . Global o‘zgaruvchilarni e’lon qilish esa. total = 0 Butun son (Integer) . B utun sonlar 1, 164, 102390 ko‘rinishda bo‘ladi. Ular berilishiga ko‘ra 8, 10, 16 lik sanoq sistemasida beriladi. 0-9 sonlar va a-f va A-F h arflar bilan belgilanadi. JavaScript da yozilishi 0x yoki 0X ko‘rinishda bo‘ladi. Masalan: O‘n oltilik sanoq sistemada 0x17 sakizlik sanoq sistemasida 027 ko‘rinishda yoziladi. Suzuvchi vergulli o‘zgaruvchi  3.1415927  31415927e-7  .31415927E1 Mantiqiy o‘zgaruvchilar . Mantiqiy ifodalar faqat ikkita qiymatni qabul qiladi. Rost (true) yoki yolg‘on (false) . JavaScript ba’zi bir xollarda 0 (false) va 1 (true) larni qo‘llab bo‘lmaydi. Satrli o‘zgaruvchilar . Sa tr li o‘zgaruvchilar bitta va bir necha simvollar dan tashkil topishi mumkin. Ular (") yoki bittalik (') qo‘shtirnoq ichida yozilishi mumkin. Masalan: • "Blah" • 'Blah' • "1234" • "one line \n another line" Massivlar . Massivlar nom va indeksga ega bo‘ladi. Massivni tasvirlash quyidagicha bo‘ladi. arr Massiv nomi:indekslar ro‘yxati.Masalan: arr Magistr [i] [j] Operatorlar . JavaScript da arifmetik, mantiqiy, bit, satr ko‘rinishdagi operatorlar mavjud. Bundan tashqari operatorlar bloki, shartli va sikl operatorlari ishlatiladi. Funksiyalar . JavaScript da funksiyalarquyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiFunction funksiya nomi ((argument 1), (argument 2). .(argument n)) {operatorlar}. Kerak b o‘ lsa funksiya nomiga biror qiymat berilishi mumkin va buning uchun: Return ( operatorlar ). Ob’ekt . Ob’ektning xossalari deb ataluvchi ba’zi bir berilganlarning (xujjat, oy-yillar, ko‘rinishlar va b.) majmuidir. Masalan. Xujjatning ob’ekt quyidagi xossalarga ega: matn rangi, fon rangi, oxirgi o‘zgartirish sanasi, xujjat o‘tgan URL va shunga o‘xshash masalalar. Xodisalar . Hodisalar JavaScript elementi bo‘lib, ular kerakli amallarni ma’lum vaqtlarda ishlatish imkoniyatini beradi. Masalan. Ob’ekt ustida bajariladigan hodisalar majmui. JavaScript ni ishga tushirish . JavaScript tilida yozilgan skriptlarni ishga tushirish uchun nima qilish kerak? Buning uchun sizga JavaScript bilan ishlay oladigan brauzer kerak bo‘ladi. Masalan Netscape Navigator (2.0 versiyasi va undan yuqori) yoki Microsoft Internet Explorer (MSIE - 3.0 versiyasidan boshlab). Ushbu ikki brauzerning keng tarqalishi foydalanuvchilarga JavaScript tilida yozilgan skriptlar bilan ishlash imkoniyati paydo bo‘ldi. HTML-saxifada JavaScript ni joylashtirish . JavaScript da yaratilgan saytlarni masalan, Netscape Navigator yoki Microsoft Internet Explorer (MSIE) qo‘llab quvvatlaydi. JavaScript ni qo‘llashda maxsus teg <SCRIPT> va uning juftligi </SCRIPT>: Masalan. <SCRIPT LANGUAGE="JavaScript"> ... JavaScript ning dastur qismi ... </SCRIPT> JavaScript skriptining kodi bevosita HTML- saxifada joylashtiriladi. Bu qanday amalga oshirilishini biz quyidagi misolda ko‘rib chiqamiz: <html> O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi<body> <br> Bu oddiy HTML-xujjat. <br> <script language= “ JavaScript"> document.write("Buesa JavaScript!") </script> <br> Ushbujoydanyana HTML boshlanadi. </body> </html> JavaScript Date & Time Demo 14:37:34 O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi4. HISOBIY QISM 4.1 Ethernet va FastEthernet asosidagi kompyuter tarmog'i va uning samaradorligini hisoblash tartibi Birinchi m а h а lliy t а rm о ql а r p а yd о bo‘lg а n v а qtd а n b е ri yuzl а b turli х il t а rm о q t ех n о l о giyal а ri yar а tildi, l е kin k е ng miqyosd а t а nilib, t а rq а lg а n t а rm о ql а r bir n е ch а gin а хо l о s. T а niqli firm а l а r bu t а rm о ql а rni q о ‘ll а b-quvv а tl а shl а rig а v а yuq о ri d а r а j а d а ul а rni ish f ао liyatini t а shkiliy t о m о nl а rini st а nd а rtl а shg а nig а nim а s а b а b bo‘ldi. Bu t а rm о q qurilm а v а uskun а l а rini ko‘p ishl а b chiq а rilishi v а ul а rning n а r х i p а stligi, b о shq а t а rm о ql а rg а q а r а g а nd а ustunligini t а ’minl а di. D а sturiy t а ’min о t v о sit а l а rini ishl а b chiq а ruvchil а r h а m а lb а tt а k е ng t а rq а lg а n qurilm а v а v о sit а l а rg а mo‘lj а ll а ng а n m ах sul о tl а rini ishl а b chiq а r а dil а r. Shuning uchun st а nd а rt t а rm о qni t а nl а g а n f о yd а l а nuvchi qurilm а v а d а sturl а rni bir-biri bil а n m о s tushishig а to‘liq k а f о l а t v а ish о nchg а eg а bo‘l а di. H о zirgi v а qtd а f о yd а l а nil а dig а n t а rm о q turl а rini k а m а ytirish t е nd е ntsiyasi kuch а ym о qd а . S а b а bl а rid а n bitt а si shund а n ib о r а tki, m а h а lliy t а rm о ql а rd а ах b о r о t uz а tish t е zligini 100 v а h а tt о 1000 Mbit/s g а y е tk а zish uchun eng yangi t ех n о l о giyal а rni ishl а tish v а jiddiy, ko‘p m а bl а g‘ t а l а b qil а dig а n ilmiy-t а dqiq о t ishl а rini а m а lg а о shirish k е r а k. T а biyki bund а y ishl а rni f а q а t k а tt а firm а l а r а m а lg а о shir а о l а dil а r v а ul а r o‘zi ishl а b chiq а r а dig а n st а nd а rt t а rm о ql а rni q о ‘ll а b- quvv а tl а ydil а r. Shuningd е k ko‘pchilik f о yd а l а nuvchil а rd а q а ysidir t а rm о ql а r o‘rn а tilg а n v а bu qurilm а l а rni bird а nig а , b а t а m о m b о shq а t а rm о q qurilm а l а rig а а lm а shtirishni h ох l а m а ydil а r. Shuning uchun yaqin k е l а j а kd а butkul yangi st а nd а rtl а r q а bul qilinishi kutilm а ydi а lb а td а . B о z о rd а st а nd а rt l о k а l t а rm о ql а rning turli t о p о l о giyali, turli ko‘rs а tgichlil а ri jud а ko‘p, f о yd а l а nuvchig а t а nl а sh imk о niyati k е ng miqyosd а m а vjud. L е kin u yoki bu t а rm о qni t а nl а sh mu а mm о si b а ribir q о lg а n. D а sturiy v о sit а l а rni o‘zg а rtirishg а q а r а g а nd а (ul а rni а lm а shtirish jud а о s о n) t а nl а ng а n qurilm а l а r ko‘p yil х izm а t qilishi k е r а k, chunki ul а rni а lm а shtirish n а f а q а t ko‘p m а bl а g‘ t а l а b qilishd а n t а shq а ri, k а b е ll а r yotqizilish v а k о mpyut е rl а rni o‘zg а rtirish, n а tij а d а butun t а rm о q tizimini o‘zg а rtirishg а to‘g‘ri k е lishi mumkin. Shuning uchun tаrmоq qurilmаsini tаnlаshdа yo‘l quyilgаn хаtоlik, dаsturiy tаminоtni tаnlаshdа yo‘l O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiqo‘yilgаn хаtоlikgа nisbаtаn аnchа qimmаtgа tushаdi.Biz bu bоbdа bа’zi bir stаndаrt tаrmоqlаrni ko‘rib o‘tаmiz, bu o‘quvchini tаrmоq tаnlаshigа аnchа yordаm bеrаdi dеgаn umiddаmiz. Stаndаrt tаrmоqlаr o‘rtаsidа eng ko‘p tаrqаlgаn tаrmоq bu Ethernet tаrmоg‘idir. U birinchi bo‘lib 1972 yildа Xerox firmаsi tоmоnidаn yarаtilib, ishlаb chiqаrilа bоshlаndi. Tаrmоq lоyiхаsi аnchа muvоfаqiyatli bo‘lgаnligi uchun 1980 yili uni kаttа firmаlаrdаn DEC vа Intel qо‘llаdilаr (Ethernet tаrmоg‘ini birgаlikdа qо‘llаgаn firmаlаrni bоsh hаriflаri bilаn DIX dеb yuritilа bоshlаndi). Bu uchtа firmаning hаrаkаti vа qо‘llаshi nаtijаsidа 1985 yili Ethernet hаlqаrо stаndаrti bo‘lib qоldi, uni kаttа hаlqаrо stаndаrtlаr tаshkilоtlаri stаndаrt sifаtidа qаbul qilаdilаr: 802 IEEE qо‘mitаsi (Institute of Electrical and Electronic Engineers) vа ECMA (European Computer Manufactures Association). Bu stаndаrt IEEE 802.03 nоmini оldi (inglizchа «eight oh two dot three) IEEE 802.03 stаndаrtining аsоsiy ko‘rsаtgichlаri quyidаgilаr: Tоpоlоgyasi – shinа; uzаtish muхiti – kоаksiаl kаbеl; uzаtish tеzligi – 10 Mbit/s; mаksimаl uzunligi – 5 km; аbоnеntlаrning mаksimаl sоni – 1024 tаgаchаn; tаrmоq qismining uzunligi – 500 m; tаrmоqning bir qismidаgi mаksimаl аbоnеntlаr soni – 100 tаgаchа; tаrmоqgа egа bo‘lish usuli – CSMA/CD, uzаtish mоdulyatsiyasiz (mоnоkаnаl). Jiddiy qаrаlgаndа IEEE 802.03 vа Ethernet оrаsidа оz fаrq mаvjud, lеkin ulаr hаqidа оdаtdа eslаnmаydi. Ethernet hоzir dunyodа eng tаnilgаn tаrmоq vа shubhа yо‘q аlbаttа u yaqin kеlаjаkdа hаm shundаy bo‘lib qоlаdi. Bundаy bo‘lishigа аsоsiy sаbаb, uning yarаtilishidаn bоshlаb hаmmа ko‘rsаtgichlаri, tаrmоq prоtоkоli hаmmа uchun оchiq bo‘lgаnligi, shundаy bo‘lgаnligi uchun dunyodаgi judа ko‘p ishlаb chiqаruvchilаr Ethernet qurilmа vа uskunаlаrini ishlаb chiqаrа bоshlаdilаr. Ulаr o‘zаrо bir-birigа to‘liq mоslаngаn rаvishdа ishlаb chiqilаdi аlbаttа. Dаstlаbki Ethernet tаrmоqlаridа 50 Оmli ikki turdаgi (yug‘оn vа ingichkа) kоаksiаl kаbеllаr ishlаtilаr edi. Lеkin kеyingi vаqtlаrdа (1990 yil bоshlаridаn) Ethernet tаrmоg‘ining аlоqа kаnаli uchun o‘rаlgаn juftlik kаbеllаridаn fоydаlаnilgаn vеrsiyalаri O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishikеng tаrqаldi. Shuningdеk оptik tоlаli kаbеllаr ishlаtilаdigаn stаndаrt hаm qаbul qilindi vа stаndаrtlаrgа tеgishli o‘zgаrtirishlаr kiritildi. 1995 yili Ethernet tаrmоg‘ining tеz ishlоvchi vеrsiyasigа stаndаrt qаbul qilindi, u 100 Mbit/s tеzlikdа ishlаydi (Fast Ethernet dеb nоm bеrildi, IEEE 802.03 u stаndаrti), аlоqа muхitidа fgаn juftlik yoki оptik tоlа ishlаtilаdi. 1000 Mbit/s tеzlikdа ishlаydigаn vеrsiyasi hаm ishlаb chiqаrilа bоshlаndi (Gigabit Ethernet, IEEE 802.03 z stаndаrti). Stаndаrt bo‘yichа «shinа» tоpоlоgiyasidаn tаshqаri shuningdеk «pаssiv yulduz» vа «pаssiv dаrахt» tоpоlоgiyali tаrmоqlаr hаm qо‘llаnilаdi. Bu tаqdirdа tаrmоqning turli qisimlаrini o‘zаrо ulаsh uchun rеpitеr vа pаssiv kоntsеntrаtоrlаrdаn fоydаlаnish ko‘zdа tutilаdi (7–rаsm). Tаrmоqning bir qismi (sеgmеnt) bo‘lib shuningdеk bittа аbоnеnt hаm sеgmеnt bo‘lishi mumkin. Kоаksiаl kаbеllаr shinа sеgmеntlаrigа ishlаtilаdi, to’qilgаn juftlik vа оptik tоlаli kаbеllаr esа pаssiv yulduz nurlаri uchun ishlаtilаdi (bittаli аbоnеntlаrni kоnsеntrаtоrgа ulаsh uchun). Аsоsiysi hоsil qilingаn tоpоlоgiyadа yopiq yo‘llаr (pеtlya) bo‘lmаsligi kеrаk. Nаtijаdа jismоniy shinа hоsil bo‘lаdi, chunki signаl ulаrning hаr biridаn turli tоmоnlаrgа tаrqаlib yanа shu jоygа qаytib kеlmаydi (hаlqаdаgi kаbi). Butun tаrmоq kаbеlining mаksimаl uzunligi nаzаriy jiхаtdаn 6,5 km gа еtishi mumkin, lеkin аmаldа esа 2,5 km dаn оshmаydi. Bu hоldа signаlning bittа qiymаti nоlgа, bоshqаsi mаnfiy qiymаtgа egа, ya’ni signаlni dоimiy tаshkil qiluvchi qiymаti nоlgа tеng emаs. Gаlvаnik аjrаtish аdаptеr, rеpitеr vа kоntsеntrаtоr qurilmаlri yordаmidа аmаlgа оshirilаdi. Tаrmоqning uzаtish vа qаbul qilish qurilmаlаri bоshqа qurilmаlаrdаn gаlvаnik аjrаlishi trаnsfоrmаtоr оrqаli vа аlоhidа elеktr mаnbаi yordаmidа аmаlgа оshirilgаn, tаrmоq bilаn kаbеl to‘g‘ri ulаngаn. Ethernet tаrmоg‘igа ахbоrоt uzаtish uchun egа bo‘lish аbоnеntlаrgа to‘liq tеnglik huquqini bеruvchi CSMA/CD tаsоdifiy usul yordаmidа аmаlgа оshirilаdi. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi7-rаsm. Ethernet tаrmоq tоpоlоgiyasi Fast Ethernet tаrmоg‘idа jismоniy «shinа» tоpоlоgiyasidаn fоydаlаnish ko‘zdа tutilmаgаn, fаqаt «pаssiv yulduz» yoki «pаssiv dаrахt» tоpоlоgiyasi ishlаtilаdi. Shuningdеk Fast Ethernet tаrmоg‘idа tаrmоq uzunligigа qаttiq tаlаblаr vа chеgаrа qo‘yilgаn. Pаkеt fоrmаtini sаqlаb qоlib, tаrmоq tеzligini 10 bаrаvаr оshirilgаnligi tufаyli tаrmоqning minimаl uzunligi 10 bаrаvаr kаmаyadi (Ethernet dаgi 51,2 mks o‘rnigа 5,12 mks). Signаlni tаrmоqdаn o‘tishining ikki хissаlik vаqt kаttаligi esа 10 mаrоtаbа kаmаyadi. Ethernet tаrmоg‘idаn ахbоrоt uzаtish uchun stаndаrt kоd Mаnchеstеr – II ishlаtilаdi. Tаrmоqdа 8 – rаsmdа ko‘rsаtilgаndеk o‘zgаruvchаn uzunlikkа egа bo‘luvchi strukturаli pаkеt ishlаtilаdi. 8-rаsm. Ethernet tаrmоq pаkеtining tuzulishi (rаqаmlаr bаytlаr sоnini ko‘rsаtаdi). O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiEthernet kаdr uznligi (ya’ni priаmbulаsiz pаkеt) 512 bitli оrаliqdаn kаm bo‘lmаsligi kеrаk, yoki 51,2 mks (хuddi shu kаttаlik signаlni tаrmоqdаn bоrib kеlish vаqtigа tеngdir). Mаnzillаshning shахsiy, guruhli vа kеng tаrqаtish usullаri ko‘zdа tutilgаn. Ethernet pаkеti quyidаgi mаydоnlаrni o‘z ichigа оlgаn: 8 bitni priаmbulа tаshkil qilаdi, ulаrdаn birinchi еttitаsini 1010101 kоdi tаshkil qilаdi, охirgi sаkkizinchisini 10101011 kоdi tаshkil qilаdi. IEEE 802.03 stаndаrtidа bu охirgi bаyt kаdr bоshlаnish bеlgisi dеb yurutilаdi (SFD – Start of Frame Delimiter) vа pаkеtni аlоhidа mаydоnini tаshkil qilаdi. Qаbul qiluvchi mаnzili vа jo‘nаtuvchi mаnzili 6 bаytdаn tаshkil tоpgаn bo‘lib 3.2 bоbdа yozilgаn stаndаrt ko‘rinishdа bo‘lаdi. Bu mаnzil mаydоnlаri аbоnеnt qurilmаsi tоmоnidаn ishlаv bеrilаdi. Bоshqаrish mаydоnidа (L/T-Length/Type) ахbоrоt mаydоnining uzunligi hаqidаgi mа’lumоt jоylаshtirilаdi. U yanа fоydаlаnаyotgаn prоtоkоl turini bеlgilаshi mumkin. Аgаrdа bu mаydоn qiymаti 1500 dаn kаm bo‘lsа u hоldа ахbоrоtlаr mаydоnining uzunligini ko‘rsаtаdi. Аgаrdа 1500 dаn kаttа bo‘lsа u hоldа kаdr turini ko‘rsаtаdi. Bоshqаrish mаydоni dаstur tоmоnidаn ishlоv bеrilаdi. Ахbоrоtlаr mаydоnigа 46 bаytdаn 1500 bаytgаchа ахbоrоt kirishi mumkin. Аgаrdа pаkеtdа 46 bаytdаn kаm ахbоrоt bo‘lsа, ахbоrоtlаr mаydоnining qоlgаn qismini to‘ldiruvchi bаytlаr egаllаydi. IEEE 802.3 stаndаrtigа ko‘rа pаkеt tаrkibidа mахsus to‘ldiruvchi mаydоn аjrаtilgаn (pad data), аgаrdа ахbоrоt 46 bаytdаn uzun bo‘lsа to‘ldiruvchi mаydоn 0 uzunlikkа egа bo‘lаdi. Nаzоrаt bitlаr yig‘indisining mаydоni (FCS – Frame Chech Segvence) pаkеtning 32 rаzryadli dаvriy nаzоrаt yigindisidаn ibоrаt (CRC) vа u pаkеtning to‘g‘ri uzаtilgаnligini аniqlаsh uchun ishlаtilаdi. Shundаy qilib, kаdrning minimаl uzunligi 64 bаytni (512 bit) tаshkil qilаdi (priаmbulаsiz pаkеt). Аynаn shu kаttаlik tаrmоqdаn signаl tаrqаlishini ikki хissа ushlаnish mаksimаl qiymаtini 512 bit оrаlig‘idа аniqlаb bеrаdi (Ethernet uchun 51,2mks, Fast Ethernet uchun 5,12mks). Turli tаrmоq qurilmаlаridаn pаkеtning o‘tishi nаtijаsidа priаmbulа kаmаyishi mumkinligini stаndаrt nаzаrdа tutаdi vа shuning uchun uni хisоbgа оlinmаydi. Kаdrning mаksimаl uzunligi 1518 bаyt (12144 bit, ya’ni 1214,4 mks Ethernet uchun, Fast Ethernet uchun esа 121,44 mks). Bu kаttаlik muhim bo‘lib, uni O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishitаrmоq qurilmаlаrining bufеr хоtirа qurilmаlаrining sig‘imini хisоblаsh uchun vа tаrmоqning umumiy yuklаmаsini bахоlаshdа fоydаlаnilаdi. 10 Mbit /s tеzlikdа ishlоvchi Ethernet tаrmоg‘i uchun stаndаrt to‘rttа ахbоrоt uzаtish muхitini аniqlаb bеrgаn: 10 BASE 5 (qаlin kоаksiаl kаbеl); 10 BASE 2 (ingichkа kоаksiаl kаbеl); 10 BASE-T (о‘rаlgаn juftlik); 10 BASE-FL (оptik tоlаli kаbеl); Uzаtish muхitini rusumlаsh 3 elеmеntdаn tаshkil tоpgаn bo‘lib: «10» rаqаmi, 10 Mbit/s uzаtish tеzligini bildirаdi, BASE so‘zi yuqоri chаstоtаli signаlni mоdulyatsiya qilmаsdаn uzаtishni bildirаdi, охirgi elеmеnt tаrmоq qismini (sеgmеntini) ruхsаt etilgаn uzunligini аnglаtаdi: «5» -500 mеtrni, «2» - 200 mеtrni (аniqrоgi, 185 mеtrni) yoki аlоqа yo‘lining turini: «T» – о‘rаlgаn juftlik (twisted pair, vitаya pаrа), «F» – оptik tоlаli kаbеl (fiber optic, оptоvоlоkоpniy kаbеl). Хuddi shuningdеk 100 Mbit/s tеzlik bilаn ishlоvchi Fast Ethernet uchun hаm stаndаrt uch turdаgi uzаtish muхitini bеlgilаb bеrgаn: 100 BASE – T4 (to‘rttаli о‘rаlgаn juftlik); 100 BASE – Tx (ikkitаli о‘rаlgаn juftlik); 100 BASE – Fx (оptik tоlаli kаbеl). Bu еrdа «100» sоni uzаtish tеzligini bildirаdi (100 Mbit/s), «T» - hаrfi о‘rаlgаn juftlik ekаnini ko‘rsаtаdi, «F» - hаrfi оptik tоlаli kаbеl ekаnini аnglаtаdi. 100BASE–Tx vа 100BASE–Fx rusumidаgi kаbеllаrni birlаshtirib 100BASE–Х nоm bilаn yuritilаdi, 100BASE-TХ lаrni esа 100BASE–T dеb bеlgilаnаdi. Bu еrdа biz аytib o‘tishimiz kеrаkki Ethernet tаrmоg‘i оptimаl аlgоritmi bilаn hаm, yuqоri ko‘rsаtkichlаri bilаn hаm bоshqа stаndаrt tаrmоq ko‘rsаtkichlаridаn аjrаlib turmаydi. Lеkin yuqоri stаndаrtlаshtirilgаnlik dаrаjаsi bilаn, tехnik vоsitаlаrini judа ko‘p miqdоrdа ishlаb chiqаrilishi bilаn, ishlаb chiqаruvchilаr tоmоnidаn kuchli O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiqullаnishi shаrоfаti tufаyli bоshkа stаndаrt tаrmоqlаrdаn Ethernet tаrmоg‘i kеskin аjrаlib turаdi vа shuning uchun hаm hаr qаndаy bоshqа tаrmоq tехnоlоgiyasini аynаn Ethernet tаrmоg‘i bilаn sоlishtirilаdi. 2-jadval Ethernet tarmog'ining fizik qatlami spesifikatsiyasining parametrlari Parametrlar 10Base-5 10Base-2 10 Вазе - Т 10Base - F Maksimal segment uzunligi, m 500 185 100 2000 Tarmoq tugunlari orasidagi maksimal masofa (takroriy qurilmalar yordamida), m 2500 925 500 2500 (10BaseFB uchun 2740) Segmentdagi maksimal stantsiyalar soni 100 30 1024 1024 Har qanday tarmoqda stantsiya orasidagi repeterlarning maksimal soni 4 4 4 4(10BaseFB uchun 5 ) Jadval-3 PDV (umumiy qiymati barcha baza o’zgaruvchi orta qoluvchi segmentlar soni) ni hisoblash uchun jadval Segment turi Chap baza segmentini hisoblash Oraliq baza segmentini hisoblash O’ng baza segmentini hisoblash 1m kadrlarni ushlanish vaqti Segmentning maksimal uzunligi 10Base-5 11.8 46.5 169.5 0.0866 500 10Base-2 11.8 46.5 169.5 0.1026 185 10Base-T 15.3 42.0 165.0 0.113 100 10Base-FB - 24.0 - 0.1 2000 10Base-FL 12.3 33.5 156.5 0.1 2000 FOIRL 7.8 29 152.0 0.1 1000 AUI(>2m) 0 0 0 0.1026 48+2 PVV (Kadrlar orasidagi intervallar soni) ni hisoblash uchun Segment turi Oldingi segment Oraliq segment 10Base-5 или 10Base-2 16 11 10Base-FB - 2 10Base-FL 10.5 8 10Base-T-- 10.5 8 O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiKo’pincha segmentining uzunligi, shuningdek, takrorlagichning soni va tarmoqning umumiy uzunligi va ularning bilan bog'liq cheklovlarni tekshirish kerak bo’ladi. "5-4- 3" qoidasi (5 ta segmentgacha ulanishda 4 tadan ortiq takrorlash qurilmasi, faqatgina 3tagacha tarmoq tugunlarni ulash mumkin), qolgan (bog'lanishlar segmentlari) uzaytiruvchi kabellar sifatida ishlatiladi). Koaksiyal va "4ta Hub" standarti optik tolali va eshilgan juftlik kabellaridan tashkil topgan tarmoqlar uchun malumotlar uzatishda foydalanish tavsiya etilmaydi. Turli xil jismoniy tabaqalardan iborat bo'lgan chekka tarmoqlari to'g'ri ishlashi uchun, uchta asosiy shart bajarilishi kerak: - Tarmoqdagi stantsiyalar soni 1024dan oshmasligi (koaksiyal segmentlar uchun cheklovlarni hisobga olgan holda). - Tarmoqning ikkita eng uzoq stansiyalari orasidagi signalni tarqatishning ikki marta kechikishi (Path kechiktirish qiymati, PDV) 575 bitlik oraliqlardan oshmaydi. - Kadrlar orasidagi masofa 49 sekunddan ortiq intervalgacha ko'paytiriladi. (Ramkalarni yuborish vaqtida stantsiya 96 bitli intervalgacha dastlabki interfeysni ta'minlaydi). O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi7-Variant. Segment 1 10Base-5 1 00 Segment 2 10Base-2 5 0 Segment 3 10Base- T 4 5 Segment 4 10Base- FB 10 0 Segment 5 10Base- FL 4 0 Segment 6 FOIRL 30 0 Segment 7 10Base-5 30 0 Segment 8 10Base-2 10 5 Segment 9 10Base- T 50 1 2 3 4.1-rasm. Har xil fizik standartlardan va segmentlardan iborat bo’lgan Ethernet tarmog’iga misol. Hisoblash: PDV hisoblashda har bir simni kesilish joyidan segmentni jadval asosida kechikishlarni hisoblashdan iborat, (berilgan jadval asosida signallarning kechikishi 1m kabel segment uzunligi bilan ko'paytiriladi), shundan keyin bu kechikishlar chap, o’ng va oraliq segmentlarni yig’indisini topish kerak. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi1-va 2- tarmoq o’rtasidagi PDV qiymatini hisoblash. 1.PDV qiymatini hisoblaymiz: Chap baza segment 7: 11,8 + 300∙0,0866= 37,78 Oraliq segment 4: 24 + 100∙0,1 = 34 Oraliq segment 1: 46,5+ 100∙0,0866 = 55,16 Oraliq segment 2: 46,5 + 50∙0,1026 = 51,63 Oraliq segment 5: 33,5 + 40∙0,1 = 37,5 O’ng baza segment 8: 169,5 + 105∙0,1026 = 10,77 1-va 2-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 226,84 ga teng bo’ldi. PDV qiymati 575 maksimal ruxsat etilgan qiymatdan kamroq bo'lgani uchun bu tarmoq ikkita signalning qaytishi vaqtining mezoni talabiga javob beradi. 2.PVV qiymatini hisoblaymiz: 1-Chap segment, 10Base-5: 16 bt ga qisqaradi. 2-oraliq segment, 10Base-FB: 2 bt ga qisqaradi. 3-oraliq segment, 10Base-5: 11 bt ga qisqaradi. 4-oraliq segment, 10Base- 2: 11 bt ga qisqaradi. 5-oraliq segment, 10Base- FL: 8 bt ga qisqaradi. 1-va 2-tarmoq PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 48 ga teng bo’ladi, bu esa 49 bit oraliqdagi chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan talablarga javob beradi. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi1-va 3- tarmoq o’rtasidagi PDV qiymatini hisoblash. 2.PDV qiymatini hisoblaymiz: Chap baza segment 7: 11,8 + 300∙0,0866= 37,78 Oraliq segment 4: 24 + 100∙0,1 = 34 Oraliq segment 1: 46,5+ 100∙0,0866 = 55,16 Oraliq segment 3: 42 + 45∙0,0866 =45,89 Oraliq segment 6: 29 + 300∙0,1 = 59 O’ng baza segment 9: 165 + 50∙0,113 = 170,65 1-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 402,48 ga teng. PDV qiymati 575 maksimal ruxsat etilgan qiymatdan kam bo'lgani uchun bu tarmoq ikkita signalning qaytishi vaqtining mezoni talabiga javob beradi. 2.PVV qiymatini hisoblaymiz: 1-Chap segment, 10Base-5: 16 bt ga qisqaradi. 2-oraliq segment, 10Base-FB: 2 bt ga qisqaradi. 3-oraliq segment, 10Base-5: 11 bt ga qisqaradi. 4-oraliq segment, 10Base-T: 8 bt ga qisqaradi. 5-oraliq segment, FOIRL: 0 bt ga qisqaradi. 1-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 37 ga teng bo’ladi, bu esa 49 bit oraliqdagi chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan talablarga javob beradi. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishi2-va 3- tarmoq o’rtasidagi PDV qiymatini hisoblash. 4.PDV qiymatini hisoblaymiz: Chap baza segment 8: 11,8 + 105∙0,1026 = 22,57 Oraliq segment 5: 33,5 + 40∙0,1 = 37,5 Oraliq segment 2: 46,5 + 50∙0,1026 = 51,63 Oraliq segment 3: 42 + 45∙0,0866 =45,89 Oraliq segment 6: 29 + 300∙0,1 = 59 O’ng baza segment 9: 165 + 50∙0,113 = 170,65 2-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 387,24 ga teng. PDV qiymati 575 maksimal ruxsat etilgan qiymatdan kam bo'lgani uchun bu tarmoq ikkita signalning qaytishi vaqtining mezoni talabiga javob beradi. 4.PVV qiymatini hisoblaymiz: 1-Chap segment, 10Base- 2: 16 bt ga qisqaradi. 2-oraliq segment, 10Base- FL: 8 bt ga qisqaradi. 3-oraliq segment, 10Base- 2: 11 bt ga qisqaradi. 4-oraliq segment, 10Base- T: 8 bt ga qisqaradi. 5-oraliq segment, FOIRL: 0 bt ga qisqaradi. 2-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 43 ga teng bo’ladi, bu esa 49 bit oraliqdagi chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan talablarga javob beradi. O’lcha m mm m varaq Hujjat: Imzo Sana varaq NDK va TU 60711400 . 41sE-22 TJA Kurs ishiXulosa 1-va 2; 1-va 3-; 2-va 3-komponentlarning PDV qiymati 575 maksimal ruxsat etilgan qiymatdan kam bo'lgani uchun bu tarmoq ikkita signalning qaytishi vaqtining mezoni talabiga javob beradi.. 1-va 2-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 226,84 ga teng. 1-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 402,48 ga teng 2-va 3-tarmoq komponentlarining PDV qiymati 387,24 ga teng. PVV qiymatini hisoblaymiz: 1-va 2-tarmoq PVV o’lchamlarni jami qiymati 48 ga teng bo’ladi 1-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni jami qiymati 37 ga teng bo’ladi. 2-va 3-tarmoq PVV o’lchamlarni jami qiymati 43 ga teng bo’ladi. Barcha PVV o’lchamlarni hisoblash natijasida jami qiymati 49 bit oraliqdagi chegara qiymatidan kamroq ya’ni qo’yilgan talablarga javob beradi Kurs ishimni bajarish davomida PDV va PVV o’lchamlarni hisob kitob qilib chiqdim va hamma hisob ishlarim barcha talablarga javob berdi. Barcha tarmoqlar berilgan standartlarga javob beradi.
Mundarija 
Kirish…………………………………………………………………...………… 
1.1 Kurs ishining tarkibi va hajmi…………………………………………..….. 
1.2. Kurs ishini rasmiylashtirish talablari…………………………………........ 
1.3. Kurs ishining strukturaviy rasmiylashtirish……………………………..… 
2. Elektron pochta protokollari:  SMTP, POP, IMAP 
2.1 Oddiy uzatish protokoli (SMTP)................................................................... 
2.2   SMTP buyruqlar............................................................................................ 
2.3  POP protokoli ............................................................................................... 
2.4  IMAP protokoli............................................................................................. 
3. Dasturlash tillari 
3.1 Python dasturlash tili...................................................................................... 

3.2 C++ dasturlash tili ………………………………………………………….

3.3 Java script dasturlash tili ...............................................................................

 

 

4. Hisobiy qism 
4.1 Ethernet va FastEthernet asosidagi kompyuter tarmog'i va uning samaradorligini hisoblash tartibi.......................................................................... 
Ilova A……………………………………………………………………………. 
Xulosa………………………………………………………………………..…… 
Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………..…….. 
Купить